GOSPODARKA PRZESTRZENNA prof. dr hab. Waldemar W

GOSPODARKA PRZESTRZENNA prof. dr hab. Waldemar W. Budner
Studia podyplomowe: Zarządzanie nieruchomościami, Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami
WYKŁAD 2 Przestrzeo
• Podstawowymi formami warunkującymi działalnośd człowieka jest czas i przestrzeo.
• W klasycznym sensie przestrzeo to trójwymiarowa rozciągłośd (obszar), posiadająca atrybuty
jednorodności, nieskooczoności i nieograniczoności, w której zachodzą wszystkie zjawiska
fizyczne.
• Przestrzeo traktowana jest również jako miejsce zajmowane przez przedmioty materialne.
• Przestrzeo
• O ile czas jest elementem stałym w życiu człowieka, to przestrzeo jest kategorią zróżnicowaną i w
pewnych ograniczonych warunkach możliwą do kształtowania.
• Zawężając nasze rozważania do zjawisk gospodarczych uwzględnimy tylko niektóre typy
przestrzeni takie jak:
 przestrzeo geodezyjna,
 przestrzeo geograficzna,
 przestrzeo społeczno-ekonomiczna.
• Przestrzeo geodezyjna jest wynikiem pomiarów powierzchni ziemskiej. Ma charakter
homogeniczny i izotropowy. Stanowi ona punkt wyjścia do wyróżnienia kolejnych rodzajów
przestrzeni;
• Przestrzeo geograficzna – niejednorodna (heterogeniczna) obejmuje całą rzeczywistą
powierzchnię Ziemi, każdy jej punkt ma określone położenie i pewne cechy fizyczne oraz
przyrodnicze, które tworzą kompleksy wzajemnych powiązao komponentów określających
warunki w nim panujące
• Przestrzeo społeczno-ekonomiczna to częśd przestrzeni geograficznej:
• Ekumena – obszary na ziemi stale zamieszkane i wykorzystywane gospodarczo przez
człowieka;
• Subekumena – obszar na ziemi zamieszkiwany przez jedynie okresowo (np. koczownicy na
terenach półpustynnych) bądź niezamieszkany, ale wykorzystywany gospodarczo (np.
kopalnie cyny w Boliwii na wysokości 5400 m. n.p.m.).
Anekumena – obszary nie zamieszkane i nie wykorzystywane gospodarczo. Anekumena to np:
obszary pustynne, obszary polarne, najwyższe pasma górskie.
Przestrzeo a środowisko
składniki i rodzaje środowiska
przestrzeń geodezyjna
+ fizyczne
+ biotyczne
+ antropogeniczne
kształ
t
(zasó
b)
czynniki tworzące
kula ziemska jako
baza odniesienia
prawa geometrii
przyroda
prawa przyrody
człowiek
potrzeby i wartości
= środowisko geograficzne
+ społeczno-ekonomiczne
+ kulturowe
= środowisko człowieka
uwarunkowania
równowaga ekologiczna
proce
sy
(funk
cjonowa
nie)
społeczeństwo
funkcjonalno-techniczne
i ekonomiczne
mentalne, ustrojowopolityczne itd.
kształt i funkcjonowanie
(zasoby i procesy)
prawa społeczne
Cechy przestrzeni geograficznej:
• zróżnicowanie- cech natural. i antropogenicz.; jest wynikiem zarówno działalności człowieka,
jak i wynikiem procesów naturalnych.
• ograniczonośd- skooczone zasoby, co czyni ją dobrem rzadkim →„kryzysie przestrzeni”
zostają zakłócone relacje pomiędzy funkcjami przestrzeni,
• opór – stawiany działalności ludzkiej; związany jest z dostępnością poszczególnych miejsc i
ich zróżnicowanym stopniem mobilności.
• Wartośd przestrzeni (1)
Przestrzeo w której przebiegają procesy społeczno-ekonomicz. ma wartośd: ekologiczną, społeczną i
ekonomiczną,
• Wartośd ekologiczna przestrzeni: wynika z faktu, że przebiegają w niej naturalne procesy
biologiczne.
• Warunki naturalne występujące w określonym miejscu (np.: ukształt.pow., wys. n.p.m.,
warunki hydrogeologiczne, klimat itd.) znacząco wpływają na możliwości gospodarowania.
Zagospodarowanie może zakłócad równowagę ekologiczną.
• Cenne ekologicznie obszary wymagają stosowania specjalnych sposobów gospodarowania.
• Nieprawidłowe rozwiązania planistyczne i urbanistyczne zmniejszają walory środowiska,
niszczą wartośd krajobrazu, ograniczają możliwości osadnictwa, a tym samym niszczą wartośd
ekologiczną przestrzeni.
• Przestrzeo cenna ekologicznie to obszary chronione
• Wartośd przestrzeni (2)
• Społeczna wartośd przestrzeni jest skutkiem funkcji publicznych zlokalizowanych w danym
miejscu (komunikacja, oświata, służba zdrowia itd.) oraz walorów historycznych miejsca
(ratusz, rynek staromiejski, pałac)
• Typy przestrzeni miejskiej (wg J. Słodczyka):
- przestrzeo miejska publiczna (drogi, ulice, parki skwery)
- przestrzeo miejska półpubliczna (wszystkie formy przestrz. użytkowane publicznie, których
użytkowanie jest kontrolowane instytucjonalnie/administracyjnie, np. ratusz, szkoły, centrum kultury,
kościoły, stadiony… ),
- przestrzeo prywatna, właściwa dla danej grupy mieszkaoców, kontrolowana przez
administrację lokalną (np. ogrody i place zabaw, drogi osiedlowe),
- Przestrzeo prywatna rodzinna, kontrolowana tylko przez rodzinę (np. mieszkanie, dom
jednorodzinny),
- Przestrzeo prywatna indywidualna, np. własny pokój.
Wartośd przestrzeni (3)
• Najbardziej wartościowe społecznie miejsca w wybranych miastach, np. w Gorzowie Wkp.,
Poznaniu, Gdaosku, Olsztynie, Gnieźnie, Kaliszu, Lesznie, ….
• Koniecznośd ochrony społecznych walorów przestrzeni w mieście przed przestrzenną
ekspansją silnych ekonomicznie funkcji (np. bankami…)
Wartośd przestrzeni (4)
• Ekonomiczna wartośd przestrzeni/terenów wynika z faktu, że poszczególne obszary
zapewniają możliwości osiągania różnych zysków.
• Wartośd ekonomiczną przestrzeni/terenów/ziemi uwzględniono w funkcji produkcji, gdzie
czynnik „ziemi” (zasoby środowiska przyrodniczego) obok czynnika „kapitału” i czynnika
„pracy” warunkował wytwarzanie określonych dóbr.
• Wartośd ekonomiczną terenów można określid na podstawie zysków jakie możemy osiągnąd
z jednostki powierzchni, może ją też odzwierciedlad cena jednostki gruntu w obrocie
nieruchomościami.
• Wartośd ekonomiczna terenów jest istotnie powiązana z wartością ekologiczną i społeczną.
Funkcje ekonomiczne, ekologiczne i społeczne przestrzeni mogą byd względem siebie
konkurencyjne (przykłady konkurencyjności w wybranych miastach …).