plik Adobe PDF / Get full paper - Adobe PDF file

KOMISJA BUDOWY MASZYN PAN – ODDZIAà W POZNANIU
Vol. 30 nr 2
Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji
2010
TADEUSZ MARCINIAK∗, DARIUSZ OSTROWSKI∗∗
BADANIA DOKàADNOĝCI KINEMATYCZNEJ ĝLIMACZNIC
W PROCESIE WIÓRKOWANIA
W artykule przedstawiono konstrukcyjne i technologiczne aspekty wytwarzania dwuskokowych przekáadni Ğlimakowych. Omówiono metody wytwarzania elementów uzĊbionych dla uzyskania jak najmniejszego luzu miĊdzyzĊbnego w tych przekáadniach. Przedstawiono nową metodĊ
wiórkowania Ğlimacznic i zaprezentowano wyniki uzyskane w trakcie procesu nazwanego „hodowaniem dokáadnoĞci”.
Sáowa kluczowe: Ğlimak, Ğlimacznica, wiórkowanie, hodowanie
1. WPROWADZENIE
W wielu przypadkach konieczne jest stosowanie przekáadni Ğlimakowych cechujących siĊ minimalnym luzem miĊdzyzĊbnym, czĊsto báĊdnie nazywanych
przekáadniami bezluzowymi. Peáną bezluzowoĞü moĪna uzyskaü tylko, wykonując elementy zazĊbiające siĊ w pasowaniu typu H przy zerowym báĊdzie bicia
uzĊbienia Ğlimacznicy i uzwojenia Ğlimaka, co jest praktycznie niewykonalne.
Na rysunku 1 pokazano miejsce wystĊpowania bocznego luzu obwodowego jt.
Wynikająca z niego wartoĞü luzu miĊdzyzĊbnego nie moĪe byü mniejsza niĪ
wartoĞü maksymalnego bicia uzĊbienia Ğlimacznicy, gdyĪ inaczej nastąpi zakleszczenie przekáadni. W praktyce moĪna jednak tak wykonaü przekáadniĊ, Īe
zazĊbienie moĪna uznaü za prawie bezluzowe. Osiąga siĊ to na kilka sposobów.
Jednym z nich – wykorzystywanym np. w stoáach obrotowych frezarek sterowanych numerycznie lub w stoáach roboczych obrabiarek do kóá zĊbatych – jest
uĪycie dwuskokowego Ğlimaka oraz Ğlimacznicy o duĪej dokáadnoĞci kinematycznej [5]. DuĪa dokáadnoĞü kinematyczna zapewnia tu minimalną wartoĞü
bicia uzĊbienia oraz minimalną wartoĞü sumarycznego báĊdu podziaáek obwo∗
∗∗
Dr hab. inĪ.
Mgr inĪ.
Instytut Obrabiarek i Technologii Budowy Maszyn Politechniki àódzkiej.
20
T. Marciniak, D. Ostrowski
dowych Ğlimacznicy, a dwuskokowy Ğlimak pozwala kasowaü luz miĊdzyzĊbny
do dopuszczalnej wartoĞci.
Rys. 1. Boczny luz obwodowy jt w zazĊbieniu
Fig. 1. Circumferential lateral backlash jt in mesh
Rys. 2. ĝlimak dwuskokowy
Fig. 2. Doublepitch worm
ĝlimak dwuskokowy charakteryzuje siĊ róĪnymi skokami obu stron zwoju, jak
to pokazano na rys. 2. RóĪnica skoków (p1 i p2) powoduje, Īe gruboĞü zwoju
(s1÷sn) Ğlimaka zmienia siĊ na jego dáugoĞci. Gdy podziaáka p2 bĊdzie wiĊksza od
podziaáki p1, to gruboĞü zwoju Ğlimaka bĊdzie siĊ zmieniaü od s1< s2 < s3 do sn.
W praktyce róĪnice skoków powinny wynosiü okoáo 2 – 3%. Po zamontowaniu
takiego Ğlimaka w przekáadni musi byü moĪliwa regulacja jego przesuwu wzdáuĪ
osi. Wprowadzanie coraz grubszego zwoju Ğlimaka w zazĊbienie moĪe wiĊc
doprowadziü do sytuacji, w której dalszy przesuw nie bĊdzie moĪliwy. Osiąga
siĊ wtedy stan bezluzowoĞci. O tym, czy praca w takiej sytuacji jest moĪliwa,
decydują báĊdy wykonawcze obu uzĊbionych elementów, a ĞciĞlej mówiąc,
wczeĞniej wspomniana dokáadnoĞü kinematyczna.
Parametr ten okreĞla siĊ za pomocą maksymalnej wartoĞci odchyáki przeáoĪenia w zakresie jednego obrotu Ğlimacznicy. Wynika on gáównie z báĊdu podziaáek obwodowych oraz bicia uzĊbienia Ğlimacznicy. Jednym ze sposobów (na
pewno najdoskonalszym) okreĞlenia tej dokáadnoĞci jest uĪycie przyrządów
opartych na przetwornikach analogowo-cyfrowych, wyznaczających bezpoĞrednio báąd przeáoĪenia w wartoĞci kątowej. W najlepszych przekáadniach báąd ten
nie moĪe przekraczaü 10” kątowych w zakresie jednego obrotu Ğlimacznicy.
Mniej precyzyjnie, ale równieĪ w zadowalający sposób, moĪna okreĞliü dokáadnoĞü kinematyczną na podstawie pomiaru podziaáek obwodowych uzĊbienia
Ğlimacznicy. WielkoĞcią charakteryzującą dokáadnoĞü kinematyczną bĊdzie
w tym przypadku maksymalna wartoĞü sumarycznego báĊdu k podziaáek, przy
czym za k naleĪy przyjąü liczbĊ zĊbów Ğlimacznicy z2. Przeliczenia wartoĞci
báĊdu k podziaáek na báąd kinematyczny į (wyraĪony w wartoĞci kątowej) moĪna dokonaü za pomocą wzoru:
Badanie dokáadnoĞci kinematycznej Ğlimacznic w procesie wiórkowania
ª
º
»,
«¬ (m ⋅ z2 ) / 2 »¼
δ = arctg«
f pk
21
(1)
gdzie: fpk – maksymalna wartoĞü sumarycznego báĊdu k = z2 podziaáek obwodowych [mm],
m – moduá osiowy zazĊbienia [mm].
2. TECHNOLOGIA ĝLIMAKA DWUSKOKOWEGO
ĝlimaki dwuskokowe najczĊĞciej są wykonywane jako jednozwojne, choü ze
wzglĊdu na sprawnoĞü przekáadni moĪliwe jest uĪycie Ğlimaka dwuzwojnego. NaleĪy zauwaĪyü, Īe druga strona zwoju, mająca inny skok, ma równieĪ inny moduá
i kąt wzniosu linii Ğrubowej. Są to jednak nieznaczne róĪnice, które nie wpáywają na
poprawnoĞü wspóápracy zazĊbienia. Na przykáad, dla Ğrednicy podziaáowej Ğlimaka
df1 = 30 mm i m = 2 mm przy zalecanej 3-procentowej róĪnicy skoku (p1 = 6,283
mm i p2 = 6,094 mm) kąt wzniosu linii Ğrubowej na walcu podziaáowym obu stron
zwoju róĪni siĊ tylko o 6’. WstĊpnie uzwojenie takiego Ğlimaka nacina siĊ najczĊĞciej na frezarce uniwersalnej z uĪyciem podzielnicy z gitarą, nie róĪnicując skoków. Po wymaganej obróbce cieplnej Ğlimak jest szlifowany na szlifierce do gwintów ze zróĪnicowaniem skoków za pomocą odpowiednio dobranych kóá zmianowych. Niektóre szlifierki mają mechanizm korektora skoku. Na frezarce zwój Ğlimaka wykonuje siĊ nieco grubszy niĪ przewidywana maksymalna gruboĞü koĔcowa. Jedną stronĊ zwoju szlifuje siĊ, ustawiając koáa zmianowe dla skoku wynikającego z podstawowego moduáu przekáadni, natomiast drugą – zmieniając na korektorze skoku szlifierki wartoĞü skoku odpowiadającą obliczonemu skokowi. W rezultacie otrzymuje siĊ Ğlimak dwuskokowy.
Rys. 3. ĝlimak dwuskokowy wykonany w technologii Ğlimaka stoĪkowego
Fig. 3. Doublepitch worm created in cone worm technology
Innym sposobem uzyskania dwóch róĪnych skoków w Ğlimaku jest wykonanie uzwojenia w postaci stoĪkowej [4]. Na rysunku 3 przedstawiono przekrój
osiowy takiego Ğlimaka. JeĪeli podczas wykonania uzwojenia narzĊdzie bĊdzie
T. Marciniak, D. Ostrowski
22
siĊ zagáĊbiaü w materiaá Ğlimaka w kierunku osi, otrzymamy zmienną wysokoĞü
uzwojenia. ĝrednica rdzenia zmniejsza siĊ od wartoĞci d 'f' 1 do wartoĞci d 'f' 2 .
WiĊkszą p2 i mniejszą podziaákĊ p1 otrzymujemy ze wzoru:
p2 (1) = p
cos(α ± δ )
cos α cos δ
.
(2)
W taki sposób doĞü prosto moĪna sterowaü procesem nacinania Ğlimaka na
tokarce numerycznej. Jednak w przypadku koniecznoĞci szlifowania zwojów,
a tak jest najczĊĞciej, zabieg ten moĪe sprawiü sporo káopotu ze wzglĊdu na konstrukcjĊ szlifierek do gwintów. Uzyskanie duĪej dokáadnoĞci wykonania uzwojenia Ğlimaka dwuskokowego jest zabiegiem wymagającym duĪej starannoĞci,
lecz opanowanym technologicznie w sposób zadowalający.
3. ZWIĉKSZANIE DOKàADNOĝCI KINEMATYCZNEJ ĝLIMACZNICY
KaĪda Ğlimacznica po procesie frezowania wykazuje znaczne báĊdy podziaáki
obwodowej i bicie, co z reguáy klasyfikuje ją do siódmej lub ósmej klasy dokáadnoĞci wykonania wedáug PN-80/M-88522.04. W wiĊkszoĞci przypadków
jest to niewystarczająca dokáadnoĞü dla przekáadni podziaáu. W celu zwiĊkszenia
dokáadnoĞci kinematycznej Ğlimacznic po naciĊciu uzĊbienia frezem Ğlimakowym metodą promieniową stosuje siĊ technologiĊ wiórkowania, gdyĪ szlifowanie – bĊdące w takich przypadkach zazwyczaj stosowaną techniką – ze wzglĊdu
na ksztaát bocznej powierzchni zĊba jest praktycznie niemoĪliwe. Technologia
wiórkowania Ğlimacznic znana jest juĪ od pewnego czasu [1, 2, 7], lecz ze
wzglĊdu na kosztowne i bardzo trudne technologicznie wytwarzanie narzĊdzi nie
zostaáa wdroĪona w praktyce przemysáowej. Próby wiórkowania przeprowadzone w Instytucie Obrabiarek i Technologii Budowy Maszyn Politechniki àódzkiej
z uĪyciem wiórkownika nowego typu (rys. 4) mogą siĊ przyczyniü do powszechnego stosowania tej tak potrzebnej technologii.
a)
b)
Rys. 4. Wwiórkownik do Ğlimacznic nowego typu: a) rysunek, b) wykonane narzĊdzie
Fig. 4. Gear shaving tool for new type of worm wheels
Badanie dokáadnoĞci kinematycznej Ğlimacznic w procesie wiórkowania
23
NarzĊdzie ma postaü walcowego Ğlimaka, w którego zwojach (1) wykonano wyciĊcia (2) o szerokoĞci gw, tworzące rowki równolegáe do osi wiórkownika. Zwoje wiórkownika usytuowano zgodnie z jego linią Ğrubową. ĝrednica
zewnĊtrzna da1w, Ğrednica podziaáowa d1w, Ğrednica rdzenia df1w, podziaáka
osiowa pw i kąt zarysu αw uzwojenia wiórkownika są analogiczne do Ğrednicy
zewnĊtrznej, Ğrednicy podziaáowej, Ğrednicy rdzenia, podziaáki osiowej i kąta
zarysu uzwojenia Ğlimaka, z którym bĊdzie wspóápracowaü w przekáadni
obrabiane koáo Ğlimakowe, lecz gruboĞü zwojów sw jest mniejsza niĪ gruboĞü
zwojów tego Ğlimaka. NarzĊdzie jest odzwierciedleniem frezu Ğlimakowego
z zerowymi kątami przyáoĪenia, choü nie oznacza to, Īe kąty robocze przyáoĪenia mają taką wartoĞü. Kąty te zaleĪą miĊdzy innymi od wartoĞci promieni
krzywizn, jakie wystĊpują na powierzchni zĊba Ğlimacznicy, oraz od kierunku poĞlizgu w punktach styku. Podczas wspóápracy wiórkownika ze Ğlimacznicą, podobnie jak podczas wspóápracy Ğlimaka ze Ğlimacznicą, wystĊpują
dwie skáadowe prĊdkoĞci poĞlizgu. Jedna to prĊdkoĞü obtaczania, a druga to
prĊdkoĞü obwodowa. Wypadkowa tych prĊdkoĞci w kaĪdym punkcie powierzchni bocznej zĊba Ğlimacznicy jest prĊdkoĞcią skrawania. Z uwagi na
konstrukcjĊ wiórkownika, w którym krawĊdzie skrawające są usytuowane
promieniowo do jego osi, wiĊksze znaczenie dla procesu skrawania ma skáadowa prĊdkoĞci obwodowej. Ze wzglĊdu na zerowe kąty przyáoĪenia narzĊdzia intensywnoĞü mikroskrawania bĊdzie uzaleĪniona od odchyáek wykonawczych, to jest od odchyáki bicia uzĊbienia i odchyáek podziaáek obwodowych.
Zaproponowano nową metodĊ wiórkowania Ğlimacznic [7], w której wykorzystano wiórkownik o konstrukcji przedstawionej na rys. 4 oraz nowy
sposób prowadzenia procesu (rys. 5). W klasycznym wiórkowaniu zwoje
dosuwane są w trakcie obróbki tak, aby pracowaáy obie strony wiórkownika,
a Ğlimacznica jest napĊdzana stoáem frezarki. W tak prowadzonym procesie
na efekt koĔcowy nakáadają siĊ báĊdy stoáu frezarki obwiedniowej. W nowym ujĊciu proces jest prowadzony z wiórkowaniem jednostronnym. Zwoje
wiórkownika (1) są nieco wĊĪsze niĪ zwoje Ğlimaka. Wiórkownik jest zamontowany w suporcie narzĊdziowym w pozycji dokáadnie poziomej, a Ğlimacznica (2) w przyrządzie specjalnym mocowanym na stole obrabiarki.
Podczas wiórkowania stóá frezarki pozostaje nieruchomy, a obrotowi podlegaáa Ğlimacznica wraz z górną czĊĞcią przyrządu. Obrót tego podzespoáu
wywoáuje ruch obrotowy wiórkownika, podobnie jak w zazĊbieniu Ğlimak –
Ğlimacznica. WartoĞü siáy skrawania wynika z oporu obrotu górnej czĊĞci
przyrządu, natomiast opór obrotu z siáy napiĊcia sprĊĪyny oddziaáującej na
okáadzinĊ cierną przyrządu.
T. Marciniak, D. Ostrowski
24
a)
b)
Rys. 5. Schemat jednostronnego procesu wiórkowania
Fig. 5. Scheme of one side shaving process
W takim ukáadzie mikroskrawanie zachodzi tylko z jednej strony zĊbów Ğlimacznicy (rys. 5, szczegóá A). Drugą stronĊ skrawa siĊ po zmianie obrotów
wiórkownika na przeciwny. Taka wspóápraca jest prowadzona przy staáej odlegáoĞci osi aw, takiej jak w przekáadni, co ma duĪe znaczenie dla prawidáowego
Ğladu wspóápracy.
4. PROCES TZW. HODOWANIA DOKàADNOĝCI ĝLIMACZNICY
Proces tzw. hodowania dokáadnoĞci Ğlimacznicy polega na wielokrotnym
wiórkowaniu Ğlimacznicy podzielonej wzdáuĪ páaszczyzny podziaáu, co przedstawiono na rys. 6. Koáo Ğlimakowe o liczbie zĊbów z2 = 80 i module osiowym
m = 2 mm poddaje siĊ procesowi wiórkowania. Po ustaniu mikroskrawania ĞlimacznicĊ demontuje siĊ, rozkáada i montuje w poáoĪeniu obróconym o 180°.
W celu dokáadnego montaĪu po obrocie wykorzystuje siĊ otwory (1) wykonane
na obwodzie Ğlimacznicy, tak jak to pokazano na rys. 6. Proces wiórkowania
prowadzi siĊ powtórnie aĪ do usuniĊcia uskoków. NastĊpnie dokonuje siĊ obrotu
poáówek o 90°, 45° i ewentualnie o 22,5°. Obroty te są moĪliwe, gdy Ğlimacznica ma parzystą i doĞü duĪą liczbĊ zĊbów. Na kaĪdym etapie tego procesu, zwanego „hodowaniem”, teoretycznie uzyskuje siĊ zmniejszenie báĊdu sumarycznego podziaáki obwodowej o poáowĊ. Nie jest moĪliwe zmniejszenie sumarycznego báĊdu podziaáki obwodowej do wartoĞci bliskiej zeru. Na przeszkodzie stoją
tutaj: dokáadnoĞü przyrządu, na którym jest mocowana Ğlimacznica podczas
wiórkowania, dokáadnoĞü wykonania i zamocowania otoczki oraz niemoĪnoĞü
zachowania staáych warunków procesu. MoĪna jednak uzyskaü dokáadnoĞü ki-
Badanie dokáadnoĞci kinematycznej Ğlimacznic w procesie wiórkowania
25
nematyczną na poziomie poniĪej 10’’ dla Ğlimacznic o module zbliĪonym do
2÷3 i liczbie zĊbów do z2 = 100. Takie Ğlimacznice mogą byü stosowane w stoáach obrotowych frezarek sterowanych numerycznie. W chwili obecnej w Instytucie Obrabiarek i TBM Politechniki àódzkiej są prowadzone prace nad doskonaleniem technologii takich przekáadni i pomiarem dokáadnoĞci kinematycznej
opartym na przyrządach do pomiaru báĊdu przeáoĪenia w przekáadni. Sumaryczny báąd podziaáki obwodowej po frezowaniu (rys. 7a) ma wyraĨną postaü sinusoidy. Po wiórkowaniu nastąpiáo zmniejszenie i podziaá tego báĊdu, co pokazano
na rys. 7b. Obrót poáówki Ğlimacznicy o 180° i ponowne wiórkowanie doprowadziáy do zmniejszenia tego báĊdu, przy czym jego wartoĞü nie osiągnĊáa poáowy
wartoĞci z poprzedniego procesu. Powtarzanie wiórkowania powinno prowadziü
do dalszego zmniejszania báĊdu podziaáki sumarycznej, a co za tym idzie, dokáadnoĞci kinematycznej. Jednak trudno jednoznacznie przewidzieü, o jaką wartoĞü bĊdzie siĊ zmniejszaá ten báąd. W tablicy 1 przedstawiono wyniki badaĔ
Ğlimacznicy o z2 = 80 i m = 2 mm. Jak moĪna zauwaĪyü, dokáadnoĞü kinematyczna okreĞlona za pomocą wzoru (1) dla róĪnych stron zĊba ma róĪne wartoĞci. Na tym etapie badaĔ nie moĪna jednoznacznie wskazaü przyczyny tego zjawiska. Dokáadniejsze informacje po kaĪdym etapie wiórkowania bĊdzie moĪna
uzyskaü, mierząc dokáadnoĞü kinematyczną za pomocą przetworników pomiaru
kątowego, tzw. enkoderów, firmy Renishaw umieszczonych na wale Ğlimaka
i Ğlimacznicy zamontowanych w korpusie przekáadni. Stanowisko takie jest
w koĔcowej fazie przygotowaĔ.
Rys. 6. Wieniec Ğlimacznicy przygotowany do procesu tzw. hodowania
Fig. 6. Worm wheel rim prepared for the “cultivation” process
T. Marciniak, D. Ostrowski
26
a)
Frezowanie
fpk [µm]
z2
b)
fpk [µm]
Wiórkowanie 0°
z2
c)
fpk [µm]
Wiórkowanie 180°
z2
Rys. 7. Zmiany sumarycznego báĊdu podziaáki obwodowej w procesie tzw. hodowania Ğlimacznicy
(prawy bok zĊba)
Fig. 7. Change of circular pitch summary error in worm wheel “cultivation” process (right flank of
tooth)
Badanie dokáadnoĞci kinematycznej Ğlimacznic w procesie wiórkowania
27
Tablica 1
Wyniki badaĔ dokáadnoĞci kinematycznej
Test results of the kinematical accuracy investigations
Báąd kolejnych
podziaáek
Báąd podziaáki
sumarycznej
Bicie
uzĊbienia
DokáadnoĞü
kinematyczna
Obróbka
fpt1
[µm]
fpt2
[µm]
fpk1
[µm]
fpk2
[µm]
fr
[µm]
δ1
δ2
[s]
[s]
Frezowanie
19
21
33
49
40
85
126
Wiórkowanie 0°
13
16
16
23
17
41
59
Wiórkowanie 180°
8
9
9
14
15
23
36
fpt1, fpk1, δ 1 – prawy bok zĊba Ğlimacznicy; fpt2, fpk2, δ 2 – lewy bok zĊba Ğlimacznicy
5. WNIOSKI
W dostĊpnej literaturze zaleca siĊ, aby podczas nacinania uzĊbienia Ğlimacznic do przekáadni dwuskokowych stosowaü dla róĪnych stron zĊbów róĪne kąty
wzniosu linii Ğrubowej przez dwukrotne nacinanie z róĪnymi wartoĞciami przeáoĪenia gitary mechanizmu róĪnicowego. Z teoretycznego punktu widzenia jest
to uzasadnione, jednak po szczegóáowej analizie okazuje siĊ niesáuszne. Po
pierwsze, róĪnice kątów wzniosu linii Ğrubowych są znikome, a Ğlimacznica
wykonana z brązu w początkowej fazie wspóápracy doĞü szybko dociera siĊ do
stalowego Ğlimaka. Innym argumentem jest to, Īe z powodu nieuchronnie wystĊpujących luzów w ukáadzie kinematycznym frezarki do kóá zĊbatych nie ma
moĪliwoĞci dokáadnej obróbki obu stron zĊbów z róĪną wartoĞcią przeáoĪenia
gitary mechanizmu róĪnicowego. WystĊpuje tutaj zjawisko odpychania narzĊdzia od powierzchni obrabianej ze wzglĊdu na zbyt maáą gruboĞü warstwy skrawanej podczas skrawania jednostronnego. Podczas nacinania uzĊbienia frezem
Ğlimakowym nie jest moĪliwe skrawanie z dwoma róĪnymi kątami wzniosu linii
Ğrubowej i naleĪy siĊ liczyü z szybkim dotarciem zazĊbienia. Ponadto naleĪy
pamiĊtaü, Īe w przekáadni zachodzi ugiĊcie Ğlimaka podczas pracy oraz wystĊpują báĊdy poáoĪenia osi w korpusie. W związku z tym, aby uzyskaü jak najwiĊkszą dokáadnoĞü kinematyczną przekáadni Ğlimakowych ze Ğlimakiem dwuskokowym, zaproponowano nastĊpujące dziaáania:
– frezowanie Ğlimaka jako jednoskokowego,
– szlifowanie zwoju z dwoma róĪnymi skokami dla lewej i prawej strony
i z zachowaniem do wspóápracy ze Ğlimacznicą obliczonego wymiaru
zwoju w Ğrodkowej czĊĞci uzwojenia,
28
T. Marciniak, D. Ostrowski
– frezowanie Ğlimacznic metodą promieniową za pomocą frezu z minimalną
fazą o zerowym kącie przyáoĪenia,
– wiórkowanie uzĊbienia metodą tzw. hodowania dokáadnoĞci.
Metoda promieniowa jest tu najskuteczniejsza. Jedyny problem to koniecznoĞü kaĪdorazowego wykonania takiego frezu dla danej przekáadni. Aby uzyskaü minimalną wartoĞü luzu miĊdzyzĊbnego, naleĪy zwiĊkszyü dokáadnoĞü
kinematyczną do wartoĞci moĪliwej do osiągniĊcia we wspóáczesnej technologii,
a wiĊc wyĪej opisaną metodą wielokrotnego wiórkowania, nazwaną metodą
hodowania.
LITERATURA
[1] Cegielski B., Badania nad zmniejszeniem báĊdów podziaáki kóá Ğlimakowych drogą wiórkowania, praca doktorska, PoznaĔ 1965.
[2] Kornberger Z., Przekáadnie Ğlimakowe, Warszawa, WNT 1973.
[3] Marciniak T., Przekáadnie Ğlimakowe walcowe, Warszawa, PWN 2001.
[4] Marciniak T. Ostrowski D., ZwiĊkszenie dokáadnoĞci kinematycznej Ğlimacznic metodą
wiórkowania, Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji, 2008, vol. 28, nr 2, s. 43 – 49.
[5] Netter K., Ksztaátowanie elementów dwuskokowej przekáadni Ğlimakowej na obrabiarce
numerycznej narzĊdziem jednoostrzowym, praca doktorska, Politechnika PoznaĔska, Wydziaá
Budowy Maszyn i Zarządzania 2006.
[6] Staniek R., Poprawa dokáadnoĞci i dynamiki pozycjonowania stoáów obrotowych sterowanych numerycznie, Mechanik, 2002, nr 2, s. 109 – 112.
[7] Wieczorek B., Przekáadnie zĊbate szybkobieĪne duĪych mocy, Warszawa, PWT 1978.
Praca wpáynĊáa do Redakcji 21.12.2009
Recenzent: dr hab. inĪ. Roman Staniek
TESTING OF WORM WHEEL KINEMATICAL ACCURACY
IN SHAVING PROCESS
Summary
The article presents constructional and technological aspects of double-pitch worm gear creation process. There were discussed methods of teeth elements creation in order to obtain the smallest possible intertooth clearance in those gears. The second aim was to obtain high class of mesh
kinematical accuracy. The article presents the method as well as tests results during the process of
shaving, which then was called “accuracy cultivation”.
Key words: worm, worm, wheel, shaving