prezentacja

SZTUKA
STAROŻYTNEJ
GRECJI
OPRACOWANIE
mgr Barbara E. Kowalczyk
Sztuka powstała i rozwijała się
po upadku kultury mykeńskiej
Za czas jej trwania przyjmuje się okres:
od ok. 1200 p.n.e.
(zniszczenie Myken przez Dorów)
do I w. p.n.e.
(podbój starożytnej Grecji przez Rzymian )
OKRES ARCHAICZNY
XII p.n.e.
najazd Dorów
–
V p.n.e.
zniszczenie Aten przez Persów
rozwój rzeźby
i dwóch stylów
(doryckiego i jońskiego),
oraz
malarstwa wazowego czarnofigurowego
i
rzemiosła artystycznego
ARCHITEKTURA
ARCHAICZNA
górna część belkowania - gzyms (7) często
zakończony rynną
środkowa część belk. - fryz (6)
z tryglifami
i metopami
dolna, gładka część belk.
- architraw (5)
Głowica (kapitel) (4) składa się
z poduszki (echinus)
przykrytej kwadratową płytą
- abakusem.
jej trzon (3)
(zwężający się ku górze)
jest lekko wybrzuszony
po środku
(entazis)
nie ma bazy (2)
stoi bezpośrednio
na stylobacie (1)
Kolumny
w porządku Doryckim
FRONTON
TYMPANON
Świątynia Zgody w starożytnym, greckim Akragas na Sycylii
gzyms (7)
rzeźbiony fryz (6)
biegnący wokół całego budynku
(bez podziału na tryglify i metopy)
kilkustopniowy architraw (5)
Głowica (4)
posiada charakterystyczne woluty
w kształcie zwiniętych liści.
trzon (3)
stoi na profilowanej bazie (2)
stylobat (1)
Kolumna
w porządku Jońskim
Świątynia Artemidy w Efezie
wg wyobrażeń
z początków
XX wieku
JEDEN Z SIEDMIU CUDÓW
STAROŻYTNEGO ŚWIATA
RZEŹBA
ARCHAICZNA
K
U
R
O
S
I
Kuros
z
Anawysos
530 p.n.e.
Kuros
z Tenei
560
-550
p.n.e.
„M
Ł
O
D
Z
I
E
Ń
C
Y”
Kuros z Luwru
K
O
R
Y
„D
Z
I
E
W
C
Z
Ę
T
A”
Kora
z Samos,
ok.
570 - 560
p.n.e.
(Luwr,
Paryż)
Kory z Akropolu, ok. 525 p.n.e.
Gigantomachia (walki gigantów z bogami Olimpu)
Skarbiec Syfnijczyków, Delfy
Dama z Auxerre
MALARSTWO
i
RZEMIOSŁO
ARCHAICZNE
Wazy dipylońskie
typ naczyń,
jaki pojawił się po 775 r. p.n.e
(do 2 m)
Waza w stylu orientalizującym
Waza
dipylońska
-krater
ok. 800r.
p.n.e.
720-620r.
p.n.e.
Styl geometryczny przed VII wiekiem p.n.e..
Naczynia z Aten
(Luwr)
ok. 750–725 p.n.e.
ok. 800 p.n.e.
Amfora z Aten, ok. 554 - 540 p.n.e. malarstwo czarnofigurowe (Luwr, Paryż)
Andokides, naczynie czerwonofigurowe
(ok. 520 p.n.e.)
Waza
Ceramika,
ok. 500 - 475 p.n.e.,
malarstwo
czarnofigurowe
(Luwr, Paryż)
Sosias,
frgm. Naczynia,
Achilles
opatrujący
rannego
Patroklesa
ok. 500 p.n.e.
ORNAMENT
OKRES KLASYCZNY
ATEŃSKI
V w. p.n.e.
bitwa pod Salaminą w 480 p.n.e.
-IV w. p.n.e.
śmierć Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e.
Rzeźba oddająca ruch
(Myron Dyskobol).
Rzeźba monumentalna, majestatyczna
(posągi Zeusa i Ateny Fidiasza).
Rzeźba figuralna w brązie
(Woźnica delficki, Tyranobójcy),
Monumentalne malarstwo ścienne - niezachowane
(Polignot, Mikon).
Rozwój wazowego malarstwa czerwonofigurowego
(styl swobodny).
Ateny pod rządami Peryklesa
stają się głównym ośrodkiem sztuki greckiej
(Fidiasz, Iktinos, Mnesikles, Apollodoros z Aten).
Dokonała się synteza porządków doryckiego i jońskiego,
pojawiła się głowica koryncka
(koryncki porządek),
powstały nowe typy budowli
(buleuterion, teatr, odeon, gimnazjon).
Poliklet opracował kanon postaci ludzkiej
(Doryforos)
i zastosował kontrapost.
Urbanistyka stworzyła nową wizję miasta
(Hippodamos z Miletu).
Pod koniec V w. p.n.e.
wyróżnić można tzw. styl mokrych szat
(Nike zawiązująca sandał, Nike Pajonios).
Pojawia się akt kobiecy, miękki modelunek postaci,
inne proporcje ciała.
(Praksyteles, Skopas, Leochares, Lizyp)
ARCHITEKTURA
KLASYCZNA
Delficka świątynia Ateny
w kształcie tolosu
(budowli na planie koła),
nazywana też Marmara
Olimpia – świątynia Filipa II Macedońskiego
Świątynia Posejdona na Rodos
Świątynia Hery w Olimpii
Megaron królowej w połacu w Knossos,
rekonstrukcja Piet de Jong
Dorycka świątynia Hefajstosa w Atenach u stóp Akropolu
Świątynia Hefajstosa
Świątynia Hefajstosa
kilkuwarstwowe
belkowanie (5,6,7)
pozbawione jest niekiedy
rzeźbienia
głowica (4) ma kształt kosza
okolonego rzędami
liści akantu
(barszcz zwyczajny),
z małymi wolutami
przypominającymi jońskie
Kolumna w porządku Korynckim
Świątynia Zeusa Olimpijskiego w Atenach - widok współczesny
Świątynia Zeusa Olimpijskiego w Atenach
Świątynia Zeusa Olimpijskiego
Akropol
Rekonstrukcja Akropolu na ilustracji z początków XX w
Rekonstrukcja Akropolu
Wzgórze Akropol
Grecja, Ateny
Propyleje - budowla wejściowa
PARTENON
świątynia Ateny na Akropolu w Atenach
PARTENON
Partenon
Rekonstrukcja fasady świątyni Ateny
Rekonstrukcja British Museum
Rekonstrukcja Partenonu w Nashville
PARTENON - REKONSTRUKCJA
PARTENON – PLAN BUDOWLI
Erechtejon na Akropolu
- miejsce kultu bóstw związanych z tradycją Aten,
świątynia Ateny Polias (Opiekunki Miasta) i jednocześnie Posejdona.
Wzniesiono ją na cześć Erechteusza, jednego z pierwszych królów ateńskich.
Erechtejon
Erechtejon - portyk
kolumnami
są posągi kobiet
- kariatydy
Erechtejon - kariatydy
Świątynia Nike na Akropolu
Rekonstrukcja
ateńskiej świątyni Nike
Mauzoleum w Halikarnasie
ok. 350 p.n.e.
Pomnik Lizykratesa
335 r. p.n.e..
- tolos
Teatr Dionizosa na Akropolu
teatr i świątynia Apollina w Delfach
Epidauros, teatr, miejsce kultu Asklepiosa, około 330 p.n.e.,
projekt Poliklet Młodszy
teatr w Delfach
ruiny teatru w Efezie
RZEŹBA
KLASYCZNA
Przetrwały jedynie
zniszczone fragmenty
i
rzymskie kopie
Kritias i Nesiotes
Tyranobójcy
brąz
V w. p.n.e.
Brązowy
posąg
woźnicy,
ok. 475 p.n.e.
(Muzeum,
Delfy)
Apollo,
ok. IV w. p.n.e.
rzymska
kopia
Apollo,
ok. 450 p.n.e.
rzymska
kopia
P
O
L
I
K
L
E
T
V
w.
p.
n.
e.
R
A
N
N
E
A
m
a
z
o
n
k
i
Diadumenos
P
O
L
I
K
L
E
T
Doryforos
Opracował
teorię
matematycznego
KANONU
proporcji
ciała
ludzkiego
Wprowadził
KONTRAPOST
- poza w rzeźbie
figuralnej:
ciężar ciała
spoczywa na jednej
nodze
Olimpia, pracownia Fidiasza
FIDIASZ, Posąg Zeusa w Olimpii
(rycina z pocz. XX w.)
FIDIASZ, Zeus tronujący w Olimpii (rekonstrukcja)
Atena Partenos
Warwakeion
438 p.n.e
F
I
D
I
A
S
Z
V w.
p.n.e.
Atena Lemnia
ok. 451 - 444 p.n.e.
(rekonstrukcja
w Muzeum Narodowym
w Warszawie)
Atena Giustiniani
Atena Promachos 460 - 450 p.n.e.
F
I
D
I
A
S
Z
Atena Promachos
Atena Lemnia
-rekonstrukcja współczesna
Warszawa,
-Muzeum Narodowe
FIDIASZ
Atena Lemnia
Drezno
Atena Partenos
(dziewica)
„Zamyślona”
lub
„Odpoczywająca”
F
I
D
I
A
S
Z
FIDIASZ
"Nike zawiązująca sandał„
Płaskorzeźba
ze świątyni Nike
- Ateny Zwycięskiej z ateńskiego Akropolu;
V wiek p.n.e.
FIDIASZ
Apollo
Parnopios
F
I
D
I
A
S
Z
R
A
N
N
E
A
m
a
z
o
n
k
i
Herakles
Farnezyjski
Hermes
(Herkules)
L
I
Z
Y
P
IV
w.
p.n.e.
KONTRAPOST
Apoksjomenos
Herakles
L
I
Z
Y
P
Arystoteles
LIZYP
Apoksyomenos
(kopia)
Aleksander
Wielki
(kopia)
Lizyp wprowadził
wysmuklony kanon ludzkiego ciała
Dyskobol
M
Y
R
O
N
IV
w.
p.n.e.
M
Y
R
O
N
Atena i Marsjasz
Hermes z Dionizosem
P
R
A
K
S
Y
T
E
L
E
S
IV
w.
p.n.e.
Hermes
Afrodyta
(Wenus)
z Knidos
P
R
A
K
S
Y
T
E
L
E
S
Szkoła
Praksytelesa
„Efeb
z Maratonu”
Odpoczywający
Satyr
Apollo Sauroktonos
(z jaszczurką)
P
R
A
K
S
Y
T
E
L
E
S
Leochares
IV w.p.n.e.
Apollo Belwederski
Dafne - Artemida
L
E
O
C
H
A
R
E
S
IV
w.
p.
n.
e.
Posąg
Zeusa lub Posejdona
miotającego piorun,
znaleziona w morzu
koło przylądka Artemizjon,
(Eueba),
470 - 460 p.n.e
Pajonios z Mende
Nike z Olimpii
„Zfruwająca”
ok. 420 p.n.e.
Satyr
I-II w.
p.n.e.
Akroterion ze świątyni Asklepiosa w Epidauros , ok. 370 p.n.e.
AKROTERION- nazywany także naszczytnikiem.
Jest to ozdoba umieszczana najczęściej na wierzchołku dachu
lub w jego narożnikach.
W najprostszej formie była to z reguły palmeta
(z liśćmi rozłożonymi na podobieństwo wachlarza) ,
woluta (ślimacznica, spirala, zwój) lub liście akantu.
Czasami spotykamy także akroteriony w kształcie figur lub nawet grup figur.
Akroterionami wieńczono również stele
stela grobowa z Keramejkos,
V w. p.n.e.
MALARSTWO
i
RZEMIOSŁO
KLASYCZNE
Onesimos,
fragment
naczynia
z młodzieńcem
trzymającym
skórę
ok. 490 p.n.e.,
(Muzeum
w Monachium)
ORNAMENT
Malarz Berliński,
fragment naczynia
z Ganimedesem
ok. 500-490 p.n.e.,
(Luwr)
Lekyt, ok 500 p.n.e.
ORNAMENT
Lekyt, ok 490 p.n.e.
Lekyt, ok 440 p.n.e.
groteska
ornament w formie wici
roślinnej z elementami
fantastycznymi
OKRES HELLENIZMU
330 p.n.e.
śmierć Aleksandra Macedońskiego w 323 p.n.e.
30 p.n.e.
podbój Egiptu Ptolemeuszy,
ostatniego, niezależnego państwa hellenistycznego
Budowa nowych miast.
Rzeźba o wysokim poziomie,
łącząca umiejętności techniczne
z kontrapostem,
ruchem
i naturalizmem.
ARCHITEKTURA
HELLENISTYCZNA
Latarnia na Faros
ok. 280-279 p.n.e.
wg wyobrażeń
z początków XX w.
Ołtarz Pergamoński
Muzeum w Berlinie
wolno stojący ołtarz (nie związany ze świątynią)
poświęcony Zeusowi i Atenie Zwycięskiej (gr. Nikeforos)
Zbudowany został, według projektów Menekratesa z Rodos,
w latach (180–160 p.n.e.) w Pergamonie przez Eumenesa II
dla upamiętnienia zwycięstwa nad Galatami
Zrekonstruowany portyk
Stoa
(wolno stojąca, wydłużona hala kolumnowa,
którą zamykała z tyłu ściana,
często zdobiona malowidłami)
Attalosa w Atenach
-(ok. 140 p.n.e.)
Wieża wiatrów w Atenach
około 50 p.n.e
Świątynia Apollina w Didim, II w. p.n.e.
Świątynia Apollina w Didim,
sławny fryz z głowami Meduz
Meduza z Didymy
RZEŹBA
HELLENISTYCZNA
RODOS
Agesandros,
Polydoros i Atenodoros,
Grupa Laookona,
rzymska kopia rzeźby
(Muzea Watykańskie, Rzym)
Apollonios i Tauriskos
z Tralles,
Byk Farnezyjski,
grupa rzeźbiarska
III wiek n.e.
Doidalsas,
250-240 p.n.e
Przykucnięta
Afrodyta
Boetos
z Chalkedonu,
Chłopiec
duszący gęś
Nike z Samotraki
ok. 180 p.n.e.
(Luwr, Paryż)
PERGAMON
Umierający Gal
Gal
zabijający żonę
ALEKSANDRIA
Śpiący hermafrodyta, II w. p.n.e., fragment rzymskiej kopii (Luwr, Paryż)
Persefona
Faun Barberini
Satyr
I-II w.
p.n.e.
ATENY
Demeter,
IV w. p.n.e.
Chares z Lindos,
Kolos Rodyjski
292-280 p.n.e.
Wenus z Milo
(Luwr,
Paryż)
(Afrodyta
z Melos)
Afrodyta, (Luwr, Paryż)
fragment rzymskiej kopii
GRECKIE
ORNAMENTY
GEOMETRYCZNE
Astragal
MEANDER
Kimation
Palmeta
Bukranion
pośrodku:
ROZETA
DETALE
ARCHITEKTONICZNE
BELKOWANIE
W architekturze
antycznej:
górna część
porządku
architektonicznego
obejmująca
architraw,
fryz i gzyms.
Współcześnie:
zespół belek
ułożonych
w jednej
płaszczyźnie,
zwykle
równolegle
do siebie
(stropy, mosty).
STROP
poziomy element konstrukcyjny
oddzielający
poszczególne kondygnacje – piętra – budynku.
Strop przenosi obciążenia na pionowe elementy
(ściany i słupy).
Na górnej powierzchni stropu układana jest podłoga.
Dolna powierzchnia pokryta tynkiem tworzy sufit.
STROP BELKOWANY BEZ TYNKOWANEGO SUFITU
SKLEPIENIE
konstrukcja budowlana
o zakrzywionej powierzchni
stosowana do przykrycia
od góry
określonej przestrzeni.
SKLEPIENIA
BUDOWA
1) podniebienie,
2) grzbiet,
3) czoło,
4) pacha,
5) rozpiętość,
6) strzałka,
7) luneta,
RODZAJE
A) kolebkowe,
B) klasztorne,
C) kolebkowe z lunetami,
D) beczułkowe,
E) krzyżowe,
F) krzyżowo - żebrowe