POSTĘP I HIGIENA

SZKOLENIE DLA NAUCZYCIELI
TOWARZYSZĄCE WYSTAWIE
POSTĘP I HIGIENA
6–7 lutego 2015
(piątek–sobota)
Prezentowana w Zachęcie wystawa poświęcona jest pułapkom modernizacji
w kontekście wspólnej dla sztuki i nauki początków XX wieku idealistycznej
wiary w postęp. Pomyślana została jako esej, który krytycznie analizuje
związek idei modernizmu z takimi zjawiskami jak inżynieria genetyczna,
eugenika czy badania nad czystością rasy, zwracając jednocześnie uwagę
na ich wpływ na współczesny świat.
Szkolenie obejmujące 12 godzin lekcyjnych przeznaczone jest przede
wszystkim dla nauczycieli wiedzy o kulturze, historii, wiedzy o społeczeństwie
i języka polskiego w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
Uczestnicy otrzymają zaświadczenie ukończenia kursu oraz materiały
edukacyjne.
W szkoleniu mogą wziąć udział nauczyciele szkół warszawskich.
ZAPISY poprzez formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie wcies.edu.pl
liczba miejsc ograniczona
INFORMACJE dział edukacji Zachęty: Anna Zdzieborska, tel. 22 556 96 42, [email protected]
ZAJĘCIA odbywają się w Zachęcie — Narodowej Galerii Sztuki, pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
zbiórka w holu głównym
Organizatorzy: Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki oraz Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń
zacheta.art.pl wcies.edu.pl
PROGRAM SZKOLENIA
6 lutego 2015 (piątek)
godz. 17–18.30 Zdrowe miasto, zdrowe ciało, zdrowe społeczeństwo — oprowadzanie
i warsztaty na wystawie
prowadzenie: Karolina Żyniewicz (edukatorka Zachęty)
Utopijne koncepcje nowoczesnego miasta nie ograniczały się do architektury i urbanistyki,
ale oddziaływały na wszystkie dziedziny życia. W nowoczesnym, zdrowym, funkcjonalnym
mieście mieli żyć nowocześni, zdrowi ludzie o pięknych ciałach. Za ulepszaniem przestrzeni
do życia miało iść ulepszanie społeczeństwa. W takim ujęciu jednostki stanowią elementy
systemu, które muszą spełniać określone standardy, żeby postęp był możliwy. Czy rzeczywiście wszystkie indywidualne potrzeby ludzi zostają zaspokojone? Co z jednostkami, które nie
pasują do wizji idealnego człowieka? Inność może być rozumiana wielorako: jako ułomność
organizmu (choroba fizyczna czy psychiczna), ale może też wynikać z pochodzenia lub
odmiennego niż u większości sposobu myślenia. Czy jakakolwiek wyższa idea może usprawiedliwiać nietolerancję?
godz. 18.30–20 Po koloniach — oprowadzanie i warsztaty na wystawie
prowadzenie: Sara Magdzicka (edukatorka Zachęty)
Wystawa mówi o różnych wykluczeniach społecznych na przestrzeni XX wieku. Jedną z konsekwencji modernistycznego myślenia jest odbijający się echem do dziś problem imigrantów — ludzi pozostających poza swoim kręgiem kulturowym. Na warsztatach prześledzimy
jedną ze ścieżek tematycznych, jakie porusza wystawa: od prac nawiązujących do czasów
kolonii europejskich na innych kontynentach po prace mówiące o współczesnych problemach osób wykluczonych.
7 lutego 2015 (sobota)
godz. 9–12 Czyste i nieczyste, cywilizowane i zacofane. Filozoficzne rozważania wokół
wystawy Postęp i higiena — warsztaty
prowadzenie: Olga Cielemęcka
Immanuel Kant pytał w Sporze fakultetów: „Czy rodzaj ludzki stale zmierza ku temu, co
lepsze?” i sam sobie udzielał odpowiedzi twierdzącej. Jednak doświadczenie okrucieństw
XX wieku, historia wykluczeń, czystek etnicznych, obozów zagłady, systemowego rasizmu,
wysiedleń i kolonizacji każą nam stale na nowo podejmować pytanie o to, czym jest owo
kantowskie „lepsze”. Czym jest postęp, modernizacja, marzenie o stworzeniu idealnego społeczeństwa, miasta, populacji? Pytania te podejmują współcześni filozofowie, m.in. Michel
Foucault czy Theodor Adorno, starając się dociec, jaką cenę niesie ze sobą idea postępu
i komu tę cenę wypadnie zapłacić.
Podczas warsztatów za punkt wyjścia przyjmując lekturę tekstów Gayatri Chakravorty Spivak
oraz Michela Foucaulta, podejmujemy krytyczną refleksję nad pojęciami postępu, władzy
i panowania, oraz nad (bio)politycznymi i społecznymi mechanizmami odpowiedzialnymi
za przemoc i wykluczenie.
Olga Cielemęcka — filozofka, teoretyczka feminizmu i edukatorka. W Zakładzie Etyki Instytutu Filozofii UW pisze
doktorat poświęcony kategoriom tego, co „ludzkie” i co „nieludzkie”. W swojej pracy badawczej w poszukiwaniu
nowych artykulacji podmiotowości, wspólnoty i współpracy łączy perspektywę filozoficzną, feminizm i posthumanizm. Stypendystka Wirth Institute for Austrian and Central European Studies na University of Alberta w Kanadzie.
Pracowała jako edukatorka w Muzeum Historii Żydów Polskich, prowadziła także zajęcia zatytułowane De/montaż
—filozoficzny niezbędnik filozofii kultury w 2 SLO w Warszawie.
godz. 12.15–13.45 Wykład Konrada Pszczołowskiego Eugenika wczoraj i dziś — a jutro?
Refleksje lekarza‑dydaktyka
Autor przedstawi krótko dziedzinę zdrowia publicznego (zdrowie w wymiarze społecznym)
oraz spojrzenie historyczne na eugenikę z uzasadnieniem medycznym tych zjawisk. Ukaże
aspekty medyczno-ekonomiczno-społeczne dnia dzisiejszego oraz zagrożenia etyczno-moralne, które już istnieją i powstają, a które mogą narastać w najbliższej przyszłości.
Prezentacja ma być przyczynkiem do dyskusji nad pytaniami, czy mamy do czynienia z kryzysem wartości, jak możemy wpłynąć na postawy młodzieży w dynamicznie zmieniającym
się świecie oraz w jaki sposób jesteśmy w stanie wykorzystać elementy medycyny, nauki,
kultury i sztuki (w tym obecną wystawę) w procesie dydaktycznym.
dr n. med. Konrad Pszczołowski — wykładowca w Zakładzie Zdrowia Publicznego na Uniwersytecie Medycznym
w Warszawie
godz. 14–15.30 Cień zagłady — warsztaty
prowadzenie: Piotr Kania
Tematem będzie człowiek jako istota społeczna, funkcjonująca w konkretnej czasoprze­
strzeni, poddana różnorakim procesom społecznym. Jednym z takich procesów jest postęp.
Każdy człowiek posiada „gen postępu”, bo każdy z nas chce się uczyć, rozwijać i nabywać
nowe doświadczenia.
Postęp ma jednak i drugie, gorsze oblicze — eugenikę, która jako nauka rozwinęła się pod
koniec XIX wieku, a swoje żniwo zebrała w czasie II wojny światowej. Wydawałoby się, że
połączenie tych dwóch pojęć jest błędne i niefortunne, jednak wystawa brutalnie obnaża
i wskazuje wiele zjawisk, w których postęp i eugenika do dnia dzisiejszego przenikają się,
oddziałując na nasze życie.
Podczas warsztatów omówione zostaną przygotowane w oparciu o wybrane prace z wystawy pomoce dydaktyczne, które można będzie wykorzystać podczas zajęć nie tylko z historii,
WOS-u, ale również biologii czy wiedzy o kulturze na różnych poziomach edukacyjnych.
Piotr Kania — nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w Międzynarodowej Szkole Podstawowej i Gimnazjum
Argonaut w Warszawie