Własności akomodacyjne leksemów i form

Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne
polskich form i leksemów
Anna Kozłowska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
1
Własności akomodacyjne
2
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne czasowników właściwych
M
bezok.
O
B
Jan zaczął zdobywać zaufanie szefa, wcale się o to specjalnie nie starając.
3 os lp rm
NDK
imiesł.
Formy czasowników właściwych akomodują przypadek grup nominalnych;
same są zależne od mianownika pod względem osoby, liczby i rodzaju.
Akomodacja bezokolicznikowości i imiesłowowości.
Akomodacja leksykalna aspektu.
Akomodacja leksykalna przyimkowości.
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne czasowników niewłaściwych
C
NA
Janowi nie zależało na tej kobiecie, ale wypadało okazać zainteresowanie.
bezok.
Formy czasowników niewłaściwych są niezależne składniowo; podobnie
jak czasowniki właściwe, narzucają grupom nominalnym przypadek (ale
poza mianownikiem), a innym formom czasowników –
bezokolicznikowość; mogą wymagać przyimka.
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne rzeczowników
M lp rż
Z
N
C
D
D
Mamo, spokojna rozmowa z Janem posłuży mi do zrozumienia sytuacji.
3os lp
M
Rzeczowniki mają zależny przypadek (poza formą wołacza), a w związku
z liczebnikiem – także liczbę; wołacz jest niezależny składniowo;
rzeczowniki akomodują osobę, liczbę i rodzaj czasowników właściwych,
wszystkie wartości kategorii przymiotnika, przypadek innego rzeczownika,
rodzaj liczebnika; mogą akomodować (leksykalnie) przyimki.
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne rzeczowników cd.
3os lp
3os lp
N
D lm
Maria jest łagodna, ale nie jest idiotką: musiała zauważyć osiem sfałszowanych ocen.
M
lp rż
D lmn rnmos
lp
rnmos
Rzeczowniki w związku z liczebnikiem mają zależną liczbę, a narzucają
liczebnikom rodzaj; w konstrukcjach z tzw. orzeczeniem imiennym
narzucają przymiotnikowi liczbę i rodzaj, a rzeczownikowi – czasem
(niekoniecznie) liczbę, np. Maria jest inżynierem. Ta kobieta to bohater.,
ale Nożyczki są pożytecznym narzędziem. Świderki to mój ulubiony
makaron.
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne przymiotników - formy
nieprzysłówkowe
lp rm
M
D lm rmos
D
Przyszedł tylko Jan, który był podobny do najstarszego z moich braci.
lp rm
M
DO
Z
rm
Nieprzysłówkowa forma przymiotnika to podrzędnik grupy nominalnej
(akomodowane: przypadek, liczba, rodzaj – w niektórych grupach
przypadek jest wymagany przez czasownik lub przymiotnik); niektóre
przymiotniki akomodują przypadek podrzędnego rzeczownika lub
(leksykalnie) przyimek.
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne przymiotników - formy
przysłówkowe
ps
NIŻ
Jan był mocno przejęty całą sytuacją, ale mówił lepiej niż zwykle.
ps
Przysłówkowe formy przymiotnika są akomodowane przez czasowniki lub
przymiotniki; w stopniu wyższym i najwyższym akomodują (leksykalnie)
przyimek.
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne liczebników
3os lp rn
lmn
D lm
B
D lmn
Trzy kobiety zawodziły, kilkoro dzieci łkało cicho; wysłano dwóch posłów.
M rnmos
rnmos
rmos
M
Liczebniki narzucają rzeczownikowi liczbę, a są od niego zależne pod
względem rodzaju; liczebniki powyżej 5 oraz liczebnik zbiorowe narzucają
rzeczownikowi także przypadek; liczebniki poniżej 5 (z wyjątkiem form
męskoosobowych typu dwóch, trzech, czterech) mają przypadek zależny
od rzeczownika. Liczebniki, które są nadrzędnikiem grupy imiennej,
wchodzą w relację z czasownikiem.
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne przyimków
Msc
Z
D
Dziewczynka w okularach żegnała się z nim dłużej od innych.
N
OD
Przyimki akomodują przypadek rzeczownika albo przymiotnika; niektóre
przyimki są (leksykalnie) akomodowane przez czasowniki, przymiotniki
lub rzeczowniki.
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne spójników
Chciałabym, żebyś wreszcie zmądrzał i zaczął myśleć o naszej przyszłości.
agl
Niektóre spójniki, takie jak: aby, by, gdyby, jeśliby, żeby,
akomodują obligatoryjną aglutynacyjność; niektóre spójniki
wpływają na aspekt zdania-reszty (Wyszłam, zanim podano tort.
*Wyszłam, zanim podawano tort).
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Własności akomodacyjne niektórych partykuło-przysłówków
neg/NIE
Nigdy nie uważasz, że zrobiłam coś dobrze ani mnie nie chwalisz.
neg/NIE
Niektóre partykuło-przysłówki, takie jak: nikt, nigdy, nic, ani,
bynajmniej, akomodują negatywność (wymagają wystąpienia
leksemu nie).
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Człony nieakomodowowane
większość partykuło-przysłówków
większość spójników
część przyimków
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Człony luźne
wyrażenia epistemiczne, np.: podobno, rzekomo, chyba,
na pewno
wyrażenia informujące o stosunku emocjonalnym, np.: na
szczęście, niestety
wyrażenia metatekstowe, np.: sumując, przeciwnie, po
pierwsze. . . , jednym słowem
dodatkowe predykaty, np.: tylko, również, także
wykrzykniki, np.: rety, cholera, siup!
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów
Własności akomodacyjne
Człony nieakomodowane i wyrazy poza związkami
Dziękuję za uwagę :)
Temat następnego wykładu:
Problemy opisu struktur złożonych.
Zapraszam!
Anna Kozłowska
Własności akomodacyjnepolskich form i leksemów