Warszawska Brygada PANCERNO-MOTOROWA

Transkrypt

Warszawska Brygada PANCERNO-MOTOROWA
WO J S KOW E T E K I A R C H I WA L N E
Wa r s z aw s k a B r yg a da
PA NCER NO-MOTOROWA
Tom 5
Warszawa 2014
Redakcja naukowa tomu
Andrzej Wesołowski
Współpraca
Patrycja Baranowska, Janusz Gzyl
Biogramy
Kamil Stepan
Indeksy
Łukasz Przybyło, Tadeusz Zawadzki
Korekta
Anna Adamiec
Rysunki sprzętu
Adam Jońca
Projekt graficzny
Teresa Oleszczuk
DTP
Piotr Hibner, Tadeusz Zawadzki
Na okładce i na stronie tytułowej: Zniszczony pod Tomaszowem Lubelskim czołg
lekki Vickers Mark E należący do 12 kompanii czołgów lekkich Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej (fot. ze zbiorów M. Zimnego)
Copyright © 2014 by Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry
Druk i oprawa
Sowa
http://www.sowadruk.pl/
ISSN 2084-1337
ISBN 978-83-64475-16-0 (CAW)
ISBN 978-83-63374-31-0 (Tetragon)
Spis treści
Od Wydawców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Dokumenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
1. 1939, 30 maja, Warszawa. Rozkaz dowódcy Broni Pancernych MSWojsk gen. bryg. Stanisława Kozickiego,
l. 3159/Tjn.Mot. w sprawie organizacji ruchomego zespołu wyszkolenia motorowego
dla przeszkolenia kadry 1 pułku strzelców konnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2. 1939, koniec lipca. Imienna lista oficerów i podchorążych pułku strzelców pieszych wyznaczonych
do pełnienia służby oficera służbowego w sierpniu 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
3. 1939, 5 sierpnia. Rozkaz dzienny nr 1 dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
4. 1939, 21 sierpnia, Warszawa. Protokół odprawy przeprowadzonej dnia 21 sierpnia 1939 r.
w Dowództwie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, l.483/tjn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
5. 1939, sierpień. Imienny wykaz oficerów pułku strzelców pieszych według starszeństwa . . . . . . . . . . . 49
6. 1939, 26 sierpnia. Dowództwo Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej,
Instrukcja marszowa, zał. do rozkazu L.500/tjn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
7. 1939, 1 września, Warszawa. Pismo I zastępcy I Wiceministra Spraw Wojskowych gen. bryg. Bronisława
Regulskiego, l. 1511/mob. tjn. 39, w sprawie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej . . . . . . . . . . . 54
8. 1939, 2 września, Gończyce. Program szkolenia w pułku strzelców pieszych
na okres od 4 do 9 IX 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
9. 1939, 3 września, godz. 13.10, Warszawa. Zarządzenia dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie gotowości marszowej, L.1/op. . . . . . . . . . 55
10. 1939, 3 września, godz. 15.55, Warszawa. Rozkaz operacyjny nr 1 dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego na dzień 3 września, L.2/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
11. 1939, 3 września, Warszawa. Rozkaz okresowy łączności na czas od dn. 4 IX do dn. 15 IX 1939 r.
dowódcy łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
kpt. dypl. Zenona Starkiewicza, L.1/łączn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
5
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa
12. 1939, [3] września, Warszawa. Rozkaz organizacyjny łączności nr 1 dowódcy łączności
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej kpt. dypl. Zenona Starkiewicza na 3 i 4 IX . . . . . . . . . . . . 59
13. 1939, 3 września, Gończyce. Zarządzenie dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego, podpisane przez adiutanta pułku por. Czesława Radomińskiego,
w sprawie komunikatów informacyjnych oraz komunikat informacyjny z 3 IX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
14. 1939, 3 września, Gończyce. Zarządzenie dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie filmów propagandowo-szkoleniowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
15. 1939, 4 września, godz. 1.40, dwór Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego do zniszczenia mostów na Wiśle, L.4/op. . . . . . . . . 61
16. 1939, 4 września, godz. 9.15. Zarządzenie szefa sztabu Warszawskiej Brygady Pancerno­‑Motorowej
(podpisane z jego rozkazu przez oficera operacyjnego kpt. dypl. Józefa Schirmera)
dla dowódcy pułku strzelców pieszych, L.6/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
17. 1939, 4 września, godz. 13.15, Kurów. Uzupełnienie do rozkazu operacyjnego nr 1 dowódcy
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego, L.8/op. . . . . . . . . . . . . . . . 62
18. 1939, 4 września, Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego, L.9/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
19. 1939, 4 września, dwór Kurów. Komunikat informacyjny dowództwa Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej, L.10/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
20. 1939, 4 września, godz. 3.18, Dęblin. Meldunek sytuacyjny dowódcy pododcinka „Dęblin”
ppłk. Ottona Zielińskiego do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . 64
21. 1939, 4 września, godz. 4.45, lasek zach. Moszczanka. Meldunek sytuacyjny dowódcy
pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
22. 1939, [4] września, godz. 14.00, m.p. Moszczanka las. Meldunek sytuacyjny dowódcy
pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
23. 1939, 4 września. Pismo II zastępcy dowódcy pułku strzelców pieszych
mjr. Włodzimierza Latawca do brygadowego punktu rozdzielczego
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
24. 1939, [4] września. Fonogram adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego
do dowódcy pododcinka „Dęblin” ppłk. Ottona Zielińskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
25. 1939, 4 września, godz. 7.30. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych
por. Czesława Radomińskiego do szefa sztabu Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
26. 1939, 4 września, godz. 18.00. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego
do szefa sztabu Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza
w sprawie korespondencji i poczty polowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
27. 1939, [4] września. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego
do dowódców pododdziałów pułku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
28. 1939, 4 września. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego
do dowódcy kompanii rozpoznawczej kpt. Józefa Horodyskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
29. 1939, 4 września, godz. 16.15. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych
por. Czesława Radomińskiego do dowódców zgrupowań (pododcinków) zawierające ostrzeżenie
o możliwości znalezienia zatrutej żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
6
Spis treści
30. 1939, 4 września. Rozkaz dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego,
podpisany przez adiutanta pułku por. Czesława Radomińskiego, do dowódcy kompanii rozpoznawczej
kpt. Józefa Horodyskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
31. 1939, 4 września, godz. 5.00. Meldunek dowódcy patrolu rozpoznawczego por. Władysława Kozala
do dowódcy kompanii rozpoznawczej psp kpt. Józefa Horodyskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
32. 1939, [4] września. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego
do dowódcy 4 kompanii por. Ludwika Drąga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
33. 1939, 5 września, Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego, L.13/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
34. 1939, 5 września, godz. 11.20, Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy baterii motorowej art. plot nr 7
kpt. Stanisława Marczaka w sprawie opl mostu w Puławach, L.15/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
35. 1939, 5 września, godz. 20.30, dwór Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie dyscypliny
w oddziałach brygady, L. 16/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
36. 1939, 5 września, godz. 20.00, dwór Kurów. Rozkaz szczególny łączności nr 2 szefa sztabu
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza, L.16/op. . . . . . . . . . . 71
37. 1939, 5 września, godz. 21.00, Kurów. Zarządzenie szefa sztabu Warszawskiej Brygady PancernoMotorowej ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza w sprawach zaopatrzenia intendenckiego, L.410 . . . . . . . 72
38. 1939, 5 września, godz. 8.00. Meldunek sytuacyjny nr 1 dowódcy kompanii rozpoznawczej psp
kpt. Józefa Horodyskiego do dowódcy psp ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
39. 1939, [5] września. Telegram dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . 73
40. 1939, [5] września. Meldunek dowódcy plutonu motocyklistów kompanii rozpoznawczej psp
por. Władysława Kozala z przebiegu rozpoznania w kierunku Radomia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
41. 1939, 5 września, godz. 5.00. Meldunek pułku strzelców pieszych do dowództwa
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
42. 1939, 5 września, godz. 7.50. Telegram dowództwa pułku strzelców pieszych, podpisany przez
adiutanta pułku por. Czesława Radomińskiego, do zgrupowania ppłk. Ottona Zielińskiego
w sprawie oficerów władających biegle językiem niemieckim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
43. 1939, 5 września, godz. 1.39. Fonogram dowódcy pododcinka „Dęblin” ppłk. Ottona Zielińskiego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
w sprawie zatrudnienia ludzi do pracy na stacji Dęblin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
44. 1939, 5 września. Meldunek dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
w sprawie oficerów władających językiem niemieckim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
45. 1939, 5 września, rejon mostu Puławy. Meldunek sytuacyjny dowódcy pododcinka „Puławy”
kpt. Romana Kani do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . 75
46. 1939, 5 września. Pismo dowódcy batalionu przeciwpancernego Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej mjr. Michała Bilika do dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego dotyczące zaopatrzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
47. 1939, 5 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie
zapotrzebowania na żywność, sprzęt uzbrojenia i umundurowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
7
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa
48. 1939, 6 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
w sprawie stanu liczebnego taboru samochodowego pułku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
49. 1939, 5 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
w sprawie wykazu kierowców, L.dz.205/Tjn.39. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
50. 1939, 6 września, Moszczanka. Meldunek sytuacyjny dowódcy kompanii rozpoznawczej kpt. Józefa
Horodyskiego z dn. 5 IX do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . 77
51. 1939, 6 września, godz. 9.45. Telegram dowódcy pododcinka „Dęblin” ppłk Ottona Zielińskiego
do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
52. 1939, 6 września, godz. 14.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
53. 1939, 6 września, godz. 18.10. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców
pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
54. 1939, 6 września, godz. 18.00. Stan pułku strzelców pieszych z dnia 6 IX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
55. 1939, 6 września. Meldunek dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
o stanie broni i amunicji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
56. 1939, 6 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
w sprawie wykazu ilościowego szeregowych psp, L.181/Tjn.39. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
57. 1939, 6 września, dwór Kurów. Rozkaz ogólny nr 3 dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno­‑Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
58. 1939, 6 września, dwór Kurów. Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie ćwiczenia marszowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
59. 1939, 6 września. Meldunek dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
dotyczący marszu nocnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
60. 1939, 6 września, godz. 7.30, Zwoleń. Meldunek dowódcy patrolu kompanii rozpoznawczej pułku
strzelców pieszych sierż. Franciszka Rzepki do dowódcy pułku ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . 83
61. 1939, 6 września, dwór Kurów. Pismo szefa sztabu brygady ppłk. dypl. Franciszka Stachowicza
w sprawie rozdziału sprzętu samochodowego i sformowania kolumn samochodowych, L.dz.750/Tjn. . . . 84
62. 1939, 6 września, dwór Kurów. Rozkaz płk. dypl. Stefana Roweckiego, dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej, dotyczący sformowania i organizacji plutonu miotaczy ognia, L. 751/Tjn.39 . . . . . 85
63. 1939, 7 września, Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego do dowódcy batalionu saperów mjr. Adama Golcza, L. 6/op. . . . . . . . . . . 86
64. 1939, 7 września, dwór Kurów. Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego w sprawie prac saperskich, L.7/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
65. 1939, 7 września, godz. 6.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
66. 1939, 7 września, godz. 7.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pododcinka „Puławy” kpt. Romana Kani
dla dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
8
Spis treści
67. 1939, 7 września, godz. 22.00, dwór Kurów. Rozkaz szczególny dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego w sprawie rozpoznania, L.54/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
68. 1939, 7 września, godz. 23.15, dwór Kurów. Komunikat informacyjny dowódcy Warszawskiej
Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego, L.36/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
69. 1939, 7 września, dwór Kurów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
dla dowódcy pododcinka „Dęblin” ppłk. Ottona Zielińskiego, 13/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
70. 1939, 7 września, Moszczanka. Meldunek sytuacyjny nr 3 dowódcy kompanii rozpoznawczej kpt. Józefa
Horodyskiego z dn. 6 IX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
71. 1939, 7 września. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych, podpisany przez
II zastepcę dowódcy pułku mjr Włodzimierza Latawca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
72. 1939, 7 września, godz. 13.20. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
73. 1939, 8 września, godz. 6.00. Meldunek dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
74. 1939, 8 września. Pismo adiutanta pułku strzelców pieszych por. Czesława Radomińskiego
do dowódców pododdziałów pułku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
75. 1939, 8 września, godz. 13.30. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
76. 1939, 8 września. Meldunek o stanie broni i amunicji w pułku strzelców pieszych . . . . . . . . . . . . . 93
77. 1939, [8] września. Wykaz sprzętu samochodowego pułku pułku strzelców . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
78. 1939, 8 września. Pismo II zastępcy dowódcy pułku strzelców pieszych mjr. Włodzimierza Latawca
do dowódców pododdziałów pułku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
79. 1939, 8 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do komendanta garnizonu w Dęblinie dotyczące zbiegłych z 15 pp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
80. 1939, 8 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy 13 pułku piechoty (8 DP) ppłk. Alojzego Nowaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
81. 1939, 8 września, godz. 11.30, Brama Lubelska, Dęblin. Meldunek sytuacyjny dowódcy pododcinka
„Dęblin” ppłk. Ottona Zielińskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
82. 1939, 8 września, godz. 13.45. Rozkaz szczególny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy pododcinka „Puławy” kpt. Romana Kani . . . . . . . . . . . . . . 97
83. 1939, 8 września, Moszczanka. Meldunek sytuacyjny nr 4 dowódcy kompanii rozpoznawczej pułku
strzelców pieszych kpt. Józefa Horodyskiego do dowódcy psp ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . 98
84. 1939, [8] września, Dęblin. Meldunek sytuacyjny nr 3 dowódcy pułku strzelców pieszych podpisany
przez oficera ordynansowego psp por. rez. Władysława Piotrowskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
85. 1939, 8 września. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego, podpisany przez mjr. Włodzimierza Latawca, jego II zastępcę . . . . . . . . . 99
86. 1939, 9 września. Tabela korespondencyjna, radiostacja nr 31 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
87. 1939, 9 września, godz. 8.10, dwór Kurów. Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego do dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego, L.1/9/op . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
9
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa
88. 1939, 9 września, godz. 19.30, dwór Kurów. Rozkaz dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy zgrupowania odwodów brygady
(gros WBPM) ppłk dypl. Stanisława Lewickiego do przemarszu
do rejonu na południowy-zachód od Lublina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
89. 1939, 9 września. Zarządzenie dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
dla ppłk. Ottona Zielińskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
90. 1939, 9 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
w sprawie zaopatrzenia pułku w materiały pędne i smary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
91. 1939, 9 września, godz. 9.00. Fonogram dowódcy 1 kompanii pułku strzelców pieszych
kpt. Romana Kani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
92. 1939, 9 września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego
w sprawie zaopatrzenia w żywność na dzień 10 IX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
93. 1939, 9 września, godz. 20.35. Rozkaz dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy pozostałości 15 pp mjr. Tadeusza Sobolewskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
94. 1939, 9 września, dwór Kurów. Zarządzenie dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego dla dowódcy pułku strzelców pieszych, L.12/op. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
95. 1939, [9] września. Brulion rozkazu na egzemplarzu Instrukcji Naczelnego Wodza z dnia 9 IX 1939 r.
do walki z oddziałami pancernymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
96. 97. 1939, 9 września. Rozkaz dzienny nr 44 dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
98. 1939, 10 września, godz. 9.10. Odpis meldunku lotniczego wykonany przez dowódcę łączności
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej kpt. dypl. Zenona Starkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
99. 1939, 10 września, godz. 15.00, Niwa Babicka. Meldunek dowódcy patrolu sierż. Franciszka Rzepki
(kompania rozpoznawcza psp) do dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . 107
100. 1939, 10 września. Komunikat informacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego dla dowódcy pododcinka „Dęblin” i dowódcy pozostałości 15 pp . . . . . . 108
101. 1939, 10 września, godz. 13.40. Meldunek ppłk. Ottona Zielińskiego do dowódcy pułku strzelców
pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
102. 1939, [10] września. Rozkaz dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do ppłk. Ottona Zielińskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
103. 1939, 10 września, las Lasoń. Meldunek dowódcy 1 kompanii pułku strzelców pieszych
kpt. Romana Kani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
104. 1939, 10 września, godz. 6.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
105. 1939, [11] września. Meldunek pułku strzelców pieszych do dowódcy Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
106. 1939, [11] września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do ppłk. Ottona Zielińskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
107. 1939, 11 września, godz. 7.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
108. 1939, [11] września. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
10
Spis treści
109. 1939, [11] września. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
110. 1939, 11 września, godz. 9.00, dwór Kurów, Ośrodek Łączności Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
111. 1939, 11 września, godz. 10.30, dwór Kurów, Ośrodek Łączności Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
112. 1939, [11] września. Pismo dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do płk. Tadeusza Komorowskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
113. 1939, 12 września, godz. 10.00. Notatka informacyjna dowódcy pododcinka „Dęblin”
ppłk. Ottona Zielińskiego dla dowódcy pułku strzelców pieszych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
114. 1939, 12 września. Notatka informacyjna dowódcy pododcinka „Dęblin” ppłk. Ottona Zielińskiego
dla dowódcy pułku strzelców pieszych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
115. 1939, 12 września, godz. 9.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
116. 1939, 12 września, godz. 12.00. Meldunek sytuacyjny dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
117. 1939, 12 września, godz. 18.00. Meldunek sytuacyjny pułku strzelców pieszych . . . . . . . . . . . . . . 116
118. 1939, 12 września, godz. 9.10. Wiadomości o nieprzyjacielu zebrane przez pułk strzelców pieszych,
przesłane dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej płk. dypl. Stefanowi Roweckiemu . . . 116
119. 1939, 12 września, godz. 20.15, dwór Kurów, Ośrodek Łączności WBPM.
Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy 39 DP Rez. gen. bryg. Brunona Olbrychta . . . . . . . . 117
120. 1939, 12 września, godz. 20.50, dwór Kurów, Ośrodek Łączności WBPM.
Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy 39 DPRez. gen. bryg. Brunona Olbrychta . . . . . . . . 117
121. 1939, 13 września, dwór Kurów. Pismo kpt. dypl. Mariana Kowalczyka do dowódcy
pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
122. 1939, [12] września. Meldunek ppłk. Ottona Zielińskiego do dowódcy pułku strzelców pieszych
ppłk. dypl. Zenona Wzacnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
123. 1939, 17 września, godz. 9.09. Telegram dowódcy 22 baterii motorowej art. plot. 40 mm
por. Janusza Makarczyka do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
płk. dypl. Stefana Roweckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
124. 1939, [18] września. Telegram dowódcy pułku strzelców pieszych ppłk. dypl. Zenona Wzacnego
do dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej o przebiegu natarcia
na Tomaszów Lubelski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Reprodukcje dokumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Relacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Dowództwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
1. Płk dypl. Stefan Rowecki, dowódca Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Notatki z 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
2. Kpt. dypl. Marian Kowalczyk, oficer operacyjny Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Sprawozdanie z kampanii wrześniowej 1939 r. w Polsce. Włochy, 5 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . 294
11
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa
3. Mjr Tadeusz Kuźmiński, kwatermistrz Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Relacja z działań podczas kampanii wrześniowej. Włochy, 8 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
4. Kpt. dypl. Zenon Starkiewicz, dowódca łączności Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Raport. Paryż, 8 listopada 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
5. Kpt. dypl. Zenon Starkiewicz, Meldunek o przemarszu oraz działaniach grupki żołnierzy
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Paryż, 20 lutego 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
6. Kpt. dypl. Zenon Starkiewicz, Meldunek uzupełniający dla Szefa Biura Rejestracji
Ministerstwa Spraw Wojskowych w Paryżu. Coëtquidan, 13 marca 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
7. Rtm. Witold Bourdon, komendant Kwatery Głównej Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Relacja z 1939 roku. Włochy, 23 listopada 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Pułk Strzelców Pieszych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
8. Ppłk dypl. Zenon Wzacny, dowódca pułku strzelców pieszych.
Sprawozdanie z okresu kampanii w Polsce. Francja, 7 maja 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
9. Ppłk Otton Zieliński, I zastępca dowódcy psp WBPM. Załącznik do zeszytu ewidencyjnego.
Rejestracja faktów, uwag i spostrzeżeń dotyczących przygotowań
i działań wojennych. [Francja, 1940 r.] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
10. Mjr Włodzimierz Latawiec, kwatermistrz pułku strzelców pieszych
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Udział mój w kampanii wrześniowej 1939 r. Rosja, 25 marca 1942 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
11. Kpt. Ludwik Wiśniewski, zastępca kwatermistrza 1 psp. Praca zimowa z kampanii 1939 r.
Rosja, Guzar, 22 lutego 1942 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
12. Por. Czesław Radomiński, adiutant pułku strzelców pieszych
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z kampanii wrześniowej 1939,
Włochy, 16–20 listopada 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
13. Por. Adam Szuba, dowódca plutonu przeciwpancernego pułku strzelców pieszych.
Relacja z kampanii wrześniowej w Polsce. Włochy, 8 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
14. Por. Władysław Kozal, dowódca plutonu motocyklistów kompanii rozpoznawczej psp
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja. Włochy, 4 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . 396
15. Por. Stefan Malanek, dowódca plutonu kolarzy kompanii rozpoznawczej
pułku strzelców pieszych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Meldunek, L.dz. 310–145/39. Paryż, 22 stycznia 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397
16. Ppor. Stanisław Janczykowski, dowódca plutonu 2 kompanii pułku strzelców pieszych.
Relacja z kampanii wrześniowej. Włochy, 26 listopada 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400
17. Sierż. pchor. Stanisław Krystek, dowódca II plutonu 3 kompanii pułku strzelców pieszych
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Sprawozdanie z rejestracji faktów, uwag i spostrzeżeń
dotyczących przygotowań i działań wojennych. [Francja, 1939/1940 r.] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
18. Sierż. pchor. Alfons Wojciech Pronobis, dowódca plutonu 4 kompanii pułku strzelców pieszych
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Fakty, uwagi, spostrzeżenia dotyczące przygotowań
i działań wojennych. Paryż, 27 stycznia 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
19. Kpt. Józef Chlipała, dowódca kompanii ckm i broni towarzyszącej pułku strzelców pieszych.
Wyciąg ze sprawozdania. [Francja, przed 10 lutego 1940 r.] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
20. Strz. panc. Jan Jagas, pluton techniczny pułku strzelców pieszych.
Relacja. Andrzejów k. Łodzi, 25 sierpnia 1987 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
12
Spis treści
1 Pułk Strzelców Konnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
21. Rtm. Stanisław Łukaszewicz, I adiutant, a następnie p.o. dowódca 1 psk.
Rok 1939 w historii 1 Pułku Strzelców Konnych. Sopot, 13 kwietnia 1973 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
22. Ppor. Wacław Zaleski, dowódca plutonu motocyklistów szwadronu rozpoznawczego 1 psk.
Fragmenty listu-relacji. Warszawa, 5 grudnia 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
23. Chor. Narcyz Witczak-Witaczyński, oficer żywnościowy 1 psk.
Notatki z kampanii wrześniowej, [1939] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
24. Por. Jan Koszutski, dowódca 1 szwadronu 1 pułku strzelców konnych.
List-relacja. Toronto, 6 czerwca 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
25. Rtm. Edmund Grunwald, dowódca 4 szwadronu 1 pułku strzelców konnych.
Udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Oświęcim, 7 sierpnia 1980 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424
26. Por. rez. Stanisław Leśniowski, dowódca plutonu w 4 szwadronie 1 pułku strzelców konnych.
Z Brygadą na froncie. Monachium, 1971 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427
27. St. strz. pchor. rez. Tadeusz Próchnicki, 4 szwadron 1 pułku strzelców konnych Warszawskiej
Brygady Pancerno-Motorowej. Hełm na leśnej drodze. Żuchowice, wrzesień 1981 r. . . . . . . . . . . . . . . 429
28. Rtm. Andrzej Zawisza, do 1 wrześniu 1939 r. oficer ordynansowy zastępcy szefa Sztabu Głównego,
a od 2 września dowódca szwadronu ckm i broni towarzyszącej 1 pułku strzelców konnych.
Meldunek. Sztokholm, koniec 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
29. Rtm. Andrzej Zawisza, do 1 września oficer ordynansowy zastępcy szefa Sztabu Głównego,
a od 2 września dowódca szwadronu ckm 1 pułku strzelców konnych Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Rejestr faktów. [Francja, początek 1940 r.] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
30. Ppor. Włodzimierz Syrokomla-Syrokomski, dowódca plutonu w szwadronie ckm
1 pułku strzelców konnych. Sprawozdanie z działań wojennych z roku 1939 w Polsce.
Włochy, 29 listopada 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439
31. Płk Adam Zakrzewski, 1 Pułk Strzelców Konnych w składzie Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej w kampanii wrześniowej 1939 r., b.m. i d. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Dywizjon rozpoznawczy WBPM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
32. Mjr Konstanty Kułagowski, dowódca dywizjonu rozpoznawczego WBPM.
Życiorys. Łódź, 7 grudnia 1967 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
33. Kpt. Ernest Walter, oficer techniczny dywizjonu rozpoznawczego Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Relacja, 23 marca 1946 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
34. [Płk. dypl. Stefan Rowecki], Śmierć rotmistrza Podreza. B.m., [1940] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463
35. Por. Andrzej Hudzicki, dowódca plutonu motocyklowego dywizjonu rozpoznawczego WBPM.
Relacja z kampanii wrześniowej 1939 r. Włochy, 10 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464
36. Strzelec panc. Michał Jagodziński, kierowca czołgu TKS
w szwadronie czołgów rozpoznawczych dywizjonu rozpoznawczego WBPM.
Relacja. Łódź, kwiecień 1986 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468
37. Kpr. zaw. Franciszek Jarząbek, pluton motocyklistów dywizjonu rozpoznawczego WBPM.
Skrócony opis walk dywizjonu rozpoznawczego w 1939 r. Garwolin, 23 kwietnia 1987 r. . . . . . . . . . . . 469
Broń pancerna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
38. Mjr Konstanty Kułagowski, dowódca dywizjonu rozpoznawczego Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Broń pancerna WBPM 1939 r., b.m. i d. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
13
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa
39. Kpt. Czesław Blok, dowódca kompanii czołgów lekkich Vickers nr 12.
Historia baonu panc. Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. B.m. i d. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
40. [Kpt. Stanisław Łętowski, dowódca kompanii czołgów rozpoznawczych WBPM].
Walka obronna plutonu czołgów rozpoznawczych. „Insurekcja”, z. 8, sierpień 1941 r. . . . . . . . . . . . . . 484
Batalion przeciwpancerny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
41. Mjr Michał Bilik, dowódca baonu ppanc. Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Sprawozdanie. Część II. Kwestionariusz B. Wiadomości dotyczące działań własnych oddziałów.
Paryż, 26 stycznia 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
42. Mjr Michał Bilik, dowódca baonu ppanc. Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Protokół przesłuchania przed Komisją powołaną w związku z wynikiem kampanii wojennej 1939 r.
Londyn, 9 sierpnia 1944 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
43. Por. Zbigniew Rudziński, adiutant batalionu przeciwpancernego.
Relacja z kampanii wrześniowej 1939, Włochy, 1 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494
44. Por. Ireneusz Kuczyński, oficer techniczny batalionu przeciwpancernego WBPM.
Relacja z udziału w kampanii wrześniowej 1939 r. [Niemcy], 16 marca 1946 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496
2 dywizjon artylerii motorowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
45. Por. Jan Jagielski, adiutant 2 dywizjonu artylerii motorowej Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Zapiski dotyczące organizacji i działalności dyonu artylerii WBPM. B.m. i d. . . . 501
46. Kpt. Stanisław Bobola, oficer materiałowy 2 dywizjonu artylerii motorowej Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Relacja z kampanii wrześniowej 1939 r.
samodzielnego dyonu art. mot. WBPM. [Warszawa, 1947] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510
47. Kpt. Jan Sołtyski, dowódca 1 baterii 2 dywizjonu artylerii motorowej Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Rejestracja faktów oraz uwagi i spostrzeżenia dotyczące przygotowań
i działań wojennych. [Francja, kwiecień 1940 r.] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515
48. Por. Roman Marian Barbacki, oficer ogniowy 2 baterii 2 dywizjonu artylerii motorowej
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Uwagi i spostrzeżenia dotyczące przygotowań i działań
wojennych. Paryż, 8 grudnia 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518
Batalion saperów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
49. Mjr Adam Golcz, dowódca batalionu saperów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Notatki do działań batalionu w kampanii wrześniowej, Poznań, b.d. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
50. Ppor. rez. Norbert Mojsiewicz, oficer techniczny baonu saperów Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Zeznanie. Paryż, 23 października 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529
51. Por. Józef Grygiel, dowódca plutonu technicznego kompanii zaporowej batalionu saperów
zmotoryzowanych Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Kwestionariusz B. Paryż, 11 stycznia 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531
52. Kpt. Stanisław Jaxa-Rożen, dowódca 2 kompanii saperów batalionu saperów
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z okresu kampanii wrześniowej 1939 r.
(w odpowiedzi na pismo Biura Historycznego WP nr 4/Rel./47 z dnia 30.07.1947 r.).
Poznań, 23 września 1947 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532
53. Ppor. Roman Kozłowski, dowódca plutonu w kompanii zaporowej baonu saperów mot. Warszawskiej
Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z kampanii wrześniowej 1939 r. Włochy, 1945 r. . . . . . . . . . . . . 562
14
Spis treści
54. Ppor. Zbigniew Weber, dowódca plutonu 2 kompanii saperów batalionu saperów
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Relacja z działań wojennych we wrześniu 1939 r.
Włochy, 7 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 565
55. Sap. Stefan Radomski, kierowca 1 kompanii saperów batalionu saperów Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Okres kampanii wrześniowej w 1939 roku. Świdwin, 28 kwietnia 1987 r. . . . . . . 567
Służby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570
56. Por. Franciszek Ogiński, dowódca plutonu radio w szwadronie łączności Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Relacja z przebiegu wypadków w kampanii wrześniowej 1939 r.
Włochy, 4 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570
57. Plut. Rafał Kikolski, 11 dywizjon pancerny, a następnie szofer kolumny zaopatrzenia Warszawskiej
Brygady Pancerno-Motorowej. Protokół przesłuchania, Freren (Niemcy), 22 marca 1946 r. . . . . . . . . . 573
Lotnictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574
58. Kpt. obs. Julian Łagowski, Przebieg działań plutonu lotniczego Warszawskiej Brygady PancernoMotorowej, Findo Gask (Wielka Brytania), 28 marca 1943 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574
59. Plut. pil. Antoni Głowacki, pilot w plutonie lotniczym Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.
Sprawozdanie z pracy jednostki rozpoznania bliskiego z CWL – Dęblin.
Andrews Field (Wielka Brytania), 27 stycznia 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581
60. Kpt. obs. Henryk Jarząbek, obserwator w plutonie lotniczym Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej, potem Eskadra Ćwiczebna Obserwatorów SPL.
Sprawozdanie z kampanii wrześniowej. [Wielka Brytania], 9 lutego 1945 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584
Oddziały przydzielone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587
61. Por. Michał Paciorek, oficer sztabu Wołyńskiej Brygady Kawalerii, potem w sztabie
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Fragment raportu za okres od 1 września 1939 r.
do 29 września 1939 r., Tokio, 1 października 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587
62. Kpt. Stefan Kossobudzki, dowódca 3 kompanii I batalionu czołgów lekkich.
Sprawozdanie z działań wojennych I baonu czołgów lekkich (7TP).
Kampania wrześniowa. [Kanada], maj 1960 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590
63. [Niezidentyfikowany dowódca plutonu 3 kompanii I batalionu czołgów lekkich], Bój kompanii
1 batalionu czołgów lekkich pod Tomaszowem Lubelskim, „Żołnierz Polski w drugiej wojnie światowej”
(daw. „Żołnierz Polski w Kampanii Wrześniowej”), nr 53, marzec 1944 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602
64. Mjr Stefan Majewski, dowódca 11 dywizjonu pancernego. Załącznik w sprawie rejestracji faktów
dotyczących przygotowań i działań wojennych, Paryż, 9 stycznia 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604
65. Mjr Stefan Majewski, dowódca 11 dywizjonu pancernego. Oświadczenie w sprawie
bitwy o Tomaszów Lubelski Warszawskiej Brygady Zmotoryzowanej w kampanii wrześniowej.
Londyn, 1 lutego 1940 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611
66. Ppor. rez. Edward Sokopp, dowódca II plutonu szwadronu czołgów rozpoznawczych
11 dywizjonu pancernego. Fragmenty wspomnień pt. Pisane na kolanie. Pamiętnik bez patosu dotyczące
działań dywizjonu w składzie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612
67. Kpr. pchor. Władysław Wiński, pociąg pancerny nr 13, a następnie kompania piesza
por. Mariana Hermana. Fragment Wspomnień przyszłego pancerniaka dotyczący
walk o Tomaszów Lubelski. Warszawa, 19 marca 2001 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617
15
Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa
68. Kpt. Władysław Łubieński, dowódca 33 dywizjonu pancernego (Wileńska Brygada Kawalerii),
potem zgrupowania mjr. Stefana Majewskiego. Wyciąg z relacji. Włochy, 4 grudnia 1945 r. . . . . . . . . . 619
69. Por. Witold Soiński, dowódca I plutonu szwadronu samochodów pancernych
33 dywizjonu pancernego. Fragmenty relacji Moje osobiste zapiski pamięciowe z działań 33 wydzielonego
dywizjonu pancernego Wilno Wileńskiej BK. Szczecin, 29 września 1987 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
70. Sierż. pchor. Janusz Hryniewicz, dowódca II plutonu 62 samodzielnej kompanii czołgów
rozpoznawczych. Relacja z przebiegu natarcia na wieś Pasieki w dniu 18 IX 1939 r.. B.d. i m. . . . . . . . . 629
71. Por. Alojzy Piątkowski, dowódca kompanii mostów ciężkich nr 15. Wspomnienia z kampanii
wrześniowej 1939 roku. Wysadzenie mostu kolejowo-drogowego pod Dęblinem.
[Wielka Brytania, lata 80. XX w.] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631
Fragmenty opracowania Przykłady wyjątkowego zachowania się podczas kampanii 1939 r. . . . . . . . . . . 637
Sekcja Historyczna w Oficerskim Obozie Jeńców VII A, Praca zbiorowa,
Murnau w Górnej Bawarii, lipiec 1942 r.
72. Por. Zbigniew Rudziński, adiutant batalionu przeciwpancernego Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej. Obsługa działka przeciwpancernego. Relacja z boju pod Tomaszowem Lubelskim
WBPM w dniu 18 września 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637
73. Por. Czesław Radomiński, adiutant pułku strzelców pieszych. Nieznana sanitariuszka
– siostra Polskiego Czerwonego Krzyża. Fragment z walk Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej
pod Tomaszowem Lubelskim w dniach 18–20 września . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 638
74. Por. Andrzej Hudzicki, dowódca plutonu motocyklistów dywizjonu rozpoznawczego
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Starszy strzelec Kociołek. Fragment z działań WBPM
pod Lipskiem nad Wisłą w dniu 10 września . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639
75. Por. Andrzej Hudzicki, dowódca plutonu motocyklistów dywizjonu rozpoznawczego
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Śp. rtm. Podrez Leon, dowódca szwadronu
z Dywizjonu Rozpoznawczego WBPM. Poległ w boju pod Lipskiem w rejonie Iłży dnia 8 września . . . . 639
76. Por. Andrzej Hudzicki, dowódca plutonu motocyklistów dywizjonu rozpoznawczego
Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Kpt. Czechowski Karol, dowódca kompanii pancernej.
Fragment z działań WBPM w dniu 10 września pod Solcem nad Wisłą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 640
77. Por. Czesław Radomiński, adiutant pułku strzelców pieszych.
Bateria zmotoryzowana kpt. Jadasa Aleksandra. Fragment z działań Warszawskiej Brygady
Pancerno-Motorowej pod Tomaszowem Lubelskim w dniu 19 września . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Obsada personalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643
Zdjęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657
Rysunki sprzętu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689
Skorowidz nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699
Skorowidz nazw geograficznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 710
16