Ubiór – Kostium – Maska w interpretacjach etnologów

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej
Uniwersytetu Łódzkiego
Muzeum Miasta Łodzi
Oddział Kultur i Tradycji Wyznaniowych
zapraszają na wydarzenie:
Ubiór – Kostium – Maska
w interpretacjach etnologów
22 kwietnia 2015 r., godz. 10.00-14:30
Sala Lustrzana, Muzeum Miasta Łodzi, ul. Ogrodowa 15
10:00-10:10
Otwarcie wydarzenia
mgr Małgorzata Laurentowicz-Granas, dyrektor Muzeum Miasta Łodzi
dr hab. Ewa Nowina-Sroczyńska prof. UŁ, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ
10:10-10:40
Ubiór – strój – kostium. Podstawowe pojęcia kostiumologii
Ubiór, strój i kostium to już nie tylko podstawowe kategorie badawcze, ale także składniki
otaczającej nas ikonosfery. W ujęciu historycznym i współczesnym ubranie jest wizualnym
komunikatem identyfikującym nas według przyjętych powszechnie reguł społecznego kodu,
dając tym samym możliwość zaprezentowania się zgodnie z ogólnymi zasadami, a zarazem
w zindywidualizowanej formie za pomocą medium stroju. Wystąpienie przybliży złożone
zjawiska społeczne oraz psychologiczne związane z „okrywaniem” ciała i modyfikacją jego
wyglądu.
wykład, Sala Lustrzana MMŁ
dr Łukasz Grzejszczak, Muzeum Miasta Łodzi
1
10:40-11:20
Łódzkie mody. Moda i akcesoria stroju XIX/XX w.
oprowadzanie kuratorskie po wystawie, Galeria Wystaw Czasowych MMŁ
dr Łukasz Grzejszczak, Muzeum Miasta Łodzi
11:20-11:30
przerwa
11:30-12:00
Strój jako przejaw chasydzkiego obyczaju i stylu życia
Do dziś tylko Żydzi ortodoksyjni, głównie chasydzi, pozostali wierni zwyczajowi noszenia na
co dzień charakterystycznego stroju żydowskiego. Jest on zewnętrznym wyrazem ich
pobożności oraz przywiązania do tradycji. Podczas wykładu dowiemy się, jak nakazy religijne
określały i nadal określają elementy męskiej i damskiej garderoby, co zakładają chłopcy, a co
dorośli mężczyźni, jakie ograniczenia dotyczą kobiet. Wykład ilustrowany prezentacją slajdów
przybliży charakterystyczne dla judaizmu i środowisk chasydzkich stroje noszone na co dzień,
do modlitwy i na święta, odwoła się także do stylu życia chasydów.
wykład, Sala Lustrzana MMŁ
mgr Anna Walaszczyk, Muzeum Miasta Łodzi
12:00-12:30
Po mundurze poznasz człowieka, czyli ukryte sensy harcerskich oznaczeń
Zgodnie z ideą założyciela ruchu skautowego, mundur miał za zadanie z jednej strony
budować wspólnotę jednolicie ubranych skautów, a z drugiej niwelować różnice w statusie
społecznym i materialnym. Na przestrzeni ponad stu lat mundur i poszczególne jego elementy
ulegały przeobrażeniom, a swe piętno odciskały na nich zarówno ustrój polityczny,
jak i przemiany społeczne. Każdy element umundurowania ma swe ukryte – jednak
zrozumiałe dla każdego harcerza – znaczenie. Nic więc dziwnego, że znając symbolikę
harcerskich
oznaczeń,
można
po
samym
tylko
mundurze,
szybko
ocenić
wiek,
doświadczenie, zainteresowania, czy umiejętności jego właściciela.
wykład, Sala Lustrzana MMŁ
mgr Katarzyna Kurowska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ
12:30-14:00
Pokazy mody widziane oczami etnologa
Moda jest jednym z podstawowych wyznaczników współczesnej kultury, z jednej strony
odbija tendencje współczesności, reagując na zmiany i lęki społeczne, a z drugiej – sama
wytwarza obraz kulturowej rzeczywistości. Charakterystyczne postulaty, jakie przyświecają
modzie najwyraźniej realizują się w sezonowej prezentacji kolekcji projektanta lub marki – w
pokazie mody. To wydarzenie, które skupia najbardziej wpływowe osoby z branży, m.in.
przedstawicieli mediów, kupców, blogerów oraz krytyków mody. Jakie znaczenia niosą ze
2
sobą pokazy mody? Jakie wspólnoty powstają wokół nich? Jak przebiega podział pomiędzy
tym, co artystyczne, a tym, co biznesowe? A przede wszystkim, jak przebiegają i co znaczą
tego typu widowiska kulturowe? Próbie odpowiedzi na powyższe pytania będzie towarzyszyła
prezentacja najbardziej spektakularnych, współczesnych pokazów największych domów
mody na świecie obfitujących w monumentalną scenografię i bogactwo środków teatralnych.
projekcja filmów, wykład, Sala Lustrzana MMŁ
mgr Maria Ostrowska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ
14:00-14:30
Ubiór, maska, kostium – znaki, symbole, kulturowe sensy
rekapitulacja i zamknięcie wydarzenia, Sala Lustrzana MMŁ
dr hab. Ewa Nowina-Sroczyńska, prof. UŁ, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ
kontakt:
Marcin Kępiński – [email protected]
Sebastian Latocha – [email protected], 782-663-199
PIKNIK W MANUFAKTURZE
25-26.04.2015 r., godz. 10.00-18.00
Organizator: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ
Miejsce: Rynek Manufaktury, Łódź, ul. Karskiego 5
Studenci Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ zaprezentują modę i ubiory różnorodnych
środowisk, w których noszenie określonych strojów stanowi sposób na wyrażanie poczucia grupowej
tożsamości. Szczególnym zainteresowaniem młodych etnologów objęte będą współczesne kultury
alternatywne i subkultury młodzieżowe, takie jak goci, skate, hipsterzy, depesze i in. Obecni będą także
miłośnicy strojów ludowych i stylu ulicy oraz członkowie grup rekonstrukcji historycznych. Celem spotkania
będzie z jednej strony zwrócenie uwagi na różnorodność współczesnych kultur młodych, wyrażaną poprzez
stroje a stanowiącą wartość ogólnospołeczną. Z drugiej zaś, postaramy się ukazać że komunikowanie
poprzez strój jest praktyką bardzo głęboko zakorzenioną kulturowo. Ubrania są bowiem przedmiotami, które
uczestniczą nie tylko w systemie mody, ale także stają się częścią przekazu w ramach zjawiska komunikacji
społecznej, a jako stroje oddalone od makrospołecznych przemian nowoczesności i towarowego
konsumpcjonizmu, są silnie powiązane z jednostkową lub grupową tożsamością.
Chcemy podkreślić, że w perspektywie etnologicznej ubrania są przedmiotami materialnymi chyba
najsilniej zespolonymi z naszym życiem osobistym i społecznym. Ubrania są czymś, czego używamy nie tylko
dla zabezpieczenia czy wygody, ale także dla łatwiejszego wejścia w obszar kontaktów międzyludzkich, dla
zamanifestowania czegoś. Strój może być także „maską”, rodzajem kamuflażu i sposobem na odnalezienie
się w szczególnych sytuacjach kulturowych. Jednym słowem ubiór staje się ekstensją jednostki –
3
przedłużeniem naszych emocji, postaw, przekonań, nastroju, pragnień. Będziemy się też starali zwrócić
uwagę na to, że z antropologicznego punktu widzenia strój (w jego znakowej/symbolicznej roli) to także
rozmaitego rodzaju ozdoby, dodatki jak również wszelkie sposoby zdobienia ciała z tatuażem i piercingiem na
czele. Te elementy – podobnie jak strój – „nosimy”, „zakładamy”, czasem także „zmieniamy”. Służą też tym
samym celom symboliczno-komunikacyjnym. Aktywność w ramach imprezy wykażą studenci i doktoranci
etnologii UŁ. Ich udział w imprezie będzie miał charakter partycypacyjny, tzn., że oni sami wpiszą się we
wspólny projekt, opowiadając, w różny sposób, o stroju, modzie, kostiumie. Uczynią to jako zadeklarowani
członkowie subkultur, grup rekonstrukcyjnych, kolekcjonerzy elementów garderoby, masek, mundurów itp.
Opowiedzą o swoich pasjach, zaprezentują elementy własnych kolekcji: masek, guzików, biżuterii, mundurów
itp., wystąpią w roli ekspertów opowiadających o symbolach zaklętych w stroju, kostiumie, masce...
Program spotkania:
Sobota (25.04.2015):
10:00-14:00
Mundur i jego symbolika w komentarzu członków grup rekonstrukcyjnych
mgr Szymon Swoboda, mgr Andrzej Daszyński
Powrót do natury. Ubiór a światopogląd
Mirosława Przybylska
14:00-16:00
„Guzik do kolekcji” – opowieści o ludziach i ich guzikach
mgr Karolina Wanda Rutkowska
Tatuaże henną – propozycja dla młodszych i nieco starszych
mgr Agnieszka Milczarek
Bollywood – kostium do tańca i popkultura
Bernardeta Binkowska, Adrianna Licha
Malowanie twarzy – propozycja dla najmłodszych
Bernardeta Binkowska, Adrianna Licha
16:00-18:00
Kobiece piękno na pocztówce – pin-up i strój ludowy
Katarzyna Słaby
Bollywood – kostium do tańca i popkultura
Bernardeta Binkowska, Adrianna Licha
Malowanie twarzy – propozycja dla najmłodszych
Bernardeta Binkowska, Adrianna Licha
4
Niedziela (26.04.2015):
10:00-12:00
„Guzik do kolekcji” – opowieści o ludziach i ich guzikach
mgr Karolina Wanda Rutkowska
Tatuaże henną – propozycja dla młodszych i nieco starszych
mgr Agnieszka Milczarek
12:00-14:00
Subkultura i strój – poszukiwanie własnej tożsamości
Kinga Huszczo, Maciej Majewski, Maciej Ziomek, Katarzyna Słaby
„Antropolog w stroju i w terenie” – opowieści o spotkaniu dwóch światów
Michał Żerkowski
14:00-16:00
Subkultura i strój – poszukiwanie własnej tożsamości
Kinga Huszczo, Maciej Majewski, Maciej Ziomek, Katarzyna Słaby
„Antropolog w stroju i w terenie” – opowieści o spotkaniu dwóch światów
Michał Żerkowski
Bollywood – kostium do tańca i popkultura
Bernardeta Binkowska, Adrianna Licha
Malowanie twarzy – propozycja dla najmłodszych
Bernardeta Binkowska, Adrianna Licha, Anna Obórka
16:00-18:00
Subkultura i strój – poszukiwanie własnej tożsamości
Kinga Huszczo, Maciej Majewski, Maciej Ziomek, Katarzyna Słaby
Bollywood – kostium do tańca i popkultura
Bernardeta Binkowska, Adrianna Licha
Koordynatorzy: dr Damian Kasprzyk, dr Katarzyna Orszulak-Dudkowska, mgr Anna Deredas
5