Ocena jakości opieki przedporodowej z zastosowaniem Indeksu

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 3, 157-162, 2011
Ocena jakości opieki przedporodowej
z zastosowaniem Indeksu Kessnera oraz jej związku
z czynnikami socjalno-demograficznymi i zakończeniem ciąży
EWA PIEKARSKA, GRZEGORZ KRASOMSKI
Streszczenie
Jakość opieki przedporodowej nad kobietą ciężarną zaliczana jest do zasadniczych czynników warunkujących zdrowotność ludzkiej populacji. Indeks Kessnera jest wystandaryzowanym narzędziem stosowanym w krajach zachodnich
do określenia jakości opieki przedporodowej w wybranych populacjach kobiet ciężarnych. Cel: Pomiar jakości opieki
przedporodowej z użyciem Indeksu Kessnera oraz ocena jej związku z czynnikami socjalno-demograficznymi, czasem
trwania ciąży i sposobem ukończenia porodu. Materiał i metody: Retrospektywna analiza dokumentacji położniczej
1539 matek i ich noworodków. Określono jakość opieki przedporodowej i przeanalizowano jej związek z porodami
przedwczesnymi, czynnikami socjalno-demograficznymi, sposobem zakończenia porodu oraz stanem klinicznym noworodków po urodzeniu. Do zbadania zależności pomiędzy analizowanymi cechami użyto testów statystycznych chi2
oraz t-Studenta. Dla wnioskowania statystycznego przyjęto poziom istotności 0,05. Wyniki: Ciężarne, których jakość
opieki przedporodowej mierzonej Indeksem Kessnera określono na rodzaj nieodpowiedni stanowiły około 1/3 ogółu.
Ich odsetek był na zbliżonym poziomie zarówno w mieście (29,17%), jak i na wsi (28,46%). Na pomiar jakości znamiennie wpłynęło wykształcenie badanych (p = 0,0002). Grupę najgorzej wykształconą (wykształcenie podstawowe
i zawodowe łącznie) wyróżnił najwyższy odsetek z nieodpowiednią (37,53%) oraz najniższy z odpowiednią (46,08%)
opieką. Niewłaściwa postawa matek wyrażona w jakości opieki przedporodowej istotnie wpłynęła na zbyt wczesne
zakończenie ciąży (p = 0,0001). Porody przedwczesne dotyczyły najczęściej ciężarnych nieodpowiednio korzystających z opieki przedporodowej (36,69%). Sposób zakończenia porodu znacząco korelował z badaną jakością opieki
(p = 0,0063). Przez cięcie cesarskie najczęściej rodziły matki z opieką ocenioną na rodzaj pośredni (40,91%). Wnioski:
Najsilniejszym czynnikiem socjalno-demograficznym wpływającym na jakość opieki było wykształcenie ciężarnych.
Najmniej porodów o czasie odbyły matki nieodpowiednio korzystające z opieki przedporodowej. Cięcia cesarskie najczęściej dotyczyły ciężarnych z pośrednim rodzajem opieki.
Słowa kluczowe: Indeks Kessnera, opieka przedporodowa, czynniki socjalno-demograficzne, poród przedwczesny
Wstęp
Rozwój fizyczny i intelektualny człowieka w kolejnych
etapach jego życia uzależniony jest od przebiegu ciąży
i porodu [8]. Dążeniem systemu opieki nad ciężarną i jej
dzieckiem jest ciągła poprawa świadczonej opieki. Należy
ją traktować jako narzędzie umożliwiające zmniejszenie
zachorowalności i umieralności matek oraz ich potomstwa
[8, 10, 12]. Zapewnienie opieki o właściwej jakości umożliwia systematyczna i krytyczna jej analiza zgodnie z zaplanowanym schematem. Analiza może dotyczyć oceny
dostępnych struktur, stosowanych procedur diagnostyczno-leczniczych lub przebiegu i zakończenia ciąży [12, 13].
W krajach zachodnich najbardziej popularną metodą
stosowaną do pomiaru jakości opieki przedporodowej, polecaną również jako wzorcową przez American College of
Obstetricians and Gynecologists (ACOG) jest Indeks Kessnera. Obejmuje trzy wykładniki: tydzień ciąży, w którym
ciężarna rozpoczęła opiekę przedporodową, ilość odbytych wizyt oraz tydzień zakończenia ciąży. Dzieli opiekę
na rodzaj odpowiedni, nieodpowiedni i pośredni [1, 2, 4].
Daje możliwość oceny wystąpienia ryzyka porodu przedwczesnego w wybranych populacjach kobiet ciężarnych.
W dostępnym piśmiennictwie obserwuje się niewielką
ilość badań oceniających w Polsce jakość opieki przedporodowej z użyciem tej metody.
Cel pracy
Pomiar jakości opieki przedporodowej z użyciem Indeksu Kessnera oraz ocena jej związku z czynnikami socjalno-demograficznymi, czasem trwania ciąży i sposobem
ukończenia porodu.
Materiał i metody
Metodą retrospektywnej analizy prześledzono dokumentację położniczą 1539 matek i ich noworodków, po porodach odbytych w Klinice Położnictwa i Ginekologii
ICZMP w Łodzi. Z badań wyeliminowano dokumentację
porodów płodów martwych, porodów ciąż bliźniaczych,
matek hospitalizowanych w czasie ciąży, w których dokumentacji medycznej nie było kart ciążowych. Szczegółowo
prześledzono: datę ostatniej miesiączki, długość trwania
ciąży w momencie zgłoszenia się na pierwszą wizytę do
położnika i odbycia porodu, liczbę wizyt przedporodowych ogółem, długość i urodzeniową masę ciała noworodków, ich stan kliniczny w skali Apgar w 10. minucie życia,
II Katedra Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
158
E. Piekarska, G. Krasomski
sposób porodu oraz oddziałujące na ciężarną wybrane
parametry (wiek, miejsce zamieszkania, stan cywilny,
wykształcenie, rodność). Po zastosowaniu kryteriów Indeksu Kessnera oceniono jakość opieki przedporodowej
ciężarnych oraz jej związek z przedwczesnym zakończeniem ciąży, z czynnikami socjalno-demograficznymi, sposobem zakończenia porodu oraz stanem klinicznym noworodków bezpośrednio po urodzeniu. Zebrany materiał
poddano analizie opisowej i statystycznej.
Wartości parametrów mierzonych w skali nominalnej,
scharakteryzowano za pomocą liczby i odsetka. Do zbadania zależności pomiędzy analizowanymi cechami użyto
testów statystycznych chi2 oraz t-Studenta. Dla wnioskowania statystycznego przyjęto poziom istotności 0,05.
W przedstawionej populacji 17% (267) ciężarnych zamieszkiwało środowisko wiejskie, pozostałe miejskie. Wyniki wskazały, że miejsce zamieszkania nie wpłynęło istotnie na jakość opieki przedporodowej (p = 0,3436). W poszczególnych rodzajach odsetek kobiet w obu grupach był
na zbliżonym poziomie (tab. 1). Wiek badanych mieścił się
pomiędzy 15. a 44. rokiem życia. W grupie powyżej 35. r.ż.
1,7% (26) miało więcej niż 40 lat. Nie wykazano znamiennej
zależności (p = 0,9890) pomiędzy wiekiem matek a zmierzoną Indeksem Kessnera jakością opieki przedporodowej. Wśród wszystkich grup wiekowych uwagę zwraca
najniższy odsetek matek młodocianych w nieodpowiednim (25%) i najwyższy w odpowiednim (53,13%) rodzaju
opieki (tab. 1).
Odnotowano 75% (1153) ciężarnych zamężnych oraz
25% (386) pozostałych rozumianych jako niezamężne,
wśród których znalazły się panny, kobiety rozwiedzione
i żyjące w wolnych związkach. Dominowały pierworódki
w liczbie 1024 (66,5%). Ich odsetek z odpowiednim rodzajem jakości był najwyższy (52,34%), z pośrednim najniższy
(19,34%). Licznych wieloródek, tj. rodzących po raz czwarty i więcej razy, odnotowano najmniej – 40 (2,6% ogółu).
Stan cywilny matek (p = 0,4592) i ich rodność (p = 0,6225)
nie korelowały istotnie z badaną jakością (tab. 1).
Ciężarne z wykształceniem średnim i wyższym, łącznie
stanowiły około 2/3 ogółu. Kobiety najgorzej
wykształcone umieszczono w grupie z wykształceniem
zawodowym i podstawowym łącznie, określając jako
pozostałe, stanowiły 27% (421).
Wyniki
Szczegółowej analizie poddano trzy wykładniki opieki
przedporodowej, tj. tydzień ciąży, w którym ciężarne rozpoczęły opiekę, ilość wizyt odbytych do położnika oraz
czas trwania ciąży. Dane zweryfikowano w oparciu o kryteria Indeksu Kessnera. Otrzymano trzy grupy matek:
z odpowiednim 50,95%, pośrednim 20,01% i nieodpowiednim 29,04% rodzajem jakości opieki przedporodowej mierzonej Indeksem Kessnera. Najmniej liczną stanowiła grupa z opieką określoną na rodzaj pośredni (308). Grupa
z najlepszą jakością (rodzaj odpowiedni) okazała się ponaddwukrotnie większa (784). W dalszym toku badań
określono wpływ na jakość opieki oddziałujących podczas
ciąży wybranych parametrów socjalno-demograficznych
(tab. 1).
Tabela 1. Wpływ czynników socjalno-demograficznych na jakość opieki przedporodowej
mierzonej z użyciem Indeksu Kessnera
Czynniki socjalnodemograficzne
Miejsce
zamieszkania
Wiek
Stan cywilny
Wykształcenie
Rodność
Rodzaj opieki przedporodowej wg Indeksu Kessnera
odpowiedni
pośredni
nieodpowiedni
Istotność
statystyczna p
n
%
n
%
n
%
miasto
655
51,49
246
19,34
371
29,17
p > 0,05
wieś
129
48,32
62
23,22
76
28,46
p > 0,05
< 18 rż
17
53,13
7
21,87
8
25,00
p > 0,05
19-35 lat
696
50,84
273
19,94
400
29,22
p > 0,05
> 35 lat
71
51,45
28
20,29
39
28,26
p > 0,05
zamężne
578
50,13
238
20,64
337
29,23
p > 0,05
pozostałe
206
53,37
70
18,13
110
28,50
p > 0,05
wyższe
247
53,81
100
21,79
112
24,40
p < 0,05
średnie
343
52,05
139
21,09
177
26,86
p < 0,05
pozostałe
194
46,08
69
16,39
158
37,53
p < 0,05
pierworódki
536
52,34
198
19,34
290
28,32
p > 0,05
wieloródki
228
48,00
101
21,26
146
30,74
p > 0,05
l. wieloródki
20
50,00
9
22,50
11
27,50
p > 0,05
n – ilość matek w grupach
Ocena jakości opieki przedporodowej z zastosowaniem Indeksu Kessnera oraz jej związku z czynnikami...
Wykształcenie ciężarnych okazało się najsilniej oddziałującym spośród badanych, czynnikiem socjalno-demograficznym. Zależność pomiędzy poziomem wykształcenia a jakością była znamienna statystycznie (p = 0,0002).
Grupę z wykształceniem najniższym cechował najwyższy
odsetek (37,53%) z rodzajem nieodpowiednim. W grupie
kobiet najlepiej wykształconych (z wykształceniem wyższym) był o 13,13% niższy, wyniósł 24,40% (tab. 1).
Analizując związek porodów przedwczesnych z jakością ocenioną Indeksem Kessnera wykazano, że długość
trwania ciąży była istotnie związana z określonym u matek
rodzajem opieki (p = 0,0001).
Najwięcej porodów przedwczesnych – 36,69% (164)
odnotowano w grupie najgorzej korzystającej z opieki
przedporodowej (z rodzajem nieodpowiednim). W porównaniu z matkami z odpowiednim rodzajem jakości, odsetek
porodów odbytych przed ukończeniem 37. t.c. był wyższy
o 23,30% (tab. 2). Najczęstszą przyczyną przedwczesnego
zakończenia ciąży było: przedwczesne pęknięcie pęcherza
płodowego, niewydolność cieśniowo-szyjkowa, zakażenie
wewnątrzmaciczne, łożysko przodujące lub przedwcześnie oddzielające się.
Określona Indeksem Kessnera jakość opieki znacząco
korelowała ze sposobem zakończenia porodu (p = 0,0063)
(tab. 3). Porody przez cięcie cesarskie dotyczyły głównie
grupy z rodzajem pośrednim (40,91%). Były to zazwyczaj
matki z ciążą powikłaną, której przebieg zmuszał do szczególnego nadzoru położniczego i operacyjnego zakończenia.
W grupie z rodzajem nieodpowiednim ilość porodów tak
zakończonych była o 12% niższa, wyniosła 28,19% (tab. 3).
Nie wykazano istotnego związku z uzyskaną w 10. minucie po narodzeniu, końcową oceną stanu klinicznego
noworodków w skali Apgar, (p = 0,1787). Procentowo
najmniej porodów noworodków ze skalą Apgar > 7 punktów, dotyczyło grupy matek z rodzajem nieodpowiednim
– 88,81% (397). W grupie matek z jakością odpowiednią
było ich więcej o 3,92% (tab. 4).
Badanie testem t-Studenta potwierdziło brak istotnej
zależności punktowej oceny noworodków w skali Apgar
od jakości opieki matek ocenionej metodą Indeksu Kessnera. W grupie kobiet najgorzej korzystających z opieki
położniczej (rodzaj nieodpowiedni) średnia urodzeniowa
masa ciała dzieci osiągnęła najniższą wartość, wyniosła
Tabela 2. Wpływ jakości opieki wg Indeksu Kessnera na czas trwania ciąży
Czas trwania ciąży
Rodzaj jakości opieki
przedporodowej matek
Istotność
statystyczna p
37-42. t.c.
(porody o czasie)
< 37. t.c.
(porody przedwczesne)
n
%
n
%
Odpowiednia
105
13,39
679
86,61
p < 0,05
Pośrednia
50
16,23
258
83,77
p < 0,05
Nieodpowiednia
164
36,69
283
63,31
p < 0,05
n – ilość porodów w grupach matek
Tabela 3. Wpływ jakości opieki przedporodowej wg Indeksu Kessnera na sposób zakończenia porodu
Rodzaj
jakości opieki
Sposób zakończenia porodu
siłami natury
cesarskie cięcie
kleszczowy
Istotność
statystyczna
n
%
n
%
n
%
p
Odpowiedni
470
59,95
247
31,5
67
8,55
p < 0,05
Pośredni
157
50,97
126
40,91
25
8,12
p < 0,05
Nieodpowiedni
282
63,09
126
28,19
39
8,72
p < 0,05
n – ilość matek w grupach
Tabela 4. Wpływ jakości opieki wg Indeksu Kessnera na ocenę stanu klinicznego noworodków w skali Apgar
Ocena stanu klinicznego noworodków w skali Apgar
w 10. minucie życia
Rodzaj
jakości opieki
1-3 pkt.
159
4-7 pkt.
Istotność
statystyczna
> 7 pkt.
n
%
n
%
n
%
Odpowiedni
7
0,89
50
6,38
727
92,73
p > 0,05
Pośredni
2
0,65
25
8,12
281
91,23
p > 0,05
Nieodpowiedni
7
1,57
43
9,62
397
88,81
p > 0,05
n – ilość noworodków w grupach matek
160
E. Piekarska, G. Krasomski
Tabela 5. Wybrane parametry noworodkowe w grupach matek
z określoną Indeksem Kessnera jakością opieki przedporodowej
Parametry noworodkowe
Masa ciała – gramy
średnia (± odchylenie
standardowe; zakres)
Grupa matek
z odpowiednią
jakością opieki
3177
(± 656; 500-4770)
Grupa matek
z pośrednią jakością
opieki
Grupa matek
z nieodpowiednią
jakością opieki
Istotność
statystyczna p
3254
(± 605; 500-5050)
3126
(± 742; 450-4640)
p > 0,05
Długość ciała – cm
średnia (± odchylenie
standardowe; zakres)
53,75
(± 4,35; 29-64)
53,77
53,24
(± 3,99; 31-65)
(± 4,83; 28-62)
Skala Apgar – 10. min. średnia
(± odchylenie standardowe;
zakres)
8,80
(± 1,17; 1-10)
8,81
8,67
(± 1,18; 1-10 )
(± 1,42; 1-10)
3126 ± 742 g. Mimo to, parametry noworodkowe między
grupami matek istotnie nie różniły się (tab. 5).
Dyskusja
Znanych jest wiele sposobów analizy i oceny jakości
opieki przedporodowej [1, 12, 13]. W krajach zachodnich
stosowaną od wielu lat metodą pomiaru jakości opieki
przedporodowej jest Indeks Kessnera. Kryterium stanowi
łączna ocena: czasu trwania ciąży w momencie zgłoszenia
się na pierwszą wizytę do położnika, czasu zakończenia
ciąży oraz ilości wizyt [2, 4]. W Polsce powyższe wykładniki opieki rozpatrywane są zwykle oddzielnie[1].
Opiekę przedporodową o właściwej jakości powinno
cechować wczesne jej rozpoczęcie oraz niezbędna ilość
odbytych wizyt [1-3, 10]. W wielu przypadkach wczesne
odbycie pierwszej wizyty u położnika wymusza nieprawidłowy przebieg ciąży. W zapewnieniu opieki konieczna
jest systematyczna współpraca ciężarnej z położnikiem. To
ona decyduje o momencie zgłoszenia się na pierwszą
wizytę i o częstości wizyt [3, 10].
Wczesna identyfikacja niekorzystnych czynników
w ramach opieki przedporodowej, stwarza szansę na
zmniejszenie lub eliminację ich oddziaływaniaw przebiegu
całej ciąży. Pozwala na wdrożenie optymalnego postępowania profilaktycznego, diagnostycznego i leczniczego.
W uświadomieniu matce potrzeby opieki położniczej
duże znaczenie odgrywają warunki socjalno-demograficzne w jakich przebywa [3, 5]. Wśród naszych badanych
na pierwszy plan wysunęło się wykształcenie ciężarnych,
które znacząco korelowało z jakością określoną Indeksem
Kessnera (p = 0,0002). Kobiety najgorzej wykształcone (zawodowe i podstawowe łącznie) charakteryzował największy odsetek z nieodpowiednim rodzajem opieki (37,53%).
W grupie z wykształceniem wyższym był niższy o 13,13%.
Doniesienia potwierdzają, że z dobrej jakości opieki najczęściej korzystają kobiety reprezentujące średnie lub
wyższe wykształcenie [1, 3].
Rozumieją one potrzebę regularnej opieki profilaktycznej w okresie ciąży.
p > 0,05
p > 0,05
Uwagę położników zwraca wciąż rosnąca liczba ciężarnych młodocianych [15]. Ciąża poniżej 18. roku życia
może stanowić istotny czynnik predysponujący do wystąpienia nieprawidłowego jej przebiegu. Z tego względu
powinna być objęta wnikliwą opieką położniczą [6]. Uzyskane wyniki były zadowalające. Matki nieletnie dobrze
korzystały z opieki przedporodowej, stanowiły najmniejszą grupę z nieodpowiednią (25%) i największą z odpowiednią (53,13%) jakością. Mimo to, nie odnotowano istotnej zależności.
Wielorództwo w populacji naszego kraju jest zjawiskiem coraz rzadziej rejestrowanym. Autorzy są zgodni,
że jakość opieki w ich przypadku często ogranicza późna
zgłaszalność do lekarza oraz nieregularne lub rzadkie
wizyty [11]. Niezależnie od rodności, odsetek pierworódek, wieloródek i licznych wieloródek (rodzących po
raz czwarty i więcej) w poszczególnych rodzajach opieki
wśród naszych badanych osiągnął zbliżone wartości.
Zgodnie ze stanowiskiem położników, zakończenie
ciąży lub porodu przez cięcie cesarskie jest zasadne, gdy
dalsze oczekiwanie na ich naturalne zakończenie stanowi
znaczne niebezpieczeństwo dla matki i dziecka. Zauważa
się związek rosnącej ilości cięć cesarskich ze względu na
zagrażającą zamartwicę płodu z ulepszeniem stosowanych
w położnictwie metod diagnostycznych [18]. Stały postęp
przyczynia się do wzrostu odsetka cięć również w porodzie przedwczesnym [14]. Porody zakończone cięciem
cesarskim szczególnie dotyczyły matek z jakością określoną na rodzaj pośredni (p = 0,0063). Wśród ciężarnych
objętych właściwą opieką przedporodową wyższa liczba
porodów operacyjnych wynika z większej możliwości
wychwycenia patologii [1].
Indeks Kessnera znajduje zastosowanie w ocenie ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego. Delgado i wsp.
porównali używane w Stanach Zjednoczonych Indeks
APNCU i Indeks Kessnera. Wykazali ściślejszy związek
wystąpienia ryzyka porodu przedwczesnego z wynikami
opieki ocenianej w oparciu o Indeks Kessnera [4]. Przedwczesne zakończenie ciąży, zazwyczaj jest następstwem
nieodpowiedniej jakości opieki prenatalnej i wynika z ma-
Ocena jakości opieki przedporodowej z zastosowaniem Indeksu Kessnera oraz jej związku z czynnikami...
łej ilości odbytych przez matkę wizyt [3]. Uzyskane przez
nas wyniki są analogiczne. Pomiar jakości z zastosowaniem Indeksu Kessnera potwierdził największą ilość porodów przedwczesnych (36,69%-164) wśród matek najgorzej
(rodzaj nieodpowiedni) korzystających z opieki przedporodowej. Odsetek ciąż zakończonych przed 37. t.c.
w grupie z najlepszą jakością (rodzaj odpowiedni) był niższy o 23,30%.
Zapewnienie właściwej opieki przedporodowej umożliwia obustronna współpraca szpitali i otwartej opieki zdrowotnej [8, 16]. Szczególną rolę odgrywają działania profilaktyczne w rejonowych poradniach dla kobiet oraz
w innych placówkach poza publicznymi, które spełniają
podobne funkcje [10]. Zastosowanie metody Indeksu Kessnera lub wdrożenie nowych, skutecznych programów
profilaktycznych, w niektórych populacjach może spowodować poprawę jakości opieki okołoporodowej i obniżenie ilości porodów przedwczesnych.
Znaczne polepszenie świadczonej w Polsce opieki nad
kobietą ciężarną umożliwiło wprowadzenie w 1995 roku
systemu referencyjnego, właściwe wyszkolenie kadr medycznych, wyposażenie w odpowiedni sprzęt i nowoczesną aparaturę medyczną oraz upowszechnienie standardów postępowania położniczego [8]. Ocena jakości
opieki zdrowotnej i analizowanie danych w celu poprawy
procesu opieki lub skutków interwencji, w medycynie stanowią wciąż aktualny priorytet [13].
Piśmiennictwo
[1] Gut R., Listos T. (1998) Indeks Kessnera – jako wykładnik
opieki prenatalnej. Ginekol. Pol. 69(12): 1228-1234.
[2] Delvaux. T., Buekens P., Godin L. i wsp. (2001) Barriers to
prenatal care in Europe. Am. J. Prev. Med. 21: 52-59.
[3] Rymkiewicz L., Leibschang J., Filipp E., Mazur J. (2003) Wiek
[6] Kaźmierczak W., Fiegler-Rudol P., Węgrzyn P. i wsp. (2005)
Przebieg ciąży i porodu u kobiet poniżej 18. oraz powyżej 35
roku życia. Ginekol. Pol. 76(12): 980-985.
[7] Królak-Olejnik B., Halaba Z., Karpe J. i wsp. (2009) Analiza
stanu noworodków urodzonych o czasie drogą cięcia cesarskiego w Klinice Perinatologii i Ginekologii w Zabrzu. Peri-
nat. Neonat. Ginekol. 2(1): 53-56.
[8] Bręborowicz G.H., Gadzinowski J. (2006) Zasady organizacji
opieki perinatalnej. [W:] Ciąża wysokiego ryzyka, red. Bręborowicz G.H, OWN Poznań, 2: 13-28.
[9] Cieśla B., Hanke W., Kawczynski P., Kwiatkowska M. i wsp.
(2006) Ocena realizacjitrójpoziomowej opieki perinatalnej
w województwie łódzkim w przypadku wcześniactwai hipotrofii. Klin Perinat. Ginekol. 42(2): 65-68.
[10] Wdowiak A., Wiktor K., Wiktor H. (2004) Analiza jakości
świadczeń zdrowotnych w opiece prenatalnej. Zdrowie Pu-
bliczne 114(3): 301-303.
[11] Matusiak R., Szymusik K., Konińska-Kaczyńska A. i wsp.
(2002) Czy wielokrotne wielorództwo jest położniczym czynnikiem ryzyka? Ginekol. Pol. 77(12): 937-943.
[12] Chazan B. (2005) Organizacja opieki medycznej. [W:] Położnictwo i Ginekologia, red. Bręborowicz G.H. PZWL 1: 59-67.
[13] Bocz A. (2000) Ocena jakości opieki medycznej w położ-
nictwie i ginekologii oparta na zasadach evidence based medicine (EBM). Medycyna praktyczna: Ginekologia i Położ-
nictwo. 1(5): 92-101.
[14] Czajka R., Torbe A., Rzepka R., i wsp. (2007) Analiza wska-
zań do cięcia cesarskiego cesarskiego w porodzie przedwczesnym. Klin. Perinat. Ginekol. 1(4): 53-55.
[15] Eure R., Lindsay K., Grave S. (2002) Risk of adverse pregnancy outcomes in young adolescent parturiants in an innercity hospital. Am. J. Obstet. Gynecol. 186: 918-920.
[16] Dziamba A. (1998) Analiza opieki przedporodowej w województwie tarnobrzeskim w latach 1976-1997. Ginekol. Pol.
69(12): 1235-1239.
[17] Biesiada L., Jaworska-Pietraszek J., Krajeński P. i wsp. (2006)
Późne macierzyństwo jako czynnik ryzyka dla płodu. Klin.
Perinat. Ginekol. 42(3): 48-52.
[18] Kaźmierczak W., Fiegler-Rudol P., Grzonka D., Merta J. (2006)
Cięcie cesarskie czy poród siłami natury – analiza ewolucji
wskazań do cesarskiego cięcia na przykładzie działalności
ośrodka III stopnia referencyjności perinatologicznej. Gine-
matki, wykształcenie, jakość opieki położniczej w czasie ciąży, a ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego. Medycy-
na Wieku Rozwojowego 1, 7, 3: 149-156.
[4] Delgado-Rodriguez M., Gomez-Olmedo M., Bueno-Cavanillas
A. i wsp. (1997) Comparison of 2 indices of prenatal care and
risk of preterm delivery. Gac. Sanit. 11: 136-142.
[5] Finch B.,K. (2003) Socioeconomic gradients and low birthweight: empirical and policy considerations. Health Serv.
Res. 38: 1819-1841.
161
kol. Pol. 2(1): 179-184.
J
Ewa Piekarska
II Katedra Ginekologii i Położnictwa UM w Łodzi
93-338 Łódź ul. Rzgowska 281/289
e-mail:[email protected]
The assessment of the prenatal care quality with use of Kessner’s Index
and its relation to social-demographic factors and the way of delivery
The quality of prenatal care of pregnant woman is one of the most important factor which determine wellbeing of
a human population. Kessner's Index is a standard instrument which is applied in western countries in order to determine a quality of prenatal care of chosen populations of pregnant women. Objectives: The measurement of prenatal
care quality with use of Kessner’s Index and the assessment of its connection between social-demographic factors,
the duration of pregnancy and the way of delivery. Material and methods: The retrospective analysis of the medical
record of 1539 mothers and their infants. The quality of prenatal care was defined and the connection with preterm
delivery, the way of baby birth, the health state of infants and social-demographic factors were analysed. The statistical
tests called t-Student and chi2 were used to discover the relationship between the analysed features. For making further
analyses the level of relevance 0,05 was established. Results: The quality of the level of prenatal care was measured
by Kessner`s Index. 1/3 women from all had inappropriate prenatal care. The percentage was at the similar level in
162
E. Piekarska, G. Krasomski
the city (29.17%) and in the country (28.46%). The level of education had big influence on the measurement
(p = 0.0002). In the group of the worst educated women (elementary education and vocaeducation) there were 37.53%
of mothers who had inappropriate care and 46.08% had the lowest level of prenatal case which was called appropriate.
The unsuitable mother’s attitude toward the prenatal care had significant influence on the preterm delivery
(p = 0.0001). Premature births concerned mostly pregnant women who inappropriately benefited from the prenatal
care (36.69%). The way in which the baby was delivered was significantly correlated with the level of prenatal care
(p = 0.0063). 40.91% of women who used intermediate level of prenatal care usually had caesarean section.
Conclusions: The most important social-demographic factor which has influence on the prenatal care is the level of
education. Mothers using prenatal care inapproprietly gave the least births in time. Women who used intermediate
level of prenatal care usually had caesarean section.
Key words: Kessner’s Index, prenatal care, social-demographic factors, premature birth