Prawa rzeczowe

Prawa rzeczowe
dr Magdalena Habdas
Pojęcie rzeczy
art. 45 k.c. – wyłącznie przedmioty materialne na tyle
wyodrębnione z przyrody, iż mogą stanowić samodzielny
przedmiot obrotu
Brak materialności: dobra niematerialne, prawa
Brak wyodrębnienia: złoża minerałów, res omnium
communes, zwierzęta dzikie żyjące na wolności
Rzeczy oznaczone co do tożsamości i co do gatunku
Rzeczy ruchome i nieruchomości
Brak uznania rzeczy zbiorowych
Część składowa i przynależność
rzeczy
Część składowa – art.47
połączenie fizyczne, na stałe, a nie dla przemijającego
użytku
Art. 50 k.c. (!) prawa związane z własnością
nieruchomości
Cz.sk. Nie mogą być przedmiotem własności i innych
praw rzeczowych
Przynależność: zawsze rzecz ruchoma, będąca
własnością właściciela rzeczy głównej; związek
funkcjonalny, nie musi dzielić losu prawnego rzeczy
głównej (art. 51 k.c.)
Prawa rzeczowe
1)
2)
3)
Podmiotowe prawa majątkowe o charakterze
bezwzględnym (skutecznym erga omnes), które
dotyczą rzeczy,
Zamknięta lista praw rzeczowych (numerus
clausus)
Własność
Użytkowanie wieczyste
Ograniczone prawa rzeczowe: użytkowanie,
służebności, spółdzielcze własnościowe prawo do
lokalu, zastaw (w tym rejestrowy), hipoteka
własność
Treść – art. 140 k.c.
granice treści:
Ustawy
Zasady współżycia społecznego
Społeczno gospodarcze przeznaczenie własności
Triada uprawnień
Ius utendi et fruendi et ius abutendi
Ius possidendi
Ius disponendi
Granice przestrzenne nieruchomości – art. 143 k.c.
Prawo sąsiedzkie – immisje
(art. 144 k.c.)
zachowania na własnej nieruchomości, które
oddziaływają na nieruchomości sąsiednie
Immisje bezpośrednie (zakazane)
Immisje pośrednie: materialne i niematerialne
Dozwolone, jeżeli nie przekraczają przeciętnej miary,
wynikającej ze społ-gosp przeznaczenia
nieruchomości i stosunków miejscowych
posiadanie
Stan faktyczny chroniony przez prawo
Corpus i animus
Posiadanie samoistne i zależne
Posiadanie służebności
Ochrona posesoryjna
Obrona konieczna
Dozwolona samopomoc
Ochrona sądowa
Roszczenie o wstrzymanie budowy
posiadanie
Domniemania:
Domniemanie posiadania samoistnego
Domniemanie ciągłości posiadania
Domniemanie dobrej wiary
Domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym
Przeniesienie posiadania
Wydanie rzeczy (dokumentów) – art 348 k.c.
Constitutum possesorium –art. 349 k.c.
Traditio brevi manu – art. 351 k.c.
Art. 350 k.c.
Możliwość dziedziczenia posiadania
Nabycie i utrata własności
Przeniesienie własności (art. 155 i nast. k.c)
Umowa podwójnego skutku (zobowiązująco –
rozporządzajaca), konsensualna w
odniesieniu do rzeczy oznaczonych co do
tożsamości, realna w odniesieniu do rzeczy
oznaczonych co do gatunku lub rzeczy
przyszłych
Nieruchomości: akt notarialny, brak warunku
lub terminu przy rozporządzeniu! (art. 157 i
158 k.c.)
N i U wł. - Zasiedzenie
Zasiedzenie własności nieruchomości (art. 172 k.c.)
Posiadanie samoistne
Upływ czasu
Zasiedzenie własności ruchomości (art. 174 k.c.)
Posiadanie samoistne,
Upływ czasu
Dobra wiara
N i U wł
Zrzeczenie się własności nieruchomości (art. 179 k.c.) uchylony;
Umowa o przekazanie nieruchomości–art. 9021 k.c.
Przez umowę przekazania nieruchomości jej właściciel
zobowiązuje się nieodpłatnie przenieść na gminę albo na
Skarb Państwa własność nieruchomości.
Jeżeli strony nie postanowiły inaczej właściciel przekazujący
nieruchomość nie ponosi odpowiedzialności za jej wady.
Porzucenie rzeczy ruchomej z zamiarem wyzbycia się
Zawłaszczenie rzeczy ruchomej
przemilczenie
Ochrona własności
Roszczenie windykacyjne ( art. 222 par.1
k.c.)
Roszczenie negatoryjne (art. 222 par. 2 k.c.)
Roszczenia uzupełniające
Pośrednio art. 189 k.p.c powództwo o
ustalenie prawa
Roszczenia przeciwstawne posiadacza o zwrot nakładów
współwłasność
Własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku
podmiotom (art. 195 k.c.)
Współwłasność w częściach ułamkowych
Oznaczony ułamkiem udział w prawie
Udziałem można swobodnie rozporządzać
Współwłasność można w każdym czasie znieść
Współwłasność łączna
Rola służebna względem stosunku podstawowego
(wspólność majątku w k.r.o., spółka cywilna)
Brak oznaczonego udziału, nie można znieść dopóki istnieje
stosunek podstawowy
Współwłasność w częściach
ułamkowych
Zarząd rzeczą wspólną (ustawowy, umowny,
sądowy)
Czynności zwykłego zarządu – większość
liczona według udziałów
Czynności przekraczające zwykły zarząd –
jednomyślność
Czynności zachowawcze – każdy ze
współwłaścicieli może dokonać samodzielnie
Współwłasność w częściach
ułamkowych
Źródła powstania:
Czynność prawna
Spadkobranie
Ex lege – zasiedzenie przez kilka osób
Orzeczenie sądowe
Zniesienie współwłasności
Podział fizyczny, przyznanie rzeczy,
podział cywilny
Użytkowanie wieczyste
Regulacja dwutorowa: k.c. i u.g.n
Prawo pośrednie pomiędzy własnością a ogr.pr rzecz.
Szeroka treść normatywna (granice: ustawy, zasady wsp.
społ., umowa(!)) – korzystanie z rzeczy (w tym
zabudowa gruntu) i rozporządzanie prawem
Przedmiot: grunty państwowe i samorządowe
Prawo: na rzeczy cudzej, zbywalne, dziedziczne, odpłatne,
ograniczone w czasie
Z prawem tym związana jest odrębna własność budynków
Użytkowanie wieczyste –
powstanie prawa
1)
2)
3)
Wybór użytkownika wieczystego (przetarg,
post. bezprzetargowe)
umowa o oddanie gruntu w użytkowanie
wieczyste (forma aktu notarialnego, określenie
podmiotów, przedmiotu, celu, sposobu
korzystania – art. 239 k.c., czasu trwania, opłat)
Wpis do księgi wieczystej – charakter
konstytutywny
Użytkowanie wieczyste –
wygaśnięcie prawa
Rozwiązanie umowy
Zrzeczenie się
Upływ czasu
Konfuzja,
Wywłaszczenie
Jednostronne rozwiązanie przez właściciela
Użytkowanie
Prawo do korzystania z rzeczy i pobierania
pożytków
Odpłatne lub nieodpłatne, terminowe lub
bezterminowe,
Może dotyczyć rzeczy ruchomych,
nieruchomości i praw zbywalnych (akcje,
udziały)
Niezbywalne
Można ograniczyć zakres prawa
służebności
Związane z własnością nieruchomości
Dotyczą nieruchomości
Terminowe lub bezterminowe
Odpłatne lub nieodpłatne
Gruntowe lub osobiste
Jedna czynna
Dwie bierne
Służebność drogi koniecznej i służebność
budynkowa
Służebność przesyłu
Art. 305 1 k.c.
Nieruchomość można obciążyć na rzecz
przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub
którego własność stanowią urządzenia, o których
mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że
przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym
zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z
przeznaczeniem tych urządzeń (służebność
przesyłu).
Służebność przesyłu
Art. 305 2 k.c.
§ 1. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o
ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla
właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1,
przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim
wynagrodzeniem.
§ 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie
służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z
urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości
może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za
ustanowienie służebności przesyłu.
Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o
służebnościach gruntowych.