ZAJĘCIA 2.

ZAJĘCIA 2.
Shift-share analysis1
Analiza przesunięd udziałów (ang. shift-share analysis ) stanowi narzędzie opisowej analizy danych,
umożliwiającym przeprowadzenie pogłębionych badao nad charakterem zmian zachodzących w wielkościach
ekonomicznych. Przesłanką wykorzystania tej metody jest fakt, iż różnice pomiędzy jednostkami
przestrzennymi nie ograniczają się jedynie do odchyleo standardowych. Pierwowzorem opisywanej metody
była koncepcja przesunięd lokalizacji (ang. location shifts) z 1940 stworzona przez ekonomistów Bureau of
Labor and Statistics dla pomiaru różnic tempa wzrostu gospodarczego pomiędzy stanami a krajem. Dopiero
zmiany wniesione przez Fuchsa (1962) oraz Ashby’ego (1964) doprowadziły do sformalizowania równao
klasycznej analizy shift-share oraz przyczyniły się do jej popularyzacji .
W latach 70-tych powyższe założenia stały się przyczyną krytyki stosowania metody przesunięd w analizach
regionalnych. Równolegle pojawiło się wiele wersji uwzględniających wymienione czynniki m.in. w pracach
Dinca, Loveridge’a i Selting . Pomimo ograniczeo pierwotnej wersji zastosowanej przez Dunna w 1960 r. do
obliczenia zmian wielkości zatrudniania Stanów Zjednoczonych w latach 1939-1954, po wprowadzeniu
modyfikacji, analiza przesunięd udziałów była wykorzystywana m.in. do badao regionalnych nad
produktywnością (Ledebur i Moomaw, 1981; Rigby i Anderson, 1993; Haynes i Dinc, 1997) wpływem przepływu
siły roboczej na wzrost ekonomiczny (Toft i Stough, 1986), prognozowaniem zmian w gospodarkach regionów
(Tervo i Okko, 1983), zróżnicowaniem regionów pod względem wzrostu zatrudnienia (Qiangsheng, Haynes i
Dinc, 1997; Haynes i Machunda, 1987), zmianami demograficznymi w regionach (Plane, 1989) , oceną działao
podejmowanych w ramach polityki regionalnej (Sui, 1995) lub identyfikacją dominujących branż aktywności
gospodarczej.
Ujęcie klasyczne – założenia

poziom rozwoju technologii w regionie jest zbliżony do poziomu osiąganego przez obszar referencyjny,

produktywnośd w badanym regionie jest odpowiednikiem wartości tej cechy na poziomie obszaru
referencyjnego,

struktury popytu regionu oraz obszaru referencyjnego są podobne,

brak odwzorowania wielkośd międzynarodowej i międzyregionalnej wymiany handlowej.
Efekty
Klasyczna metoda shift-share bada przyrost lub spadek wielkości ekonomicznych, występujących pomiędzy
dwoma okresami wyodrębniając przy tym trzy komponenty zmiany .
EFEKT KRAJOWY (ANG. NATIONAL EFFECT )
definiowany również jako potencjał badanego obszaru, określa wartośd przyrostu lub spadku badanej wartości,
przy założeniu, że badany region (województwo) jest na zbliżonym poziomie rozwoju, względem obszaru
referencyjnego (kraju).
EFEKT SEKTOROWY (ANG. SECTORAL , STRUCTURAL EFFECT OR INDUSTRIAL MIX)
wyraża tę częśd ogólnego przyrostu, która stanowi o wpływie zmian struktury badanej gospodarki regionalnej
na jej rozwój. Dodatnia wartośd oznacza korzystniejszą strukturę przedsiębiorstw w badanym obszarze niż w
obszarze referencyjnym.
EFEKT KONKURENCYJNY (REGIONALNY ) (ANG. COMPETITIVE OR REGIONAL EFFECT)
1
Modranka E., (2011), Rozwój gospodarczy województw w świetle teorii trzech sektorów – analiza prognoz ex-post modelu
ewaluacyjnego EUImpactModII [w:] Ekonometria przestrzenna i regionalne analizy ekonomiczne, (red.) Maciej Jewczak,
Agata Żółtaszek, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 59-73., ISBN 978-83-7525-582-9
Zajęcia 2.
Materiały pomocnicze do dwiczeo
BUDOWANIE POTENCJAŁU SEKTORA PUBLICZNEGO
mgr Emilia Modranka
Strona 1 z 2
określa poziom konkurencyjności gospodarki badanego obszaru w relacji do obszaru referencyjnego. Wartośd
efektu konkurencyjnego wskazuje, na wzrost lub spadek wartości zmiennej w sektorze na obszarze badanego
województwa. Efekt konkurencyjny, jest zatem wynikiem interregionalnych różnic w atrakcyjności pod
względem warunków prowadzenia określonej działalności. Źródłem wymienionych różnic są czynniki
endogeniczne odzwierciedlające specyfikę gospodarczą region.
Proporcja regionu
Suma efektu krajowego oraz sektorowego (EN+ES) stanowi proporcję regionu lub udział wzrostu regionu.
Zarówno efekt krajowy i sektorowy są czynnikami egzogenicznymi, determinowanymi przez krajowy wskaźnik
wzrostu, przy wyłączeniu sytuacji gospodarczej badanego regionu.
Łączna wartośd wskazanych efektów odpowiada oczekiwanemu wzrostowi wartości cechy, gdyby tempo
wzrostu w poszczególnych sektorach regionu odpowiadało dynamice krajowej . Postad klasycznej metody
przesunięd udziałów można przedstawid
X ij'  X ij  ΔX ij  X ijr  X ij (ri  r)  X ij (rij  ri )
w następujący sposób:
gdzie: Xij – wartośd cechy w okresie początkowym, X’ij – wartośd cechy w okresie koocowym, oraz:
S
r
R
 (X
'
ij
 X ij )
i 1 j1
,
S
R
 X
ij
i 1 j1
R
ri 
 (X
j 1
'
ij
 X ij )
,
R
X
j 1
r ij
ij
Xij'  Xij
;
Xij
Na podstawie wzoru (1) można wyróżnid trzy efekty składowe :
Efekt krajowy
EN ij  X ij r ,
Efekt sektorowy
ESij  X ij (r i r) ,
Efekt regionalny
ER ij  Xij (rij  ri )
Przedstawione podejście klasyczne w metodzie przesunięd udziałów koncentruje się na zależności
zmian badanej wielkości, które zachodzą w regionie z uwzględnieniem wpływu krajowego, pomijają relacje
międzyregionalne. Potrzeba zawarcia zależności przestrzennych po raz pierwszy została zgłoszona przez
2
Hewingsa (1976). Uwzględnienie korelacji pomiędzy jednostkami przestrzennymi jest szczególnie ważne przy
obliczaniu efektu regionalnego. W niniejszym opracowaniu poprzestano na zastosowaniu klasycznej metody
przesunięd udziałów. W celu uzyskania porównywalności struktury wyników w województwach poprzestano na
analizie temp (względnych zmian) efektów: r , (r i r) oraz (rij  ri ) .
2
Ibidem, s. 2. [za:] Geoffrey J. D. Hewings, On the accurancy of alternative models for stepping-down multi-county projections to counties,
Economic Geography, vol. 52, p. 206-217.
Zajęcia 2.
Materiały pomocnicze do dwiczeo
BUDOWANIE POTENCJAŁU SEKTORA PUBLICZNEGO
mgr Emilia Modranka
Strona 2 z 2