Wyższa Szkoła Edukacja w Sporcie

rci
e
Slajd 1
Slajd 2
BUDOWA I CZYNNOŚĆ STOPY
Jest uwarunkowana jej funkcją: podporową,
nośną i amortyzacyjną.
Budowa stopy jest dostosowana przede
wszystkim do lokomocji.
uk
ac
ja
w
Sp
o
WADY STATYCZNE
KOŃCZYN DOLNYCH
Slajd 3
zko
ła
Ed
Czynnikiem negatywnie wpływającym na jej
ukształtowanie i wydolność jest przeciążenie.
Obciążanie części stopy zależy od przebiegu osi
anatomicznej całej kończyny w stosunku do osi
mechanicznej.
ODCHYLENIA BUDOWY
aS
NOWORODEK:
Prawidłowością rozwojową jest szpotawe
ustawienie kości piszczelowej i zgięciowe ustawienie
stawów kolanowych i biodrowych (pozostałość
ułożenia wewnątrzmacicznego).
Wy
ższ
Ustawienie szpotawe utrzymuje się w pierwszym
roku życia z tendencją do stopniowego zmniejszania.
rci
e
Slajd 4
SZPOTAWOŚĆ
Slajd 5
KOŚLAWOŚĆ
uk
ac
ja
w
Sp
o
Jest to odchylenie
odcinka obwodowego kończyny
względem osi całego ciała do
wewnątrz.
Slajd 6
zko
ła
Koślawość to odchylenie osi odcinka
obwodowego kończyny od osi całego ciała.
Ed
W drugim roku życia dziecka
szpotawość znika i stopniowo
przechodzi w fizjologiczną koślawość
(wynosi 4-5 cm).
Jest to charakterystyczne do
wieku 6 lat z tendencją zanikową.
Koślawość częściej występuje
u dziewczynek o wiotkich postawach
typu astenicznego (smukła budowa
ciała).
OŚ NOŚNA KOŃCZYNY DOLNEJ
W prawidłowych warunkach u dorosłego człowieka oś
(nośna) kończyny dolnej przebiega przez: środek głowy kości
udowej, środek rzepki, środek stawu skokowego i rzutuje na II palec
(LINIA MIKULICZA).
aS
STOPA MAŁEGO DZIECKA
Wy
ższ
Ma dużą podściółkę tłuszczową, mięśnie wysklepiające
stopę słabe, koordynacja stabilizatorów stopy jest niedostateczna,
a sklepienie nieznaczne. W związku z tym w celu zwiększenia
równowagi (płaszczyzny podparcia) dziecko chodzi w szerokim
rozkroku, obciążając przyśrodkowe krawędzie stóp. Nie jest to
płaskostopie traktowane jako wada. Stan taki występuje między
3 a 5 rokiem życia. Ale w tym okresie widoczne jest już koślawe lub
szpotawe ustawienie kości piętowej.
DOROSŁA POSTAĆ STOPY
W wieku 12 – 14 lat stopa ma już postać prawie dorosłą.
rci
e
Slajd 7
Sp
o
Istotną sprawą jest wczesne
zdiagnozowanie wszelkiego rodzaju odchyleń
ze względu na okresy intensywnego rozwoju
i nawarstwiające się w nich procesy wzrostu,
które przyczyniają się do szybkiego
postępowania i utrwalania zniekształceń,
które w efekcie obejmują również układ kostny.
Slajd 8
UKŁAD KOSTNY
uk
ac
ja
w
Ze względu na funkcje stopy wymaga ona
wydolnego statycznie i dynamicznie układu
kostnego, więzadłowego i mięśniowego.
Stanowi bierny element w budowie stopy.
Posiada szczególną architekturę zewnętrzną
i wewnętrzną, która zapewnia utrzymanie ciężaru
ciała oraz posiada zdolność dostosowywania się
do zmian: podłoża, obciążenia, pozycji i ruchów.
zko
ła
Ed
ARCHITEKTURA ZEWNĘTRZNA:
Jest systemem łuków podłużnych
i poprzecznych (są to „resory” rozciągające się
pod wpływem obciążenia – ucisku, następnie
wracają po usunięciu obciążenia do stanu
wyjściowego).
ŁUKI STOPY
Slajd 9
aS
• ŁUK PODŁUŻNY PRZYŚRODKOWY (DYNAMICZNY):
guz piętowy, kość łódkowata, klinowata przyśrodkowa
i głowa I kości śródstopia. Szczyt stanowi kość łódkowata,
wysokość łuku ok. 2,5 cm od podłoża.
prawidłowy
wysoki
płaski
Wy
ższ
• ŁUK PODŁUŻNY BOCZNY (STATYCZNY):
guz piętowy, kość sześcienna i głowa V kości śródstopia.
Wysokość łuku ok.5 mm od podłoża.
rci
e
Slajd 10
ŁUKI STOPY c.d.
Sp
o
• ŁUK POPRZECZNY PRZEDNI (OBWODOWY):
łączy głowy kości śródstopia (nie istnieje u zwierząt,
jest to adaptacja do dwunożnego trybu życia).
Podczas obciążenia stopy ulega spłaszczeniu – stopa
opiera się o podłoże głowami wszystkich kości
śródstopia. W warunkach odciążenia łuk powinien
opierać się głównie na I i V głowie kości śródstopia.
Slajd 11
W warunkach prawidłowych układ punktów
podparcia powinien tworzyć trójkąt:
głowa I kości śródstopia
Slajd 12
zko
ła
kość piętowa
Ed
głowa V kości śródstopia
uk
ac
ja
w
• ŁUK POPRZECZNY TYLNY:
przechodzi przez trzy kości klinowate i kość
sześcienną.
Szkielet stopy wiąże układ więzadłowo –
torebkowy, który stanowi stabilizację bierną.
aS
Za stabilizację czynną odpowiadają mięśnie.
Wy
ższ
• ZA PODŁUŻNE WYSKLEPIENIE STOPY ODPOWIADAJĄ
MIĘŚNIE:
piszczelowy przedni, piszczelowy tylny, strzałkowy długi,
trójgłowy łydki, zginacze palców i palucha
oraz mm krótkie („własne”) podeszwowej strony stopy
• ZA POPRZECZNE WYSKLEPIENIE STOPY ODPOWIADAJĄ
MIĘŚNIE:
piszczelowy tylny, strzałkowy długi
i przywodziciel palucha (zwłaszcza głowa poprzeczna)
rci
e
Slajd 13
•
•
•
•
•
•
•
Najczęściej spotykane wady to:
stopa końska,
stopa szpotawa,
stopa końsko – szpotawa,
stopa piętowa,
stopa wydrążona,
stopa koślawa,
stopa płaska
Slajd 14
Ed
Stopa wydrążona
uk
ac
ja
w
•
•
•
•
Sp
o
RODZAJE ZNIEKSZTAŁCEŃ
Wady stóp różnią się:
okresem występowania,
charakterem zmian zniekształcających,
etiologią
oraz stopniem zaawansowania zmian
Slajd 15
zko
ła
Zdjęcia ze ścieżki podometrycznej
STOPA PŁASKA
aS
Stosuje się różny podział ze względu
na lokalizację spłaszczenia:
• płaska podłużnie z koślawością kości piętowej
lub bez,
• płaska poprzecznie z paluchem koślawym
lub bez koślawości palucha,
Wy
ższ
• płasko – koślawa ze zniesieniem obu łuków
(podłużnego i poprzecznego)
rci
e
Slajd 16
Sp
o
Stopa płasko – koślawa
uk
ac
ja
w
Stopa pronująca
Slajd 17
Ze względu na stopień zaawansowania procesu
patologicznego wyróżnia się okresy rozwoju stopy
płaskiej podłużnie:
stopa płaska niewydolna,
stopa płaska wiotka,
stopa płaska przykurczona,
stopa płaska zesztywniała
strefa działań nauczyciela WF
Slajd 18
zko
ła
Ed
•
•
•
•
STOPA PŁASKA NIEWYDOLNA
Wy
ższ
aS
Stanowi najlżejszą formę płaskostopia, obejmuje
niewydolność mięśniową.
Charakterystyka:
W odciążeniu łuki stopy ukształtowane są
prawidłowo. W obciążeniu ciężarem własnym
lub dodatkowym ulegają spłaszczeniu. Z reguły
nie występuje koślawość kości piętowej. Jeśli jest, to
we wspięciu na palce zanika.
Obserwuje się występowanie bolesności po: długim
marszu, staniu, itp., która lokalizuje się głównie po
stronie przyśrodkowej sklepienia podłużnego (rozcięgno
podeszwowe i m. piszczelowy tylny).
rci
e
Slajd 19
STOPA PŁASKA WIOTKA
Slajd 20
DZIAŁANIE KOREKCYJNE
- STOPA PŁASKA NIEWYDOLNA I WIOTKA
1. Przywrócenie prawidłowych warunków anatomicznych.
uk
ac
ja
w
Sp
o
W tym przypadku występuje niewydolność
więzadłowa.
Charakterystyka:
W odciążeniu łuki stopy są nieco spłaszczone,
co pogłębia się podczas obciążenia. Występuje
koślawość kości piętowej. Jeżeli była już w stopie
płaskiej niewydolnej, to we wspięciu na palce nie
znika.
Obserwuje się występowanie bolesności
w stawie skokowo – piętowo – łódkowym
i rozcięgnie podeszwowym na wysokości guza
piętowego.
zko
ła
Ed
2. Wyrobienie odruchu, a następnie nawyku prawidłowego
ustawiania i obciążania stopy w warunkach odciążenia
i obciążenia, w staniu, chodzie, itp.
Celem ćwiczeń jest wzmocnienie mięśni osłabionych
oraz (jeśli występuje) rozciągnięcie przykurczów.
Wzmacnianie mięśni może być prowadzone wyłącznie
po wcześniejszym wyegzekwowaniu prawidłowego
ustawienia stopy, z trójpunktowym podparciem.
Zasada ta obowiązuje przy każdym ćwiczeniu stóp.
Jej nieprzestrzeganie może doprowadzić do pogorszenia
wady.
DZIAŁANIE KOREKCYJNE c.d.
Slajd 21
aS
Przy koślawości kości piętowej występuje przykurcz
ścięgna piętowego (Achillesa), jeśli więc m. trójgłowy łydki
będzie wzmacniany bez uprzedniego skorygowania pięty,
to nastąpi utrwalanie i pogłębianie wadliwego położenia .
Ułatwienie w przyjmowaniu i utrzymywaniu
skorygowanej pozycji stopy stanowią pozycje odciążające.
Wy
ższ
W związku z tym, że najczęstszą przyczyną
płaskostopia statycznego jest niewydolność układu
mięśniowo – więzadłowego, stosuje się trzy kryteria
doboru ćwiczeń.
rci
e
KRYTERIA DOBORU ĆWICZEŃ
Slajd 22
I KRYTERIUM: DOZOWANE OBCIĄŻENIE CIĘŻAREM CIAŁA
Stopień odciążenia lub obciążenia zależy od pozycji
wyjściowej:
Sp
o
• leżenie przodem z kolanami ugiętymi,
• leżenie tyłem, kkd ugięte, stopy oparte o ścianę lub drabinki,
• leżenie tyłem, kkd ugięte, stopy oparte o podłoże,
• siad na podwyższeniu, stopy oparte o podłoże,
• stanie obunóż,
• stanie obunóż z utrzymaniem jakiegoś ciężaru,
• stanie jednonóż,
uk
ac
ja
w
• marsz, podskoki, zeskoki
Slajd 23
II KRYTERIUM: ANATOMICZNE
Przy doborze ćwiczeń należy uwzględnić położenie
i funkcję mm wysklepiających stopę, czyli rodzaje ruchów
charakterystycznych dla tych mięśni.
III KRYTERIUM: DZIELĄCE ĆWICZENIA NA ANALITYCZNE
I SYNTETYCZNE
Wy
ższ
aS
zko
ła
Ed
Podczas postępowania analitycznego wzmacnia się
poszczególne grupy mięśniowe.
Ćwiczenia syntetyczne aktywizują całą stopę (marsze,
biegi, itp.). Muszą one stanowić stały element
postępowania korekcyjnego ze względu na ich stałą
obecność w życiu codziennym.