WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWNE DOTYCZĄCE REALIZACJI

USTAWY OKOŁOODPADOWE I
PSZOKI – ZMIANY W KONTEKŚCIE
TEMATU RECYKLINGU ZUŻYTEGO
SPRZĘTU ELEKTRYCZNEGO I
ELEKTRONICZNEGO
Paweł Michalski
radca prawny
Kancelaria Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w
Poznaniu
USTAWY OKOŁOODPADOWE
Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w kontekście ZSEE to
przede wszystkim postanowienia dotyczące organizowania punktów i miejsc zbierania
ZSSE oraz zwiększenie nacisku na gminy w celu udostępniania informacji o tych
miejscach. M.in. art. 3 ust. 2 pkt 6) ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
przewiduje, iż obowiązkiem każdej gminy jest tworzenie punktów selektywnego zbierania
odpadów komunalnych (PSZOK), w tym wskazanie miejsca, w których mogą być
prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z
gospodarstw domowych. Ponadto do znowelizowanej ustawy przeniesiono obowiązek
przewidziany w art. 3 ust. 2 pkt 9 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
udostępniania na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty
m.in. informacji o zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z
gospodarstw domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym
sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.),
zawierających:
• firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty
sprzęt elektryczny i elektroniczny,
• adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na
terenie danej gminy.
USTAWY OKOŁOODPADOWE
Nowelizacja ustawy dokonała zasadniczej zmiana modelu gospodarki
odpadami polegająca na zastąpieniu dotychczasowych indywidulanych
umów zawieranych przez właścicieli nieruchomości, powszechną
opłatą za gospodarowanie odpadami komunalnymi uiszczaną na rzecz
gminy, w zamian za zapewnienie przez samorząd odbioru i
zagospodarowania odpadów komunalnych. W tym kontekście pojawia
się kwestia dalszego funkcjonowania dotychczas wypracowanych
modeli zbierania ZSEE. Ich istnienie po wejściu w życie nowelizacji
zależy zasadniczo od rozstrzygnięć gminy odnośnie kształtu całego
systemu, w szczególności zawartych w regulaminie utrzymania
czystości i porządku w gminie oraz decyzji np. co do zakresu
przetargów.
USTAWY OKOŁOODPADOWE
Gmina może w szczególności:
- objąć ZSEE przetargiem na odbiór i zagospodarowanie z art. 6d ust.
1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
- zorganizować odbiór ZSEE (wyłącznie) poprzez Punkty Selektywnej
Zbiórki Odpadów Komunalnych, w tym punkty mobilne,
- wskazywać miejsca, w których mogą być prowadzone ZSEE
pochodzącego z gospodarstw domowych,
- włączyć aktualnie istniejące sposoby zbiórki i zagospodarowania
ZSEE w nowy system, w którejś z w/w form,
- stosować modele mieszane.
PUNKTY SELEKTYWNEGO ZBIERANIA
ODPADÓW KOMUNALNYCH
Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 6) ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach obowiązkiem każdej
gminy jest tworzenie punktów selektywnego zbierania
odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy
dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym
wskazanie miejsca, w których mogą być prowadzone
zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
pochodzącego z gospodarstw domowych.
UTWORZENIE PUNKTÓW
SELEKTYWNEGO ZBIERANIA
ODPADÓW KOMUNALNYCH
Utworzenie, prowadzenie oraz zagospodarowanie odpadów
przekazanych do PSZOK nie jest odbieraniem odpadów
komunalnych od właścicieli nieruchomości. Stąd gmina nie ma
obowiązku (ale możliwość) zlecenia tej usługi w drodze przetargów,
o których mowa w art. 6d ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach. W wielu aktualnie prowadzonych
postępowaniach skorzystano jednak z możliwości nałożenia na
przyszłego wykonawcę obowiązku utworzenia i prowadzenia
PSZOK. Specyfikacje Istotnych Warunków Zamówienia przewidują,
iż wybrany wykonawca w określonym czasie utworzy i w czasie
obowiązywania umowy będzie prowadził PSZOK. Z reguły koszty
jego funkcjonowania musi ująć w cenie całej oferty, ryczałtowej lub
wynikowej.
UTWORZENIE PUNKTÓW
SELEKTYWNEGO ZBIERANIA
ODPADÓW KOMUNALNYCH
Jeżeli gmina nie zdecyduje się na ujęciu PSZOK w przetargu na odbiór
albo odbiór i zagospodarowanie odpadów, zastosowanie znajdą
zasady ogólne, w szczególności art. 3 ustawy o gospodarce
komunalnej, stanowiący, iż jednostki samorządu terytorialnego mogą
powierzać wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej
osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym
nieposiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach
ogólnych – z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub,
odpowiednio, przepisów o partnerstwie publiczno-prywatnym,
przepisów o koncesji na roboty budowlane lub usługi, przepisów o
zamówieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie. Zacytowany przepis nie stoi na
przeszkodzie powierzeniu wykonywania tego zadania własnej
jednostce organizacyjnej (np. zakład budżetowy), czy to w ramach
zamówień in house, pod warunkiem zlecenia zadania własnej spółce.
UTWORZENIE PUNKTÓW
SELEKTYWNEGO ZBIERANIA
ODPADÓW KOMUNALNYCH
Od strony formalnej utworzenie PSZOK, zgodnie ze stanowiskiem
Ministerstwa Ochrony Środowiska, jest objęte zakresem zastosowania
§ 3 ust. 1 pkt 81 rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w
sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko albowiem punkty do zbierania lub przeładunku odpadów,
do których należy zakwalifikować punkt selektywnego zbierania
odpadów komunalnych, są przedsięwzięciem mogącym potencjalnie
znacząco oddziaływać na środowisko. W konsekwencji podmiot
planujący budowę Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów
Komunalnych
powinien
przeprowadzić
ocenę
oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko, o ile obowiązek taki został stwierdzony
na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy z 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko.
PSZOK MOBILNY I STACJONARNY
W praktyce wykształciły się dwa modele PSZOK: stacjonarny i mobilny.
Pierwszy z nich jest zorganizowany na określonej nieruchomości, jako punkt
stały, otwarty w oznaczone dni i godziny. Do takiego punktu mieszkańcy mogą
dostarczać odpady samodzielnie, ewentualnie mogą zamówić usługę
transportu odpadów z ich nieruchomości do PSZOK. Drugi model polega na
bezpośrednim odbiorze (zbieraniu) odpadów, w tym ZSEE od właścicieli
nieruchomości w określonych terminach lub na żądanie.
Powyższy podział nie jest w pełni podzielany przez Ministerstwo Ochrony
Środowiska. W swoim stanowisku MOŚ dopuszcza mobilny charakter
wyłącznie dla tzw. miejsc obioru za które uważane są „miejsca, w których mogą
być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
pochodzącego z gospodarstw domowych”. Trudno jednak wskazać w ustawie
uzasadnienie dla takiego ograniczenia.
PSZOK MOBILNY I STACJONARNY
Ustawa jest bardzo enigmatyczna w zakresie ilości PSZOK. Nie ulega
wątpliwości, iż liczba ta powinna być adekwatna do wielkości i gęstości
zaludnienia gminy jako całości oraz jej poszczególnych części. Jedną z
wytycznych w tym zakresie jest art. 6d ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach, stanowiący, iż w celu zorganizowania odbierania odpadów
komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów
selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad
10 000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego,
o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców,
gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez
jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli
nieruchomości.
FUNKCJONOWANIE PSZOK
W myśl art. 3 ust. 2 pkt 9 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w
zakresie obowiązków informacyjnych gminy są zobowiązane do udostępniania na stronie
internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty m.in. informacje o:
• punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych, zawierające:
- firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres prowadzącego punkt
selektywnego zbierania odpadów komunalnych,
- adresy punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych na terenie danej gminy,
wraz ze wskazaniem godzin przyjmowania odpadów,
- zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw
domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie
elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.), zawierające:
- firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty
sprzęt elektryczny i elektroniczny,
- adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na terenie
danej gminy.
FUNKCJONOWANIE PSZOK
• zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z
gospodarstw domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca
2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr
180, poz. 1495, z późn. zm.), zawierające:
– firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres
zbierającego zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
– adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i
elektronicznego na terenie danej gminy.
FUNKCJONOWANIE PSZOK
Istotą PSZOK jest możliwość z zasady nieodpłatnego przekazania tzw. odpadów
problemowych. Wiele gmin zdecydowało, iż PSZOK będzie miejscem
przyjmowania, w ramach opłaty za gospodarowanie odpadami, tych rodzajów
selektywnie zebranych odpadów, które nie są bezpośrednio odbierane od
właścicieli nieruchomości, jak np. ZSEE, gruz, opony itd. Kwestią dyskusyjną jest
czy przyjęcie odpadów powinno być ilościowo nieograniczone, co można spotkać
w niektórych uchwałach podejmowanych na podstawie art. 6r ust. 3 ustawy o
utrzymaniu czystości i porządku w gminach lub regulaminach utrzymania
czystości i porządku. Jednocześnie w niektórych postępowaniach przetargowych
gminy przewidują bezpośredni odbiór od mieszkańców ZSEE, w terminach
określonych zgodnie z harmonogramem, w ramach całej usługi odbioru odpadów
komunalnych objętej przetargiem. Są również przypadki, w których taki odbiór
„na życzenie” powinien zapewnić mieszkańcom wybrany operator, ale odpłatnie.
Nieodpłatnie mieszkańcy mogą samodzielnie dostarczyć odpady do ZSEE.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Paweł Michalski
radca prawny
Kancelaria Radców Prawnych
Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu
kontakt: 506 010 075