Pełny tekst - Wydawnictwa NIZP-PZH

ROCZN. PZH, 2000, 51, NR 1, 43-52
44
K.A. Pachocki i inni
Radon w wodzie do picia
yc. 1. Naturalny szereg promieniotwórczy. Seria uranowo-radowa
Natural radioactive chain. Serie uranium - radium.
45
46
K.A. Pachocki i inni
48
K.A. Pachocki i inni
Nr 1
49
Radon w wodzie do picia
Tabela
II.
Stężenia radonu 222Rn mierzone w sieci wodociągowej Świeradowa Zdroju, na
Osiedlu Budowlanych, zasilanego wodą ze studni artezyjskiej „Leśna D roga”*
Radon-222 concentrations measured in water-supply in Świeradów Zdrój
(Osiedle Budowlane) feeding of artesian well „Leśna D roga”
* Pomiary przeprowadzano 6.04.1999 r.
Tabela
I I I . Radon-222 w wodach leczniczych Świeradowa Zdrój
Radon-222 concentrations in therapeutic waters of Świeradów Zdrój
1.
Dom Zdrojowy (pijalnia)
- 652 Bq/1 (± 4,8%)
Wody mieszane z trzech nawiertów 1A o głębokości 59,2
m; 2 Po głębokości 330 m oraz ze źródła Górnego - 10 m
2.
Zakład Radoczynny, kabina Nr 19
Wody mieszane z sześciu studni ocembrowanych
o głębokości 10-12 m
- 890,9 Bq/1 ( ± 4,8%)
3.
Pijalnia Wód mineralnych
Woda mieszana: źródło G órne i źródło 1A oraz woda
mineralna
- 363,2 Bql (± 5,0%)
4.
Dom Zdrojowy; stanowisko do degustacji
- 714,5 Bql (± 4,8%)
5.
Dom Zdrojowy; Źródło G órne
- 613,8 Bql ( ± 4,8%)
6.
Dom Zdrojowy; Źródło 1A
- 50,9 Bql (± 4,9%)
7-
Dom Zdrojowy
Woda zmieszana z trzech ujęć:
Górne - 10 m, oraz o głębokości 6,4 m i 6,6 m
- 475,0 Bql (± 5,0%)
8-
Źródło Wacław, woda do picia
- 579,8 Bql (± 5,0%)
9.
Źródło Wacław, woda do wanien kąpielowych
- 643,3 Bql (± 5,0%)
Sanatorium Goplana, woda do wanien kąpielowych
- 140,5 Bql (± 5,0%)
50
K.A. Pachocki i inni
Nr 1
kwiecień 1999 r. W oda ze studni „Leśna D ro g a” zawierała, w tym okresie, średnio
464,5 Bq/1 radonu. N atom iast w wodzie z sieci osiedlowej, zasilanej z tego ujęcia,
średnie stężenie radonu wynosiło 380,4 Bq/1 (od 343,5 Bq/1 do 426,7 Bq/1) (Tab. II).
W odociąg publiczny w Czerniawie Z droju (ujęcie „Łużyce”) jest zaopatryw any ze
strum ienia „Czarny P o to k ”. W ody tego strum ienia wykazują bardzo m ałe stężenia
radonu. Przed uzdatnieniem aktywność radonu wynosiła 2,46 Bq/1 ( ± 10,1%) natom iast
po uzdatnieniu aktywność nieznacznie obniżała się i wynosiła 2,22 Bq/1 (± 10,2%).
Na teren ie Świeradowa Z droju oraz Czerniawy Z droju znajdują się w użyciu liczne
płytkie studnie przydom ow e, o kilku m etrach głębokości, sięgające pierwszej warstwy
w odonośnej lub płytkie ujęcia drenujące. W tych ujęciach indywidualnych występują
na ogół znacznie większe stężenia radonu w wodzie niż w sieci w odociągowej. We
wszystkich studniach w Świeradowie Z droju występuje przekroczenie zalecanego przez
A m erykańską A gencję O chrony Środowiska (U S Environm ental Protection Agency ЕРА ) limitu stężenia radonu w wodzie do picia tj. 300 pCi/1 » 11 Bq/1. Zakres
obserwowanych stężeń radonu zawierał się między 42 Bq/1 a 1095 Bq/1. Średnia dla
wszystkich studzien wynosiła 438,5 Bq/1. Przykładem m ogą być indywidualne ujęcia
wody zasilające kilka dom ów w Świeradowie Z droju przy ul. Strumykowej N r 4, 6 i 8 .
W ody te m onitorow ane były przez nas od 1994 r. Zaw artość radonu-222 wynosiła
w nich od 206,3 Bq/1 do 732,6 Bq/1. N a tej samej ulicy pod num erem 5 znajduje się
budynek zamieszkały przez Siostry Zm artwychwstanki. Budynek zasilany jest w wodę
z miejscowego źródła „Santa M aria”. W odociąg miejski nie dociera tu, do budynków
usytuowanych wysoko na zboczu góry. W oda grom adzona jest w głębokiej cem browanej
studni. Pom iar radonu w wodzie z tej studni wykonany w dniu 4 czerwca 1998 r.
wykazał stężenie radonu na poziom ie 1095 Bq/1. Biorąc pod uwagę, że w oda w studni
ma pewną retencję i posiada lustro wodne otw arte, należy sądzić, że w oda wpływająca
bezpośrednio z podłoża do studni będzie m iała jeszcze większe stężenie radonu. Z tego
ujęcia Sióstr Zm artw ychwstanek korzystają też mieszkańcy innych budynków usytuo­
wanych w pobliżu.
W C zerniaw ie Z d ro ju w ody ze studni indyw idualnych miały zakres stężeń radonu
m iędzy 25,8 Bq/1 a 402,4 Bq/1. Ś red n ia dla wszystkich studzien w ynosiła 165 Bq/1
(Ryc. 3).
Należy także podkreślić, iż stężenia radonu w studniach indywidualnych w Świera­
dowie Z droju w skrajnych przypadkach przekraczały stężenia występujące w wodach
leczniczych tej miejscowości (T abela III). Jednakże, kuracjusze poddają się terapii
radonowej zwykle przez okres 2-3 tygodni. D la niektórych stałych mieszkańców Świe­
radow a Z droju „kuracja” radonow a trwa przez cały rok. Należy tu także wziąć pod
uwagę, że zwykle w budynkach jednorodzinnych, jedno-dwukondygnacyjnych, które
posiadają własne ujęcia w odne występuje również podniesiony poziom radonu w
powietrzu.
Z tytułu spożycia przez człowieka wody ze zwiększoną zawartością radonu 2::Rn
największą dawkę prom ieniow ania otrzym a przewód pokarmowy a szczególnie żołądek.
Również inne organy (np. w ątroba, płuca), chociaż w mniejszym stopniu, będą nara­
żone na działanie prom ieniow ania.
Przyjmując średnie stężenie radonu w wodzie do picia na poziom ie: 1095 Bq/I
(Siostry Zm artw ychw stanki), 380 Bq/1 (O siedle Budowlanych), 165 Bq/1 (studnie indy­
Radon w wodzie do picia
51
52
K.A. Pachocki i inni
PIŚMIENNICTWO
1. Beir IV: H ealth risks of radon and other internally deposited alpha emiters. U.S. National
Research Council Report, National Academy Press, Washington, D.C. 1988.
2. Crawford-Brown D.J.: The Biokinetics and Dosimetry of Radon-222 in the H um an Body
Following Ingestion of Groundwater. Env. Geochem. Health, 1989, 11, 10-17.
3. Dziedzic К. i wsp.: Surowce mineralne Dolnego Śląska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wrocław 1979.
4. Marszałek H .: Hydrogeologia górnej części zlewni Kamiennej w Sudetach Zachodnich. Wyd.
Uniwersytetu Wrocławskiego. Wrocław 1996, 1-100.
5. Pachocki K., Flakiewicz W., Gorzkowski B., Różycki Z., Majle Т.: R adon 222Rn w wodach
głębinowych z terenu województwa płockiego. Notatki Płockie 1998, 137, 4, 50-52.
6. Pachocki K , Gorzkowski B., Majle Т., Różycki Z:. Występowanie radonu 222Rn w wodzie
z ujęć głębinowych na terenie Pojezierza Mazurskiego. Roczn. PZH 1997, 48, 69-77.
7. Pachocki K., Gorzkowski B., Majle Т., Różycki Z , Peńsko J., Poręba
Pomiary stężenia
radonu
Rn w wodzie z ujęć głębinowych na terenie Warszawy. Roczn. PZH 1996, 47,
285-293.
8. Pachocki K , Gorzkowski B., Różycki Z., Majle Т.: Zawartość radonu w wodzie z ujęć
głębinowych gdańskiego regionu hydrogeologicznego. Roczn. PZH 1999, 50, 145-155.
9. Przylibski T.A.: Wybrane uwarunkowania występowania radonu-222 w Sudetach. Praca do­
ktorska, Wrocław 1997 r. Politechnika Wrocławska, Wydział Górniczy, Instytut Geotechniki
i Hydrotechniki.
10. Przylibski T.A., Żebrowski A. : Origin of Radon in medicinal waters od Świeradów Zdrój.
Nukleonika 1996, 41, 4, 109-116.
11. W HO: Guidelines for drinking water quality. Vol. Recommendations. Geneva 1993, 4,
114-121.
Otrzymano: 1999.05.12