pobierz plik PDF

Nowa polska reprezentacja
w Parlamencie Europejskim
Raport, 10 czerwca 2014
RAFAŁ MATYJA
Rafał Matyja, Nowa polska reprezentacja w PE (10/06/2014)
Wybory do Parlamentu Europejskiego nie przyniosły – jak te sprzed 10 lat – wstrząsu na
polskiej scenie politycznej. Umocniły pozycję dwóch głównych ugrupowań i ich liderów.
Skończyły się porażką lewicy (najmniejsza reprezentacja w PE) i dwóch prawicowych
projektów konkurencyjnych wobec PO i PiS. Przyniosły natomiast sukces
antyestablishmentowej formacji Janusza Korwina-Mikke.
Istotną cechą nowej grupy posłów reprezentujących Polskę w PE będzie wysoka – znacznie
wyższa niż przed pięciu laty – średnia wieku posłów oraz zaledwie dwuosobowa grupa
posłów mających mniej niż 40 lat. Co ciekawe, reelekcji nie zdobyła liczna grupa posłów
przed 50-tką, a powiodło się to tym z ich kolegów, którzy ukończyli 50 i więcej lat.
Mocną stroną nowych reprezentantów w PE będzie doświadczenie. 27 z 51 posłów
piastowało już mandat w Brukseli i Strassburgu, 36 było posłami lub senatorami RP, 29
członkami rządu, wiceministrami lub szefami instytucji centralnych.
Reprezentacja polityczna i terytorialna
Tylko w pierwszych wyborach do Parlamentu Europejskiego (2004) polska reprezentacja polityczna
była silnie rozproszona. W 2009 posłowie wybrani byli z pięciu, a w 2014 – z sześciu list. Towarzyszy
temu koncentracja głosów oddawanych na dwie najsilniejsze listy i fakt, że ponad trzy czwarte
posłów do PE z Polski należało w 2009 i 2014 do PO lub PiS. Jednocześnie w 2014 mamy do czynienia
z najniższą reprezentację lewicy (spadek z 9 w 2004 do 5).
Tabela 1. Liczba mandatów po kolejnych wyborach do Parlamentu Europejskiego według list
Lista wyborcza
2004
2009
2014
Platforma Obywatelska
15
25
19
Prawo i Sprawiedliwość
7
15
19
Sojusz Lewicy Demokratycznej – UP
5
7
5
Polskie Stronnictwo Ludowe
4
3
4
Nowa Prawica Janusza Korwin-Mikke
4
Liga Polskich Rodzin
10
Samoobrona
6
Unia Wolności
4
Socjaldemokracja Polska
3
-
Dominującą rolę w kształtowaniu polskiej reprezentacji w PE mają kierownictwa PO i PiS, przede
wszystkim zaś liderzy tych partii. Jednak zaproponowane przez nich listy zostały skorygowane przez
wyborców. Głosujący na PiS wybrali 26,3 proc. posłów spoza miejsc mandatowych (to znaczy takich,
którym przypadłyby mandaty, gdyby nie istniały preferencje personalne), PO – 15,8 a PSL – 25 proc.
W przypadku Platformy Obywatelskiej porażkę poniósł jeden polityk kandydujący z pierwszego
miejsca w okręgu, w którym partia zdobyła mandat (Jan Vincent-Rostowski), w Prawie i
Sprawiedliwości polityków takich było dwóch (Wojciech Jasiński i Waldemar Paruch), w Polskim
Stronnictwie Ludowym – jeden (Arkadiusz Bratkowski). Dwaj ostatni wymienieni politycy
kandydowali w okręgu lubelskim, gdzie brak mandatu pozbawił szans także „jedynkę” PO – Michała
Kamińskiego.
2
Rafał Matyja, Nowa polska reprezentacja w PE (10/06/2014)
Dodatkowym polem rywalizacji wewnętrznej – stworzonym przez ordynację wyborczą – jest obok
konkurencji w ramach listy, konkurencja między listami okręgowymi tej samej partii o to, z której z
nich przyznane zostaną mandaty. Mechanizm ten sprawia, że liczba mandatów, jakie przypadają
poszczególnym okręgom jest zmienna. Najliczniejsze grupy posłów do PE wybrano w okręgach
katowickim i krakowskim (po 7 posłów) oraz wrocławskim (6). Warto jednak dodać, że mimo to
największa, piętnastoosobowa grupa posłów mieszka na terenie okręgu IV (Warszawa i okolice),
sześciu w okręgu XI (województwo śląskie), po pięciu posłów mieszka w okręgu VII (województwo
wielkopolskie), X (małopolskie i świętokrzyskie) i XII (dolnośląskie).
Tabela 2. Liczba mandatów po kolejnych wyborach do Parlamentu Europejskiego według okręgów
Okręg wyborczy
2004
2009
2014
Okręg I Pomorskie
2
3
3
Okręg II Kujawsko-Pomorskie
1
3
3
Okręg III Warmińsko-Mazurskie, Podlaskie
2
2
2
Okręg IV Warszawa i okolice
6
5
5
Okręg V Mazowieckie bez Warszawy i okolic
3
3
3
Okręg VI Łódzkie
4
3
2
Okręg VII Wielkopolskie
5
5
5
Okręg VIII Lubelskie
4
2
2
Okręg IX Podkarpackie
2
2
3
Okręg X Małopolskie, Świętokrzyskie
8
7
7
Okręg XI Śląskie
8
6
7
Okręg XII Dolnośląskie, Opolskie
7
5
6
Okręg XIII Zachodniopomorskie, Lubuskie
2
4
3
Czy to wielkość okręgu determinuje liczbę reprezentantów ? Do pewnego stopnia. Gdyby bowiem
podzielić mandaty według liczby mieszkańców, to stosując zasady prostej proporcjonalności
najmniejsza reprezentacja powinna wynosić trzy mandaty, a zatem w okręgu III, VI i VIII byłaby ona
wyższa. Na okręg IV przypadałyby 4 mandaty, na okręgi X i XI po 6, na okręg XII – 5. W okręgu XIII na
podstawie liczby uprawnionych wybierano by 4 posłów, mechanizm zapisany w ordynacji sprawił, iż
listom z tego okręgu przypadły w udziale łącznie 3 mandaty.
Co ciekawe, wyższa i niższa liczba mandatów nie była w 2014 roku bezpośrednio związana z
frekwencją. Wprawdzie w dwóch okręgach, które utraciły mandat, który przypadłby im w udziale,
gdyby podział oparto na liczbie uprawnionych, frekwencja wyniosła 19,3 (III) i 20,4 (XIII). Jednak w
okręgu XII, któremu przypadł w udziale mandat „nadwyżkowy” głosowało tylko 21,7 proc.
uprawnionych. Najwyższą frekwencję odnotowano w okręgu warszawskim (35,3 proc.), ale
wystarczyło to na zdobycie zaledwie jednego mandatu więcej niż wynikało to z proporcji
uprawnionych do głosowania.
Polscy posłowie PE VIII kadencji
Nową grupę posłów do Parlamentu Europejskiego tworzą w znaczącej części byli posłowie do PE,
których w nowym PE będzie aż 27. Dwudziestu dwóch z nich sprawowało mandat bezpośrednio
przed wyborami, a kolejnych 5 w kadencji 2004-2009 lub na początku poprzedniej kadencji. 18
posłów do PE było w momencie wyborów posłami na Sejm lub senatorami. Czworo z nich należy
jednak do poprzedniej grupy – byłych posłów PE (Anna Fotyga, Barbara Kudrycka, Zbigniew Kuźmiuk,
Dariusz Rosati). Czterech nowych posłów do PE ma za sobą karierę w polskim Sejmie poprzednich
3
Rafał Matyja, Nowa polska reprezentacja w PE (10/06/2014)
kadencji (Michał Boni, Marek Jurek, Karol Karski, Janusz Korwin-Mikke). Jeden z posłów (Hetman) był
w momencie wyborów marszałkiem województwa.
Tabela 3 przedstawia wyniki tych posłów do PE, którzy wywalczyli reelekcję, podając w ostatniej
kolumnie komentarz dotyczący zmiany ich pozycji wyborczej. W czternastu przypadkach osoby te
kandydowały z tej samej listy, z tego samego okręgu i z tego samego miejsca. W sześciu przypadkach
zmianie uległo jedynie miejsce na liście. Spośród tych sześciu - w trzech przypadkach osoba zajmująca
miejsce drugie awansowała na pierwsze, zawsze po tym, gdy jako jedyna zdobyła mandat
„przeskakując” poprzednią jedynkę. W trzech innych przypadkach mieliśmy do czynienia z
„degradacją”, która nie wpłynęła na zdolność do zdobycia mandatu.
Wreszcie dwa przypadki – Ryszarda Czarneckiego i Ryszarda Legutko – to zmiana okręgu, przy
zachowaniu pierwszego miejsca. Co ciekawe największą grupę posłów do PE, którzy nie uzyskali
reelekcji stanowią politycy, którzy zmienili barwy partyjne (9 osób). W siedmiu przypadkach
kandydaci znaleźli się na niższych miejscach partyjnych list lub nie zdobyli reelekcji wskutek utraty
przez partię mandatu w danym okręgu. W trzech przypadkach – mimo zachowania tego samego lub
zdobycia wyższego miejsca na liście i uzyskania przez partię tej samej liczby mandatów, kandydat nie
zdobył ponownie fotela w PE.
Tabela 3. Posłowie PE, którzy wywalczyli reelekcję
Imię, nazwisko
Liczba
Odsetek Liczba głosów Odsetek
głosów 2009 2009
2014
2014
Jerzy Buzek
393 117
42,17
254 319
30,01
Ryszard Czarnecki
27 106
7,18
84 228
14,40
Lidia Geringer
65 693
9,27
53 790
8,12
Adam Gierek
69 014
7,40
56 237
6,64
Marek Gróbarczyk
41 409
9,36
54 864
12,89
Andrzej Grzyb
28 594
4,52
26 805
4,58
Danuta Hübner
311 018
37,61
225 546
29,56
Danuta Jazłowiecka
62 329
8,79
38 652
5,84
Jarosław Kalinowski
51 014
13,14
33 879
8,64
Ryszard Legutko
64 743
9,13
81 201
8,87
Bogusław Liberadzki
69 909
15,80
43 348
10,18
Elżbieta Łukacijewska
60 011
16,36
41 867
10,52
Jan Olbrycht
47 470
5,09
34 267
4,04
Mirosław Piotrowski
84 904
22,40
73 465
18,39
Tomasz Poręba
85 475
23,30
113 704
28,56
Jacek Saryusz-Wolski
125 111
26,11
97 551
20,82
Czesław Siekierski
33 559
3,60
27 843
3,04
Róża Thun
153 966
16,53
125 738
13,74
Jarosław Wałęsa
73 968
22,29
55 898
12,18
Janusz Wojciechowski
56 292
11,75
134 975
28,81
Janusz Zemke
69 776
18,49
62 118
17,31
Tadeusz Zwiefka
82 794
21,94
43 918
12,24
Zmiany
bez zmian
zmiana okręgu
bez zmian
z 2. na 1. miejsce
bez zmian
bez zmian
bez zmian
bez zmian
bez zmian
zmiana okręgu
bez zmian
z 2. na 1. Miejsce
z 2. na 3. Miejsce
z 1. na 2. miejsce
bez zmian
bez zmian
bez zmian
bez zmian
bez zmian
z 2. na 1. miejsce
bez zmian
z 1. na 3. miejsce
Analizując dane umieszczone w tabeli trzeciej warto zwrócić uwagę na to, że o sukcesie mierzonym
wzrostem poparcia (w tym samym okręgu) mówić mogą jedynie trzej wybrani ponownie posłowie PiS
- Janusz Wojciechowski, Tomasz Poręba i Marek Gróbarczyk. W przypadku tego pierwszego znaczenie
wzmacniające osobiste poparcie mogło mieć przesunięcie na pierwsze miejsce łódzkiej listy PiS. W
4
Rafał Matyja, Nowa polska reprezentacja w PE (10/06/2014)
dwóch pozostałych – miejsce na liście pozostało bez zmian. Lepsze wyniki zdobyli też Czarnecki i
Legutko, to jednak nie pozostaje bez związku ze zmianą okręgów na korzystniejsze z punktu widzenia
kandydatów Prawa i Sprawiedliwości.
Poparcie mierzone zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i odsetkach głosów stracili natomiast
wyraźnie liderzy list Platformy legitymujący się najwyższym poparciem: Jerzy Buzek, Danuta Hübner,
Jacek Saryusz-Wolski (PO) i Róża Thun (PO), a także Lidia Geringer de Oedenberg i Bogusław
Liberadzki z SLD, czy Jarosław Kalinowski z PSL. Mimo awansu z drugiego na pierwsze miejsce śląskiej
listy SLD stracił Adam Gierek, podobnie Elżbieta Łukacijewska (PO, Podkarpacie), która zdobyła więcej
głosów pięć lat temu, mając przed sobą na liście niezwykle niegdyś popularnego lidera AWS Mariana
Krzaklewskiego.
Tabela 4. Posłowie na Sejm i senatorowie, którzy zdobyli mandat do PE
Imię i nazwisko
Liczba
Odsetek
Lista
Okręg sejmowy lub senacki
głosów
2014
wyborcza
2014
Andrzej Duda
97 996
10,71
PiS
13 – Kraków
Anna Fotyga
56 677
12,35
PiS
25 – Gdańsk, b. posłanka PE
Beata Gosiewska
50 332
5,50
PiS
Senat 82 – Ostrowiec Św.
Dawid Jackiewicz
79 942
12,07
PiS
3 – Wrocław
Agnieszka Kozłowska-Rajewicz
66 419
11,35
PO
39 – Poznań
Barbara Kudrycka
61 418
15,55
PO
24 – Białystok, b. posłanka PE
Zbigniew Kuźmiuk
69 035
17,61
PiS
17 – Radom, b. poseł PE
Krystyna Łybacka
42 441
7,25
SLD-UP
39 – Poznań
Stanisław Ożóg
36 376
9,14
PiS
23 – Rzeszów
Bogusław Piecha
118 964
14,04
PiS
Senat 73 – Rybnik
Julia Pitera
37 269
9,51
PO
16 – Płock
Marek Plura
9 268
1,09
PO
31 – Katowice
Dariusz Rosati
84 686
19,89
PO
b. poseł PE
Adam Szejnfeld
69 852
11,94
PO
38 – Piła
Kazimierz Ujazdowski
48 945
7,39
PiS
3 – Wrocław
Jadwiga Wiśniewska
44 763
5,28
PiS
28 – Częstochowa
Bogdan Zdrojewski
162 462
24,53
PO
3 – Wrocław
Kosma Złotowski
41 188
11,48
PiS
4 – Bydgoszcz
Tabela 5. Pozostali posłowie do PE wybrani 25 maja 2014
Imię i nazwisko
Liczba
Odsetek
Lista
głosów 2014
2014
wyborcza
Michał Boni
30 910
4,05
PO
Krzysztof Hetman
24 862
6,22
PSL
Robert Iwaszkiewicz
29 505
4,46
NP
Marek Jurek
66 505
8,72
PiS
Karol Karski
67 997
17,21
PiS
Janusz Korwin-Mikke
67 928
8,02
NP
Zdzisław Krasnodębski
96 292
12,62
PiS
Janusz Lewandowski
107 814
23,48
PO
Michał Marusik
20 538
2,69
NP
Bogdan Wenta
38 960
4,26
PO
Stanisław Żółtek
27 995
3,06
NP
Informacje dodatkowe
bezpartyjny, były poseł i minister
marszałek województwa
działacz KNP (wcześniej UPR)
Prawica Razem, b. marszałek Sejmu
były poseł i wiceminister
prezes KNP, były poseł
bezpartyjny, wykładowca akademicki
komisarz UE, b. poseł i minister
działacz KNP (wcześniej UPR)
trener reprezentacji Polski
były wiceprezydent i radny Krakowa
5
Rafał Matyja, Nowa polska reprezentacja w PE (10/06/2014)
Charakterystyka grupy posłów do PE
W raporcie na temat elity politycznej opartym na danych z 1 lipca 2013 dokonaliśmy analizy
reprezentacji poszczególnych krajów w Parlamencie Europejskim, analizując płeć, średni wiek oraz
odsetek osób poniżej 40 i powyżej 65 roku życia1. Polska reprezentacja była młodsza od średniej
europejskiej (51,9 wobec 54,9). Wyższy był też odsetek najmłodszych posłów (13,1 wobec 10,4), a
bardzo niski – posłów najstarszych (9,8 proc wobec 17,4). Bardzo niski był też odsetek kobiet – 21,6
proc. wobec 35,2 w całym Parlamencie Europejskim. Skromniejszą reprezentację miały jedynie
Czechy (18,2).
Tabela 6. Podstawowe dane o posłach na początku kadencji
Posłowie PE z
Średnia wieku
Odsetek kobiet
Polski
VI kadencja
50,1
12,96%
VII kadencja
47,7
22,00%
VIII kadencja
56,3
23,53%
Odsetek posłów
poniżej 40 roku
22,22%
28,00%
3,92%
Odsetek posłów
powyżej 65 roku
12,96%
4,00%
17,65%
Tabela 4 pokazuje dane dotyczące parlamentarzystów z Polski bezpośrednio po kolejnych wyborach
do PE. Widać wyraźnie, że zmniejszyła się grupa najmłodszych posłów, a zarazem wzrósł odsetek
najstarszych. Wzrost średniej wieku o blisko dziesięć lat pokazuje dobrze skalę tej zmiany. Odsetek
kobiet w grupie posłów do Parlamentu Europejskiego wzrósł nieznacznie, mimo iż w tegorocznych
wyborach po raz pierwszy zastosowano mechanizm kwotowy, zapisany w Kodeksie Wyborczym z
2011 roku. Dane porównawcze dla krajów UE przedstawimy w następnym raporcie. Jednak
porównując je z danymi zawartymi w cytowanym już materiale dotyczącym roku 2013 – widać
wyraźnie, że Polska będzie nadal krajem o wyraźnie niższej reprezentacji kobiet.
Tabela 7. Podstawowe dane o posłach wybranych 25 maja 2014 roku według ugrupowań
Posłowie PE wg
Średnia wieku
Odsetek kobiet
Odsetek posłów
Odsetek posłów
ugrupowań
poniżej 40 roku
powyżej 65 roku
PO
57,7
36,84%
5,26%
21,1%
PiS
51,9
15,79%
SLD
66,4
40,00%
80,0%
KNP
61,3
25,0%
PSL
53,0
25,0%
-
Doświadczenie parlamentarne i rządowe
Gdy chodzi o doświadczenie parlamentarne ponad połowa wybranych w Polsce posłów ma za sobą
staż w Parlamencie Europejskim. Ponad dwie trzecie było posłami lub senatorami w parlamencie RP.
Tylko 6 z 51 wybranych w maju 2014 posłów PE nie ma za sobą żadnej kariery parlamentarnej.
Dwadzieścia siedem osób sprawowało wysokie funkcje rządowe – premiera, wicepremiera,
ministrów lub wiceministrów.
1
Rafał Matyja, Błażej Sajduk, Polska elita polityczna 2013, WSE – WSIiZ, Kraków – Rzeszów 2014, raport
dostępny na stronie elitypolityczne.wsiz.rzeszow.pl
6
Rafał Matyja, Nowa polska reprezentacja w PE (10/06/2014)
Tabela 8. Posłowie do PE wybrani 25 maja 2014 według doświadczenia w Parlamencie Europejskim
Doświadczenie
Razem
PO
PiS
SLD
PSL
KNP
Pełne dwie kadencje
11
4
3
3
1
Więcej niż jedna kadencja
1
1
Pełna jedna kadencja
13
6
4
1
2
Niepełna kadencja
2
1
1
Bez doświadczenia
24
7
11
1
1
4
Aż jedenastu spośród 27 posłów, którzy już sprawowali mandat w Parlamencie Europejskim ma za
sobą pełne dwie kadencje. Czterech z nich należy do PO (Buzek, Olbrycht, Saryusz-Wolski, Zwiefka),
po trzech do PiS (Czarnecki, Piotrowski, Wojciechowski) i SLD (Geringer de Oedenberg, Gierek,
Liberadzki), a jeden do PSL (Siekierski). Co ciekawe, żaden z trzech posłów PiS piastujących mandat
przez dwie kadencje nie wszedł w 2004 roku do PE z list Prawa i Sprawiedliwości. Ryszard Czarnecki
objął mandat jako kandydat Samoobrony, Mirosław Piotrowski jako kandydat LPR, a Janusz
Wojciechowski – PSL. Dwukrotnie obejmował mandat posła PE także Janusz Lewandowski, ale nie
pełnił go przez dwie pełne kadencje, rezygnując w 2010 po objęciu stanowiska komisarza UE. Po
pięciu latach do PE wrócą Zbigniew Kuźmiuk i Dariusz Rosati, po siedmiu – Barbara Kudrycka, a po
dziewięciu – Anna Fotyga.
Tabela 9. Posłowie do PE wybrani 25 maja 2014 według doświadczenia w Sejmie i Senacie
Doświadczenie
Razem
PO
PiS
SLD
PSL
Więcej niż trzy kadencje
9
2
3
2
2
Trzy kadencje
7
3
4
0
0
Dwie kadencje
10
4
4
1
1
Jedna kadencja
10
4
4
1
0
Bez doświadczenia
15
6
4
1
1
KNP
0
0
0
1
3
Największe doświadczenie w polskim parlamencie mają Krystyna Łybacka i Janusz Zemke (oboje SLD).
W Sejmie przepracowali siedem kadencji. Jeżeli połączymy doświadczenie w polskim i europejskim
parlamencie Zemke ma za sobą 25 lat nieprzerwanej kariery poselskiej. Sześć kadencji w polskim
Sejmie przepracował Kazimierz Ujazdowski (PiS), po pięć – Andrzej Grzyb, Jarosław Kalinowski (obaj
PSL), Adam Szejnfeld i Bogdan Zdrojewski (obaj PO). Po cztery kadencje mają na swoim koncie
Bolesław Piecha i Marek Jurek (obaj PiS). Ten ostatni był ponadto marszałkiem Sejmu V kadencji.
Wicemarszałkami Sejmu byli natomiast Kalinowski, Ujazdowski i Wojciechowski.
Gdy chodzi o doświadczenie rządowe – w składzie polskiej reprezentacji w PE obok byłego premiera
Jerzego Buzka zasiada były wicepremier Jarosław Kalinowski i 13 innych ministrów. Jedenaście
kolejnych osób pełniło w rządzie funkcje wiceministrów. Zbigniew Kuźmiuk z kolei był prezesem
Rządowego Centrum Studiów Strategicznych. Oznacza to, że 27 osób ma doświadczenie na wysokich
stanowiskach rządowych, dwóch kolejnych na odpowiedzialnych stanowiskach prezesa NIK
(Wojciechowski) i prezesa KRRiT (Jurek), a kilka pełniło istotne funkcje samorządowe – marszałka
województwa (Hetman, Olbrycht, Kuźmiuk) czy prezydenta miasta (Zdrojewski). Komisarzami
unijnymi byli Danuta Hubner i Janusz Lewandowski. Dariusz Rosati był członkiem Rady Polityki
Pieniężnej.
7
Rafał Matyja, Nowa polska reprezentacja w PE (10/06/2014)
Przegrali młodsi
Do PE nie weszli najmłodsi posłowie PE mający przed pięcioma laty mniej niż 40 lat: Adam Bielan (2
miejsce na krakowskiej liście PRJG), Piotr Borys (nie kandydował), Sidonia Jędrzejewska (nie
kandydowała), Michał Kamiński (1 miejsce na lubelskiej liście PO), Paweł Kowal (1 miejsce na
warszawskiej liście PRJG), Sławomir Nitras (nie kandydował), Wojciech Olejniczak (1 miejsce na
warszawskiej liście SLD-UP), Joanna Skrzydlewska (2 miejsce na łódzkiej liście PO), Konrad Szymański
(nie kandydował), Rafał Trzaskowski (nie kandydował, został ministrem), Artur Zasada (1 miejsce na
wrocławskiej liście PRJG), Zbigniew Ziobro (1 miejsce na krakowskiej liście SPZZ). Wyjątek w tej grupie
stanowią jedynie Tomasz Poręba (1 miejsce na rzeszowskiej liście PiS) i Jarosław Wałęsa (10 miejsce
na gdańskiej liście PO), którym udało się powtórzyć wyborczy sukces sprzed pięciu lat. Aż pięć osób z
tej 14-osobowej grupy nie kandydowało, często wskutek decyzji władz partii.
Tabela 10. Posłowie PE VII kadencji walczący o ponowny wybór. Zwycięscy i przegrani
Kandydaci
-40 lat
40-50 lat
50-60 lat
powyżej 60 lat
Zwycięscy
1 (25%)
4 (31%)
7 (70%)
10 (71%)
Przegrani
3 (75%)
9 (69%)
3 (30%)
4 (29%)
Razem
4
13
10
14
Razem
22
19
41
Gdy dodamy do tego, że podobny los spotkał posłów, którzy w 2009 mieli niewiele ponad 40 lat –
Marka Migalskiego, Jacka Protasiewicza, Krzysztofa Liska, Filipa Kaczmarka, Bogdana Marcinkiewicza,
Pawła Zalewskiego, Jacka Włosowicza i Jacka Kurskiego to zapewne będziemy chcieli przyjrzeć się
uważniej charakterowi tego zjawiska. Wśród powodów braku reelekcji w grupie posłów poniżej 50tki, można wskazać fakt, że uczestniczyli w projektach politycznych, którym nie udało się zdobyć
odpowiedniej liczby głosów (7 przypadków z 12), ich partia nie zdobyła mandatów w okręgu, w
którym kandydowali (2 przypadki) lub zdobyła ich mniej niż przed pięcioma laty (2 przypadki). W
jednym przypadku poseł do PE kandydując z odległego miejsca nie zdobył mandatu mimo, iż partia
zdobyła tę samą liczbę mandatów co w wyborach 2009 roku.
Wpływ na opisany wyżej efekt osłabienia pozycji młodszych posłów do PE mieli i wyborcy i władze
partii. Ci pierwsi odrzucając projekty PRJG i SPZZ oraz w niewielkim stopniu popierając młodszych
kandydatów (Zalewski vs Boni, Skrzydlewska vs Saryusz Wolski) oraz władze partii, nie umieszczając
na listach części posłów lub proponując im niskie miejsca, usuwając z partii polityków krytycznych
wobec jej kierownictwa.
Test przed 2015
Dla sporej części posłów i senatorów kandydujących bez większych szans na zdobycie mandatu
wybory do Parlamentu Europejskiego były okazją do przypomnienia się wyborcom i przetestowania
własnego poparcia przed przyszłorocznymi wyborami parlamentarnymi2. Zawarte w tabeli 11 dane
pokazują, że dość dobrze wypadli w tym teście posłowie PiS i senatorowie – 44 osoby z wynikiem
powyżej 1 proc., w tym 22 powyżej 3 proc. i tylko 4 posłów z wynikiem poniżej 1 proc. Nieco słabsi
okazali się parlamentarzyści PO, aż w 10 przypadkach na ogólną liczbę 29 startujących zdobywając
mniej niż 1 proc. poparcia.
2
Z pierwszych miejsc list kandydowało 27 posłów i 3 senatorów, 11 z nich zdobyło mandaty. Z drugich miejsc –
20 posłów i 2 senatorów (3 mandaty), Z trzecich miejsc – 21 posłów (1 mandat); z 4 miejsc – 14 posłów i 2
senatorów (2 mandaty); z 5 miejsca 5 posłów (1 mandat), z 6 miejsca – 11 posłów, z 7 miejsca – 5; z ósmego
miejsca – jeden senator, z dziewiątego – 5 posłów; z 10 – 20 posłów i jeden senator.
8
Rafał Matyja, Nowa polska reprezentacja w PE (10/06/2014)
Najgorzej wypadli jednak posłowie startujący z list EPTR – którzy w 17 przypadkach na 19 nie zdobyli
nawet 1 procentowego poparcia. Na ich obronę można powiedzieć, że żaden z tych 17 kandydatów
nie miał pierwszej lokaty na liście. Złą wróżbą dla posłów wybranych przed trzema laty z list Ruchu
Palikota są też wyniki dwóch posłów, którzy przenieśli się do PSL – zdobyli oni w swoich okręgach
0,10 i 0,13 proc. poparcia.
Tabela 11. Posłowie na Sejm VII kadencji i senatorowie VIII kadencji uczestniczący w wyborach do PE
Kandydujący z
Wynik poniżej 1
Między 1 a 3
Między 3 a 5
Powyżej 5 proc.
listy
proc.
proc.
proc.
PO
10 (-)
9 (-)
2 (-)
8 (6)
PiS
4 (-)
22 (-)
9 (-)
13 (5)
SLD-UP
2 (-)
5 (2)
2 (2)
PSL
6 (-)
8 (2)
2 (1)
EPTR
17 (-)
1 (1)
1 (1)
SPZZ
4 (-)
6 (5)
1 (1)
PRJG
1 (-)
3 (3)
1 (1)
W nawiasach liczba posłów i senatorów kandydujących z 1 miejsca
Wśród posłów kandydujących z list, które nie wprowadziły swoich przedstawicieli do Parlamentu
Europejskiego najlepsze wyniki mieli Zbigniew Ziobro (6,6 proc. poparcia), Jarosław Gowin (4,5) i
Ryszard Kalisz (4,4). Wśród tych, którzy nie weszli z list mających swą reprezentację w PE – Jan
Vincent-Rostowski (9,1 proc.), Wojciech Jasiński (9,0), Dariusz Piontkowski (7,3), Małgorzata
Gosiewska (6,5), Tadeusz Iwiński (6,3), Paweł Papke (6,1) i Jarosław Sellin (5,1).
Nowi posłowie
Po tym jak 16 posłów na Sejm VII kadencji zdobyło mandaty do Parlamentu Europejskiego, ich
miejsce w izbie niższej zajęli kandydaci, którzy w 2011 zdobyli najwyższe wyniki na liście. W tej
szesnastce znalazło się aż 9 byłych posłów, w tym poseł sześciu poprzednich kadencji Jan Rzymełka i
poseł czterech kadencji – Andrzej Smirnow.
Miejsca zwolnione przez 6 posłanek i 8 posłów zajęły 2 kobiety i 14 mężczyzn. Odsetek kobiet w
polskim Sejmie w wyniku tej kooptacji spadnie. Średnia wieku posłów, którzy przeszli do Parlamentu
Europejskiego wynosi 54,2 roku, średnia wieku ich następców – 52,8 roku. Wśród nowych posłów
trzy osoby nie skończyły w momencie wyborów 40 lat. Wśród posłów, którzy obejmą mandat w PE
nie ma osób przed 40-tką.
Dwa wakujące w wyniku wyborów do PE mandaty senatorskie zostaną obsadzone dopiero po
wyborach uzupełniających. W przypadku okręgu rybnickiego (73) będą to już drugie wybory
uzupełniające w tej kadencji.
9