Sławomir Suchocki - ptmp - polskie towarzystwo medycyny

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 79-80, 2009
Sprawozdanie z obrad sympozjum
Aspekty medyczne, etyczne, prawne i społeczne cięcia cesarskiego
Wałbrzych, Książ 29-31 maja 2008 roku
SŁAWOMIR SUCHOCKI
W dniach 29-31 maja 2008 roku w przepięknym zamku
Książ, perle Dolnego Śląska odbyło się ogólnopolskie sympozjum z udziałem gości z zagranicy pt. Aspekty medyczne, etyczne, prawne i społeczne cięcia cesarskiego, zorganizowane przez Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. E. Biernackiego w Wałbrzychu.
Z uwagi na szeroki zakres poruszanej problematyki
związanej z cięciem cesarskim i noworodkiem sympozjum
odbyło się pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego
oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej.
W sympozjum wzięło udział około 350 uczestników,
w tym wielu znakomitych profesorów położnictwa i ginekologii, neonatologii, perinatologii i innych specjalności.
Gościliśmy położników z Niemiec, Francji i Izraela.
Z uwagi na poruszane zagadnienia z dziedziny etyki
i prawa w obradach uczestniczyły uznane autorytety na
czele z prof. Leszkiem Kubickim. W starych murach Książa gościliśmy również nestorów polskiego położnictwa
i ginekologii.
W uroczystości otwarcia sympozjum wzięli udział
przedstawiciele polskiego parlamentu, władz samorządu
województwa dolnośląskiego oraz miasta i powiatu wałbrzyskiego. Przybyłych uroczyście powitał Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego – prof. Sławomir Suchocki, a następnie okolicznościowe przemówienie wygłosili
członkowie Komitetu Honorowego Senator RP Stanisław
Jurcewicz, JM Rektor Akademii Medycznej im. Piastów
Śląskich we Wrocławiu prof. Ryszard Andrzejak oraz
w imieniu towarzystw naukowych – prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego – prof. Jerzy Szczapa, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego –
prof. Tomasz Niemiec. Uroczystość otwarcia uświetnił
koncert w wykonaniu muzyków Filharmonii Sudeckiej
oraz koktajl powitalny w przepięknej Sali Maksymiliana.
W pierwszym dniu obrad wykład wprowadzający
Cięcie cesarskie w Polsce w latach 2000-2007, wygłosił
Konsultant Krajowy ds. ginekologii i położnictwa prof. Stanisław Radowicki. Poruszył w nim najbardziej istotne problemy związane z tą najczęściej wykonywaną operacją położniczą w poszczególnych regionach kraju, zwracając
uwagę na bardzo wysoki wskaźnik wykonywanych cięć
cesarskich w szpitalach niepublicznych.
Po wykładzie inauguracyjnym odbyła się sesja na
temat cięcia cesarskiego ze wskazań położniczych, którą
moderował prof. Grzegorz H. Bręborowicz, a wzięli w niej
udział prof. Andrzej Karmowski, prof. Bożena Leszczyńska-Gorzelak, prof. Witold Malinowski, prof. Ryszard Poręba,
prof. Krzysztof Preis, prof. Elżbieta Ronin-Walknowska,
prof. Jerzy Sikora i prof. Mariusz Zimmer. Omówione zostały najistotniejsze zagadnienia związane ze wskazaniami
położniczymi do cięcia cesarskiego.
Następną sesję dotyczącą wskazań pozapołożniczych
do cięcia cesarskiego prowadzili prof. Ryszard Poręba
i prof. Jan Wilczyński, a wzięli w niej udział kardiolog
dr Zbigniew Binikowski, okulista prof. Bronisława Matuszewska, okulista prof. Wanda Romaniuk oraz położnicy:
prof. Krzysztof Czajkowski, prof. Marian Gryboś, prof. Tomasz Niemiec, prof. Przemysław Oszukowski, prof. Stefan Sajdak oraz prof. Mirosław Wielgoś. Sesja wzbudziła
bardzo duże zainteresowanie uczestników sympozjum
i wywołała żywą dyskusję. Szczególnie szeroko zostały
omówione wskazania okulistyczne do cięcia cesarskiego,
których jak się okazało jest bardzo niewiele, a dotychczas
w praktyce położniczej stanowiły najczęstsze wskazanie
pozapołożnicze do cięcia cesarskiego. Wskazania pozapołożnicze do operacji cięcia cesarskiego wymagają często
konsultacji wielospecjalistycznych.
Moderatorami kolejnej sesji Cięcie cesarskie na życzenie w innych krajach. Aktualna sytuacja w Polsce byli profesorowie Grzegorz H. Bręborowicz i Wiesław Szymański,
a uczestniczyli w niej dr Marek Budner z Niemiec, prof.
Adam Cekański, prof. Grzegorz Krasomski, prof. Miriam
Katz z Izraela, dr Robert Nowacki, dr Andrzej Pawlak
z Francji, prof. Sławomir Suchocki i prof. Krzysztof Szaflik.
W sesji tej przedstawiono problem cięcia cesarskiego,
w tym cięcia na życzenie w Niemczech, Francji i Izraelu
oraz w innych krajach europejskich, a także na innych kontynentach. Zwrócono uwagę, że jest wielka różnica w wykonywaniu cięć cesarskich, w tym cięć na życzenie w różnych krajach i kontynentach. W szpitalach prywatnych wykonuje się zdecydowanie więcej cięć cesarskich na życzenie pacjentki. Podobne tendencje zaobserwowano w ostatnich latach w Polsce. Niestety w wielu krajach nie prowadzi się dokładnej statystyki. Często „wskazanie” to jest zawoalowane.
W godzinach popołudniowych odbyła się chyba najbardziej oczekiwana przez uczestników sesja Aspekty etyczne
i prawne cięcia cesarskiego na życzenie. Moderatorami tej
sesji byli prof. Leszek Kubicki, prof. Longin Marianowski,
prof. Jan Wilczyński oraz prof. Janusz Woytoń. W roli ekspertów wystąpili: prof. Grzegorz. H. Bręborowicz, dr nauk
Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. E. Biernackiego w Wałbrzychu
80
S. Suchocki
prawnych Kinga Bączyk-Rozwadowska, prof. Janusz Gadzinowski, prawnik dr Joanna Haberko, prof. Stefan Jaworski,
prof. Michał Jeleń oraz prof. Michał Jóźwik. Sesja wzbudziła
niezwykłe zainteresowanie uczestników sympozjum. Wśród
moderatorów i ekspertów wywiązała się żywa, polemiczna,
niekiedy burzliwa dyskusja. Niektóre wystąpienia wzbudzały aplauz uczestników, a niektóre wywoływały kontrowersje wśród słuchaczy.
W chwili obecnej zgodnie z obowiązującymi przepisami polskiego prawa oraz zasadami kodeksu etyki lekarskiej cięcie cesarskie na wyłączne żądanie pacjentki, bez
wskazań medycznych – nie powinno być wykonywane.
Wielu dyskutantów zwracało uwagę, że cięcie cesarskie
wykonywane na życzenie, wynika przede wszystkim z lęku kobiety przed porodem oraz jej obawami o swoje
zdrowie i dziecka.
Zatem istnieją podstawy psychologiczno-medyczne,
ażeby to cięcie dzisiaj często nazywane: na życzenie, bez
wskazań medycznych, na żądanie, ku wygodzie pacjentki
– zastąpić inną nazwą, która by uwzględniała aspekt medyczny pozapołożniczy np. cięcie cesarskie ze wskazań
psychologicznych. Wymaga to specjalnego opracowania
przez zespół ekspertów z dziedziny medycyny, prawa,
psychologii i etyki. Dyskutanci podczas tego panelu wielokrotnie zwracali uwagę, że problem tego zagadnienia
można w Polsce rozwiązać podobnie jak we Francji czy
Niemczech, w których obowiązują podobne przepisy prawa dotyczące zabiegów i operacji medycznych.
W następnym dniu sympozjum obrady rozpoczęły się
sesją okrągłego stołu Noworodek urodzony drogą cięcia
cesarskiego – korzyści i zagrożenia. Sesję prowadzili prof.
Romuald Biczysko, prof. Elżbieta Gajewska, oraz prof. Jerzy
Szczapa. W gronie ekspertów wystąpili dr Małgorzata Czyżewska, prof. Krzysztof Drews, prof. Tomasz Niemiec, prof.
Maria Kornacka oraz prof. Marta Szymankiewicz.
Sesja ta wzbudziła duże zainteresowanie położników
i neonatologów, przedstawiono zalety i zagrożenia dla noworodka związane z tą operacją położniczą. Uczestnicy
sesji przedstawiali częste powikłania ze strony układu oddechowego u noworodków przedwcześnie urodzonych
drogą operacyjną. Byli zgodni, że poród noworodka niedonoszonego z położenia miednicowego droga cięcia cesarskiego jest korzystniejszy dla niego. Przy porodach
przedwczesnych w położeniu główkowym wybór drogi
operacyjnej powinien być indywidualnie rozpatrywany,
często po konsultacji z neonatologiem. Uczestnicy tej sesji
oraz dyskutanci z sali wielokrotnie podkreślali, że cięcie
cesarskie nie jest pozbawione – wbrew obiegowym opiniom w społeczeństwie – ryzyka dla noworodka, szczególnie niedonoszonego. O tych zagrożeniach i mogących
wystąpić powikłaniach należy bardzo dokładnie informować kobiety rodzące.
Obrady okrągłego stołu na temat powikłań po cięciu
cesarskim prowadzili: prof. Jan Oleszczuk, prof. Alfred Reroń i prof. Jacek Suzin. W roli ekspertów wystąpili: prof.
Krzysztof Drews, dr Robert Gizler, prof. Piotr B. Heczko,
prof. Maciej Jóźwik, prof. Ryszard Lauterbach, prof. Magdalena Pisarska-Krawczyk, prof. Włodzimierz Sawicki i prof.
Andrzej Witek.
W sesji tej omówiono wyczerpująco różne powikłania
zarówno wczesne, jak i późne nie tylko u kobiet, ale również i u noworodków. Nadal najczęstszymi powikłaniami
cięcia cesarskiego są krwotoki, zakażenia pooperacyjne,
zatory i zakrzepy oraz inne typowe powikłania związane z
operacją brzuszną. Uczestnicy tej sesji i dyskutanci podkreślali, że powikłania po cięciu cesarskim występują
znacznie częściej w porównaniu z porodem siłami i drogami natury. W świadomości kobiet, a także w środkach
masowego przekazu, ciągle uważa się, że poród drogą cięcia cesarskiego jest bardzo bezpieczny i pozbawiony zupełnie ryzyka.
Ostatnia sesja dotyczyła propozycji rekomendacji, dotyczących cięcia cesarskiego oraz podsumowania obrad.
Wzbudziła – tak jak wszystkie poprzednie – żywą dyskusję
i polemiczne wystąpienia. W sesji tej wystąpili: prof. Leszek Kubicki, prof. Tomasz Niemiec, prof. Jan Oleszczuk,
prof. Ryszard Poręba, prof. Sławomir Suchocki, prof. Jerzy
Szczapa oraz prof. Janusz Woytoń.
Chyba największym osiągnięciem tej sesji było znaczne
zbliżenie stanowisk prawników, położników i neonatologów
w kwestii tak kontrowersyjnej, jaką jest cięcie cesarskie na
życzenie, które, biorąc pod uwagę często występujące autentyczne jego uwarunkowania psychologiczne, może być
uznane jako wskazanie medyczne pozapołożnicze.
Dokonanie cięcia cesarskiego bez uzasadnionych wskazań medycznych może narazić lekarza na odpowiedzialność prawną.
Wielu dyskutantów oraz goście z zagranicy podkreślali, że formularz świadomej zgody pacjentki na operację
cięcia cesarskiego powinien być opracowany szerzej, bardziej dokładnie przez zespół perinatologów, położników,
neonatologów i anestezjologów. W formularzu tym powinny
być wymienione i przedstawione w sposób zrozumiały dla
kobiety powikłania, jakie mogą wystąpić u matki i noworodka w wyniku przeprowadzenia operacji położniczej.
O zainteresowaniu zaproponowaną tematyką sympozjum świadczy fakt, że znakomita większość uczestników
była do końca obrad i aktywnie brała udział w ciekawej
dyskusji. Wierzymy, że sympozjum w Książu było znaczącym krokiem w tej części rekomendacji do cięcia cesarskiego, która dotyczyła bardzo kontrowersyjnego problemu
– cięcia cesarskiego na życzenie pacjentki.
W imieniu Komitetu Organizacyjnego sympozjum składam serdeczne podziękowania Recenzentom prac oraz
prof. Grzegorzowi H. Bręborowiczowi, redaktorowi naczelnemu nowego, nowoczesnego kwartalnika Perinatologia,
Neonatologia i Ginekologia za trud związany z recenzjami
i opublikowaniem prac naukowych nadesłanych na sympozjum.