Pobierz - Książki medyczne
Transkrypt
Pobierz - Książki medyczne
Słowo wstępne Pole elektromagnetyczne, jako czynnik fizyczny, jest nie do pominięcia w pracy i życiu osobistym człowieka. W przekonaniu wielu osób wpływ tego czynnika na życie i zdrowie jest niejasny, stąd skutki psychiczne i społeczne są często obciążone brakiem wiedzy. Naukowe podstawy medycyny elektromagnetycznej można umieścić w przełomie XIX i XX wieku. Podwaliny naukowe stworzyli d’Arsonval (1851-1940), francuski fizyk i fizjolog, oraz brytyjski inżynier i naukowiec Silvanus P. Thompson (18511916). Zarówno jeden badacz, jak i drugi stwierdzili po raz pierwszy w sposób zgodny z regułami postępowania naukowego, że istnieje iunctim między żywym organizmem i polem elektromagnetycznym. Ich spektakularnym odkryciem było stwierdzenie powtarzalnego zjawiska magnetofosfenów, czyli widzenia pola elektromagnetycznego na siatkówce oka. Coraz lepsze zrozumienie zjawisk bioelektromagnetycznych doprowadziło do potencjalizacji aplikacji terapeutycznej i diagnostycznej. Rozwój tej formy terapii opartej o nowoczesną medycynę rozpoczął się w latach 50-60-tych XX wieku. Pole elektromagnetyczne to też światło. Ostatnie dziesięciolecia przyniosły wiele istotnych odkryć w obszarze terapeutycznego zastosowania światła wzbogaconego także o diagnostykę fotodynamiczną. Książka profesorów Aleksandra Sieronia i Grzegorz Cieślara jest na dzisiejszym etapie rozwoju nauki, inżynierii i medycyny istotnym domknięciem niezwykle intrygującej historii spotkania tych trzech obszarów ludzkiej aktywności. Obaj profesorowie są tej historii współtwórcami i dlatego z zainteresowaniem pochylamy się nad zawartością ich pracy. Mam nadzieję, że wszyscy, którzy poświęcą swój czas na lekturę książki, znajdą w niej zaspokojenie ciekawości, ale też, a może przede wszystkim, inspirację do własnych poszukiwań w tym, wciąż nie do końca wyeksplorowanym, obszarze badawczym. Prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, Profesor Politechniki Częstochowskiej, Doshisha University w Kioto oraz Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii, Prezes Polskiego Towarzystwa Zastosowań Elektromagnetyzmu, Przewodniczący Komisji „Elektromagnetyzm w Medycynie i Biologii” Narodowego Komitetu Unii Nauk Radiowych URSI, Wiceprzewodniczący Polskiego Komitetu SEP ds. Zastosowań Pola Elektromagnetycznego w Medycynie 9 Pola magnetyczne i światło w medycynie i fizjoterapii 10 Przedmowa Nowoczesna wiedza z zakresu medycyny fizykalnej stała się w XXI wieku motorem postępu w wielu dyscyplinach medycyny, między innymi takich jak choroby wewnętrzne, reumatologia, ortopedia, czy onkologia. Trudno wyobrazić sobie współcześnie dobrze funkcjonujący szpital, zwłaszcza wieloprofilowy bez zastosowania temperatur kriogenicznych, hyperbarii czy innych metod fizycznych umożliwiających lepszą diagnostykę i terapię. Metody medycyny fizykalnej stosowane są najczęściej jako metody uzupełniające leczenie podstawowe, tym niemniej coraz częściej stają się metodami terapii z wyboru. W prezentowanej Czytelnikom książce Autorzy skupili się na zastosowaniu pól magnetycznych oraz światła w medycynie. Pola magnetyczne, zwłaszcza zmienne pola magnetyczne, po gruntownym przebadaniu na poziomie komórkowym, badań na zwierzętach laboratoryjnych oraz analizie materiału klinicznego stały się w wielu jednostkach chorobowych codzienną rutyną lekarską. Wykorzystywane są zwłaszcza takie cechy oddziaływania na człowieka pól magnetycznych, jak ich działanie przeciwbólowe, regeneracyjne, czy, co zostało wykazane w ostatnim czasie, działanie antydepresyjne. Łatwość stosowania pól magnetycznych i ich skuteczność w wielu przypadkach stała się alternatywą do leczenia farmakologicznego, co dotyczy zwłaszcza możliwości zmniejszenia stosowania niesterydowych leków przeciwzapalnych w przewlekłych schorzeniach skutkujących uporczywym bólem. Dzięki magnetoterapii bądź magnetostymulacji udaje się zniwelować lub zmniejszyć uboczne, negatywne skutki tej często nadmiernie stosowanej grupy leków przeciwbólowych. Wdrożenie światła niskoenergetycznego, którego zastosowanie w medycynie skutkuje podobnymi efektami, jak pola magnetyczne na końcu XX wieku i na początku XXI wieku było ograniczone względami ekonomicznymi, co wynikało z faktu stosowania drogich laserów. Odkrycie i wprowadzenie do produkcji na szeroką skalę znacznie tańszych diod laserowych i diod LED w istotny sposób wpłynęło na upowszechnienie aparatury medycznej stosowanej w medycynie fizykalnej. Wprowadzenie magnetoterapii, a w ostatnich latach magnetostymulacji z jonowym rezonansem cyklotronowym w połączeniu z laseroterapią, a zwłaszcza ledoterapią umożliwiło potencjalizację efektów terapeutycznych. Kariera światła w medycynie trwa bardzo długo. Pierwsze odkrycia poświęcone zjawisku fotodynamicznemu, a więc niszczeniu struktur żywych poprzez zastosowanie światła średnioenergetycznego i fotouczulacza mają ponad stuletnią historię. Rozwój nowoczesnych technologii, związany z postępem techniki oraz badania zgodne z Medycyną Opartą na Faktach umożliwiły nie tylko poszerzenie wiedzy z zakresu diagnostyki fotodynamicznej oraz leczenia z wykorzystaniem akcji fotodynamicznej, ale spowodowały także istotne obniżenie kosztów medycyny 11 Pola magnetyczne i światło w medycynie i fizjoterapii fotodynamicznej. Trudno współcześnie wyobrazić sobie nowoczesny szpital bez diagnostyki fotodynamicznej, która umożliwia wczesne wykrywanie nowotworów w stadiach trudnych, lub niemożliwych do wykrycia takimi metodami jak TK, MRI czy PET. Wprowadzenie terapii fotodynamicznej do leczenia stanów przednowotworowych, wczesnych postaci nowotworów oraz wybranych przypadków terminalnych postaci raka rozszerzyło armamentarium klinicznej onkologii. Ostatnie lata to także wprowadzenie terapii fotodynamicznej w leczeniu stanów chorobowych spowodowanych przez drobnoustroje. Wykorzystanie antybakteryjnego działania w obszarach dostępnych światłu poszerza się ostatnio o poszukiwanie metod mogących położyć kres takim schorzeniom jak np. malaria. Autorzy książki zdają sobie sprawę, że po jej przeczytaniu pozostanie niedosyt wiedzy, lecz mają nadzieję, że książka przyjęta będzie przez Czytelników życzliwie, a następne wydania poprawią jej poziom. Autorzy dedykują książkę lekarzom praktykom, teoretykom medycyny, fizjoterapeutom a także studentom tych dyscyplin oraz specjalistom z innych dziedzin wiedzy, bez których nie było by postępu w medycynie fizykalnej. Myślę tutaj o biochemikach, biologach, chemikach, biofizykach i fizykach, którym tą drogą Autorzy chcą podziękować za ich wiedzę, a także za lata współpracy, które umożliwiły rozwój tej dyscypliny medycznej w kierowanej przeze mnie Katedrze i Oddziale Klinicznym Chorób Wewnętrznych, Angiologii i Medycyny Fizykalnej ulokowanym od wielu lat w Szpitalu Specjalistycznym Nr 2 w Bytomiu. Prof. dr hab. n. med. dr h. c. Aleksander SieroÒ Kierownik Katedry i Oddzia≥u Klinicznego ChorÛb WewnÍtrznych, Angiologii i Medycyny Fizykalnej w Bytomiu ålπskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 12