Analizy i opinie - ChronmyKlimat.pl

Program: Klimat i Energia
Analizy i opinie
w cyklu:
„Zmiany klimatu:
wyzwania dla polityki”
Nr 5 (styczeń)/2010
„CCS w polskich dokumentach
strategicznych”
Dariusz Dybka
Ewa Gąsiorowska
Postępujące zmiany
klimatyczne mają wpływ na
politykę, gospodarkę i na
codzienne życie Polaków.
Stanowią one globalne
wyzwanie nie tylko dla
polityków, ale dla całych
społeczności, jak również
dla każdego z nas.
Mając na uwadze złożoność
problemów związanych ze
zmianami klimatu,
dostrzegamy pilną potrzebę
debaty publicznej
angażującej szerokie
spektrum partnerów, w tym
przedstawicieli świata
polityki, nauki, środowisk
biznesowych, administracji
publicznej oraz organizacji
pozarządowych.
Wierzymy, że szanse
i zagrożenia związane ze
zmianami klimatu powinny
być odzwierciedlone w
priorytetowych założeniach
polskiej polityki
wewnętrznej i zewnętrznej
oraz na forum Unii
Europejskiej i ONZ.
Widzimy potrzebę działań,
szczególnie ze strony
instytucji szeroko
rozumianego społeczeństwa
obywatelskiego,
zmierzających do
podniesienia świadomości
społecznej w zakresie zmian
klimatycznych oraz
wynikających z nich
konsekwencji dla Polski.
CCS w polskich dokumentach strategicznych
Wzajemne powiązanie zagadnień klimatu, energii i bezpieczeństwa
energetycznego w przypadku Polski koncentruje się na sposobach
wykorzystania węgla jako podstawowego surowca energetycznego, który
z jednej strony jest wyjątkowo niepożądany z punktu widzenia klimatu,
jednocześnie będąc funkcjonalnym elementem dla bezpieczeństwa
energetycznego Polski. Unia Europejska stawiając sobie ambitne cele
w dziedzinie klimatu i lokując w tym swój przyszłościowy interes
gospodarczy i polityczny, uwzględnia rolę węgla w polityce energetycznej.
W odpowiedzi na działania strategiczne UE, Polska przygotowała
dokumenty uwzględniające zarówno cele redukcji emisji jak i innowacji
technologicznych, które mają do nich prowadzić. Raport Polska 2030
wyzwania rozwojowe jest efektem prac Zespołu Doradców Strategicznych
Prezesa Rady Ministrów. Definiując przyszłość energetyczną i klimatyczną
Polski, dokument ten odnosi się bezpośrednio do użycia technologii
wychwytywania i sekwestracji węgla widząc dla niej zastosowanie
w Polsce.
Dokument strategiczny Polityka energetyczna Polski do 2030r. Polityka
zakłada poza rozwojem sektora energii atomowej rozwój czystych
technologii węglowych, CCS oraz 20% energii pochodzącej ze źródeł
odnawialnych.
Kwestie związane z wychwytywaniem, transportem i składowaniem CO 2
w sposób logiczny wpisują się w zakres VI kierunku Polityki dotyczącego
ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko.
Osiągnięcie takich założeń ma być możliwe dzięki:
wykorzystaniu przychodów z aukcji uprawnień do emisji CO 2 do
wspierania działań ograniczających emisję gazów cieplarnianych,
wprowadzenie standardów budowy nowych elektrowni w systemie
przygotowania do wychwytywania CO2 oraz określenie krajowych
możliwości geologicznego składowania dwutlenku węgla, w tym
w pustych złożach ropy naftowej i gazu ziemnego na dnie Morza
Bałtyckiego,
aktywny udział w realizacji inicjatywy Komisji Europejskiej,
dotyczącej budowy obiektów demonstracyjnych dużej skali,
w zakresie technologii wychwytywania i magazynowania dwutlenku
węgla (CCS),
wykorzystanie technologii CCS do wspomagania wydobycia ropy
naftowej i gazu ziemnego,
zintensyfikowanie badań naukowych i prac rozwojowych nad
technologią CCS oraz nowymi technologiami pozwalającymi
1
wykorzystać wychwycony CO2 jako surowiec w innych gałęziach
przemysłu,
wsparcie działań w zakresie ochrony środowiska z wykorzystaniem
m.in.: funduszy europejskich.
Przepisy o CCS powinny określać ramy prawne do wszelkich wskazanych
wyżej zagadnień, aby zapewnić odpowiednie warunki do jej realizacji.
Przedmiotem dyrektywy w sprawie geologicznego składowania CO 2 jest
bezpieczeństwo składowania i środowisko. Regulacja prawna musi objąć
zagadnienia wyboru składowiska i pozwolenia na składowanie, warunki
eksploatacji i zamknięcia składowiska, powołanie organu nadzorującego
i odpowiedzialnego po przekazaniu przez operatora oraz prawo dostępu do
sieci transportu CO2.
Przygotowanie legislacji jest zadaniem kompleksowym ze względu na
wiele dziedzin prawa, które będą wymagały dostosowania. Mowa tutaj
o prawie rzeczowym, prawie ochrony środowiska, zapisach dotyczących
wywłaszczenia,
odpowiedzialności
państwa,
ryzyka
związanego
z transportem i składowaniem oraz przepisów transgranicznych, gdyby
inne kraje chciały przesyłać lub składować CO2 na terytorium Polski.
Polski rząd ma obowiązek wdrożyć dyrektywę do kwietnia 2011 roku. Za
prace nad projektem ustawy odpowiada Ministerstwo Środowiska. Wśród
zainteresowanych powstaniem tej regulacji znajdują się również instytucje
prywatne, które ze względu na działalność energetyczną będą realizować
projekty CCS. Szczególnie aktywne pozostają przedsiębiorstwa działające
w ramach Polskiej Platformy Czystych Technologii Węglowych.1
Ministerstwo Środowiska w połowie 2008 roku przyjęło program „Działania
Ministerstwa Środowiska w celu rozpoznania struktur geologicznych dla
podziemnego składowania dwutlenku węgla”, aby określić możliwości
sekwestracji dwutlenku węgla na terenie Polski oraz przedstawienie
priorytetowych kierunków działań Ministra Środowiska w tym zakresie,
w tym także dostosowanie przepisów prawa krajowego w zakresie
regulowanym dyrektywą w sprawie geologicznego składowania dwutlenku
węgla.
W listopadzie 2009 roku, Ministerstwo Środowiska przedstawiło projekt
założeń ustawy określającej zasady zatłaczania CO 2 do warstw
geologicznych,
propozycje
rozwiązań
dotyczących
monitorowania
składowiska oraz jego zamknięcia oraz rozwiązania w zakresie
1
Polska Grupa Energetyczna S.A., Południowy Koncern Energetyczny S.A., GDF Suez Polska, EDF Polska Sp.
z o.o., CEZ Polska, Dalkia Polska, Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., Vattenfall Poland Sp. z o.o.
2
odpowiedzialności. Zaproponowana przez Ministerstwo Środowiska
propozycja rozwiązań prawnych zakłada wprowadzenie przepisów
regulujących transport i składowanie CO2 do ustawy „Prawo geologiczne
i górnicze”, jak również do innych ustaw takich jak: „Prawo energetyczne,
ustawa o swobodzie działalności gospodarczej”, „Prawo ochrony
środowiska”, „Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko”.
Zakres regulacji obejmuje następujące zagadnienia:
1. zasady
prowadzenia
poszukiwań
potencjalnych
składowisk
geologicznych CO2,
2. zapisy dot. lokalizacji i prowadzenia eksploatacji podziemnego
składowiska dwutlenku węgla,
3. procedury związane z likwidacją składowiska,
4. zasady monitorowania składowiska w czasie eksploatacji i po jej
zakończeniu,
5. regulacje w zakresie zasad ponoszenia odpowiedzialności za
składowisko,
6. przepisy w zakresie działań kontrolnych, ratowniczych i naprawczych
w przypadku, gdyby doszło do ewentualnego wycieku CO2 ze
składowiska lub innej awarii.
Dla komercyjnego wykorzystania technologii niskowęglowych konieczne
jest stworzenie warunków do ich wdrażania – możliwości budowy
infrastruktury przesyłowej i składowisk oraz warunki, przede wszystkim
finansowe do rozwoju technologii wychwytywania CO2. Konieczne jest
wsparcie rządu, szczególnie w zakresie informowania o bezpieczeństwie
składowania.
Zastosowanie rozwiązań wymagających intensywnych przygotowań oraz
długiego okresu implementacji wymaga podejścia strategicznego. Ramy,
które przyjęła UE wymagają bezzwłocznego działania. Od 2013 roku
będziemy zobligowani do zakupu pozwoleń na emisje, przy czym do 2020
nie będą one rozdzielane na zasadzie rynkowej. Jeśli Polska chce
korzystać z węgla w sposób zgodny z prawem UE to musi liczyć się
z koniecznością wdrożenia CCS.
DARIUSZ DYBKA
Członek Programu Klimat i Energia w Centrum Stosunków
Międzynarodowych w Warszawie
EWA GĄSIOROWSKA
Główny Specjalista ds. Regulacji, Vattenfall Heat Poland S.A.
3