strategia działania urzędów górniczych na lata 2015-2018

STRATEGIA DZIAŁANIA URZĘDÓW GÓRNICZYCH
NA LATA 2015-2018
Wstęp
Pięć lat temu, w roku 2009, nadzór górniczy przystąpił do opracowania strategii
działania na najbliższe lata. Był to pierwszy plan strategiczny, sporządzony przez urzędy
górnicze. Został on opracowany z dużym rozmachem oraz dbałością o szczegóły i
uwzględniał przy tym rozliczne aspekty działania nadzoru górniczego.
Obecnie strategia ta jest już w ostatniej fazie działania i dobiegnie kresu wraz z
upływem 2014 roku. Już teraz jednak można stwierdzić, że została wykonana we
wszystkich istotnych punktach. Szczególnie ważne jest zrealizowanie celów dotyczących
ograniczenia liczby wypadków w przemyśle wydobywczym. Z punktu widzenia
skuteczności nadzoru górniczego zapobieganie wypadkom w zakładach górniczych jest
najważniejszym priorytetem. Nie mniejszą satysfakcją napawa ograniczenie
szkodliwego wpływu górnictwa na środowisko, dostosowanie rozwiązań prawnych do
potrzeb skutecznego zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w górnictwie oraz
zwiększenie sprawności działania nadzoru górniczego w wymiarze instytucjonalnym.
Pracownicy nadzoru górniczego nie zamierzają jednak spocząć na laurach. Sukces
wdrożenia mijającej właśnie strategii zdopingował nas do opracowania strategicznego
planu działalności na kolejny okres. Ogólne ramy budowy strategii pozostały takie same,
gdyż niezmienne pozostają misja społeczna i docelowa wizja „górniczej policji”.
Natomiast rozliczne elementy strategii zostały zmienione, zarówno ze względu na
konieczność
uwzględnienia
zmieniających
się
uwarunkowań
prawnych,
organizacyjnych, społecznych i kulturowych funkcjonowania przemysłu wydobywczego
oraz administracji rządowej, jak i na potrzebę wykorzystania doświadczeń zebranych
podczas opracowania oraz wdrażania pierwszej strategii nadzoru górniczego. Będąc w
pełni zadowoleni z efektów tej strategii pragniemy jednocześnie, by kolejna stanowiła
wersję jeszcze lepiej odpowiadającą wymogom skutecznego i sprawnego działania
nadzoru górniczego w Polsce.
O ile obecna strategia obejmuje okres lat pięciu, to kolejna strategia posiada
czteroletnią perspektywę wdrożenia. Nieco zredukowana została liczba celów
strategicznych, tak aby można było lepiej skoncentrować się na rzeczywistych
priorytetach doskonalenia nadzoru górniczego. Z kolei poszczególne cele strategiczne
zostały już na etapie tworzenia planu strategicznego uzupełnione o konkretne mierniki
ich wykonania i progi satysfakcji – zarówno na każdy rok realizacji, jak i na koniec
pełnego cyklu planowania strategicznego.
Powodzenie przedsiębranej Strategii działania urzędów górniczych na lata 20152018 zależy od wielu czynników i rozlicznych podmiotów, z którymi urzędy górnicze
współpracują przy tworzeniu bardziej bezpiecznych warunków pracy w górnictwie.
Staraliśmy się jednak konstruować ją tak, by maksymalizować wysiłek nadzorczokontrolny urzędów górniczych i aby zrobić wszystko, co w naszej mocy, dla
minimalizowania zagrożeń nieodłącznie związanych z wydobywaniem „skarbów Ziemi”
- dla człowieka, środowiska i gospodarki. Liczymy na wsparcie i współpracę ze strony
wszystkich zainteresowanych bezpieczeństwem w górnictwie, ale przede wszystkim
sami podejmujemy trud zmiany zachowań górników i przedsiębiorców górniczych na
bardziej probezpieczny.
/--/
Mirosław Koziura
Prezes Wyższego Urzędu Górniczego
Misja
Wykonując służbę publiczną, dążymy do poprawy bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia
górników, optymalnego zagospodarowania złóż kopalin oraz ograniczenia uciążliwości
oddziaływania górnictwa na ludzi i środowisko.
Wizja
Urzędy górnicze są postrzegane jako organizacja specjalistyczna i przyjazna obywatelom.
Działamy w sposób zaplanowany, stosując nowoczesne narzędzia pracy. Nasi eksperci
kontrolują i doradzają. Rozwiązujemy problemy polskiego górnictwa.
Misja funkcjonuje jako odrębne, pisemne sformułowanie dopiero od kilku lat. Ale
oczywiście jest formą utrwalenia poczucia misji, którym urzędy górnicze kierują się już
od chwili swego powstania, czyli od ponad dziewięćdziesięciu lat.
Misja stanowi wyraz nadrzędnego celu, który od zawsze przyświecał nadzorowi
górniczemu. Został on ustanowiony, by dbać o bezpieczeństwo i higienę pracy górników,
należących do grona profesjonalistów obarczonych największym ryzykiem zawodowym.
Odrodzone państwo polskie uznało, że aby zapewnić bezpieczeństwo pracy górnikom
potrzebna jest niezależna i profesjonalna rządowa instytucja nadzorcza. Taka była
geneza polskiego nadzoru górniczego, a jego podstawa działania i zadanie nie uległy
fundamentalnej zmianie po dzień dzisiejszy. Pełniliśmy i nadal spełniamy ważną rolę
społeczną, a w instytucji nadzoru górniczego pokładane są nadzieje społeczeństwa na
podniesienie poziomu bezpieczeństwa w polskich kopalniach i zniwelowanie
negatywnego oddziaływania górnictwa na środowisko naturalne. Nowa strategia
pozwala nam żywić nadzieję że te oczekiwania społeczne zostaną spełnione.
Metoda planistyczna
Podczas tworzenia strategii korzystaliśmy z narzędzi nowoczesnego zarządzania w
sferze planistycznej. Strategia urzędów górniczych była tworzona z użyciem
instrumentarium zarządzania przez cele i z zastosowaniem elementów strategicznej
karty wyników.
Zarządzanie przez cele jest znaną i zweryfikowaną procedurą planowania działalności
jednostki. Procedura ta jest pętlą planistyczną, która zaczyna się od planowania celów
na różnych poziomach organizacji. Cele te następnie są realizowane, a ich wykonanie na
bieżąco mierzone. Po analizie wyników realizacji celów, dokonuje się potrzebnych
korekt i przystępuje do kolejnego cyklu planowania.
Jest to proces, w którym aktywnie uczestniczy kadra zarządzająca i pracownicy na
wszystkich szczeblach organizacji. Metoda ta pozwala zogniskować pracę urzędu na
realizacji celów (a nie procedur lub zadań, które mogą nie mieć charakteru celowego),
które powinny w miarę możności angażować wszystkich pracowników i przekładać się
na cele jednostkowe w pracy każdego pracownika instytucji.
Dzięki karcie wyników cele strategiczne można przełożyć na działania operacyjne i cele
indywidualne, zrozumiałe dla pracowników na wszystkich poziomach organizacji. Karta
określa związki między inwestycjami w rozwój firmy, poprawą efektywności procesów a
wynikami finansowymi. Karta przekłada strategię na konkretne, mierzalne działania,
które można przydzielić poszczególnym wykonawcom i za które ponoszą oni
odpowiedzialność – oraz stanowi zrównoważony system pomiaru osiągnięć, czyli pakiet
instrumentów pomiarowych (mierników) wyników urzędu.
Mierzenie postępu wykonania jest dla strategii niezmiernie istotne. Podstawowa
maksyma brzmi: jeśli nie można czegoś zmierzyć, nie można tym zarządzać. Do każdego
celu jest zatem przyporządkowany przynajmniej jeden miernik, z reguły jest ich kilka
lub nawet kilkanaście, by można było mierzyć realizację wielu aspektów danego celu.
PRZYJĘTE CELE STRATEGICZNE NA LATA 2015 - 2018
Cel nr 1
Zwiększanie skuteczności działalności kontrolnej nadzoru górniczego w celu
spadku liczby wypadków w górnictwie
W toku realizacji planu strategicznego nadzoru górniczego na lata 2010 – 2014 udało
się znacząco zmniejszyć liczbę wypadków w przemyśle wydobywczym. W chwili
powstania tego tekstu nie są jeszcze, rzecz jasna, znane ostateczne liczby dotyczące
spadku wypadkowości w górnictwie w porównaniu do roku 2010, który stanowił punkt
odniesienia, przyjęty w dobiegającej kresu strategii nadzoru górniczego na lata 2010 2014. Jednak posiadane obecne dane pozwalają na oszacowanie tego spadku
wypadkowości na ok. 20%. Jest to bardzo znaczące zmniejszenie skali wypadków przy
pracy w górnictwie, przy czym można je obserwować nie tylko w zakresie wypadków
spowodowanych przez ludzkie zachowania (tzw. czynnik ludzki), ale i zmalała liczba
niebezpiecznych zdarzeń i wypadków w związku z nieprawidłową eksploatacją maszyn i
urządzeń, a także wypadków będących konsekwencją zagrożeń naturalnych.
Utrzymanie tego korzystnego trendu jest naszym priorytetem. W nowej edycji
strategii działania nadzoru górniczego na lata 2015 – 2018 zakładamy kontynuację tych
działań urzędów górniczych, które przyczyniają się do spadku wypadkowości w polskim
górnictwie.
W tym celu będziemy utrzymywać na wysokim poziomie liczbę dni kontrolnych i
nadzorczych we wszystkich typach podmiotów objętych nadzorem urzędów górniczych.
Zadania te zostaną rozłożone pośród wszystkich pracowników inspekcyjnotechnicznych urzędów górniczych, zgodnie z zasadami sprawiedliwości i
proporcjonalności. Co ważne, zdecydowana większość tych kontroli i działań
nadzorczych będzie miała charakter profilaktyczny, a więc będą one przedsiębrane w
celu zapobiegania wypadkom, zgodnie z zasadą, że negatywnym wydarzeniom zawsze
lepiej jest zapobiegać niż dociekać ich przyczyn już post factum. Jest to szczególnie
ważne w przypadku profilaktyki zdrowia i życia ludzkiego.
Odrębny miernik będzie dotyczył przeprowadzania kontroli i inspekcji na innych
zmianach
niż zmiana dzienna. Jak uczy doświadczenie, prawdopodobieństwo
wypadków zwiększa się w czasie nietypowych godzin pracy, w szczególności w porze
nocnej. Stąd istnieje potrzeba starannego kontrolowania pracy zakładów górniczych
funkcjonujących w systemie zmianowym. Inspektorzy urzędów górniczych przyjrzą się
także sposobowi organizacji pracy i realizacji ustaleń zapewniających bezpieczne
wykonywanie robót górniczych przez podmioty wykonujące im powierzone czynności
na terenie zakładu górniczego (tzw. firmy obce). Skupienie uwagi na kontroli firm
obcych wynika z faktu, że także ich pracownicy ulegają wypadkom przy pracy na terenie
zakładów górniczych, a zatem i oni powinni być objęci bacznym nadzorem.
Kolejnym działaniem priorytetowym w zakresie realizacji tego celu będzie kontrola
szczególnie istotnych obiektów przemysłu wydobywczego z punktu widzenia
zagrożenia zdrowia i życia pracowników. Inspekcje będą przeprowadzone we
wszystkich odkrywkowych zakładów górniczych, w których w strefie rozrzutu
odłamków skalnych od wykonywanych robót strzałowych zlokalizowane są obiekty
budowlane. Również wszystkie obiekty do przeróbki mechanicznej węgla będą
sukcesywnie kontrolowane w czasie trwania nowej strategii.
Znaczna część wskazanych powyżej kontroli będzie przeprowadzona z
wykorzystaniem własnych urządzeń pomiarowych. W ostatnich latach nadzór górniczy
znacznie wzbogacił swój stan posiadania, gdy idzie o urządzenia pomiarowe i
zamierzamy dobrze wykorzystać posiadany w tym zakresie potencjał w trakcie całego
okresu obowiązywania strategii.
Wciąż najbardziej niebezpiecznymi miejscami pracy górników pozostają podziemne
kopalnie, a także odkrywkowe kopalnie węgla brunatnego. Z tego powodu
skontrolowane zostaną wszystkie szkolenia przeprowadzone dla osób wykonujących
czynności w ruchu zakładów górniczych w podziemnych zakładach górniczych i
kopalniach węgla brunatnego.
Poddane kontroli zostaną także wszystkie działy BHP w podziemnych,
odkrywkowych i otworowych zakładach górniczych. Wzmożona działalność kontrolna
będzie dotyczyć tych odkrywkowych zakładów górniczych, w których stosowane są
środki strzałowe, przy czym dołożymy starań, by inspektorzy nadzoru górniczego
poddali nadzorowi roboty strzałowe, w trakcie ich prowadzenia.
Wszystkie te działania powinny przyczynić się do zmniejszenia się liczby wypadków
górniczych w każdej kategorii – także tych najtragiczniejszych: śmiertelnych i ciężkich.
Działalność inspekcyjną i kontrolną ukierunkowaliśmy na rozpoznanie i monitorowanie
kształtowania się w zakładach górniczych potencjalnych źródeł zagrożeń oraz
podejmowanie działań profilaktycznych i wyprzedzających w celu ich likwidacji.
Cel 2
Dążenie do ograniczenia czynników powodujących katastrofy górnicze.
Nad przyrodą nie można w pełni zapanować, a siły natury co jakiś czas pokazują
górnikom, że nie sposób ich do końca poskromić. Niemniej można - i należy - dążyć do
zminimalizowania prawdopodobieństwa ich wystąpienia i następstw przez nie
powodowanych.
Polskie górnictwo podziemne charakteryzuje się trudnymi warunkami geologicznogórniczymi oraz występowaniem, szczególnie w podziemnych zakładach górniczych
zagrożeń: metanowego, wybuchem pyłu węglowego, tąpaniami, zawałami, pożarowego,
wodnego, wyrzutami gazów i skał oraz klimatycznego. Z kolei w górnictwie
odkrywkowym do głównych zagrożeń naturalnych należą geotechniczne, wodne,
sejsmiczne, gazowe oraz możliwość wystąpienia pożarów endogenicznych. W
górnictwie otworowym mamy do czynienia z zagrożeniem erupcyjnym,
siarkowodorowym, pożarowym, zapadliskami oraz związanym z podziemnym
magazynowaniem gazu ziemnego
Najbardziej niebezpieczne w skutkach są zdarzenia spowodowane zagrożeniem
metanowym oraz tąpaniami. Przebieg tych zdarzeń charakteryzuje się dużą dynamiką
występowania danego zjawiska powodującego niejednokrotnie skutki o charakterze
katastroficznym.
Od dawna nadzór górniczy identyfikuje rejony szczególnie niebezpieczne w
zakładach górniczych różnego typu. Podobnie jak w poprzednich latach, wytypowane
rejony szczególnie niebezpieczne będą w krótkich okresach czasu aktualizowane i
szczególnie wnikliwie kontrolowane. Najbardziej rygorystyczne inspekcje dotyczyć będą
oczywiście kopalń podziemnych.
Bardzo istotna pozostanie ścisła współpraca z przedsiębiorcami górniczymi i
jednostkami naukowo-badawczymi w znajdowaniu i wdrażaniu rozwiązań
zmniejszających prawdopodobieństwo zaistnienia zagrożeń naturalnych. Jest to
niezwykle ważne, gdyż w dalszym ciągu pozostają aktualne czynniki zwiększające
ryzyko katastrof naturalnych: prowadzenie wydobycia na coraz większych
głębokościach, duża metanowość ścian, zagrożenia wybuchem pyłu węglowego czy
tąpaniami.
Cel 3
Ograniczanie czynników szkodliwych i uciążliwych występujących w środowisku
pracy
Górnictwo pozostaje jednym z najbardziej niebezpiecznych i uciążliwych dla zdrowia
zawodów. W dalszym ciągu wysoka jest skala chorób zawodowych w przemyśle
wydobywczym i wciąż niepokojący jest odsetek zachorowań na pylicę. Zapadalność na
choroby zawodowe jest najistotniejszym miernikiem higieny w górnictwie. Większość
zatrudnionych w górnictwie pracuje w warunkach zagrożenia, a efektem tego jest
niestety wysoki poziom zachorowalności zawodowej. Stanowi to wyzwanie dla nadzoru
górniczego w pespektywie strategii na lata 2015 – 2018.
Wszystkie kopalnie węgla kamiennego zostaną poddane kontroli pod kątem
skuteczności działań podejmowanych przez służby kopalniane w zakresie obniżenia
zapylenia powietrza kopalnianego. Z kolei w kopalniach rud miedzi, w których
występuje zagrożenie siarkowodorem, zostanie przeprowadzona analogiczna inspekcja
w zakresie obniżenia stanu zagrożenia siarkowodorem.
Cel 4
Utrzymanie sprawności służb ratownictwa górniczego
Najważniejszym zadaniem nadzoru górniczego jest zapobieganie wypadkom w pracy
w kopalniach. Jednak, jeśli już do wypadku dojdzie, kluczowe znaczenie ma poziom
sprawności służb ratownictwa górniczego. Organizacja, wyszkolenie a także niektóre
elementy wyposażenia służb ratowniczych podlegają nadzorowi urzędów górniczych.
W podziemnych zakładach górniczych utrzymywane są 43 kopalniane stacje
ratownictwa górniczego i 5 kopalnianych punktów ratownictwa górniczego. W
zakładach górniczych wydobywające ropę naftową i gaz ziemny utrzymywanych jest 8
magazynów urządzeń i sprzętu ratowniczego. Łączna ilość ratowników w zakładach
górniczych wynosi obecnie blisko 6 000 osób.
Dane te obrazują skalę nadzoru górniczego nad ratownictwem górniczym. Dążeniem
naszym jest, aby racjonalizacja kosztów wydobycia i zmiany strukturalne w górnictwie
w żadnym razie nie prowadziły do spadku gotowości służb ratownictwa górniczego do
działania i nie obniżały sprawność tego działania.
Plan strategiczny w zakresie ratownictwa górniczego przewiduje kontrole
problemowe wszystkich zakładowych stacji ratownictwa górniczego w otworowych i
podziemnych zakładach górniczych. Inspekcji zostaną poddane ponadto wszystkie
jednostki ratownictwa górniczego.
Cel 5
Podniesienie skuteczności postępowań prowadzonych przez organy nadzoru
górniczego w odniesieniu do działalności górniczej wykonywanej bez wymaganej
koncesji.
Działalność w zakresie wydobywania kopalin ze złóż, poza nielicznymi przypadkami,
jest działalności koncesjonowaną. Można jednak spotykać się próbami obejścia
przepisów prawa i wydobywaniem kopalin bez uzyskania koncesji. Proceder ten
powoduje straty w bilansie zasobów, niekontrolowane użytkowanie i degradację
gruntów, stwarza warunki do nielegalnego składowania odpadów, zmniejsza przychody
Skarbu Państwa oraz powoduje powstanie szarej strefy zatrudnienia.
Problem wydobywania minerałów bez wymaganej koncesji jest dostrzegalny w
Polsce od lat. Ta, tzw. nielegalna eksploatacja nie tylko przynosi wymierne szkody
Skarbowi Państwa, ale narusza społeczne poczucie sprawiedliwości i podważa zaufanie
do wszystkich instytucji państwowych, zaangażowanych w zwalczanie tego procederu.
Stad też konieczne są stanowcze działania, zmierzające do całkowitej eliminacji zjawiska
działalności górniczej wykonywanej bez wymaganej koncesji.
Wejście w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. nowej ustawy - Prawo geologiczne i
górnicze nałożyło na organy nadzoru górnicze nowe obowiązki. Jednym z nich są
kompetencje związane z wydawaniem decyzji administracyjnych w przypadku
stwierdzenia wykonywania działalności bez wymaganej koncesji. W przypadkach takich
organy nadzoru górniczego zostały upoważnione do działań władczych w zakresie
wydawania nakazu wstrzymania takiej działalności. Podniesienie skuteczności
postępowań organów nadzoru górniczego w tym zakresie będzie jednym z zadań
priorytetowych w okresie następnych lat.
W nadzorze górniczym została już opracowana metodyki prowadzenia postępowań
prowadzonych przez organy nadzoru górniczego w odniesieniu do zjawiska nielegalnej
eksploatacji. U progu nowej strategii zasady te zostaną wdrożone w czyn przez urzędy
górnicze i będą kontynuowane przez cały okres obowiązywania planu strategicznego na
lata 2015 – 2018. Aby zapewnić właściwe rozumienie tej metodyki i jej poprawną
implementacje zostaną przeprowadzone warsztaty przekazujące wiedzę i umiejętności
konieczne do wyrugowania działalności górniczej wykonywanej bez wymaganej
koncesji.
Cel 6
Zwiększenie efektywności nadzoru nad oddziaływaniem górnictwa na środowisko
Zasoby naturalne, których wydobywaniem zajmuje się górnictwo są ograniczone, a
ich wydobywanie nierozerwalnie wiąże się z ingerencją w środowisko naturalne. W
Polsce działalność górnicza ma dodatkowy negatywny wymiar środowiskowy, gdyż
zasoby surowców energetycznych znajdują się na obszarach mocno zurbanizowanych i
prężnych gospodarczo. Najnowszym wyzwaniem jest zamierzona eksploatacja tzw. gazu
łupkowego, która budzi protesty obrońców środowiska naturalnego, wywołujące
dostrzegalny rezonans społeczny.
Niewątpliwie eksploatacja górnicza wpływa na przekształcenia i deformacje terenu,
powoduje uszkodzenia budynków i obiektów, zmienia stosunki wodne i generuje
odczuwalne wstrząsy wysokoenergetyczne. Czasami staje się to przyczyną napięć i
konfliktów związanych z górniczą eksploatacją i powoduje negatywny odbiór społeczny
działalności górniczej.
Niemniej nowoczesne technologie, w połączeniu ze zmianą paradygmatu
oddziaływania górnictwa na środowisko, pozwalają mieć nadzieję nie tylko na
zminimalizowanie szkodliwego wpływu wydobywania surowców na ludzi i przyrodę,
ale na pozytywne oddziaływanie górnictwa na środowisko poprzez rekultywację
gruntów pogórniczych, co już obecnie ma miejsce. Dużą rolę w tej przemianie
faktycznego oddziaływania górnictwa na środowisko i zmianę odbioru społecznego tego
oddziaływania może i powinien odegrać nadzór górniczy, dzięki posiadanym
możliwościom moderowania eksploatacji górniczej i nadzorowi nad przedsiębiorcami
górniczymi w zakresie zapobiegania i ograniczania szkód wyrządzonych działalnością
zakładu górniczego.
W strategii na lata 2015 – 2018 przewidujemy kompleksowe kontrole wszystkich
robót geologicznych związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem węglowodorów ze
złóż niekonwencjonalnych (m.in. gaz z łupków) przede wszystkim w zakresie ochrony
środowiska. Planowany rozwój tej dziedziny górnictwa wymaga szczególnych działań ,
aby nie ziściły się obawy społeczności lokalnych i działalność górnicza nie powodowała
szkodliwych a nieodwracalnych zmian środowiska.
Poszczególne urzędy górnicze wytypują rejony o najbardziej szkodliwym
oddziaływaniu górnictwa na powierzchnię oraz wymagające szczególnej ochrony.
Rejony te będą regularnie aktualizowane i poddawane okresowym inspekcjom. Proces
monitoringu będzie rozszerzany w przypadku zidentyfikowania nowych rejonów
szczególnie narażonych na szkodliwe oddziaływanie górnictwa na powierzchnię.
Sprawą istotną jest zabezpieczenie odpowiednich środków finansowych na prace
związane z taką likwidacją zakładów górniczych, by środowisko naturalne nie poniosło
uszczerbku. Kontroli inspektorów nadzoru górniczego podlegać będą wszystkie
istniejące fundusze likwidacji zakładów górniczych, we wszystkich rodzajach górnictwa
(podziemne, odkrywkowe, otworowe).
Inspektorzy nadzoru górniczego będą egzekwować wskazane przez przedsiębiorców
prośrodowiskowe rozwiązania profilaktyczne w trakcie całego procesu ich realizacji.
Cel 7
Zapewnienie bezpieczeństwa przy wdrażaniu nowych technologii w górnictwie
Nietrudno zauważyć, że górnictwo bardzo zmieniło organizację i metody pracy na
przestrzeni ostatnich dziesięcioleci. Zmiana ta dotyczy Polski być może w jeszcze
większym stopniu niż innych krajów europejskich, jako że pozostajemy jednym z,
nielicznych już, krajów na Starym Kontynencie, gdzie przemysł wydobywczy nadal
pozostaje silnie rozwiniętą i znaczącą gałęzią gospodarki narodowej.
Nowe technologie pełnią szczególnie istotną rolę w górnictwie otworowym. Nadzór
górniczy będzie zatem prowadził inspekcje otworów wiertniczych, w których prowadzi
się prace związane z udostępnieniem złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Będą
skontrolowane wszystkie roboty geologiczne związane z poszukiwaniem i
rozpoznawaniem złóż gazu niekonwencjonalnego (łupkowego), a następnie wszystkie
otwory wiertnicze, w których prowadzi się prace związane z udostępnieniem złóż tego
gazu. W szczególności kontroli będą poddane wszystkie otwory wiertnicze, związane z
udostępnieniem złóż ropy naftowej i gazu ziemnego na Morzu Bałtyckim.
Rokrocznie będą skontrolowane w całej Polsce wszystkie ługowane komory przy
budowie magazynów gazu ziemnego i węglowodorów płynnych.
Jedną z obiecujących technologii przyszłości jest podziemne zgazowanie węgla. W
związku z prowadzonymi pracami badawczymi oraz planowanymi doświadczeniami w
podziemnych wyrobiskach urzędy górnicze będą dążyły do stworzenia przejrzystych
zasad bezpiecznego stosowania technologii podziemnego zgazowania węgla, we
współpracy z Ministerstwem Środowiska, jednostkami naukowo-badawczymi oraz
przedsiębiorcami.
Inną nową technologią, której stosowanie ma przyczynić się do ograniczenia
negatywnych efektów procesu spalania węgla, jest wychwytywanie i geologiczne
składowanie dwutlenku węgla (tzw. CCS). Zagadnienie stosowania tej technologii
zostało uregulowane przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w
sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla. W celu zapewnienia skutecznej
realizacji nowych kompetencji w tym zakresie priorytetem jest odpowiednie
przygotowanie kadry inspekcyjno-technicznej urzędów górniczych do nadzorowania
prac związanych z wdrażaniem technologii CCS.
Cel 8
Pogłębianie dialogu społecznego w górnictwie
Rozwój dialogu towarzyszy postępującej decentralizacji zadań państwa i rozwojowi
samorządu terytorialnego, jako autonomicznej władzy publicznej. Warunkiem rozwoju
dialogu społecznego jest równość praw wszystkich stron dialogu oraz wzajemne
poszanowanie i uznanie zarówno prawnych i faktycznych podstaw do reprezentowania
uzasadnionych interesów każdego podmiotu dialogu. Szczególna rola rządu polega na
konieczności godzenia interesów stron z interesem ogólnogospodarczym i
ogólnospołecznym – w znacznej mierze działania rządu wykonuje w branży górniczej
nadzór górniczy.
Najkrócej można zdefiniować dialog społeczny w górnictwie jako próbę znalezienia
ekwilibrium pomiędzy społecznymi skutkami a rachunkiem ekonomicznym. Nie można
inaczej znaleźć tej równowagi aniżeli w wyniku rozumnego kompromisu pomiędzy
wszystkimi stronami górniczego dialogu. Tak rozumiany dialog jest niezwykle żmudny i
najeżony trudnościami oraz sprzecznymi interesami, ale w dłuższej perspektywie
przynosi optymalne rezultaty. Nadzór górniczy jest ważnym partnerem w społecznej
dyskusji dotyczącej górnictwa i nie może, a tym bardziej nie chce, uchylać się od
czynnego udziału w społecznym forum dotyczącym stanu obecnego i przyszłości
przemysłu wydobywczego.
Od wielu lat górnictwo na świecie, a także i w naszym kraju, budzi społeczne
kontrowersje i wielu jest przeciwników jego dalszego rozwoju. Główną przyczyną jest
oczywiście to, że wydobywanie złóż minerałów stanowi równie dużą ingerencję w
środowisko naturalne, jak i w warunki życia obywateli na terenach objętych
działalnością górniczą. Do pewnego stopnia ingerencja ta jest nieunikniona.
Jednakże z każdym rokiem stopień tej ingerencji jest zmniejszany dzięki nowym,
mniej inwazyjnym technologiom wydobywczym i doskonalonej organizacji pracy (o
czym wzmiankowano przy opisie poprzedniego celu strategii). Co więcej, nowoczesne
techniki rekultywacji gruntów pogórniczych nie tylko przywracają je do stanu sprzed
eksploatacji górniczej, ale czasami nawet poprawiają stan środowiska naturalnego lub
tworzą nowe tereny rekreacyjne. Niezwykle ważne jest przekazanie tej prawdy o
współczesnym górnictwie do świadomości społecznej.
Innym istotnym wymiarem komunikacji w górnictwie jest rozwijanie dialogu
pomiędzy przedsiębiorcami górniczymi, samorządami terytorialnymi i organizacjami
społecznymi, tak aby umieć pogodzić rozbieżne interesy tych uczestników dialogu.
Wreszcie, formę dialogu społecznego w górnictwie stanowi promocja probezpiecznych
zachowań wśród szeroko rozumianej kadry kierowniczej i ogółu pracowników
zakładów górniczych i firm okołogórniczych.
Mając na względzie wszystkie wymienione powyżej formy górniczego dialogu
społecznego, Wyższy Urząd Górniczy będzie utrzymywał zasadniczą nić tego dialogu w
formie cyklicznie spotykającej się Komisji Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie,
powołanej przez Prezesa WUG, pierwszoplanowego forum bezpiecznego górnictwa w
Polsce. Rozwijana i umacniana będzie działalność zespołów porozumiewawczych,
powoływanych w miejscach o szczególnie intensywnej działalności górniczej, gdzie
przedstawiciele przedsiębiorców górniczych i samorządowcy omawiają wpływ
eksploatacji górniczej na lokalne środowisko przyrodniczo-społeczne, co minimalizuje
lub całkowicie zapobiega konfliktom związanym z przedsięwzięciami górniczymi.
Ponadto każdy z okręgowych urzędów górniczych będzie organizował spotkania z
przedsiębiorcami i osobami kierownictwa zakładów górniczych, podczas których
omawiane będą niebezpieczne zachowania wśród pracowników zakładów górniczych i
sposoby ich profilaktyki.
Zakończenie
Przyjęte na lata 2015 – 2018 cele nadzoru górniczego tworzą logiczną całość i
wzajemnie się uzupełniają. Zwornikiem ich wszystkich jest podstawowe dążenie do
zwiększenia efektywności działania nadzoru górniczego, gdyż jakkolwiek pozytywnie
oceniana jest dzisiaj jego sprawność i w ocenie społecznej i przez organy nadzorujące
urzędy górnicze, to nie można zaprzestać wysiłków w celu jeszcze większej skuteczności
działania. Dopóki w zakładach górniczych będzie dochodziło do wypadków, dopóty
nadzór górniczy nie zaprzestanie doskonalenia form swego funkcjonowania.
Wierzymy, że wzrost efektywności nadzoru górniczego nie może nie wpłynąć na
zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w górnictwie i lepszą ochronę środowiska
naturalnego na terenach górniczych, co jest społeczną misją, istotą i sensem istnienia
nadzoru górniczego.
Załącznik do Strategii działania urzędów górniczych na lata 2015 – 2018 – na użytek wewnętrzny
Wykaz mierników i progów satysfakcji do poszczególnych celów
Strategii działania urzędów górniczych na lata 2015 – 2018
Uwaga:
1)wszystkie mierniki odnoszą się do końca strategii, tj. 2018 roku,
2) w nawiasach dot. progów satysfakcji podano (tam, gdzie potrzeba) narastającą liczbę
miernika, np. 2016 – 20(40)%, oznacza, że w samym 2016 zostanie wykonanych 20%, ale
narastająco – łącznie w latach 2015 i 2016 – 40% (po 20% rocznie).
Cel nr 1
Zwiększanie skuteczności działalności kontrolnej nadzoru górniczego w celu
spadku liczby wypadków w górnictwie
Miernik 1
Liczba roboczodniówek wykonanych przez pracowników inspekcyjno- technicznych x
100% / liczba pracowników zatrudnionych w ruchu podmiotów objętych nadzorem urzędów
górniczych w roku ubiegłym
Progi satysfakcji
2015 - 12%; 2016 - 12%; 2017 – 12%; 2018 – 12%
Miernik 2
Liczba roboczodniówek kontrolnych wykonanych średnio przez pracownika inspekcyjnotechnicznego okręgowego urzędu górniczego i SUG w ramach działalności kontrolnonadzorczej
Progi satysfakcji
2015 - 86; 2016 – 86(172); 2017 – 86(258); 2018 – 86(344)
Miernik 3
Liczba roboczodniówek kontrolnych wykonanych średnio przez pracownika inspekcyjnotechnicznego departamentu merytorycznego WUG w ramach działalności kontrolnonadzorczej
Progi satysfakcji
2015 - 43; 2016 – 43(86); 2017 – 43(129); 2018 – 43(172)
Miernik 4
Liczba roboczodniówek kontrolnych wykonanych średnio przez pracownika inspekcyjnotechnicznego urzędu w ramach działań profilaktycznych
Progi satysfakcji
2015 - 60; 2016 – 60(120); 2017 – 60(180); 2018 – 60(240)
Miernik 5
Liczba roboczodniówek kontrolnych wykonanych średnio przez pracownika inspekcyjnotechnicznego departamentu merytorycznego WUG w ramach działań profilaktycznych
Progi satysfakcji
2015 - 30; 2016 – 30(60); 2017 – 30(90); 2018 – 30(120)
Miernik 6
Liczba roboczodniówek kontrolnych wykonanych przez urząd górniczy w podziemnych
zakładach górniczych na zmianach innych niż zmiana A x 100% / ilość roboczodniówek
kontrolnych wykonanych przez urząd górniczy w podziemnych zakładach górniczych
Progi satysfakcji
2015 - 5%; 2016 - 5%; 2017 – 5%; 2018 – 5%
Miernik 7
Skontrolowane wszystkie działy BHP w podziemnych zakładach górniczych
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 - 100%; 2018 – 100%
Miernik 8
Skontrolowane wszystkie działy BHP w odkrywkowych i otworowych zakładach
górniczych (w oparciu o wytyczne opracowane przez departament GOW)
Progi satysfakcji
2015 - 25%; 2016 – 25(50)%; 2017 – 25(75)%; 2018 – 25(100)%
Miernik 9
Skontrolowane wszystkie podziemne zakłady górnicze w zakresie realizacji ustaleń, o
których mowa w art. 121 ust. 3 Pgg
Uwaga: z Pgg art. 121 ust. 3 - Sposób organizacji pracy wraz ze schematem organizacyjnym i
dodatkowymi ustaleniami zapewniającymi bezpieczne wykonywanie robót określa umowa zawarta
między przedsiębiorcą a podmiotem, o którym mowa w ust. 1.
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 10
Liczba odkrywkowych zakładów górniczych, w których kontrolowano roboty strzałowe
x100% / Liczba odkrywkowych zakładów górniczych, w których wykonywane są roboty
strzałowe
Progi satysfakcji
2015 - 30%; 2016 - 30%; 2017 – 30%; 2018 – 30%
Miernik 11
Liczba skontrolowanych odkrywkowych zakładów górniczych, w których w strefie
rozrzutu odłamków skalnych od wykonywanych robót strzałowych zlokalizowane są obiekty
budowlane x 100 % / liczba wszystkich odkrywkowych zakładów górniczych, w których w
strefie rozrzutu odłamków skalnych od wykonywanych robót strzałowych zlokalizowane są
obiekty budowlane
Progi satysfakcji
2015 - 50%; 2016 – 50(100)%; nowy cykl: 2017 – 50%; 2018 – 50(100)%
Miernik 12
Liczba roboczodniówek w zakładach górniczych, podczas których korzystano z własnych
urządzeń pomiarowych x 100% / liczba roboczodniówek w zakładach górniczych
Progi satysfakcji
2015 - 10%; 2016 - 10%; 2017 – 10%; 2018 – 10%
Miernik 13
Liczba kontroli szkoleń w podziemnych zakładach górniczych i kopalniach węgla
brunatnego, przeprowadzonych dla osób wykonujących czynności w ruchu zakładów
górniczych x 100% / liczba podziemnych zakładów górniczych i kopalni węgla brunatnego
Progi satysfakcji
2015 – 50%; 2016 – 50%(100%); 2017 – 50%(150%); 2018 –55%(200%)
Miernik 14
Skontrolowane wszystkie obiekty do przeróbki mechanicznej węgla (sukcesywnie)
Progi satysfakcji
2015 - 25%; 2016 – 25(50)%; 2017 – 25(75)%; 2018 – 25(100)%
Miernik 15
Liczba skontrolowanych odkrywkowych zakładów górniczych, w których stosowane są
środki strzałowe x 100 % / liczba odkrywkowych zakładów górniczych, w których stosowane
są środki strzałowe
Progi satysfakcji
2015 - 65%; 2016 - 65%; 2017 – 65%; 2018 – 65%
Uwaga: wielkość wynika z przyjęcia dla WRO 50%, dla innych OUG 100%
Cel nr 2
Dążenie do ograniczenia czynników powodujących katastrofy górnicze
Miernik 1
Zaktualizowane wytypowane rejony szczególnie niebezpieczne w zakładach górniczych
(co 3 miesiące)
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 2
Skontrolowane wytypowane rejony szczególnie niebezpieczne w KWK (co 2 miesiące)
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 3
Skontrolowane wytypowane rejony szczególnie niebezpieczne w zakładach górniczych
innych niż KWK (co 3 miesiące)
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Cel nr 3
Ograniczanie czynników szkodliwych i uciążliwych występujących w środowisku
pracy
Miernik 1
Skontrolowane wszystkie KWK pod kątem skuteczności podejmowanych przez służby
kopalniane działań w zakresie obniżenia zapylenia powietrza kopalnianego
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 2
Skontrolowane wszystkie kopalnie rud miedzi, w których występuje zagrożenie
siarkowodorem, pod kątem skuteczności podejmowanych przez służby kopalniane działań w
zakresie obniżenia stanu zagrożenia siarkowodorem
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Cel nr 4
Utrzymanie sprawności służb ratownictwa górniczego
Miernik 1
Skontrolowane wszystkie zakładowe stacje ratownictwa górniczego w otworowych
zakładach górniczych
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 2
Skontrolowane wszystkie podziemne zakłady górnicze w zakresie funkcjonowania
ratownictwa górniczego
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 3
Skontrolowane wszystkie jednostki ratownictwa górniczego
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Cel nr 5
Podniesienie skuteczności postępowań prowadzonych przez organy nadzoru
górniczego w odniesieniu do działalności górniczej wykonywanej bez wymaganej
koncesji
Miernik 1
Wdrożenie w pracy okręgowych urzędów górniczych zasad wynikających z aktualnej
metodyki prowadzenia postępowań prowadzonych przez organy nadzoru górniczego w
odniesieniu do działalności górniczej wykonywanej bez wymaganej koncesji
Próg satysfakcji
Zasady wdrożone w 2015 r.
Miernik 2
Przeprowadzenie warsztatów na temat działalności górniczej wykonywanej bez
wymaganej koncesji w celu wymiany doświadczeń oraz wskazania kierunków działań.
Progi satysfakcji
2015 - 1; 2016 – 1(2); 2017 – 1(3); 2018 – 1(4)
Cel nr 6
Zwiększenie efektywności nadzoru nad oddziaływaniem górnictwa na środowisko
Miernik 1
Skontrolowane wszystkie roboty geologiczne związane z poszukiwaniem i
rozpoznawaniem węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych w zakresie ochrony
środowiska
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 2
Zaktualizowane wszystkie rejony o najbardziej szkodliwym oddziaływaniu górnictwa na
powierzchnię oraz wymagające szczególnej ochrony (co 3 miesiące)
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 3
Skontrolowane wszystkie rejony o najbardziej szkodliwym oddziaływaniu górnictwa na
powierzchnię oraz wymagające szczególnej ochrony (co 3 miesiące)
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 4
Skontrolowane wszystkie fundusze likwidacji zakładów górniczych w otworowych
zakładach górniczych
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 5
Skontrolowane wszystkie fundusze likwidacji zakładów górniczych w odkrywkowych
zakładach górniczych, których utworzenie przez przedsiębiorców jest obowiązkowe
(sukcesywnie)
Progi satysfakcji
2015 - 25%; 2016 – 25(50)%; 2017 – 25(75)%; 2018 – 25(100)%
Miernik 6
Skontrolowane wszystkie fundusze likwidacji podziemnych zakładów górniczych
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Cel nr 7
Zapewnienie bezpieczeństwa przy wdrażaniu nowych technologii w górnictwie
Miernik 1
Skontrolowane wszystkie roboty geologiczne związane z poszukiwaniem i
rozpoznawaniem niekonwencjonalnych złóż gazu
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 2
Skontrolowane wszystkie otwory wiertnicze, w których prowadzi się prace związane
z udostępnianiem niekonwencjonalnych złóż gazu
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 3
Liczba kontroli otworów wiertniczych, w których prowadzi się prace związane z
udostępnieniem złóż ropy naftowej i gazu ziemnego x 100% / Liczba otworów wiertniczych,
w których prowadzi się prace związane z udostępnieniem złóż ropy naftowej i gazu ziemnego
Progi satysfakcji
2015 - 60%; 2016 – 60%; 2017 – 60%; 2018 – 60%
Miernik 4
Skontrolowane wszystkie otwory wiertnicze, związane z udostępnieniem złóż ropy
naftowej i gazu ziemnego na Morzu Bałtyckim
Progi satysfakcji
2015 - 100%; 2016 - 100%; 2017 – 100%; 2018 – 100%
Miernik 5
Liczba kontroli ługowanych komór przy budowie magazynów gazu ziemnego i
węglowodorów płynnych / liczba budowanych magazynów gazu ziemnego i węglowodorów
płynnych
Progi satysfakcji
2015 – 20%; 2016 – 20%(40%); 2017 – 20%(60%); 2018 – 40(100%)
Cel nr 8
Pogłębianie dialogu społecznego w górnictwie
Miernik 1
Liczba posiedzeń Komisji Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie, powołanej przez Prezesa
WUG (2 posiedzenia w każdym roku)
Progi satysfakcji
2015 - 2; 2016 – 2(4); 2017 – 2(6); 2018 – 2(8)
Miernik 2
Liczba posiedzeń zespołów porozumiewawczych (rocznie 18 posiedzeń)
Progi satysfakcji
2015 - 18; 2016 – 18(36); 2017 – 18(54); 2018 – 18(72)
Miernik 3
Spotkania z przedsiębiorcami i osobami kierownictwa zakładów górniczych podczas
których omawiane będą niebezpieczne zachowania wśród pracowników zakładów
górniczych (1 spotkanie w każdym OUG w każdym roku)
Progi satysfakcji
2015 - 10; 2016 – 10(20); 2017 – 10(30); 2018 – 10(40)