jan paweł ii o nauce (1978–2005)

JAN PAWEŁ II
O NAUCE
(1978–2005)
Wstęp
Zenon Kardynał Grocholewski
Słowo Arcybiskupa
Metropolity Warszawskiego
Arcybiskup Kazimierz Nycz
Słowo Założyciela
Ks. Marian Piwko CR
Wprowadzenie
Ks. prof. dr hab. Stanisław Urbański
Wybór i opracowanie
Adam Wieczorek
Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego
Warszawa 2009
Spis treści
Wstęp – Zenon Kardynał Grocholewski . . . . . . . . . . . .
5
Słowo Arcybiskupa Metropolity Warszawskiego – Arcybiskup Kazimierz Nycz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
Słowo Założyciela – ks. Marian Piwko CR . . . . . . . . . . 10
Wprowadzenie – ks. prof. dr hab. Stanisław Urbański . 13
Encyklika „Fides et ratio” Ojca Świętego Jana Pawła II
do Biskupów Kościoła katolickiego o relacjach między
wiarą a rozumem (Rzym, 14 września 1998) . . . . . . . 21
Przemówienia i listy Ojca Świętego Jana Pawła II o nauce
(wybór) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Inteligencja i poszukiwanie naukowe w służbie dla Boga
i dla człowieka (Audiencja dla profesorów i studentów
Katolickiego Uniwersytetu Najświętszego Serca w Rzymie, Watykan, 8 grudnia 1978) . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Wolność poszukiwania naukowego (Audiencja dla członków Rady Międzynarodowej Federacji Uniwersytetów
Katolickich, Watykan, 24 lutego 1979) . . . . . . . . . . . 138
Problemy nauki są problemami człowieka (Audiencja dla
członków Europejskiego Towarzystwa Fizycznego, Watykan, 31 marca 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Badanie świata dla poznania człowieka (Audiencja dla
grupy naukowców uczestniczących w konferencji na temat
„Problemy wszechświata”, Watykan, 28 września 1979) . 148
Harmonia pomiędzy prawdami naukowymi a prawdą wiary (Audiencja dla członków Papieskiej Akademii Nauk
w setną rocznicę urodzin Alberta Einsteina, Watykan,
10 listopada 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Spis treści
523
Wymiar moralny studiów i poszukiwań naukowych
(Audiencja dla uczestników Międzynarodowego Kongresu „Univ ”80”, Watykan, 1 kwietnia 1980) . . . . . . . . 161
Poszukiwanie prawdy, nauczanie i badania naukowe
(Spotkanie z profesorami i studentami Uniwersytetu
w Kinszasie, Kinszasa [Zair], 4 maja 1980) . . . . . . . . . 164
Człowiek jest sobą przez prawdę (Przemówienie w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw
Oświaty, Nauki i Kultury, Paryż [Francja], 2 czerwca
1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Metoda i doktryna św. Tomasza w dialogu z kulturą
współczesną (Audiencja dla uczestników VIII Międzynarodowego Kongresu Tomistycznego, Watykan, 13
września 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
Nauka – teologia – Magisterium (Spotkanie z naukowcami i studentami, Kolonia [Niemcy], 15 listopada
1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Badania teologiczne (Spotkanie z teologami, Altötting
[Niemcy], 18 listopada 1980 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
Nauka a technologia (Spotkanie z przedstawicielami Uniwersytetu Narodów Zjednoczonych w Hiroszimie, Hiroszima [Japonia], 25 lutego 1981) . . . . . . . . . . . . . . . 206
Badania naukowe w służbie ludzkości (Audiencja dla
członków Papieskiej Akademii Nauk, Castel Gandolfo,
3 października 1981) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Teologia a „znaki czasu” (Inauguracja roku akademickiego rzymskich uczelni kościelnych, Watykan, 23 października 1981) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Wolność nauki w poszukiwaniu prawdy (Spotkanie
z naukowcami i profesorami Uniwersytetu w Bolonii,
Bolonia [Włochy], 18 kwietnia 1982) . . . . . . . . . . . . 224
Naukowcy w służbie czystej nauki (Wizyta w Europejskim Centrum Badań Atomowych w Genewie, Genewa
[Szwajcaria], 15 czerwca 1982 . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
524
Spis treści
Odpowiedzialne wykorzystanie badań naukowych
(Audiencja generalna na placu Św. Piotra, Watykan,
16 czerwca 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Skutki użycia broni nuklearnej (List do uczonych zebranych w Erice na międzynarodowej sesji poświęconej
konsekwencjom konfliktu nuklearnego, Castel Gandolfo, 14 sierpnia 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Poszukiwanie prawdy i jej przekazywanie (Wizyta na
Uniwersytecie w Padwie, Padwa [Włochy], 12 września
1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Zadania stojące przed akademiami nauk (Audiencja dla
uczestników zjazdu z okazji 200-lecia założenia Włoskiej
Akademii Nauk, Castel Gandolfo, 21 września 1982) . 251
Eksperymenty w biologii (Audiencja dla uczestników
Tygodnia Studiów zorganizowanego przez Papieską Akademię Nauk, Watykan, 23 października 1982) . . . . . . 256
Wierność teologa Chrystusowi, Kościołowi i Magisterium (Spotkanie z teologami w Papieskim Uniwersytecie
w Salamance, Salamanka [Hiszpania], 1 listopada 1982) 261
Odpowiedzialność nauki za przyszłość ludzkości (Spotkanie z przedstawicielami Akademii Królewskich, profesorami, badaczami i naukowcami Hiszpanii, Madryt
[Hiszpania], 3 listopada 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Wielki postęp naukowy wymaga współpracy uczonych
(Audiencja dla uczestników międzynarodowego sympozjum na temat fizyki, Watykan, 18 grudnia 1982) . . . . 279
Dialog nauki z Kościołem (Audiencja dla naukowców
i laureatów Nagrody Nobla, Watykan, 9 maja 1983) . . 284
Człowiek panem i celem nauki i techniki (Spotkanie
z naukowcami Austrii, Wiedeń [Austria], 12 września
1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Nauka w służbie pokoju (Audiencja dla uczonych biorących udział w plenarnym zebraniu Papieskiej Akademii Nauk, Watykan, 12 listopada 1983) . . . . . . . . . . 294
Spis treści
525
Grzegorz Mendel: twórca genetyki (Obchody w Watykanie stulecia śmierci Grzegorza Mendla, Watykan, 10 marca 1984) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Gaudium de veritate (Wizyta na Uniwersytecie Fryburskim, Fryburg [Szwajcaria], 13 czerwca 1984) . . . . . . 309
Teologia a nauki humanistyczne (Spotkanie z teologami
na Uniwersytecie Fryburskim, Fryburg [Szwajcaria], 13
czerwca 1984) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
Wiara chrześcijańska a teoria ewolucji (Audiencja dla
uczestników międzynarodowego sympozjum naukowego, Watykan, 25 kwietnia 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . 320
Służba prawdzie i wolności (Wizyta na Uniwersytecie
Louvain [Leuven], Louvain [Belgia], 20 maja 1985) . . . 324
Otwarci na prawdę we wszystkich dziedzinach (Wizyta
na Uniwersytecie w Louvain-la-Neuve, Louvain-la-Neuve [Belgia], 21 maja 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
„Tracone szanse” nauki (Audiencja dla uczestników
międzynarodowego kongresu astrofizyków, Watykan,
21 czerwca 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Wiara i nauka (Audiencja ogólna na placu Św. Piotra,
Watykan, 17 lipca 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
Nauka i perspektywy człowieka (Audiencja dla uczonych
biorących udział w międzynarodowym kolokwium, Watykan, 21 czerwca 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Mądrość i etyka – granice nauki (Uroczysta sesja z okazji
50-lecia Papieskiej Akademii Nauk, Watykan, 28 października 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Waszą misją jest poszukiwanie i nauczanie prawdy (Wizyta na Uniwersytecie w Sydney, Sydney [Australia], 26
listopada 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
Badania naukowe na uniwersytecie katolickim (Konstytucja apostolska „Ex corde Ecclesiae” o uniwersytetach
katolickich, Rzym, 15 sierpnia 1990) . . . . . . . . . . . . 364
526
Spis treści
Nauka w kontekście kultury (Audiencja dla uczestników
sesji plenarnej Papieskiej Akademii Nauk, Watykan,
29 października 1990) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
Prawda naturalna i prawda objawiona (Audiencja dla
uczestników kongresu zorganizowanego przez Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne, Castel Gandolfo,
27 września 1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
Potrzeba współpracy między nauką, kulturą i wiarą
(Audiencja dla uczestników seminarium na temat „Nauka w kontekście ludzkiej natury”, Watykan, 4 października 1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Wiedza naukowa w służbie człowieka i ludzkości (Wizyta
na Uniwersytecie w Trieście, Triest [Włochy], 2 maja
1992) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
Sprawa Galileusza lekcją dla współczesnych (Audiencja
dla uczestników sesji plenarnej Papieskiej Akademii
Nauk, Watykan, 31 października 1992) . . . . . . . . . . . 394
Dialog między nauką a wiarą (Wizyta w Międzynarodowym Centrum Naukowym im. Ettore Majorany w Erice,
Erica [Włochy], 8 maja 1993) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
Etyczne problemy genetyki (Audiencja dla uczestników
sympozjum zorganizowanego przez Papieską Akademię
Nauk, Watykan, 20 listopada 1993) . . . . . . . . . . . . . 414
W imię wspólnej miłości do prawdy (Audiencja dla rektorów uczelni akademickich w Polsce, Watykan, 4 stycznia 1996) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420
Korzenie bioetyki (Audiencja dla uczestników międzynarodowego kongresu poświęconego bioetyce, Watykan,
17 lutego 1996) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424
Zrozumieć wszechświat i człowieka (Audiencja dla uczestników sympozjum zorganizowanego przez Watykańskie
Obserwatorium Astronomiczne, Watykan, 28 czerwca
1996) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Spis treści
527
Magisterium Kościoła wobec ewolucji (Przesłanie Ojca
Świętego do członków Papieskiej Akademii Nauk, Watykan, 22 października 1996) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
Radość z poznania prawdy (Obchody 600-lecia Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków,
8 czerwca 1997) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Badania nad genomem ludzkim (Audiencja dla uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Akademii
„Pro Vita”, Watykan, 24 lutego 1998) . . . . . . . . . . . . 441
Wkład uczonych dla zrozumienia Boga, człowieka
i stworzenia (Audiencja dla uczestników sesji plenarnej
Papieskiej Akademii Nauk, Watykan, 27 października
1998) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
Odpowiedzialność ludzi nauki i kultury za prawdę (Spotkanie z rektorami wyższych uczelni w Polsce na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, Toruń, 7 czerwca 1999) . 451
Perspektywy dialogu między nauką a wiarą oraz filozofią
a teologią (Jubileusz Naukowców, Watykan, 25 maja 2000) 455
Uniwersytet w służbie nowego humanizmu (Jubileusz
Nauczycieli Akademickich, Watykan, 9 września 2000) . 460
Służebność nauki w stosunku do człowieka i społeczeństwa (Audiencja dla rektorów wyższych uczelni w Polsce,
Castel Gandolfo, 30 sierpnia 2001) . . . . . . . . . . . . . . 467
Nauka w służbie pokoju i rozwoju (Audiencja dla uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Akademii
Nauk, Watykan, 11 listopada 2002) . . . . . . . . . . . . . 474
Badania biomedyczne w świetle rozumu i wiary (Audiencja dla uczestników zgromadzenia ogólnego Papieskiej
Akademii „Pro Vita”, Watykan, 24 lutego 2003) . . . . 477
Fenomenologia postawą miłości intelektualnej do człowieka i świata (Audiencja dla przedstawicieli Światowego Instytutu Fenomenologii w Hanoverze [USA], Watykan, 23 marca 2003) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482
528
Spis treści
Chrystus jest prawdziwą drogą człowieka (Przesłanie
Jana Pawła II do uczestników Międzynarodowego Kongresu Tomistycznego na temat „Humanizm chrześcijański w trzecim tysiącleciu”, Castel Gandolfo, 20 września
2003) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484
Prawda, która rządzi światem i kieruje życiem ludzi
(Audiencja dla Papieskiej Akademii Nauk z okazji 400.
rocznicy jej założenia, Watykan, 10 listopada 2003) . . 489
Współpraca i twórczy dialog (Audiencja Jana Pawła II dla
przedstawicieli Uniwersytetu Szczecińskiego i Wydziału
Teologicznego, Watykan, 27 stycznia 2004) . . . . . . . . 493
W służbie życiu ludzkiemu (Przesłanie Jana Pawła II
do członków Papieskiej Akademii „Pro Vita”, Watykan,
17 lutego 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
Teologia wobec nowych wyzwań (List Jana Pawła II
z okazji VII Kongresu Teologów Polskich, Castel Gandolfo, 4 września 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
Na drogach prowadzących do Boga (Audiencja dla uczestników sesji plenarnej Papieskiej Akademii Nauk, Watykan, 8 listopada 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
Teologia na uniwersytecie (Audiencja dla delegacji Uniwersytetu Śląskiego z Katowic, Watykan, 13 stycznia
2005) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504
Etyczne aspekty transplantacji narządów (List Jana Pawła II do Papieskiej Akademii Nauk, Watykan, 1 lutego
2005) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505
Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508