propozycja planu wynikowego – chemia ogólna i nieorganiczna

PROPOZYCJA PLANU WYNIKOWEGO – CHEMIA OGÓLNA I NIEORGANICZNA
ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
● EM – edukacja czytelnicza i medialna ● EEu – edukacja europejska ● EF – edukacja filozoficzna ● EEk – edukacja ekologiczna ● EZ – edukacja prozdrowotna
Nr
lekcji
Temat lekcji
1
2
1.
Chemia jako nauka
przyrodnicza – zadania
współczesnej chemii
EM
2.
Współczesny uproszczony
model budowy atomu
– cząstki elementarne
EM
3.
Elementy mechaniki
kwantowej w ujęciu
jakościowym
EM
EF
Wymagania programowe (kategorie celów)
PODSTAWOWE
PONADPODSTAWOWE
Uczeń potrafi:
Uczeń potrafi:
3
4
1. Budowa atomu
– sformułować prostą definicję chemii jako nauki przyrodniczej  wymienić dziedziny badań w chemii (A)
(C)
 określić metody badawcze stosowane w chemii (B)
– wskazać program nauczania chemii, który będzie realizowany, – wyjaśnić, jakie jest miejsce chemii wśród nauk przyrodniczych
oraz podręcznik, który będzie wykorzystywany na lekcjach
(B)
(A)
– wymienić zasady pracy na lekcjach (A)
 omówić wymagania edukacyjne (A)
– opisać sposoby posługiwania się szkłem i sprzętem
laboratoryjnym oraz odczynnikami chemicznymi (C)
– stosować zasady bhp i pierwszej pomocy (C)
– opisać ewolucję poglądów na budowę materii (B)
 wymienić podstawowe prawa chemiczne (A)
 wymienić podstawowe założenia hipotezy Daltona (A)
 opisać doświadczenie Rutherforda (B)
 opisać model atomu Thomsona (B)
 wyjaśnić, dlaczego model atomu Thomsona był nieprawdziwy (B)
 opisać model budowy atomu według Bohra (B)
 wskazać podobieństwa i różnice w modelach atomów Rutherforda
– wymienić cząstki elementarne wchodzące
i Bohra (A)
w skład atomu (A)
– podać przykłady innych, niż wcześniej wymienione, cząstek
elementarnych (A)
– wyjaśnić pojęcie zjawisko dyfuzji (B)
– obliczyć liczbę protonów, neutronów i elektronów w atomie
oraz jonie prostym danego pierwiastka chemicznego (C)
– wyjaśnić, na czym polega dualizm korpuskularno-falowy (B)
 wyjaśnić, że elektron to cząstka, która poruszającą się tworzy falę
– podać treść zasady nieoznaczoności Heisenberga (A)
elektromagnetyczną (B)
– wyjaśnić pojęcie orbital atomowy (C)
– narysować kształty orbitali atomowych s i p (C)
– wyjaśnić, czym są stany kwantowe elektronów w atomie (B)
 rozpoznawać kształty orbitali s i p (A)
 stosować zakaz Pauliego (C)
 zinterpretować orbital jako rozwiązanie równania Schrödingera
(B)
 wyjaśnić pojęcia: główna liczba kwantowa, poboczna liczba
1
4.
Konfiguracja elektronowa
atomów
EM
EF
5.
Ćwiczenia w zapisywaniu
konfiguracji elektronowej
6.
Liczba atomowa a liczba
masowa
– scharakteryzować powłoki elektronowe (C)
 zastosować reguły do opisu różnych form konfiguracji
elektronowej (C)
zapisać konfiguracje elektronowe atomów, jonów prostych
wybranych pierwiastków chemicznych (C)
podać, na podstawie podanej konfiguracji elektronowej
pierwiastka chemicznego, liczby: atomową, elektronów,
powłok elektronowych, elektronów walencyjnych, symbol
pierwiastka chemicznego (B)
 przedstawić zapis graficzny konfiguracji elektronowej
pierwiastków chemicznych o liczbach atomowych od 1do 22
(C)
 zapisać konfigurację elektronową pierwiastków chemicznych
o liczbach atomowych większych od 22 (C)
– podać rząd wielkości rozmiarów i mas atomów (A)
– wyjaśnić pojęcia: atomowa jednostka masy, masa atomowa,
masa cząsteczkowa, liczba atomowa, liczba masowa (B)
– podać masy atomowe wybranych pierwiastków chemicznych,
korzystając z układu okresowego (C),
– obliczyć masy cząsteczkowe różnych związków chemicznych
(C)
 obliczyć liczbę protonów, neutronów, elektronów
i nukleonów dla pierwiastka chemicznego o znanej liczbie
atomowej i masowej (C)
kwantowa, magnetyczna liczba kwantowa i spinowa liczba
kwantowa (B)
 podać wartości liczb kwantowych (A)
 obliczyć liczbę podpowłok elektronowych znajdujących się na
powłoce (C)
 podać liczbę stanów kwantowych na danej powłoce (B)
 określić liczbę elektronów znajdujących się na danej podpowłoce
(B)
 podać wartości liczb kwantowych dla danej powłoki (B)
 wskazać elektrony walencyjne i rdzeń atomowy w zapisie
konfiguracji elektronowej (A)
 zdefiniować pojęcie elektrony walencyjne (A)
 opisać rdzeń atomowy (A)
 zapisać różnymi sposobami konfigurację elektronową
pierwiastków chemicznych o liczbie atomowej większej od 22
(C)
 obliczyć masę atomu na podstawie znanej liczby atomowej
pierwiastka chemicznego (C)
A
7.
Izotopy i ich zastosowanie
 zinterpretować zapis Z E (B)
– wyjaśnić, co to są izotopy (B)
– opisać występowanie izotopów w przyrodzie (C)
– wyjaśnić problem, dlaczego z reguły masa atomowa pierwiastka
chemicznego nie jest liczbą całkowitą (C)
2
8.
Promieniotwórczość
naturalna – szeregi
promieniotwórcze
EZ
EEk
9.
Promieniotwórczość
sztuczna
EZ
EEk
10.
11.
12.
– opisać zastosowania izotopów (B)
 opisać izotopy wodoru (A)
 zdefiniować pojęcie okres półtrwania (czas połowicznego
rozpadu) (A)
 obliczyć średnią masę atomową mieszaniny izotopów (C)
– wyjaśnić, na czym polega zjawisko promieniotwórczości
naturalnej (B)
– opisać praktyczne wykorzystanie zjawiska
promieniotwórczości (B)
– wymienić rodzaje promieniowania i jego właściwości (A)
 opisać promieniowanie ,  i  (B)
 obliczać okres półtrwania (czas połowicznego rozpadu) (A)
 obliczać masę próbki na podstawie okresu półtrwania izotopu
(C)
 opisać zagrożenia wynikające z zastosowań pierwiastków
promieniotwórczych (B)
– wyjaśnić, na czym polega zjawisko promieniotwórczości
sztucznej (B)
 opisać praktyczne zastosowania promieniotwórczości
sztucznej (B)
– dokonywać obliczeń z zastosowaniem mas atomowych
pierwiastków chemicznych i składu procentowego izotopów (C)
– dokonać interpretacji szeregów promieniotwórczych (D)
 wyjaśnić, na czym polegają przemiany  i  (B)
 uzupełniać równania przemian  i  (C)
 obliczać na podstawie wykresu ilość preparatu
promieniotwórczego pozostałego w próbce (C)
– wyjaśnić, na czym polegają zagrożenia związane
z zastosowaniem promieniotwórczości sztucznej (B)
 opisać przebieg reakcji łańcuchowej (B)
– opisać na podstawie schematu pracę reaktora jądrowego (C)
opisać wybuch bomby atomowej i jego skutki (B)
 wyjaśnić mechanizm reakcji zachodzących na skutek zderzeń
jądrowych (C)
Podsumowanie
wiadomości o budowie
atomu
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
Budowa układu
okresowego
pierwiastków
chemicznych
2. Układ okresowy pierwiastków
– opisać historię klasyfikowania pierwiastków chemicznych
 opisać budowę współczesnego układu okresowego pierwiastków
w XIX wieku (B)
chemicznych (B)
– wyjaśnić kryterium klasyfikacji pierwiastków chemicznych
– porównać XIX-wieczny układ okresowy pierwiastków
D. I. Mendelejewa (B)
chemicznych ze współczesnym (D)
– opisać budowę współczesnego układu okresowego
pierwiastków chemicznych (C)
 wyjaśnić prawo okresowości (B)
 podać podstawę klasyfikacji pierwiastków chemicznych we
współczesnym układzie okresowym (A)
3
13.
Zależność między
budową atomu
i właściwościami
pierwiastka chemicznego
a jego położeniem
w układzie okresowym
14.
Elektroujemność
pierwiastków
15.
Wiązanie atomowe
(kowalencyjne)
 wskazać położenie bloków s, p, d i f w układzie okresowym
pierwiastków chemicznych (A)
 podać nazwy grup (A)
 zdefiniować pojęcia: grupa i okres (A)
 wskazać grupy główne i przejściowe (poboczne) (A)
– wymienić informacje na temat pierwiastka chemicznego,
które można odczytać z układu okresowego znając położenie
tego pierwiastka (B)
– podać informacje o danym pierwiastku chemicznym na
podstawie jego położenia w układzie okresowym (C)
– napisać wzory tlenków i wodorków pierwiastków
chemicznych położonych w 2. i 3. okresie (C)
opisać, jak zmieniają się promienie atomów pierwiastków
chemicznych w układzie okresowym (B)
– zdefiniować pojęcie elektroujemność pierwiastka
chemicznego (A)
– określić, jak zmienia się elektroujemność pierwiastków
chemicznych w układzie okresowym (C)
 posłużyć się skalą elektroujemności (C)
– wskazać elektrododatnie i elektroujemne pierwiastki
chemiczne w układzie okresowym (C)
– wyjaśnić regułę dubletu i oktetu elektronowego (B)
– zapisać równania reakcji powstawania jonów w zależności od
elektroujemności pierwiastków chemicznych (B)
– wyjaśnić, jak tworzą się cząsteczki pierwiastków
chemicznych (B)
– wyjaśnić, jak tworzą się cząsteczki związków chemicznych
(B)
– opisać sposób powstawania wiązania kowalencyjnego
spolaryzowanego i niespolaryzowanego (C)
 wskazać cząsteczki, w których występują wiązania
spolaryzowane i niespolaryzowane (A)
 wyjaśnić co to jest orbital cząsteczkowy (molekularny) (A)
 zapisać wzór elektronowy cząsteczki i określić rodzaj
wiązania chemicznego w cząsteczce (C)
 opisać właściwości substancji o wiązaniach spolaryzowanych
i niespolaryzowanych (B)
– zanalizować zmienność charakteru chemicznego pierwiastków
grup głównych w zależności od położenia w układzie okresowym
(D)
 zapisać konfigurację elektronową pierwiastków bloku d (B)
 wyjaśnić związek wartości elektroujemności z możliwością
tworzenia kationów i anionów (B)
– podać przykłady cząsteczek, w których występują wiązania
spolaryzowane i niespolaryzowane (C)
– zbudować modele cząsteczek oraz zapisać ich wzory sumaryczne,
strukturalne i elektronowe (C)
– udowodnić polarną budowę cząsteczki wody (D)
 zdefiniować pojęcia: dipol i moment dipolowy (A)
 wyjaśnić pojecie moment dipolowy cząsteczki (B)
przewidzieć polarność cząsteczki (D)
 określić kierunek polarności (B)
 zapisać wzory sumaryczne i elektronowe cząsteczek, w których
występują wiązania spolaryzowane i niespolaryzowane (C)
 wyjaśnić, jak powstają wiązania  i  (C)
 określić liczbę wiązań  i  (B)
 ustalić zależność między wzorem cząsteczki a jej budową
4
16.
Wiązanie jonowe
17.
Inne rodzaje wiązań
18.
Zależność właściwości
substancji od rodzaju
wiązania chemicznego
19.
Podsumowanie
wiadomości o układzie
okresowym pierwiastków
chemicznych
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
20.
21.
Hybrydyzacja orbitali
atomowych
22.
Hybrydyzacja a kształt
cząsteczek
przestrzenną (C)
 wyjaśnić istotę wiązania jonowego (B)
zapisać wzory sumaryczne i elektronowe cząsteczek o wiązaniach
jonowych (C)
 wskazać różnice między atomem a jonem, z którego on się
wywodzi (B)
 opisać właściwości związków chemicznych o wiązaniach
jonowych (B)
 opisać mechanizm przewodzenia prądu przez elektrolity (B)
– zdefiniować pojęcia: wiązanie metaliczne, wiązanie wodorowe  określić warunki tworzenia wiązania wodorowego (B)
(A)
– wyjaśnić, na czym polega wiązanie koordynacyjne (dorowo– opisać mechanizm powstawania wiązania metalicznego (D)
-akceptorowe) (B)
– opisać mechanizm powstawania wiązania wodorowego (D)
– określić warunki tworzenia wiązania koordynacyjnego (C)
 wymienić przykłady substancji, które mają wiązania
– zapisać sposób tworzenia wiązania koordynacyjnego (C)
metaliczne, wodorowe i koordynacyjne (A)
 zapisać wzory elektronowe związków chemicznych, w których
występuje wiązanie koordynacyjne (C)
– porównać właściwości związków chemicznych o budowie
 opisać oddziaływania międzycząsteczkowe (B)
kowalencyjnej spolaryzowanej, niespolaryzowanej
– udowodnić zależność między rodzajem wiązania
i jonowej (C)
a właściwościami związku chemicznego (D)
– opisać charakterystyczne właściwości metali i ich stopów (C)
– przewidzieć zależność między rodzajem wiązania a charakterem
chemicznym związku chemicznego (D)
 wymienić przykłady oddziaływań międzycząsteczkowych (A)
– wyjaśnić, na czym polega wiązanie jonowe (B)
– określić warunki powstawania wiązania jonowego (C)
– zapisać równania reakcji powstawania jonów i wiązania
jonowego (C)
– zbudować modele kryształów jonowych (C)
– przewidzieć na podstawie różnicy elektroujemności,
w cząsteczkach których związków chemicznych będzie
występowało wiązanie jonowe (D)
3. Geometria cząsteczki
 wyjaśnić co to jest hybrydyzacja (B)
 opisać orbital hybrydyzowany (B)
 opisać stan podstawowy i stan wzbudzony atomu(B)
 opisać warunki hybrydyzacji orbitali atomowych (B)
 wskazać cząsteczki, które są dipolami (A)
 opisać typy hybrydyzacji: sp, sp2, sp3 (B)
 podać nazwy poszczególnych hybrydyzacji (A)
 narysować kształt orbitali hybrydyzowanych: sp, sp2, sp3 (B)
 opisać hybrydyzację d2sp3 (B)
 wskazać pary elektronów niewiążących (A)
 określić kształt hybryd (B)
 podać wartość kąta charakterystycznego w cząsteczce (A)
 wskazać typ hybrydyzacji w cząsteczce (D)
 podać kształt cząsteczki oraz jej nazwę na podstawie znajomości
5
23
Ustalanie kształtu
cząsteczki metodą
VSEPR
24.
Podsumowanie
wiadomości o geometrii
cząsteczek
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
25.
26.
Reakcje chemiczne
a zjawiska fizyczne
27.
Równania prostych
reakcji chemicznych
28.
Stopnie utlenienia
29.
Reakcje utlenienia
 wymienić czynniki wpływające na kształt cząsteczki (A)
 wyjaśnić, na czym polega metoda VSEPR (B)
 zdefiniować pojęcie liczba przestrzenna (A)
hybrydyzacji (C)
 podać przykłady związków chemicznych o danej hybrydyzacji (B)
 obliczyć liczbę przestrzenną  Lp (B)
 określić typ hybrydyzacji na podstawie liczby przestrzennej (C)
 podać wzór do obliczania liczby przestrzennej dla cząsteczki, jonu
ujemnego i dodatniego (A)
określić orientację przestrzenną (B)
 opisać zależność między hybrydyzacją a kształtem cząsteczki (B)
 opisać wartości we wzorze na rodzaj hybrydyzacji (B)
 zaproponować hybrydyzację i kształt cząsteczki oraz jonu (D)
4. Równania reakcji chemicznych – podstawy obliczeń chemicznych
– opisać różnicę między zjawiskiem fizycznym
– otrzymać siarczek żelaza(II) i napisać równanie tej reakcji
a reakcją chemiczną (B)
chemicznej (C)
– podać przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych
w życiu codziennym (B)
 klasyfikować przemiany (C)
 zdefiniować pojęcia: związek chemiczny i mieszanina (A)
 wskazać różnicę między związkiem chemicznym
a mieszaniną (B)
 podać przykłady związków chemicznych i mieszanin (A)
 wskazać substraty i produkty reakcji chemicznej (A)
– wyjaśnić pojęcia: równanie reakcji chemicznej, reagenty,
– przeprowadzić doświadczenia charakteryzujące odpowiednie typy
substraty, produkty, reakcja syntezy, reakcja analizy, reakcja
reakcji chemicznych (C)
wymiany (B)
opisać przebieg tych doświadczeń (B)
 podać przykłady reakcji syntezy, analizy i wymiany
– zapisać równania reakcji chemicznych (C)
– zastosować w zadaniach prawo zachowania masy i prawo stałości
 podać prawo zachowania masy (A)
składu związku chemicznego (C)
 podać treść prawa stałości składu (A)
– wyjaśnić, co to jest stopień utlenienia pierwiastka
– zastosować reguły obliczania stopni utlenienia pierwiastków
chemicznego (B)
chemicznych w związkach chemicznych (C)
– podać reguły obliczania stopnia utlenienia pierwiastków
– obliczać stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych w
chemicznych w związkach chemicznych (B)
związkach chemicznych (C)
– wyjaśnić pojęcia: utlenianie, redukcja, utleniacz,
– przeprowadzić prostą reakcję redoks i podać elektronową
6
i redukcji (redoks)
30.
Bilansowanie równań
reakcji redoks
31.
Reakcje utleniania-redukcji i ich rola
w przemyśle
EEk
32.
Mol i masa molowa
32
Obliczenia związane
z pojęciami mol i masa
molowa
Objętość molowa gazów
 prawo Avogarda
33.
reduktor (B)
– wskazać utleniacz, reduktor, proces utleniania i redukcji
w równaniu reakcji utleniania-redukcji (redoks) (C)
 określić, czy dane równanie opisuje reakcję redoks (C)
– zapisać równanie reakcji redoks, podać jego interpretację
elektronową i uzupełnić współczynniki stechiometryczne (C)
– wykazać w wyniku analizy, które z podanych równań reakcji
chemicznych są reakcjami redoks (D)
 przeprowadzić bilans elektronowy oraz uzgodnić
współczynniki w prostym równaniu redoks (C)
 przeprowadzić bilans elektronowy oraz uzgodnić
współczynniki stechiometryczne w prostym jonowym
równaniu reakcji chemicznej (C)
– wyjaśnić, na czym polega otrzymywanie metali z ich rud
metodą utleniania-redukcji (B)
– wymienić przykłady rud metali (A)
– wymienić ważniejsze reduktory stosowane w przemyśle (A)
 zdefiniować pojęcie szereg aktywności metali (A)
 opisać zasadę stosowania szeregu aktywności metali przy
układaniu równań reakcji chemicznych (B)
– ocenić procesy metalurgiczne pod względem czystości
otrzymywanych metali, energochłonności i ochrony
środowiska przyrodniczego (D)
– wyjaśnić pojęcie mol (B)
– wyjaśnić pojęcie masa molowa (B)
– wyjaśnić, co to jest liczba Avogadra (B)
 zastosować liczbę Avogadra (C)
– odczytać masy atomowe pierwiastków chemicznych
i obliczyć ich masy molowe (C)
– obliczyć masy cząsteczkowe i masy molowe pierwiastków
i związków chemicznych (C)
– wykonać proste obliczenia z zastosowaniem pojęć: mol i masa
molowa (C)
interpretację równania tej reakcji (C)
– zapisać równanie reakcji redoks, podać jej elektronową
interpretację i współczynniki stechiometryczne (C)
– podać prawo Avogadra (A)
 podać parametry warunków normalnych (A)
– podać wartość objętości 1 mola gazów w warunkach
normalnych (C)
– wykonywać trudniejsze obliczenia z zastosowaniem pojęć: mol,
masa molowa i objętość molowa gazów (C)
 obliczyć gęstość gazów w warunkach normalnych (C)
przeprowadzić bilans elektronowy i uzgodnić współczynniki
w trudniejszym równaniu reakcji redoks (D)
 przeprowadzić bilans elektronowy i uzgodnić współczynniki
w trudniejszym jonowym równaniu reakcji redoks (D)
 wskazać reakcje dysproporcjonowania i synproporcjonowania (C)
 zapisać równania reakcji kwasów utleniających z metalami (C)
 zastosować szereg aktywności metali przy układaniu równań
reakcji chemicznych (C)
 przewidzieć produkty reakcji redoks (D)
 obliczyć liczbę moli, na podstawie masy substancji i jej masy
molowej (C)
 obliczyć masę na podstawie liczby moli (C)
– wykonać trudniejsze obliczenia z zastosowaniem pojęć: mol
i masa molowa (C)
7
34.
Gazy doskonałe
i rzeczywiste
35.
Ilościowa interpretacja
równań reakcji
chemicznych
36.
Obliczenia
stechiometryczne
37.
Podsumowanie
wiadomości o równaniach
reakcji chemicznych
Sprawdzian
wiadomości
i umiejętności
38.
39.
*
– wykonać proste obliczenia z zastosowaniem pojęć: mol, masa
molowa i objętość molowa gazów (C)
– porównać gęstości gazów na podstawie ich mas molowych
(C)
zdefiniować pojęcie: gaz doskonały (A)
podać parametry warunków standardowych* (A)
 podać różnice między gazem rzeczywistym a gazem
doskonałym (A)
 zapisać równanie Clapeyrona (A)
 wskazać warunki, w jakich stosuje się równanie Clapeyrona
(A)
– odczytać równania reakcji chemicznych według różnej
interpretacji: cząsteczkowej, molowej, masowej
i objętościowej (C)
– wyjaśnić, na czym polegają obliczenia stechiometryczne (B)
– wykonać proste obliczenia stechiometryczne (C)
– wyjaśnić różnicę między wzorem elementarnym a wzorem
rzeczywistym substancji (B)
– obliczyć skład procentowy związku chemicznego (C)
 zastosować równanie Clapeyrona do obliczeń objętości i liczby
moli gazu w różnych warunkach ciśnienia i temperatury (C)
– wykonywać trudniejsze obliczenia stechiometryczne (C)
 obliczyć masę reagentów na podstawie molowej interpretacji
przemiany chemicznej (C)
– wyprowadzić wzory elementarne i rzeczywiste substancji (C)
– wykonać obliczenia stechiometryczne o różnym stopniu trudności
(D)
5. Efekty energetyczne reakcji chemicznych
Reakcje egzoenergetyczne  zdefiniować pojęcia: układ, układ zamknięty i układ otwarty
– wyjaśnić zależność między rodzajem reakcji a zasobem energii
i endoenergetyczne
wewnętrznej substratów i produktów reakcji (D)
oraz otoczenie (A)
 opisać układ izolowany (B)
 podać parametry stanu (A)
 określić pracę, ciepło, energię całkowitą układu (B)
wyjaśnić, na czym polega reakcja egzoenergetyczna (B)
– wyjaśnić, na czym polega reakcja endoenergetyczna (B)
– podać przykłady reakcji endoenergetycznych
Obecnie IUPAC nie zaleca stosowania terminu warunki standardowe.
8
40
Pierwsza zasada
termodynamiki
41.
Obliczenia
termochemiczne
42.
Druga i trzecia zasada
termodynamiki
43.
Podsumowanie
wiadomości o efektach
energetycznych reakcji
chemicznych
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
44.
44.
Szybkość i rząd reakcji
i egzoenergetycznych (A)
 zdefiniować pojęcie funkcja wewnętrzna (B)
 wymienić rodzaje energii składające się na energię
wewnętrzną układu (A)
 podać wzór na energię wewnętrzną (A)
 opisać zmiany energii substratów i produktów reakcji
egzotermicznej i endotermicznej (C)
 zdefiniować pojęcie entalpii (A)
 podać treść prawa Hessa (A)
 podać regułę LavoisieraLaplace’a (A)
 zdefiniować standardową entalpię tworzenia (A)
 zdefiniować pojęcie entalpia spalania (A)
 zdefiniować pojęcie średnia energia wiązań (A)
 wykonać obliczenia termochemiczne oparte na sumowaniu
równań reakcji chemicznych (C)
 wskazać reakcje endotermiczne i reakcje egzotermiczne na
podstawie wartości entalpii reakcji chemicznej (A)
 obliczyć, ile energii na sposób ciepła wydzieli się podczas
spalania (C)
 obliczyć entalpię tworzenia na podstawie podanych równań
termochemicznych (C)
 obliczyć entropię dla określonej reakcji chemicznej (B)
 podać treść drugiej zasady termodynamiki (A)
 podać treść trzeciej zasady termodynamiki (A)
 zdefiniować pojęcie proces izobaryczno-izotermiczny (A)
 określić entalpię swobodną (B)
 zdefiniować pojęcie proces izochoryczno-izotermiczny (A)
 obliczyć energię swobodną (B)
6. Kinetyka chemiczna
 zdefiniować pojęcie szybkość reakcji chemicznej (A)
 wymienić czynniki wpływające na szybkość reakcji
 wyjaśnić treść pierwszej zasady termodynamiki (B)
 ułożyć cykl przemian (B)
 wykonać obliczenia termochemiczne oparte na układaniu cyklu
(C)
 obliczyć entalpię tworzenia związku chemicznego na podstawie
standardowych entalpii innych związków chemicznych (C)
 wskazać entalpię swobodną dla procesów samorzutnych w stanie
równowagi oraz procesów wymuszonych (A)
 wykonać obliczenia związane z entropią i entalpią swobodną (C)
– zaprojektować doświadczenie potwierdzające wpływ różnych
czynników na szybkość reakcji chemicznej (C)
9
45.
Rzędowość reakcji
46.
Kataliza
47
Podsumowanie
wiadomości o szybkości
reakcji chemicznych
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
48.
49.
Badanie właściwości
tlenków różnych
pierwiastków
chemicznej (A)
 podać wzór na szybkość reakcji (A)
 podać regułę van’t Hoffa (A)
– wyjaśnić pojęcie energia aktywacji (B)
–wyjaśnić różnicę między katalizatorem a inhibitorem
 podać przykłady katalizatorów (A)
 opisać doświadczenie przedstawiające wpływ temperatury,
rozdrobnienia i stężenia na szybkość reakcji chemicznej (C)
 zdefiniować cząsteczkowość i rzędowość reakcji chemicznej
(A)
 określić cząsteczkowość reakcji chemicznej (B)
 podać rzędowość reakcji chemicznej (A)
 napisać równanie kinetyczne prostej reakcji chemicznej (B)
 zdefiniować pojęcie czas połowicznej przemiany (A)
 obliczyć czas zaniku określonej ilości substratu reakcji
chemicznej (C)
 obliczyć ilość substratu, jaka pozostanie po pewnym czasie od
początku reakcji chemicznej (C)
 zdefiniować pojęcie kataliza (A)
 opisać teorię zderzeń aktywnych (B)
zdefiniować pojęcie energia aktywacji (A)
 zdefiniować kompleks aktywny (A)
 opisać rolę katalizatora w reakcji chemicznej (B)
 wymienić rodzaje katalizy (A)
 opisać mechanizm poszczególnych rodzajów katalizy (B)
 podać przykłady katalizatorów (A)
 opisać działanie inhibitorów (B)
 opisać rolę biokatalizatorów (B)
 zaproponować różne metody przyspieszenia reakcji chemicznej
(C),
 podać i opisać ogólne równanie kinetyczne reakcji chemicznej
(A)
 napisać równania kinetyczne do podanych równań reakcji
chemicznych (C)
 obliczyć szybkość reakcji chemicznej, znając stężenia
początkowe substratów (C)
 obliczyć szybkość reakcji chemicznej po zmianie stężenia
reagentów (C)
 obliczyć szybkość reakcji chemicznej po wzroście temperatury
(C)
obliczyć szybkość reakcji chemicznej po zmianie ciśnienia
gazowych reagentów (C)
 narysować i zinterpretować wykres zmiany energii chemicznej
przy udziale katalizatora (C)
 wyjaśnić mechanizm działania katalizatorów (C)
 zaproponować, wykonać i opisać doświadczenie potwierdzające
wpływ katalizatora na szybkość reakcji chemicznej (D)
7. Systematyka związków nieorganicznych
– opisać budowę cząsteczek tlenków (C)
 określić typ wiązania w podanych tlenkach i uzasadnić
odpowiedź (B)
 podać wzór ogólny tlenków (A)
 napisać wzór sumaryczny dowolnego tlenku (B)
 napisać równania reakcji otrzymywania tlenków (B)
10
chemicznych
EZ
EEk
50.
51.
Otrzymywanie zasad
i wodorotlenków
EZ
EEk
52.
Budowa cząsteczek,
nazewnictwo
i zastosowanie
wodorotlenków
53.
Otrzymywanie kwasów
EZ
EEk
 opisać zasadę tworzenia nazw tlenków (B)
 wymienić metody otrzymywania tlenków (A)
– sklasyfikować tlenki ze względu na charakter chemiczny (C)
 podać przykłady tlenków zasadowych, kwasowych
i amfoterycznych (A)
– zapisywać równania reakcji tlenków z wodą (C)
– przedstawić zastosowanie ważniejszych tlenków
w przemyśle i życiu codziennym (B)
 zdefiniować pojęcia: zasada i wodorotlenek (A)
 opisać właściwości fizyczne i chemiczne wodorotlenków (B)
 podać metody otrzymywania wodorotlenków (A)
 napisać równania reakcji otrzymywania wodorotlenków (B)
– otrzymać zasady w reakcjach metalu aktywnego z wodą
i tlenku metalu z wodą (C)
– zapisać równania reakcji otrzymywania zasad (C)
– wyjaśnić różnicę między zasadą a wodorotlenkiem (B)
 wymienić reakcje charakterystyczne wodorotlenków (A)
określić zmianę barwy wskaźników w zasadach (A)
 zastosować wskaźniki zasadowe w celu rozróżnienia odczynu
roztworów (C)
– opisać budowę wodorotlenków (A)
 napisać wzór ogólny wodorotlenków (A)
 podać zasady tworzenia nazw wodorotlenków (A)
– zapisać wzory i nazwy dowolnych wodorotlenków (C)
– przedstawić zastosowanie ważniejszych wodorotlenków
w przemyśle i życiu codziennym (B)
 zdefiniować pojęcie kwas (A)
 zaplanować doświadczenie: „spalanie siarki w tlenie” (D)
 zbadać właściwości produktu reakcji spalania siarki (D)
 opisać właściwości kwasów chlorowodorowego,
fosforowego(V) i siarkowego(IV) (B)
 określić zmianę barwy wskaźników w kwasach (B)
 opisać metody otrzymywania kwasów (B)
 zapisać równania reakcji otrzymywania kwasów (C)
– zbadać doświadczalnie charakter chemiczny dowolnych tlenków
(D)
– wyjaśnić, na czym polega zjawisko amfoteryczności (B)
– zapisać równania reakcji tlenków amfoterycznych z kwasami
i zasadami (D)
określić typ wiązań w wodorotlenkach i uzasadnić odpowiedź (B)
– przeanalizować tabelę rozpuszczalności i podać przykłady zasad i
wodorotlenków (D)
 otrzymać wodorotlenek żelaza(III) (C)
– zbadać zachowanie amoniaku wobec wody (D)
 określić charakter chemiczny amoniaku (B)
 napisać równanie reakcji amoniaku z wodą (C)
– zbadać, czy tlenek miedzi(II) reaguje z wodą (D)
– zaproponować sposób otrzymywania wodorotlenku miedzi(II)
(D)
 napisać równania reakcji wodorotlenków (C)
 zaprojektować doświadczenia, dzięki którym można sprawdzić
właściwości fizyczne i chemiczne wodorotlenków (D)
 rozróżnić wodorotlenki zasadowe i amfoteryczne (B)
 zapisać równania reakcji wodorotlenków amfoterycznych (C)
 wymienić minerały, będące wodorotlenkami (A)
 określić zmianę mocy wodorotlenków metali w grupach i
okresach układu okresowego pierwiastków chemicznych (B)
 uzasadnić zmianę mocy wodorotlenków na podstawie ich
budowy (C)
 otrzymać chlorowodór z soli i kwasu siarkowego(VI) (C)
– otrzymać kwas chlorowodorowy z chlorowodoru (C)
– zapisać równanie reakcji otrzymywania chlorowodoru (C)
 zaprojektować doświadczenie otrzymywania tlenku
fosforu(V)(D)
– zbadać zachowanie tlenku fosforu(V) wobec wody (D)
– zapisać równanie reakcji tlenku fosforu(V) z wodą (C)
– zapisać równania reakcji otrzymywania dowolnych kwasów
nieorganicznych (D)
11
54.
Budowa cząsteczek,
rodzaje, nazewnictwo
i zastosowanie kwasów
EEk
55.
Budowa i nazewnictwo
soli
EEk
56.
57.
Sposoby otrzymywania
soli
58.
Właściwości
i zastosowanie wybranych
soli
EZ
EEk
– opisać budowę cząsteczek kwasów (C)
 podać wzór ogólny kwasów (A)
– sklasyfikować kwasy ze względu na budowę ich cząsteczek
(C)
– podać zasady nazewnictwa kwasów (A)
 nazwać kwas i na podstawie nazwy zapisać jego wzór
sumaryczny (C)
 podać przykłady kwasów beztlenowych i tlenowych (B)
– przedstawić zastosowanie ważniejszych kwasów w życiu
codziennym i na skalę przemysłową (B)
– opisać budowę soli (C)
 podać wzór ogólny soli (A)
– podać zasady nazewnictwa soli (A)
– sklasyfikować sole ze względu na budowę (C)
– określić nazwę soli na podstawie wzoru i odwrotnie (C)
– wyjaśnić, co to są hydraty (B)
 podać nazwy wodorosoli (A)
 zapisać wzory wodorosoli (B)
 opisać metody otrzymywania wodorosoli (B)
 zapisać równania reakcji otrzymywania wodorosoli (B)
 opisać zastosowania wodorosoli (B)
 opisać metody otrzymywania soli (B)
– otrzymać sole trzema podstawowymi metodami (C)
– zapisać równania reakcji otrzymywania soli trzema
podstawowymi metodami (C)
 opisać właściwości fizyczne soli (A)
– opisać występowanie soli w przyrodzie (C)
– podać nazwy i wzory soli występujących w przyrodzie (A)
– podać zastosowania ważniejszych soli w życiu codziennym
i na skalę przemysłową (C)
 rozróżnić kwasy na podstawie ich właściwości (B)
– podać nazwy dowolnych kwasów na podstawie ich wzorów (D)
 zastosować w nazewnictwie przedrostki orto- i meta- (C)
– doświadczalnie zbadać odłączanie wody od hydratów (D)
– wyjaśnić, co to są wodorosole i hydroksosole (B)
 zapisać równania reakcji wodorosoli (C)
– przeanalizować szereg aktywności metali i wskazać przykłady
metali, które reagują z roztworami kwasów, wypierając z nich
wodór i tworząc sole (D)
 wskazać produkty reakcji metali z kwasami utleniającymi
w zależności od stężenia roztworów tych kwasów (A)
 zapisać równania reakcji kwasów utleniających z metalami (B)
– zaprojektować i przeprowadzać doświadczenia w celu otrzymania
soli różnymi metodami (D)
 zapisać równania cząsteczkowe i jonowe otrzymywania soli (B)
 określić typ wiązań w solach i uzasadnić odpowiedź (B)
 wskazać właściwości soli wynikające z ich budowy (A)
12
59.
Inne związki
nieorganiczne
60.
Podsumowanie
wiadomości
z systematyki związków
nieorganicznych
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
61.
62.
Roztwory jako
specyficzny rodzaj
mieszanin
63.
Roztwory koloidalne
 zdefiniować pojęcie wodorki (A)
 podać wzór ogólny wodorków (A)
 opisać metody otrzymywania wodorków (B)
 wymienić najważniejsze wodorki występujące w przyrodzie
(A)
 sklasyfikować wodorki (B)
 podać przykłady wodorków zasadowych, kwasowych
i obojętnych (A)
 opisać zastosowania wodorków (B)
 zdefiniować pojęcie węgliki (A)
 wymienić najważniejsze węgliki (A)
 opisać właściwości najważniejszych węglików (B)
 opisać zastosowania węglików (A)
 zdefiniować pojęcie azotki (A)
 podać przykłady azotków (A)
 opisać właściwości azotków (B)
8. Roztwory
 zdefiniować pojęcia: mieszanina jednorodna i mieszanina
niejednorodna (A)
– wyjaśnić pojęcie roztwór (B)
 zdefiniować pojęcia: rozpuszczalnik i substancja
rozpuszczona (B)
 zdefiniować pojęcia: roztwór właściwy, koloid i zawiesina (A)
 opisać aerozol i pirozol (B)
 wyjaśnić pojęcia: układ rozproszony i substancja rozproszona
(B)
 opisać metody otrzymywania koloidów (B)
 wyjaśnić, na czym polegają koagulacja i peptyzacja (B)
 podać przykłady koloidów (A)
 opisać sposób odróżniania koloidów od roztworów właściwych
(efekt Tyndalla) (B)
 określić typ wiązań w wodorkach i uzasadnić odpowiedź (C)
 opisać właściwości wodorków (B)
 zapisać równania reakcji wodorków (C)
 określić typ wiązań w węglikach (B)
 zapisać równania reakcji węglików (C)
 określić typ wiązań w azotkach (B)
– podzielić roztwory ze względu na rozmiary cząstek substancji
rozpuszczonej (C)
– podać przykłady roztworów o różnym stanie skupienia substancji
rozpuszczonej i rozpuszczalnika (A)
– podać przykłady układów koloidalnych (C)
– scharakteryzować koloidy liofobowe i liofilowe (C)
13
64.
Rozpuszczalność
substancji
65.
Szybkość rozpuszczania
66.
Roztwory nasycone
i nienasycone
67.
Sposoby wyrażania stężeń
roztworów
68
Obliczanie stężenia
procentowego roztworów
69.
Obliczanie stężenia
molowego roztworów
70.
Przeliczanie stężeń
roztworów
– wyjaśnić pojęcie rozpuszczalność substancji (B)
– wyjaśnić mechanizm rozpuszczania (B)
 opisać wpływ temperatury i ciśnienia na rozpuszczalność
substancji stałych i gazowych (B)
odczytać informacje z wykresów krzywych rozpuszczalności
(C)
wymienić czynniki przyspieszające rozpuszczanie substancji
stałych w cieczach (A)
– zbadać wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania
(C)
– wyjaśnić, na czym polega stan równowagi w roztworze (B)
– wyjaśnić, co to jest roztwór nasycony (C)
– wyjaśnić, co to jest roztwór nienasycony (C)
 wyjaśnić, co to są roztwory stężony i rozcieńczony (C)
 wyjaśnić, na czym polega proces krystalizacji (B)
– podać definicję stężenia procentowego roztworu (A)
– wyjaśnić pojęcie stężenie molowe roztworu (A)
 posłużyć się w obliczeniach pojęciami stężenie procentowe
i stężenie molowe (C)
– obliczyć stężenie procentowe roztworu otrzymanego po
dodaniu rozpuszczalnika do roztworu o znanym stężeniu
procentowym (C)
 obliczyć stężenie procentowe roztworu otrzymanego po
odparowaniu rozpuszczalnika lub dodaniu substancji
rozpuszczonej do roztworu o znanym stężeniu procentowym
(C)
 obliczyć stężenie procentowe roztworu otrzymanego
w wyniku mieszania roztworów o różnych stężeniach (C)
– obliczyć stężenie molowe roztworu otrzymanego po dodaniu
rozpuszczalnika do roztworu o znanym stężeniu molowym (C)
 obliczyć stężenie molowe roztworu otrzymanego po
odparowaniu rozpuszczalnika lub dodaniu substancji
rozpuszczonej do roztworu o znanym stężeniu molowym (C)
przeliczyć stężenie procentowe roztworu na stężenie molowe
(C)
 przeliczyć stężenie molowe roztworu na stężenie procentowe
– zaprojektować i wykonać doświadczenia potwierdzające wpływ
różnych czynników na rozpuszczalność substancji (C)
– zinterpretować wykresy rozpuszczalności różnych substancji
w wodzie (D)
– wyjaśnić różnicę między rozpuszczalnością a szybkością
rozpuszczania substancji (B)
– korzystając z wykresu rozpuszczalności, sporządzić roztwór
nasycony i nienasycony w danej temperaturze (C)
– wyhodować kryształy (C)
– wyjaśnić mechanizm procesu krystalizacji (B)
 zaprojektować doświadczenia prowadzące do otrzymania
roztworów nasyconych i nienasyconych dowolnej substancji
stałej w danej temperaturze (D)
– przedstawić reguły postępowania przy sporządzaniu roztworów
o określonym stężeniu (B)
– sporządzić roztwór o określonym stężeniu (C)
posłużyć się gęstością roztworu, rozpuszczalnika i substancji
rozpuszczonej do obliczenia stężenia procentowego (C)
 zastosować metodę krzyżową do obliczeń związanych
z mieszaniem lub rozcieńczaniem roztworów (C)
 posłużyć się gęstością roztworu, rozpuszczalnika i substancji
rozpuszczonej do obliczenia stężenia molowego (C)
 obliczyć stężenie molowe z wykorzystaniem objętości molowej
rozpuszczanych gazów (C)
 przeliczyć stężenie procentowe na rozpuszczalność (C)
 przeliczyć rozpuszczalność na stężenie procentowe (C)
14
(C)
71.
72.
Podsumowanie
wiadomości o roztworach
i stężeniach roztworów
Sprawdzian
wiadomości
i umiejętności
73.
Dysocjacja jonowa
kwasów, zasad i soli
74.
Równowaga chemiczna
75.
Reguła przekory
76.
Stała dysocjacji. Moc
elektrolitów
– stopień dysocjacji
9. Reakcje w roztworach wodnych elektrolitów
 wyjaśnić pojecie dysocjacja jonowa (B)
 opisać mechanizm reakcji dysocjacji (C)
– zdefiniować pojęcia: elektrolity i nieelektrolity (A)
 wyjaśnić wpływ budowy substancji na jej zdolność do dysocjacji
– podać przykłady elektrolitów i nieelektrolitów (B)
(B)
– wymienić podstawowe wskaźniki kwasowo-zasadowe (A)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie  badanie zjawiska
– zbadać odczyn wodnych roztworów substancji (C)
przewodzenia prądu elektrycznego (D)
– zapisać równania reakcji dysocjacji kwasów, zasad i soli (C)
 zbadać zmiany barwy wskaźników kwasowo-zasadowych w
wodnych roztworach substancji (C)
 zdefiniować zasady, kwasy i sole w świetle teorii Arrheniusa (A)
zastosować teorię Brönsteda i Lewisa do określania zasad
i kwasów (B)
wyjaśnić pojęcie reakcja odwracalna (B)
 sformułować prawo działania mas Guldberga i Waagego (B)
 podać przykłady reakcji odwracalnych (A)
 zastosować prawo działania mas w zadaniach (C)
 zdefiniować pojęcie stan równowagi (A)
 wyjaśnić pojęcie ciśnieniowa stała równowagi chemicznej (B)
 napisać wzór na stałą równowagi (B)
 wyjaśnić pojęcie równowaga dynamiczna (B)
 wymienić czynniki wpływające na stałą równowagi (A)
wyjaśnić pojęcie stężeniowa stała równowagi chemicznej (B)
 napisać wyrażenia na stałą równowagi chemicznej dla
 ocenić na podstawie wartości stałej równowagi reakcji
podanych równań reakcji chemicznych (B)
chemicznej, w którą stronę przesunie się położenie równowagi
(D)
 obliczyć stężenia początkowe substratów dla stężeń
substratów i produktów w stanie równowagi (C)
 wykonać obliczenia dla reakcji chemicznych, w których substraty
i produkty występują w stanie początkowym (C)
 podać regułę przekory Le ChatelieraBrauna (B)
 obliczyć, jak zmieni się położenie równowagi reakcji chemicznej
przy zmianie temperatury i ciśnienia (C)
obliczyć, jak zmieni się położenie równowagi reakcji
chemicznej przy zmianie stężenia reagentów (C)
 omówić wykres zależności stałej równowagi od temperatury dla
reakcji egzoenergetycznych i endoenergetycznych ((B)
– zdefiniować pojęcie stopień dysocjacji (A)
– doświadczalnie zbadać zależność stopnia dysocjacji od rodzaju
elektrolitu i stężenia roztworu (D)
 napisać wyrażenia na stałe dysocjacji kwasów i zasad (C)
 przeprowadzić obliczenia stałej dysocjacji (C)
 wymienić czynniki wpływające na stałą dysocjacji (A)
 obliczyć stopień dysocjacji (C)
 zastosować wartość stałej dysocjacji przy określaniu mocy
kwasu (C)
 obliczyć stężenie jonów na podstawie stopnia dysocjacji (C)
15
77.
Prawo rozcieńczeń
Ostwalda
78.
Reakcje zobojętniania
– zapis cząsteczkowy
i jonowy równań reakcji
chemicznych
79.
Reakcje strąceniowe
– zapis cząsteczkowy
i jonowy równań reakcji
chemicznych
80.
Iloczyn rozpuszczalności
81.
Odczyn wodnych
roztworów substancji –
pH
EEk
82.
Badanie odczynu
– podać kryterium podziału elektrolitów na mocne i słabe (C)
– podać przykłady mocnych i słabych elektrolitów (B)
 napisać wyrażenie na stopień dysocjacji (B)
 wymienić czynniki wpływające na stopień dysocjacji (A)
 podać prawo rozcieńczeń Ostwalda (A)
 napisać wyrażenia na stałą dysocjacji i stopień dysocjacji dla
roztworów rozcieńczonych (B)
 posłużyć się wzorami przedstawiającymi prawo rozcieńczeń
Ostwalda (C)
 wyjaśnić co to jest reakcja zobojętniania (A)
– przeprowadzić reakcję zobojętniania (C)
 opisać mechanizm reakcji zobojętniania (B)
– zapisać równania reakcji zobojętniania w postaci
cząsteczkowej, jonowej i skróconej jonowej (C)
 zdefiniować pojęcie reakcja strącania osadów (A)
– przeprowadzić reakcję strącania osadów (C)
– zapisać równania reakcji strąceniowych w sposób
cząsteczkowy, jonowy i skrócony jonowy (C)
– korzystać z tablicy rozpuszczalności soli
i wodorotlenków w celu ustalenia, które jony po połączeniu
utworzą osady (C)
zdefiniować pojęcie iloczyn rozpuszczalności (A)
 napisać wyrażenie na iloczyn rozpuszczalności (B)
 obliczyć, czy przy danych stężeniach jonów nastąpi wytrącanie
osadu (C)
– podać jakościową definicję pH roztworu (A)
– wyjaśnić, co to jest skala pH i jakie informacje można z niej
odczytać (B)
 posługiwać się skalą pH (B)
 wymienić wskaźniki (A)
 napisać wyrażenie na iloczyn jonowy wody (B)
– zapisać równania reakcji dysocjacji kwasów i zasad według
teorii Arrheniusa (C)
 obliczyć pH roztworu kwasu i roztworu zasady (C)
 obliczyć pH roztworu o znanym stężeniu jonów wodoru lub
wodorotlenkowych (C)
– zbadać odczyn wodnych roztworów wybranych soli (C)
 wyjaśnić, dlaczego w miarę rozcieńczania roztworu elektrolitu
zwiększa się jego stopień dysocjacji (C)
 zastosować prawo rozcieńczeń Ostwalda w obliczeniach (C)
 zaprojektować doświadczenie ilustrujące reakcję zobojętniania
(D)
– ocenić, kiedy powstanie sól obojętna, wodorosól, hydroksosól (D)
wymienić zastosowania reakcji zobojętniania (B)
 opisać zasadę metody miareczkowanie (B)
 zaproponować doświadczenie ilustrujące reakcję strącania osadu
(D)
 wyjaśnić pojęcie iloczyn jonowy wody (B)
 zinterpretować wartości iloczynu rozpuszczalności (B)
 opisać efekt wspólnego jonu (B)
 zinterpretować wpływ wspólnego jonu na rozpuszczalność (C)
 wykonać obliczenia z zastosowaniem efektu wspólnego jonu (D)
– doświadczalnie określić pH roztworu (C)
 wymienić metody pomiaru pH (A)
 obliczyć stężenia jonów wodoru i wodorotlenkowych
w roztworze o znanym pH (C)
 podać sposób zmiany pH (B)
 zaproponować doświadczenie przedstawiające hydrolizę soli (C)
16
wodnych roztworów soli
– hydroliza soli
– wyjaśnić, na czym polega hydroliza soli (B)
 wymienić sole ulegające i nieulegające hydrolizie (B)
 określić odczyn roztworu soli (C)
– wymienić rodzaje hydrolizy (C)
83.
Ćwiczenia w zapisywaniu
równań reakcji hydrolizy
soli
– przewidzieć odczyn roztworu i rodzaj hydrolizy różnych soli
(D)
– potwierdzić doświadczalnie przewidywany rodzaj hydrolizy
(C)
– zapisać równania reakcji hydrolizy w sposób
cząsteczkowy, jonowy i skrócony jonowy (C)
84.
Podsumowanie
wiadomości o reakcjach
w roztworach wodnych
elektrolitów
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
85.
86.
Wodór i hel
87.
Sód i jego związki
chemiczne
EZ
EEk
 opisać doświadczenie hydrolizy soli (C)
– zapisać równania reakcji hydrolizy soli w sposób cząsteczkowy,
jonowy i jonowy skrócony (C)
 podać przykłady soli o odczynie obojętnym, zasadowym,
kwasowym (A)
 podać procesy hydrolizy zachodzące w otoczeniu (C)
wymienić sposoby zapobiegania hydrolizie danej soli (C)
10. Charakterystyka pierwiastków układu okresowego i ich związków
10.1. Pierwiastki bloku s
 wymienić pierwiastki chemiczne bloku s (A)
 określić typ wiązania w cząsteczce wodoru i uzasadnić odpowiedź
(B)
 opisać występowanie wodoru (B)
 napisać równania reakcji otrzymywania wodoru (C)
 określić właściwości fizyczne wodoru (B)
 wyjaśnić, dlaczego hel należy do bloku s (B)
 wymienić stopnie utlenienia wodoru (A)
 opisać metody otrzymywania wodoru (B)
 wymienić najważniejsze związki chemiczne wodoru (A)
 napisać zastosowania wodoru (B)
 napisać występowanie helu (B)
 opisać właściwości fizyczne helu (B)
 opisać metody otrzymywania helu (B)
 napisać zastosowania helu (B)
wymienić pierwiastki chemiczne należące do litowców (A)
 wyjaśnić zmiany właściwości litowców na tle grupy (B)
 napisać właściwości fizyczne litowców (B)
 opisać budowę nadtlenku sodu (B)
 napisać reakcje litowców z wodą (B)
 opisać doświadczenie sodu z wodą, sformułować obserwacje
i wnioski (C)
 napisać reakcje litowców z tlenem (B)
 napisać reakcje litowców z wodorem (B)
17
88.
Właściwości berylowców
EZ
EEk
89.
Charakterystyka
pierwiastków bloku s
EEk
90.
Glin jako przykład
pierwiastka
o właściwościach
amfoterycznych
 opisać siarczki i azotki litowców (B)
– określić właściwości sodu (B) na podstawie doświadczeń i
położenia sodu w układzie okresowym pierwiastków
chemicznych (C)
– wymienić ważniejsze związki chemiczne sodu (A)
– określić właściwości i zastosowanie ważniejszych związków
chemicznych sodu (C)
 wymienić pierwiastki chemiczne należące do berylowców (A)
 napisać właściwości fizyczne berylowców (B)
 napisać reakcje berylowców z tlenem (B)
 napisać reakcje berylowców z wodą (B)
 opisać wodorki, siarczki, azotki i związki fluorowców
z berylowcami (B)
– ustalić właściwości wapnia na podstawie doświadczeń i jego
położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
(C)
– wymienić ważniejsze związki chemiczne wapnia (A)
 wyjaśnić pojęcia: wapno palone, wapno gaszone, woda
wapienna (A)
– określić właściwości i zastosowanie ważniejszych związków
chemicznych wapnia (C)
 wyjaśnić pojęcia: anhydryt, alabaster, hydrat (A)
 wyjaśnić, co to jest zaprawa hydrauliczna (B)
 wymienić substancje powodujące twardość wody (A)
– określić znaczenie makroelementów i mikroelementów
w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu oraz skutki ich
nadmiaru i niedoboru (C)
 napisać konfiguracje elektronowe pierwiastków bloku s (B)
 opisać elektroujemność pierwiastków bloku s (B)
 określić funkcje biologiczne metali bloku s (C)
10.2. Pierwiastki bloku p
 wymienić pierwiastki chemiczne należące do borowców (A)
 opisać właściwości fizyczne borowców (B)
 podać stopień utlenienia borowców (A)
 określić charakter tlenków borowców (B)
 napisać wzory związków borowców z fluorowcami, siarką i
 określić aktywność berylowców na tle układu okresowego
pierwiastków chemicznych (B)
 podać stopień utlenienia berylowców (A)
 wyjaśnić charakter amfoteryczny berylu (B)
 wyjaśnić budowę związku kompleksowego (B)
 wyjaśnić pojęcia: atom centralny, ligandy i liczba koordynacyjna
(C)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie identyfikacji węglanów
(D)
 wyjaśnić, na czym polega proces utwardzania zaprawy
murarskiej (B)
 napisać równanie reakcji utwardzania zaprawy murarskiej (B)
 opisać doświadczenie gaszenia wapna palonego (B)
 opisać procesy zachodzące w wapiennikach (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie otrzymywania gipsu
palonego (D)
 opisać metody usuwania twardości wody (B)
 napisać równania reakcji zmiękczania wody (C)
 określić zmianę charakteru metalicznego, aktywności chemicznej
i elektroujemności pierwiastków bloku s na tle układu
okresowego pierwiastków chemicznych (B)
 napisać równania reakcji przekształcania atomów w jony dla
pierwiastków bloku s (C)
 opisać borowodory (B)
 opisać występowanie glinu w przyrodzie (B)
 wymienić związki chemiczne glinu występujące w przyrodzie (B)
 zaprojektować i przeprowadzić doświadczenie glinu z kwasami
(D)
18
EEZ
azotem (B)
– określić właściwości glinu na podstawie doświadczeń i jego
położenia w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
(C)
– wymienić ważniejsze związki chemiczne glinu (A)
– określić właściwości i zastosowanie ważniejszych związków
chemicznych boru i glinu (C)
91.
Krzem i jego związki
chemiczne
EEk
 wymienić pierwiastki chemiczne należące do węglowców (A)
 scharakteryzować odmiany pierwiastkowe węgla (B)
 wyjaśnić, na czym polega alotropia (B)
 opisać właściwości fizyczne węglowców (B)
 podać stopnie utlenienia węglowców (A)
 opisać halogenki, siarczki i azotki węglowców (B)
 opisać występowanie krzemu w przyrodzie (B)
– określić właściwości krzemu (C)
– określić właściwości krzemianów (C)
– wymienić ważniejsze związki chemiczne krzemu i ich
zastosowanie (A)
92.
93.
Azotowce
 wymienić pierwiastki chemiczne należące do azotowców (A)
 opisać właściwości fizyczne azotowców (B)
 podać konfigurację elektronową elektronów walencyjnych
azotowców (A)
 podać skład powietrza (A)
 opisać destylację powietrza (B)
– określić właściwości azotu na podstawie doświadczeń
i położenia tych pierwiastków chemicznych w układzie
okresowym (C)
 wyjaśnić pojęcie saletra (B)
 opisać metody otrzymywania azotu (B)
– przedstawić obieg azotu w przyrodzie (B)
– wymienić ważniejsze związki chemiczne azotu (A)
– napisać właściwości i zastosowanie azotu (C)
 napisać właściwości kwasu azotowego(V) (B)
 wymienić pierwiastki chemiczne należące do tlenowców (A)
EZ
EEk
94.
Tlenowce
– zdefiniować pojęcie pasywacja (B)
 zdefiniować pojęcie amalgamat (B)
 zaprojektować i przeprowadzić doświadczenie otrzymywania
wodorotlenku glinu (D)
 wyjaśnić charakter amfoteryczny tlenku glinu i wodorotlenku
glinu (C)
 napisać równanie reakcji wodorotlenku glinu z mocną zasadą (C)
 wyjaśnić, na czym polega aluminotermia (B)
– określić zastosowanie stopów glinu (C)
 scharakteryzować właściwości tlenków węglowców (B)
 zdefiniować pojęcia: węglowodory i germanowodory (C)
 zdefiniować pojęcie metaloid – półprzewodnik (B)
 wymienić odmiany krystaliczne tlenku krzemu (A)
 wyjaśnić, na czym polegają właściwości piezoelektryczne
kwarcu (C)
 opisać właściwości i zastosowanie szkła kwarcowego (B)
 wymienić rodzaje szkła (A)
 opisać właściwości i zastosowania różnych gatunków szkła (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie potwierdzające
chemiczne właściwości krzemianów (D)
 scharakteryzować glinokrzemiany (B)
 napisać wzory kwasów fosforowych (C)
 napisać wzory tlenków azotowców (C)
 scharakteryzować wodorki azotowców (C)
 zbadać skład powietrza (C)
 zaprojektować i przeprowadzić doświadczenie otrzymywania
amoniaku (D)
 zbadać właściwości amoniaku (D)
 opisać reakcję ksantoproteinową (C)
 opisać metodę otrzymywania kwasu azotowego(V) (B)
 napisać równania reakcji otrzymywania kwasu azotowego(V) (C)
 opisać charakter chemiczny tlenków pierwiastków chemicznych
19
95.
Charakterystyka siarki
i jej związków
chemicznych
EZ
EEk
96.
Chlor i jego związki
chemiczne
EZ
EEk
97.
Helowce
98.
Charakterystyka
pierwiastków bloku p
 napisać konfigurację elektronów walencyjnych tlenowców (B)
 podać stopnie utlenienia tlenowców (A)
 opisać właściwości fizyczne tlenowców (B)
– określić właściwości tlenu na podstawie doświadczeń
i położenia tego pierwiastka chemicznego w układzie
okresowym (C)
– opisać obieg tlenu w przyrodzie (B)
– wymienić ważniejsze związki chemiczne tlenu (A)
– określić właściwości i zastosowanie tlenu (C)
– wyjaśnić zjawisko alotropii tlenu (B)
 wymienić odmiany siarki (A)
 opisać właściwości odmian siarki (B)
– wyjaśnić zjawisko alotropii siarki (B)
– wymienić ważniejsze związki chemiczne siarki (A)
– określić właściwości siarki na podstawie doświadczeń i jej
położenia w układzie okresowym pierwiastków
chemicznych (C)
– określić właściwości i zastosowanie związków chemicznych
siarki (C)
 wymienić pierwiastki chemiczne należące do fluorowców (A)
 opisać występowanie fluorowców w przyrodzie (B)
 opisać właściwości fizyczne fluorowców (B)
– określić właściwości chloru na podstawie doświadczeń i
jego położenia w układzie okresowym pierwiastków
chemicznych (C)
– wymienić ważniejsze związki chemiczne chloru (A)
– określić właściwości i zastosowania ważniejszych związków
chemicznych chloru (C)
 wymienić pierwiastki należące do helowców (A)
 opisać właściwości fizyczne helowców (A)
 określić zastosowania helowców (B)
 określić charakter chemiczny pierwiastków chemicznych
bloku p (B)
 wymienić metale i niemetale z bloku p (A)
z grupy tlenowców (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie, w wyniku którego
można otrzymać tlen (D)
 zbadać właściwości tlenu (C)
 opisać właściwości ozonu i jego znaczenie (C)
otrzymać siarkę plastyczną (C)
 opisać metody otrzymywania tlenku siarki(IV) (B)
 zbadać właściwości tlenku siarki(IV) (C)
 zaprojektować doświadczenie otrzymywania kwasu
siarkowego(IV) (C)
 zbadać właściwości kwasu siarkowego(VI) (C)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie otrzymywania
siarkowodoru (D)
 zbadać aktywność chemiczną fluorowców (D)
 opisać aktywność chemiczną i właściwości utleniające
fluorowców (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie otrzymywania chloru
(D)
 napisać równanie reakcji otrzymywania chloru (C)
 zbadać właściwości chloru (D)
 otrzymać chlorowodór (D)
 zbadać właściwości chlorowodoru (C)
– wykryć jony chlorkowe (D)
– zapisać cząsteczkowo i jonowo równanie reakcji strącania
chlorku srebra (C)
wymienić związki kryptonu i ksenonu (A)
 napisać równania reakcji powstawania anionów z pierwiastków
chemicznych bloku p (B)
 określić łatwość tworzenia kationów i anionów z pierwiastków
chemicznych bloku p (B)
20
 napisać równania przemian, jakim ulegają pierwiastki chemiczne
bloku p (C)
99.
Chrom i jego związki
chemiczne
EEZ
100.
Mangan i jego związki
chemiczne
101.
Żelazo i jego związki
chemiczne
EEK
102.
Właściwości miedzi
10.3. Pierwiastki bloku d
 opisać występowanie chromu w przyrodzie (B)
 opisać właściwości fizyczne chromu (B)
 wymienić stopnie utlenienia chromu (A)
 określić barwę jonów chromu na różnym stopniu utlenienia
(B)
 określić charakter chemiczny chromu na różnych stopniach
utlenienia (B)
 opisać zastosowanie chromu (B)
 określić położenie manganu w układzie okresowym
pierwiastków chemicznych (B)
 opisać występowanie manganu w przyrodzie (B)
 opisać właściwości fizyczne manganu (B)
 określić barwę jonów manganu na różnych stopniach
utlenienia (B)
 określić charakter chemiczny tlenków manganu na różnych
stopniach utlenienia (B)
 opisać zmiany charakteru kwasowego i właściwości
utleniających tlenków manganu (B)
 opisać zastosowanie manganu (B)
 opisać występowanie żelaza w przyrodzie (B)
 opisać właściwości fizyczne żelaza (B)
 wymienić odmiany alotropowe żelaza (A)
 wymienić stopnie utlenienia żelaza (A)
 określić barwę związków żelaza na różnym stopniu utlenienia
(B)
 opisać procesy zachodzące w wielkim piecu (B)
 określić położenie miedzi w układzie okresowym
pierwiastków chemicznych (B)
napisać konfigurację elektronową chromu (B)
 wyjaśnić, na czym polega promocja elektronu z podpowłoki 4s na
podpowłokę 3d (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie otrzymywania
wodorotlenku chromu(III) (D)
 zbadać właściwości wodorotlenku chromu(III) (C)
 napisać równanie reakcji wodorotlenku chromu(III) z zasadą (B)
 zbadać właściwości utleniające chromu (D)
 zbadać trwałość jonów chromianowych(VI)
i dichromianowych(V) (D)
 napisać konfigurację elektronową manganu (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie badające zachowanie
manganianu(VII) potasu w środowisku kwasowym, obojętnym
i zasadowym (D)
 napisać równania reakcji manganianu(VII) potasu
z siarczanem(IV) sodu w różnych środowiskach (D)
zbadać właściwości utleniające jonów manganowych(VII)
w środowisku kwasowym (D)
 napisać konfigurację elektronową żelaza (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie otrzymywania
wodorotlenku żelaza(II) (D)
 zbadać właściwości wodorotlenku żelaza(II) (C)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie otrzymywania
wodorotlenku żelaza(II) (D)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie otrzymywania
wodorotlenku żelaza(III) (D)
 zbadać właściwości wodorotlenku żelaza(II) (C)
napisać równanie reakcji wodorotlenku żelaza(III) z zasadą (C)
 napisać równania reakcji zachodzących w wielkim piecu (C)
 napisać konfigurację elektronową miedzi (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie otrzymywania
21
103.
Charakterystyka
pierwiastków bloku d
104.
Lantanowce i aktynowce
105.
Podsumowanie
wiadomości o
najciekawszych
pierwiastkach
chemicznych
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
106.
107.
Ogniwo Daniella
108.
Siła elektromotoryczna
ogniwa
 opisać występowanie miedzi w przyrodzie (B)
 wymienić stopnie utlenienia miedzi (A)
 wyjaśnić, na czym polega promocja elektronu w atomie
miedzi (B)
 określić charakter amfoteryczny wodorotlenku miedzi(II) (B)
 wymienić stopy miedzi (A)
 opisać zastosowanie miedzi (B)
 określić, jakie pierwiastki chemiczne należą do bloku d (B)
 opisać, jak rozlokowane są elektrony walencyjne w atomach
pierwiastków bloku d (B)
 opisać właściwości fizyczne pierwiastków bloku d (B)
10.4. Pierwiastki bloku f
 wymienić pierwiastki chemiczne należące do bloku f (A)
 opisać występowanie pierwiastków bloku f w przyrodzie (B)
 opisać właściwości fizyczne lantanowców i aktynowców (B)
 podać stopień utlenienia lantanowców (A)
11. Elektrochemia
wyjaśnić, czym zajmuje się elektrochemia (B)
 zdefiniować pojęcia: ogniwo, półogniwo, półogniwo
standardowe (A)
 opisać budowę półogniwa (B)
 wyjaśnić działanie półogniwa (B)
 posłużyć się szeregiem elektrochemicznym metali w celu
opisania procesów zachodzących w ogniwie (B)
 opisać budowę i działanie ogniwa Daniella (B)
napisać równania reakcji na elektrodach w ogniwie Daniella
(C)
 napisać schemat ogniwa Daniella (C)
 zdefiniować pojęcie siła elektromotoryczna ogniwa (A)
 opisać standardową elektrodę wodorową (B)
wodorotlenku miedzi(II) (D)
 zbadać właściwości wodorotlenku miedzi(II) (C)
 napisać równanie reakcji wodorotlenku miedzi(II) z zasadą (C)
 opisać reakcje pierwiastków chemicznych bloku d z kwasami (B)
 wyjaśnić co to jest woda królewska (B)
 opisać charakter chemiczny tlenków metali bloku d (B)
 określić podobieństwo pierwiastków w bloku f (B)
określić zastosowania lantanowców i aktynowców (B)
 zbudować ogniwo Daniella (C)
 wyjaśnić zasadę działania ogniwa Daniella (B)
 opisać działanie półogniwa redoks (C)
 opisać półogniwo chlorosrebrowe (C)
 opisać budowę i działanie półogniwa kalomelowego (C)
 opisać budowę i działanie półogniw gazowo-wodorowego
i chlorowego (C)
 napisać równania reakcji elektrodowych w dowolnym ogniwie
(C)
 określić kierunek przepływu elektronów w dowolnym ogniwie
(B)
 wyjaśnić różnicę między siłą elektromotoryczną ogniwa
a napięciem między elektrodami (C)
22
109.
Różne rodzaje ogniw
110.
Korozja
EEK
111.
Elektroliza
112.
Elektroliza stopionych
soli
 zdefiniować pojęcie potencjał standardowy półogniwa (A)
 posłużyć się szeregiem potencjałów standardowych półogniw
w celu zaprojektowania ogniwa (B)
 obliczyć siłę elektromotoryczną ogniwa (C)
 opisać budowę i działanie ogniwa Volty (B)
 napisać równania zachodzące w ogniwie Volty (C)
 opisać budowę i działanie ogniwa Leclanchégo (B)
 napisać równania reakcji zachodzące w ogniwie Leclanchégo
(C)
 opisać budowę i działanie akumulatora ołowiowego (B)
 zdefiniować pojęcie korozja (A)
 dokonać podziału korozji na chemiczną i elektrochemiczną
(A)
 wymienić czynniki przyspieszające korozję (A)
 wymienić metody zapobiegania korozji (A)
 opisać metody zapobiegania korozji (B)
 zdefiniować pojęcie proces elektrolizy (A)
 wskazać anodę i katodę w elektrolizerze (A)
 opisać przebieg elektrolizy wodnego roztworu kwasu solnego
(B)
 napisać równanie elektrolizy wodnego roztworu kwasu (C)
 opisać przebieg elektrolizy wodnego roztworu chlorku
i wodorotlenku sodu (B)
 napisać równania elektrolizy wodnych roztworów soli i zasad
(C)
 opisać proces elektrolizy stopionych soli (B)
 napisać równania reakcji elektrolizy stopionych soli
i wodorotlenków (C)
 wyjaśnić pojęcie termoliza (A)
 wymienić zastosowania elektrolizy (A)
 wyjaśnić, która elektroda w danym ogniwie jest katodą, a która
anodą (B)
 opisać budowę i działanie ogniwa litowego (B)
 napisać równania reakcji chemicznych zachodzących w ogniwie
litowym (C)
 opisać budowę i działanie ogniwa paliwowego (B)
 napisać równania reakcji chemicznych zachodzących w ogniwie
paliwowym (C)
 opisać budowę ogniwa żelazowo-niklowego (B)
 napisać równania reakcji chemicznych zachodzących w
akumulatorze żelazowo-niklowym (C)
 opisać mechanizm korozji elektrochemicznej (B)
 napisać równania reakcji chemicznych zachodzących
w czasie korozji elektrochemicznej (C)
 opisać zasadę działania powłok ochronnych stali przed korozją
(B)
zaprojektować i przeprowadzić doświadczenie badania wpływu
różnych czynników na szybkość korozji (D)
 zaprojektować doświadczenie ilustrujące ochronę protektorową
stali przed korozją (D)
 opisać przebieg elektrolizy kwasu (C)
 opisać mechanizm elektrolizy wodnych roztworów soli (C)
 przewidzieć kolejność wydzielania się produktów na katodzie
i anodzie (C)
 opisać mechanizm elektrolizy stopionych soli, wodorotlenków
i tlenków metali (B)
 zaprojektować i wykonać doświadczenie elektrolizy stopionego
chlorku sodu (D)
 opisać, na czym polega rafinacja miedzi hutniczej (B)
 wyjaśnić, na czym polega galwanotechnika (B)
23
113.
Prawa elektrolizy
114.
Podsumowanie
wiadomości o ogniwach
i elektrolizie
Sprawdzian wiadomości
i umiejętności
115.
 podać treść pierwszego i drugiego prawa elektrolizy (A)
 obliczyć masę substancji wydzielonej na elektrodzie (C)
 obliczyć czas trwania elektrolizy w celu otrzymania
określonej masy produktu (C)
 obliczyć natężenie prądu niezbędne do otrzymania określonej
masy produktu (C)
 zastosować równania stechiometryczne do obliczenia masy
produktów wydzielonych na elektrodach (D)
24