Wychowanie z sercem

spotkania
szkoła empatii
www.magazynfamilia.pl
Anna Biernacka
Wychowanie
z sercem
Co robić, kiedy dziecko mówi „nie”
albo nie reaguje na uwagi rodziców?
Łatwo stracić cierpliwość, gdy tłumaczenia i prośby nie przynoszą efektu.
Zamiast podnosić głos i straszyć karą
– lepiej wziąć głęboki oddech i zastanowić się – może pociecha chce coś
ważnego powiedzieć, ale nie wie jak?
Zdesperowanym rodzicom pomoże
empatyczny kontakt, w którym zamiast koncentrowania się na „złym”
zachowaniu, zwrócą uwagę na potrzeby dziecka i swoje, zaczną o nich
otwarcie rozmawiać.
„Nawet tzw. nieposłuszne dzieci
«otwierają uszy», widząc, że serio traktujemy ich uczucia i potrzeby – tłumaczy Zofia Aleksandra Żuczkowska,
założycielka Szkoły Empatii dla rodziców, która działa przy przedszkolu
Klub Małego Podróżnika w Warszawie.
– Dorośli ćwiczą tu styl komunikowania się z innymi, w którym unikamy
żądań i presji, ale rozpoznajemy i wyrażamy uczucia i potrzeby, a następnie wspólnie szukamy strategii ich zaspokojenia zarówno u rodziców, jak
i u dzieci. Nawiązując z dziećmi taki
kontakt, zachęcamy je do współpracy
bez presji, krzyku czy gróźb. To właśnie «język serca» – porozumienie bez
przemocy (Nonviolent Communication – NVC) – przypomniany i upowszechniony przez amerykańskiego
psychologa Marshalla B. Rosenberga”.
Pokazywanie granic
„Słowa mają wpływ na to, jakie emocje budzą się w trakcie rozmowy, czy
chcemy kontaktu, czy wolimy go
uniknąć” – mówi założycielka szkoły. W Szkole Empatii rodzice uczą się
„rozmawiać z dziećmi”, a nie tylko
„mówić do nich”. Zamiast powtarzać:
„Przestań krzyczeć, nie przeszkadzaj!”– pytają dziecko np.: „Mówisz
głośno, bo chcesz, żebym cię usłyszała, zanim zrobisz to, o co cię proszę?”. „Kiedy tak rozpoczniemy dialog, bardziej prawdopodobne jest, że
zostaniemy usłyszani i uzyskamy to,
na czym nam zależy” – dodaje pani
Zofia, i opowiada, jak bardzo rodzice
są zdumieni efektem takiego podejścia do dzieci. Dzieci uspokajają się,
patrzą na mamę albo tatę i zaczynają słuchać słów, które nie tylko zawierają jakieś polecenie, ale również sygnalizują zainteresowanie i gotowość
Fot. ARCHIWUM ZOFII ALEKSANDRY ŻUCZKOWSKIEJ
ZAMIAST KLAPSA
Po lewej: Zofia Aleksandra Żuczkowska prowadzi zajęcia
dla rodziców, którzy chcą zmienić swoje przyzwyczajenia
w komunikacji z dziećmi. Powyżej: Każdy Family Camp
to okazja do wymiany doświadczeń z innymi rodzicami.
W Szkole Empatii
rodzice uczą się
rozmawiać z dziećmi
„językiem serca”,
bez presji, krzyku
czy gróźb. To naturalny
dla dzieci sposób
komunikacji, w którym
ważne są potrzeby
oraz uczucia.
E
mpatia oznacza zrozumienie
prze­
żyć przy pełni szacunku,
sposób wsłuchiwania się w to, co
chce nam przekazać drugi człowiek.
Empatii można i warto się nauczyć.
Polecamy lektury
•Porozumienie bez przemocy. O języku
usłyszenia tego, co się dzieje w świecie przeżyć ich dzieci.
Rodzice potrzebują jednak treningu, aby oduczyć się nawyku wydawania rozkazów dzieciom. Na spotkaniach wzajemnie zachęcają się do
podtrzymywania tej jakości relacji,
w której towarzyszą dziecku, i wspierają jego rozwój, a nie tylko nim sterują. Marshall Rosenberg nazwał
ten styl komunikacji wychowaniem
współczującym. Jest ono przeciwieństwem wychowania autorytarnego,
w którym dorosły stawia granice, nakazuje i rządzi, nie biorąc pod uwagę
uczuć dziecka. „W «języku serca» pokazujemy dzieciom naturalne granice, czyli potrzeby i uczucia innych ludzi, oraz zachęcamy je do wzajemnej
troski. A dzieci chcą współpracować
i pomagać rodzicom, bo wiedzą, że
w ten sposób także ich potrzeby będą
zaspokojone” – uważa Zofia Aleksandra Żuczkowska. Jej zdaniem autorytet oparty na dialogu daje dzieciom
bezpieczeństwo, którego potrzebują.
„Autorytet oparty na władzy «ponad
dzieckiem» budzi lęk i zniechęcenie.
Poprzez empatyczny kontakt uzysku-
Więcej informacji
w o języku serca: na stronie Zofii
Aleksandry Żuczkowskiej
www.jezyk-serca.pl
w na temat warsztatów:
www.klubmalegopodroznika.pl;
adres: Klub Małego Podróżnika,
serca, Marshall B. Rosenberg
Empatyczna
klasa. Relacje, które
•
pomagają w nauce, Sura Hart, Victoria Kindle Hodson
•Wychowanie bez klapsa, Aleksandra
Cyran-Żuczkowska
•Porozumienie bez przemocy, czyli język
żyrafy w szkole, T. Widstrand, M. Göthlin, N. Rönnström
jemy «siłę wraz z dzieckiem»
– dzięki której nie ma przegranych. Wygrywamy razem,
kiedy liczą się i są zaspokojone zarówno nasze potrzeby, jak i potrzeby
dziecka” – dodaje.
Trening empatii
Zdaniem Zofii Aleksandry Żuczkowskiej rodzice wychowani w autorytarnym stylu mogą mieć kłopot z wyrażaniem siebie, bo kiedyś ćwiczono
ich do karności i posłuszeństwa, a nie
do kontaktu z własnymi uczuciami
i potrzebami. A to właśnie szacunek
dla własnych potrzeb otwiera rodzica
na świat potrzeb i uczuć jego dziecka.
„Łatwo stracić naturalny kontakt
z emocjami, jeśli na przykład ktoś jako dziecko słyszał: «Nie ma o co płakać, to nie boli» albo kiedy skakał
z radości i był uciszany: «Uspokój się
i siedź grzecznie!». Często to nam,
dorosłym, potrzebna jest dziś empatia, miejsce i czas, w którym ktoś nas
wysłucha i pomoże wrócić do kontaktu z sobą” – przekonuje założycielka szkoły.
Szkoła Empatii cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Rodzice przyprowadzają dzieci, które w trakcie zajęć bawią się z opiekunkami. Czasem
maluchy przychodzą na zajęcia dorosłych, a rodzice mogą obserwować,
w jaki sposób Zofia Aleksandra Żuczkowska prowadzi rozmowę. Po warsztatach próbują w taki sam sposób
Przykładowe
tematy warsztatów
w Potrzeby dorosłych – potrzeby
w
w
w
w
w
w
w
dzieci. Jak je wyrażać w relacjach
z dziećmi.
„Czy mam zaspokajać wszystkie
potrzeby dziecka? Przecież to
niemożliwe”.
Co kryje się za gniewem i lękiem?
Jak sobie z nimi radzić?
Dlaczego nagrody tak samo jak
kary hamują rozwój dzieci.
Mediacje w konfliktach z dziećmi.
„Mam dość tego dziecka!” – Jak
radzić sobie z bezradnością –
wspierające wspólnoty rodziców.
Jak nawiązać empatyczny
kontakt z dzieckiem?
Dlaczego „nieposłuszne” dzieci
nie chcą słyszeć dorosłych.
nawiązywać z dziećmi empatyczny
kontakt, a na kolejnych spotkaniach
opowiadają, jak udało im się uniknąć walki. Od 2006 roku założycielka szkoły organizuje wakacje dla rodzin pod nazwą Family Camp, a także
prowadzi cykliczne szkolenia komunikacji NVC nie tylko dla rodziców,
nauczycieli, wychowawców i opiekunów dzieci, ale wszystkich, którzy
chcą cieszyć się pełnią życia w kontakcie z uczuciami i potrzebami własnymi i innych ludzi. n
ul. Bieżanowska 4a, Warszawa
42
Magazyn Familia (NR 4) kwiecień 2011
Magazyn Familia (NR 4) kwiecień 2011
43