Fryderyk Chopin zycie i tworczosc

Monika Łasińska, Jolanta Krucka
SCENARIUSZ ZAJĘĆ
Typ szkoły: podstawowa.
Etap kształcenia: I i II
Rodzaj zajęć: projekt edukacyjny i uroczystość szkolna
Temat zajęć: Fryderyk Chopin – życie i twórczość
Czas: styczeń, luty, marzec (Wieczór Chopinowski), kwiecień, maj, wrzesień, październik,
grudzień 2010
Cele kształcenia:
Cele szczegółowe:
Uczeń:
• zna najważniejsze fakty związane z życiem i twórczością Fryderyka Chopina,
• uważnie, refleksyjnie słucha muzyki kompozytora,
• umie twórczo myśleć,
• wykonuje prace plastyczne inspirowane muzyką artysty,
• tworzy własne teksty poświęcone twórczości Fryderyka Chopina,
• współpracuje w zespole.
Metody kształcenia: projektu, działalność praktyczna.
Formy organizacyjne pracy uczniów: indywidualna i zbiorowa
Środki dydaktyczne i materiały pomocnicze:
banner 2010. Rok Chopinowski, foldery pamiątkowe, portrety i życiorys Chopina, laptop
do prezentacji multimedialnej, nagłośnienie, magnetofon, syntezator, płyty z muzyką
kompozytora, teksty wierszy i piosenki, albumy i książki o Fryderyku Chopinie, zdjęcia
związane z życiem i twórczością artysty udostępnione w Internecie, wystrój sali, hasło
Fryderyk Chopin – mistrz fortepianu, księga pamiątkowa, tort urodzinowy Chopina
ETAPY PRACY NAD PROJEKTEM
Praca nad projektem oraz działania wspierane przez nauczycieli zostały zaplanowane
na poszczególne miesiące Roku Chopinowskiego:
1
Styczeń
• konkurs plastyczny Portret Chopina dla klas 0–III
Format A4, technika dowolna. Prace zostaną nagrodzone i wykorzystane do stworzenia
folderu
o
Fryderyku
Chopinie.
Ponadto
zostaną
wystawione
podczas
Wieczoru
Chopinowskiego.
• konkurs na najciekawszy album o Chopinie dla klas IV–VI
Format A4, technika dowolna. Najlepsze albumy zostaną nagrodzone, wykorzystane
do stworzenia folderu o Fryderyku Chopinie oraz znajdą się na wystawie podczas Wieczoru
Chopinowskiego.
• konkurs literacki – wiersz o Chopinie dla klas I–VI
Najciekawsze
wiersze
zostaną
nagrodzone
i
przedstawione
podczas
Wieczoru
Chopinowskiego na tle muzyki mistrza.
Luty
• Uczniowie dekorują szkołę bannerem promującym Rok Chopinowski.
Banner będzie wisiał przez cały rok nad głównym wejściem do szkoły. Ma 270 cm długości
i 50 cm szerokości. Zawiera logo oraz duży napis 2010. Rok Chopinowski.
• audycja radiowa Życie i twórczość Fryderyka Chopina
Przygotowana przez uczniów klas V. Audycji uczniowie wysłuchają przez radiowęzeł
szkolny w dniu urodzin Fryderyka Chopina.
• wystawa Fryderyk Chopin w bibliotece
Przygotowana przez uczniów koła historycznego.
Marzec
• Wieczór Chopinowski
(Scenariusz wieczorku został opisany poniżej).
Kwiecień
• udział w XX Międzynarodowym Festiwalu Dziecięcej Twórczości Plastycznej
pod patronatem Polskiego Komitetu do spraw UNESCO, Inspirowane muzyką
2
Fryderyka Chopina. Konkurs szkolny zostaje ogłoszony w klasach 0–VI.
Najlepsze prace z każdego poziomu zostaną wysłane na konkurs.
Maj
• konkurs wiedzy o Chopinie dla uczniów klas IV–VI
Konkurs odbędzie się w trzech etapach. Pytania w pierwszym etapie dotyczą życia
rodzinnego Chopina i jego pierwszych sukcesów muzycznych, np.:
a) W którym roku urodził się Fryderyk Chopin?
b) W jakiej miejscowości przyszedł na świat?
c) Kim z pochodzenia byli rodzice Fryderyka?
d) Czym zajmował się ojciec Fryderyka?
e) Do kogo należała posiadłość w Żelazowej Woli, w której urodził się Chopin?
f) Ile sióstr miał Fryderyk?
g) Wymień imiona sióstr Fryderyka.
h) Ile lat miał Fryderyk, kiedy rozpoczął pierwsze lekcje gry na fortepianie?
i) Kto był jego pierwszym nauczycielem muzyki?
j) W wieku siedmiu lat mały Fryderyk skomponował polonezy. Wymień je.
Uczniowie, którzy zakwalifikują się do drugiego etapu, będą odpowiadać na pytania
dotyczące twórczości Chopina oraz jego pobytu w Paryżu, np.:
a) W którym roku Fryderyk Chopin opuścił Polskę?
b) Dlaczego wyjechał z kraju, z kim podróżował?
c) Gdzie osiadł po wyjeździe?
d) Kim była pierwsza miłość Fryderyka Chopina?
e) Jakie utwory powstały po tym, jak artysta opuścił kraj?
f)
Jaki utwór Chopin skomponował na wieść o upadku powstania listopadowego?
g) Ile koncertów Chopin dał za granicą?
Na uczniów, którzy zakwalifikują się do trzeciego etapu, czekają pytania dotyczące muzyki
Chopina. Uczestnicy konkursu będą też musieli podać skojarzenia (związane z życiem
i twórczością kompozytora) do podanych słów, np.:
a) czapka,
b) ziemia w srebrnym naczyniu,
c) dyliżans,
d) zegarek,
3
e) Wysłuchaj fragmentów utworów Chopina, podaj tytuł i okoliczności, w jakich powstały
(odpowiedzi pisemne).
Uczniowie przygotowują się do konkursu na podstawie wskazanej literatury. Komisja
konkursowa czuwa nad prawidłowym przebiegiem konkursu, który odbywa się w ciągu
jednego dnia. Każdy z etapów trwa 25 minut. Jury sprawdza prace (w tym czasie uczestnicy
konkursu mają przerwę), ogłasza wyniki i zaprasza zwycięzców do następnego etapu.
Po zakończeniu wszystkich eliminacji następuje ogłoszenie wyników oraz wręczenie
zwycięzcom dyplomów i nagród.
Wrzesień
• wycieczka do Żelazowej Woli dla uczniów klas IV–VI, zwiedzanie dworku
i parku
Październik
• udział w koncercie w szkole muzycznej dla chętnych uczniów z klas I–VI
Grudzień
Podsumowanie wszystkich wcześniejszych działań odbędzie się podczas wieczoru
poświęconego życiu i twórczości wielkiego kompozytora. Zostanie wówczas przedstawiona
prezentacja multimedialna ukazująca przebieg wydarzeń związanych z realizacją projektu.
Ma ona upamiętnić wydarzenia z całego Roku Chopinowskiego. Zwycięzcy konkursów oraz
uczniowie zaangażowani w przygotowanie Wieczoru Chopinowskiego otrzymają dyplomy
i nagrody.
4
SCENARIUSZ WIECZORU CHOPINOWSKIEGO
Fryderyk Chopin – mistrz fortepianu
W ramach przygotowania do Wieczoru Chopinowskiego uczniowie:
• pod kontrolą nauczycieli uczą się tekstów wierszy, piosenki (scenariusz),
• opracowują prezentacje multimedialne: Życie i twórczość Fryderyka Chopina oraz
Dworek i park w Żelazowej Woli,
• opracowują i przygotowują foldery (w których znajdą się prace dzieci biorących
udział w konkursie plastycznym, wiersze uczniów, fotografie albumów) oraz
zaproszenia na Wieczór Chopinowski,
• przygotowują projekt wystroju sali: planują układ stołów, kolorystykę, wykonują
stroiki do dekoracji stołów, uczą się układać serwetki, projektują wystrój sceny,
• przygotowują księgę pamiątkową, do której wpiszą się goście na Wieczorze
Chopinowskim,
• przygotowują wystawę prac konkursowych, która znajdzie się na korytarzu szkoły
podczas uroczystości,
• dekorują szkołę bannerem promującym Rok Chopinowski, który będzie wisieć
cały rok nad głównym wejściem do szkoły (wymiary: 270 cm długości i 50 cm
szerokości, zawiera logo oraz duży napis Rok Chopinowski),
• uczestniczą w próbach przed uroczystością,
• przygotowują prezentację wierszy napisanych przez dzieci – uczestników
konkursu literackiego.
Środki dydaktyczne i materiały pomocnicze:
laptop do prezentacji multimedialnej, nagłośnienie, magnetofon, syntezator, płyty z muzyką
Chopina, teksty wierszy, foldery pamiątkowe, albumy o Chopinie, zdjęcia związane z życiem
i twórczością kompozytora udostępnione w Internecie, tekst piosenki, wystrój sali, hasło
Fryderyk Chopin – mistrz fortepianu, teksty wierszy uczniów, księga pamiątkowa, tort
urodzinowy Chopina.
5
Uczniowie występujący podczas wieczorku będą ubrani w jednakowe stroje:
• granatowe spódniczki i spodnie,
• białe koszulki z logo szkoły,
• czerwone pasy w talii,
• białe rajstopki i biało-granatowe buciki.
Czas trwania wieczorku: około 60 minut
Sala udekorowana w stylu romantycznym, nastrój podkreślają: odpowiednie światło, świece,
muzyka.
Na uroczystości będą obecni zaproszeni goście: władze gminy, rodzice, nauczyciele,
emerytowani nauczyciele oraz uczniowie.
Przebieg uroczystości:
1. Wieczór rozpoczyna Chór: piosenka
Działania uczniów:
Uczennice śpiewają piosenkę:
„Nutki-smutki Pana Chopina” – muz.
Paweł Piątek, sł. R. Dziwisz.
Kiedy czasem ogarną nas
Piosenka wprowadza słuchaczy
Jakieś przykre wspomnienia,
w liryczny nastrój.
Wtedy smutek nam w sercu gra
Jak fortepian Chopina.
Bo Pan Chopin przed laty stu,
Kiedy miewał zmartwienia,
By humoru nie psuły mu,
W nutki-smutki je zamieniał.
Gdy już tyle tych nutek miał,
Ile ryb w oceanie,
To układał melodie z nich,
I grał na fortepianie.
Gdy tańczyła melodia ta
Po klawiszach pianina,
To pan Chopin o wszystkich łzach
I o smutku zapominał.
Gdybyś czasem się smucić chciał,
6
Jakimś swoim kłopotem,
To pamiętaj, że sposób miał
Na zmartwienia Pan Chopin.
Wszystkie troski chowają się,
każdy smutek gdzieś znika,
Gdy od rana przez cały dzień
W twoim sercu gra muzyka.
2. Słowo wprowadzenia
Uczennica wita gości i wprowadza w temat
wieczoru:
„Witamy serdecznie na dzisiejszym
wieczorze poświęconym wybitnemu
polskiemu kompozytorowi i pianiście
Fryderykowi Chopinowi.
W tym roku przypada dwusetna rocznica
urodzin mistrza, w związku z tym chcemy
przybliżyć wszystkim sylwetkę naszego
wirtuoza. Pragniemy przypomnieć
najważniejsze fakty związane z życiem
i twórczością artysty.
Zapraszamy do wysłuchania jego
największych dzieł”.
3. Prezentacja multimedialna Fryderyk
Chopin – życie i twórczość, w tle II
Uczennica prezentuje życie i twórczość
F. Chopina – czyta tekst zawarty na płycie:
Koncert fortepianowy f-moll op. 21,
oddający nastrój prezentacji.
Płyta multimedialna
1. Fryderyk Chopin – życie i twórczość,
na tle II Koncertu fortepianowego f-moll
op. 21 nr 2
7
2. Zdjęcie Fryderyka
3.
Urodził
się
1 marca
1810 roku
w Żelazowej Woli.
4. Zdjęcie dworku.
5. Talent Chopina objawił się u niego
w wieku sześciu lat, kiedy to zaczął pobierać
pierwsze lekcje gry na fortepianie.
6. W wieku siedmiu lat skomponował dwa
polonezy: g-moll i B-dur.
7. Zdjęcie nut.
8. Gdy miał 12 lat, jego pierwszy nauczyciel
muzyki zrezygnował z udzielania mu lekcji,
uznając, że niczego więcej nie jest już
w stanie go nauczyć.
9. Zdjęcie fortepianu.
10. Lata 1829–1831 były dla Chopina
okresem pierwszej miłości do Konstancji
Gładkowskiej
i
pierwszych
ogromnych
sukcesów kompozytorskich.
11. Zdjęcie Konstancji.
12.
Powstały
wówczas
koncerty
fortepianowe: f-moll op. 21 i e-moll op. 11.
13. Zdjęcie odlewu twarzy Chopina – maska.
14.
2 listopada
1830 roku
wyjeżdża
z Warszawy do Kalisza, gdzie spędza ostatni
dzień w ojczyźnie. Żegna się z Konstancją.
15. Zdjęcie wierzb.
16. Chopin na zawsze opuszcza Polskę.
17. Zdjęcie dworku.
18. W czasie długiej drogi do Paryża
Fryderyk
pisze
dziennik,
dokument
przedstawiający stan jego ducha i rozpacz
z powodu upadku powstania listopadowego.
8
19. Portret Chopina.
20. W Paryżu dał pierwszy z 19 publicznych
koncertów.
21. Nuty.
22. W latach 1835–1846 porzucił karierę
wirtuoza dla kompozycji. Zaczął żyć życiem
polskich emigrantów.
23.
Utrzymywał
ścisłe
kontakty
z intelektualistami polskimi…
24. …Adamem Mickiewiczem i Cyprianem
Kamilem Norwidem.
25. Zdjęcie Mickiewicza.
26. W roku 1836 zaręczył się z Marią
Wodzińską, kobietą uzdolnioną muzycznie
i malarsko. Liczył na założenie rodziny.
27. Zdjęcie Marii.
28. Ostatecznie jednak rodzina sprzeciwiła
się związkowi, uważając, że Chopin jest zbyt
chorowity, jak na kandydata na męża.
29. W 1836 roku Chopin faktycznie zaczął
chorować na gruźlicę.
30. Wtedy związał się z George Sand, kobietą
starszą od niego, matką dwójki dorastających
dzieci.
31. Zdjęcie Fryderyka z Sand.
32. Po rozstaniu z Sand popadł w głębokie
przygnębienie.
33. Zdjęcie róży w kroplach rosy.
34. Dał ostatni koncert w Paryżu.
35. Chopin był w coraz gorszym stanie.
36. Napisał jednak dwa mazurki:
g-moll i f-moll, które zostały wydane dopiero
w latach 50. XX wieku.
9
37. Nuty – Chopin
38. Ostatnie dni życia Fryderyk spędził
w otoczeniu najbliższych.
39. Zdjęcie na łożu śmierci.
40.
Zmarł
17 października
1849 roku
w Paryżu o drugiej w nocy.
41. Zdjęcie czerwonej róży na fortepianie.
42. Na uroczystości żałobnej na życzenie
zmarłego wykonano Requiem d-moll Mozarta
i jego własny marsz żałobny z Sonaty b-moll.
43.
Został
w Paryżu,
pochowany
a
jego
na
serce
cmentarzu
sprowadzono
do Polski.
44. Zdjęcie z cmentarza w Paryżu.
45. Epitafium z sercem Fryderyka znajduje
się
w
kościele
Świętego
Krzyża
w Warszawie.
46. Zdjęcie z kościoła Świętego Krzyża.
47.
Po
śmierci
wielkiego
kompozytora
i pianisty Robert Schumann powiedział:
„Dusza muzyki przeleciała nad światem”.
48. Pomnik z Żelazowej Woli.
49. W 1927 roku w Filharmonii w Warszawie
odbył
się
Konkurs
pierwszy
Pianistyczny
Międzynarodowy
im.
Fryderyka
Chopina.
50.
Zdjęcie
Piotra
Adamskiego
przy fortepianie (z filmu Chopin. Pragnienie
miłości).
51. Następne konkursy odbywały się co pięć
lat: w 1932 i 1937 roku.
52. Jedynie w 1942 roku II wojna światowa
uniemożliwiła zorganizowanie konkursu.
10
53. Czwarty, a pierwszy powojenny konkurs
odbył się w 1949 roku.
54.
Laureatem
ostatniego
konkursu
w 2005 roku został Polak Rafał Blechacz.
55. Zdjęcie Blechacza przy fortepianie na tle
wizerunku Chopina.
56.
Fryderyk
Chopin
jest
uważany
za najwybitniejszego polskiego kompozytora
i pianistę. Nazwano go poetą fortepianu.
57.
Wykonywanie
jego
dzieł
wymaga
z
Łazienek
ogromnej wirtuozerii.
58.
Zdjęcie
pomnika
w Warszawie.
59. Logo Chopin 2010.
4. Recytacja wierszy o Chopinie
Uczeń recytuje swój wiersz:
autorstwa znanych wieszczy oraz
naszych uczniów.
W tle Preludium Des-dur op. 28 nr 15
Hubert Szyk (kl. VI c)
Życie Chopina
F. Chopina
(utwór doskonale harmonizuje
Czy wiecie, że Chopin chłopcem małym
z nastrojem wierszy).
będąc
Tworzył muzykę, przy fortepianie siedząc
Czy wiecie, że był „poetą fortepianu” zwany
Tak wtedy, jak i teraz na świecie uznanym
Czy wiecie, że na obczyznę zawiodły go
kręte drogi
Naszej historii i zaborca srogi
Lecz w sercu na zawsze została ojczyzna
aż śmierć przyszła za wcześnie, nim skroń
pokryła siwizna.
11
Uczennica recytuje swój wiersz:
Karolina Łeska (kl. VI a)
Wiersz o Fryderyku Chopinie
Gdy przez łąkę biegły jelenie
Myślałam o wielkim Chopinie
Gdy patrzyłam na okolice
Myślałam
O jego pięknej muzyce
Gdy karmiłam kurki
Przypominały
Mi się jego mazurki
Gdy spojrzałam
Hen daleko w pole
Widziałam jego Żelazową Wolę
Gdybym żyła
W jego czasie
Zagrałabym z nim na kontrabasie
Choć pochodzę z małej wioski
To i tak kiedyś pojadę
Na konkurs Chopinowski
I kupię sobie nowe trzewiki
By wygodnie słuchać
Jego muzyki.
Uczeń recytuje wiersz:
12
Roman Brandstaetter (1906– 1987)
Żelazowa Wola
Znów chodzę po tych samych pokojach,
Przystaję przed alkową,
Przed obrazami,
Rękopisami,
A potem krążę po parku
I szukam wierzb nad Utratą.
Ziemia twojej muzyki.
A muzyka?
Nie wyobrażam sobie bez niej Polski,
Fryderyku.
Uczeń recytuje wiersz:
Artur Oppman (1867–1931)
Preludium
Chopinowska piosnka płynie
W księżycową dal,
Niby skarga płynie cicha,
Niby łzy i żal.
Na powietrza srebrnej fali,
Płacze, tęskni, drży,
Przywołuje z zapomnienia
Dawne widma, sny…
Chopinowska piosnka płynie
Spod dziewczęcych rąk,
A nad ziemią wstaje blady
Księżycowy krąg.
13
Księżycowy blask uroczy
W raj przetwarza świat,
Słucha piosnkę każde drzewo,
Słucha każdy kwiat…
Chopinowska piosnka płynie,
Z piosnką płynie czar,
I dziewczyna rozmarzona
Słyszy skrzydeł gwar.
Biorą białe anielice
Ją w uściski swe,
I nad ziemią wzlata ona
W upojenia mgle.
Chopinowska ścichła piosnka,
Tylko echo drży,
Tylko smętnie szumią drzewa,
Kwiaty ronią łzy.
Zapomniała w śnie dziewczyna
Życia ból, łzy, pleśń,
We śnie cicho jej przygrywa
Chopinowska pieśń.
5. Fragment nokturnu Fryderyka
Prowadząca:
Chopina wykonany na syntezatorze
„Usłyszycie państwo fragment nokturnu
przez ucznia klasy VI.
Fryderyka Chopina w wykonaniu ucznia
klasy VI – Huberta Szyka”.
Uczeń wykonuje utwór na syntezatorze.
6. Recytacja wiersza Sen o Chopinie,
Uczeń recytuje wiersz:
w tle słychać „Grande Valse
Sen o Chopinie
Brillante” Es-dur op. 18 Fryderyka
Uchwycił słuch mój dźwięki klawiszy
14
Chopina.
Co po pokoju z wiatrem hulały.
Wśród nut niebiańskich beztroskiej ciszy
(Nastrój zawarty w utworze współgra
Chopina palce dzień powitały.
ze słowami tekstu, które trafiają
do wyobraźni słuchaczy).
I tańczyć zaczęły nuty po ścianie,
Powietrze jakby zgęstniało,
I znowu cisza – wyczekiwanie.
I znów uderzenie ciszę przerwało.
W takt Poloneza każde do pary
Hordy anielskie kroczyć zaczęły.
Wtedy stanęły wszystkie zegary,
Cudowne wizje na mnie spłynęły.
Nagle, przeniosłem się do tych czasów,
Gdzie księżyc świadkiem niedoli bywał.
Wśród kampinoskich zielonych lasów,
Mały Fryderyk Mazurki grywał.
Ujrzałem mistrza przy fortepianie
Jak palce swoje zgrabnie układał.
I znowu cisza – wyczekiwanie.
W myślach gdzieś błądził, wzrokiem coś
badał.
I tu – uderzył w klawisze białe,
Aż dech zaparło, serce westchnęło,
A dźwięki płyną jak oszalałe,
Przecież dopiero co się zaczęło.
I znowu cisza – chwila oddechu.
Mistrz swoje nuty jeszcze raz zbadał.
Najpierw powoli, tak bez pośpiechu
15
Tej głuchej ciszy cios wielki zadał.
I odpłynęły w niebiańskie strony
Pierwsze etiudy, skoczne Mazurki.
Z każdego dźwięku anielskie tony
Pieściły białe kłębiaste chmurki.
Potem oklaski, wielkie owacje,
Rodzice za nim w salonie stali.
Były uściski i gratulacje,
Dla syna swego przyszłość wybrali.
Aż zaszumiało, aż się ściemniło
I trafił promień jasnego gromu
Choć słońce nadal pięknie świeciło
Ja już znalazłem się w swoim domu.
Leżałem w łóżku w wielkim skupieniu,
Pokój falował w ostatnim tonie,
Myśli krążyły gdzieś w oddaleniu
Po tamtym dworku i po salonie.
Za oknem ptaków pierwsze ćwierkanie
Bo już na wschodzie słońce stanęło.
I znowu cisza – wyczekiwanie,
Żeby się znowu wszystko zaczęło.
7. Prezentacja multimedialna Dworek i
Uczeń odtwarza prezentację.
park w Żelazowej Woli, Nokturn
Es-dur op. 9 nr 2 Fryderyka Chopina.
8. Zakończenie wieczoru.
Uczennica dziękuje za uwagę.
Uczniowie wręczają pamiątkowe foldery.
„Na pamiątkę wspólnie spędzonego wieczoru
16
z Chopinem pragniemy wręczyć państwu
pamiątkowe foldery przygotowane przez
uczniów naszej szkoły, które zawierają
esencję dzisiejszej prezentacji dotyczącej
naszego mistrza fortepianu – Fryderyka
Chopina.
A teraz, w związku z dwusetną rocznicą
urodzin Fryderyka Chopina, zapraszamy
państwa na urodzinowy tort.
Wjeżdża tort, fanfary…
W trakcie poczęstunku uczniowie proszą
o wpisywanie się do Księgi Pamiątkowej.
W tle słychać wybrane utwory Fryderyka
Chopina.
Całości towarzyszy odpowiedni nastrój,
wystrój sali, oprawa muzyczna.
17
Bibliografia
Burek K., Fryderyk Chopin, Warszawa 2001.
Europa Chopina, Warszawa 2010.
Łopatlewski T., Fryderyk, Lublin 1970.
Mayzner T., Chopin, Kraków 1968.
Tenże, Chopin, Warszawa 2009.
Nyka J., Żelazowa Wola, Warszawa 1960.
Poniatowska I., Fryderyk Chopin. Człowiek i muzyka, Warszawa 2010.
Wydawnictwo Jubileuszowe 25. Międzynarodowego Festiwalu Chopin w barwach jesieni,
Antonin 2006.
18