człowiek - kz

WYKŁAD 4
CZŁOWIEK
Biblia pokazuje to jakim jest Bóg, ale pokazuje teŜ jak Bóg widzi człowieka, bo któŜ moŜe lepiej znać swoje
stworzenie niŜ sam Stwórca? W dzisiejszych czasach pojawiło się wiele fałszywych filozofii, które mylnie interpretują
naturę człowieka, dlatego jest niezmiernie waŜne, aby chrześcijanin twardo stał na gruncie objawionej prawdy.
Ewolucja, a Biblia
Biblia jednoznacznie naucza, Ŝe Bóg stworzył wszystkie istoty „według rodzaju”. Gatunki te mogły się rozmnaŜać i
rozwijać według praw im przyrodzonych. RóŜnica między człowiekiem, a innymi stworzeniami jest taka, Ŝe „Bóg
stworzył człowieka na swój obraz i podobieństwo”.
W opozycji do stworzenia stoi teoria ewolucji, która mówi, Ŝe wszystkie formy Ŝycia rozwinęły się z jednej.
Teoretycy zajmujący się ewolucją Wszechświata twierdzą, Ŝe dawno, dawno temu pojawiła się materia – jak i kiedy,
tego nikt nie wie. Po jakimś czasie pojawiła się pierwsza Ŝywa komórka – skąd się wzięła, tego tak naprawdę teŜ
nikt nie wie…
Te pierwsze przeszkody pojawiające się w teorii ewolucji pokazują juŜ, Ŝe jest ona dyskusyjna, a jest wiele więcej
tego typu pytań. Teoria ewolucji tak naprawdę ma niewiele znamion teorii naukowej, poniewaŜ istnieje wiele
twierdzeń i praw nie zweryfikowanych przez naukę stąd teoria darwinowska jest jedynie teorią domniemań i
przypuszczeń.
I. NATURA CZŁOWIEKA
Trójjedyność natury człowieka
Człowiek składa się z trzech części, na które składa się część materialna i niematerialna (I MojŜ. 2,7).
Natomiast część niematerialną moŜemy podzielić na ducha i duszę (I Tes. 5, 23; Hebr. 4,12). Duch i dusza są
oddzielnymi pojęciami, lecz nie moŜna ich rozdzielić, gdyŜ przenikają się wzajemnie. To niezwykłe powiązanie
powoduje, Ŝe wyrazy „dusza” i „duch” często są uŜywane zamiennie (Kazn. 12,7; Obj. 6,9). W jednym miejscu Biblia
mówi o niematerialnej części jako o duszy (Mat. 10, 28), a w innej jako duch (Jak. 2,26).
1. Duch człowieczy
KaŜde ciało jest zamieszkiwane przez ducha danego przez Boga (IV MojŜ. 16,22; 27,16). Duch stanowi zarazem
centrum i źródło ludzkiego Ŝycia. Dusza jest oŜywiana przez ducha, dlatego pozostaje Ŝywa po śmierci ciała. Duch i
dusza są jednak nierozdzielne, gdyŜ duch jest wetkany w strukturę duszy, tworząc jedną całość.
Duch jest czymś, co odróŜnia człowieka od wszystkich innych istot Ŝyjących. Zwierzęta nazywane są duszą
(I MojŜ. 1,20-21 w oryginale), ale nie mają ducha.
W odróŜnieniu od człowieka, zwierzę nie moŜe poznawać spraw BoŜych (I Kor. 2,11; 14,2; Efez. 1,17; 4,23) i
wchodzić w osobistą relację ze Stwórcą (Jana 4,24). Kiedy duch człowieczy zostanie napełniony Duchem Świętym
(Rzym. 8, 16), staje się miejscem uwielbienia (Jana 4,23-24), modlitwy, pieśni dla Pana, błogosławieństwa
(I Kor. 14,15) i słuŜby (Rzym. 1,9; Filip. 1,27).
Duch reprezentuje wyŜsze obszary natury ludzkiej, dlatego jest związany z charakterem człowieka. To, co rządzi
jego duchem, staje się cechą osobowości – na przykład ktoś, kto pozwala, by kierowała nim pycha, ma "wyniosłego
ducha" (Przyp. 16,18). ZaleŜnie od sił, które kontrolują człowieka, moŜe on mieć ducha obłędu (Izaj. 19,14), ducha
rozgoryczonego (Ps. 106,33), moŜe być zaniepokojony w duchu (1 MojŜ. 41,8), lub być skruszony i pokorny
duchem (Izaj. 57,15; Mat. 5,3). Człowiek bywa pod wpływem ducha niewoli (Rzym. 8,15), albo przesycony duchem
podejrzliwości (IV MojŜ. 5,14). Dlatego naleŜy pilnować się.w duchu (MaIach. 3,15), panować nad sobą
(Przyp. 16,32), przez upamiętanie odnawiać swego ducha (Ez. 18,31) oraz ufać Bogu. Ŝe On potrafi włoŜyć nowego
ducha do wnętrza człowieka (Ez. 11,19).
Duch człowieczy nie jest jednak samowystarczalny i musi być odnawiany przez Ducha Świętego.
2. Dusza człowieka
a) Natura duszy
Dusza człowieka jest Ŝyciodajnym, inteligentnym składnikiem ludzkiej natury, pośrednio odpowiedzialnym za ruchy
ciała. Odbiera bodźce za pomocą zmysłów i komunikuje się z nim za pośrednictwem narządów. Dusza została
powołana do Ŝycia poprzez ponadnaturalne tchnienie Ducha BoŜego. Jednak w Ŝadnym wypadku nie moŜna
twierdzić, Ŝe dusza jest częścią Boga, poniewaŜ jest zdolna do popełniania grzechów.
Cztery waŜne rozróŜnienia:
dusza jest tym co odróŜnia człowieka i zwierzę od przyrody nieoŜywionej oraz od istot
nieświadomych jak choćby rośliny;
dusza ludzka jest róŜna od zwierzęcej. Zwierzęta mają wprawdzie duszę, ale Ŝyje ona tylko do
momentu śmierci ciała. Cztery stopnie złoŜoności człowieka:
wegetacja, do której jest potrzebne są wyłącznie materialne organy słuŜące asymilacji poŜywienia;
zdolność odczuwania, wymagająca posiadania organów przeznaczonych do kontaktu z otoczeniem;
intelekt, pozwalający nadawać znaczenie poszczególnym elementom rzeczywistości oraz logicznie myśleć;
moralność, która pozwala kierować się w Ŝyciu pewnymi zasadami;
dusze poszczególnych osób róŜnią się od siebie, co stanowi podstawę ludzkiej indywidualności.
W II MojŜ. 1,5 – „siedemdziesiąt dusz” (Biblia Gdańska i Biblia Jakuba Wujka) oznacza
„siedemdziesiąt osób” (Biblia Warszawska i Tysiąclecia);
dusza jest tym co odróŜnia człowieka, nie tylko od niŜszych, ale takŜe od wyŜszych form
stworzenia. Nie znajdujemy Ŝadnych fragmentów wskazujących na istnienie dusz aniołów (logiczne,
poniewaŜ aniołowie nie posiadają ciał, a przecieŜ człowiek stał się „duszą Ŝywiącą” (istotą Ŝywą)
czyli ciałem z prochu ziemi, przystosowanym do warunków Ŝycia na ziemi.
b) Pochodzenie duszy
Wiemy juŜ, Ŝe pierwsza dusza ludzka powstała w wyniku tchnienia BoŜego. Jak jednak powstawały i powstają dusze
następnych ludzi? Bibliści są w tej sprawie podzieleni na dwie grupy, wyznające następujące poglądy: (l) Jedni
utrzymują, iŜ dusza nie jest otrzymywana od rodziców, lecz stwarzana przez Boga w momencie poczęcia. (teoria ta
zwana jest kreacjonizmem). Na poparcie swego poglądu cytują oni następujące fragmenty Pisma: Izaj. 57,16;
Kazn. 12,7; Hebr. 12,9; Zach. 12, 1. (2) Inni są zdania. Ŝe dusza jest przekazywana z pokolenia na pokolenie.
(traducjanizm zwany inaczej generacjonizmem). Zwracają uwagę, iŜ przekazywanie upadłej natury Adama
wszystkim jego potomkom świadczy przeciwko aktowi stworzenia kaŜdej duszy przez Boga (to, co On stwarza, jest
"dobre"). Przypominają równieŜ, Ŝe cechy charakteru są przekazywane potomstwu. Fragmenty popierające ich
teorię to: Jana 1,13; Jana 3,6; Rzym. 5,12; I Kor. 15,22; Efez. 2,3; Hebr. 7,10.
Pochodzenie kaŜdej duszy moŜna wyjaśnić współpracą Stwórcy i rodziców.
c) Dusza a ciało
Związek między duszą i ciałem moŜna zilustrować i przedstawić następująco:
dusza podtrzymuje Ŝycie, uczestnicząc we wszystkim, co dotyczy jego przetrwania, zagroŜenia i utraty.
Dlatego w wielu przypadkach wyrazy "dusza" i "Ŝycie" są stosowane zamiennie (I MojŜ. 9,5; I .Król. 19,3;
I Król. 2,23; Przyp. 7,23; II MojŜ. 21,23; II MojŜ. 21,30; 30,12; Dz.Ap. 15,26);
dusza przenika i zamieszkuje wszystkie części ciała, bardziej lub mniej wpływając na ich działanie.
Tłumaczyłoby to fakt, iŜ Biblia często przypisuje uczucia poszczególnym częściom ciała, jak serce i nerki (
Ps. 73,21; Job 16,13; Treny 3,13; Przyp. 23,16; Ps. 16,7; Jer. 12,2; Job 38,36), wnętrzności (Filem. 12;
Jer. 4,19; Treny 1,20; 2,11; P.n.P. 5,4; Izaj. 16,11) czy brzuch lub łono (Hab. 3,16; Job 20,23; 15,35;
Jana 7,38);
dusza odbiera bodźce ze świata zewnętrznego za pośrednictwem ciała, a konkretnie zmysłów (wzrok, słuch,
smak, węch i dotyk), które poprzez układ nerwowy przekazują kaŜdy bodziec do mózgu. Tam odbywa się przetwarzanie impulsów nerwowych przy udziale umysłu, pamięci i wyobraźni. Dusza reaguje na te wraŜenia,
wysyłając za pośrednictwem mózgu i układu nerwowego odpowiednie rozkazy do róŜnych części ciała;
dusza kontaktuje się z otoczeniem przez ciało, które spełnia wtedy rolę narzędzia. Odczuwanie, myślenie,
wola i inne akty charakterystyczne dla osoby są wykonywane przez duszę lub inaczej jaźń. Nasze "ja" widzi, ale
nie jest oczami; ono myśli nie będąc jedynie intelektem, powoduje rzut piłką, nie będąc ramieniem oraz
grzeszy, nie będąc Ŝadnym z członków naszego ciała. Kiedy dany narząd jest uszkodzony, dusza nie moŜe się
nim posługiwać;
d) Dusza a grzech
Dusza posiada pewne naturalne predyspozycje, które moŜemy nazwać instynktami (wrodzone impulsy wszczepione
kaŜdemu stworzeniu w momencie poczęcia, aby uzdolnić je do instynktownego zachowania w celu obrony i
przekazywania Ŝycia. Pięć najwaŜniejszych instynktów:
instynkt samozachowawczy, który ostrzega przed niebezpieczeństwem i pomaga chronić własne Ŝycie;
instynkt zdobywania, który pomaga nam uzyskać dobra niezbędne do Ŝycia;
instynkt głodu, nakazujący poszukiwanie poŜywienia;
instynktowny popęd płciowy, który zapewnia przetrwanie gatunku;
instynkt dominacji, który prowadzi do zdobycia i obrony nadrzędnej pozycji;
„Ciało” (Rzym. 6,6; Gal. 5,24) moŜna zdefiniować jako sumę ludzkich instynktów, które po stworzeniu ich przez
Boga zostały zdegenerowane przez grzech.
Podstawą grzechu jest więc degeneracja instynktów-danych człowiekowi przez Boga. Na przykład egoizm,
tchórzostwo oraz przewraŜliwienie na punkcie własnej osoby są wypaczeniem instynktu samozachowawczego.
KradzieŜ i chciwość to cienie instynktu zdobywania, a obŜarstwo i łakomstwo są perwersją instynktu ,głodu.
Nieczystość to zdegenerowany popęd płciowy, natomiast tyrania, niesprawiedliwość, kłótliwość i zawiść
reprezentują wypaczenia instynktu dominacji. Widzimy zatem, Ŝe grzech jest przede wszystkim wynikiem
zniekształcenia sił, w jakie Bóg wyposaŜył człowieka.
e) Dusza a serce
Zarówno w Piśmie, jak w języku potocznym, "serce" jest określeniem centralnego połoŜenia (V MojŜ. 4,11; Mat.
12,40; II MojŜ. 15,8; Ps. 46,2; Ez. 27:4,25,26,27). "Serce" człowieka jest zatem centralnym punktem jego
osobowości, a takŜe źródłem Ŝycia w znaczeniu fizjologicznym. Jak stwierdził dr Beck, serce jest symbolem Ŝycia.
Serce jest źródłem pragnień, woli i osądu. Z nim związane są: miłość, nienawiść, determinacja, chęci oraz
zadowolenie (Ps. 105,3). Serce wie, rozumie (I Król. 3,9), rozsądza, ocenia; jest ukształtowane, kierowane,
uwaŜne, skłania się ku róŜnym ideom i osobom. Mówi się, Ŝe cokolwiek odczuwamy w duszy, wywodzi się z
serca. Jest ono jakby magazynem doświadczeń i rzeczy zasłyszanych (Łuk. 2,51), "fabryką" produkującą myśli
i cele czy to dobre, czy złe (Ps. 14,1; Mat. 9,4; I Kor. 7,37; I Król. 8,17)
Serce jest równieŜ centralnym punktem Ŝycia emocjonalnego. Jemu przypisuje się wszystkie stopnie
odczuwania radości - od przyjemności (Izaj. 65,14) do uniesienia (Dz.Ap. 2,46), całe spektrum odczuwania bólu
- od niezadowolenia (Przyp. 25,20) i smutku (Jana 14,1) do rozpaczy (Ps. 109,22; Dz.Ap. 21,13), wiele odcieni
niechęci - od złości (Przyp. 23,17) do szalonego gniewu (Dz.Ap. 7,54) oraz palącej Ŝądzy zemsty (V MojŜ.
19,6), a takie wszelkie formy lęku - od drŜenia pełnego bojaźni (Jer. 32,40) aŜ do obłędnego przeraŜenia (V
MojŜ. 28,28). Serce moŜe zwątpić i stracić odwagę (Jaz. 5,1), stać się lękliwe (III MojŜ. 26,36 BT), moŜe
uschnąć z powodu smutku (Ps. 102,5), moŜe zostać złamane nieszczęściem (Ps. 147,3) oraz płonąć ogniem
pochodzącym od Pana (Jer. 20,9).
Serce jest ośrodkiem Ŝycia moralnego. W nim skupia się zarówno miłość do Boga (Ps. 73,26) jak i
bluźniercza pycha (Ez. 28,2-5). Serce jest równieŜ rodzajem warsztatu, w którym powstają dobre i złe myśli,
słowa oraz uczynki (Mat. 15,19). Jest ono zarazem miejscem spotkania dobrych odruchów i złych poŜądliwości.
a takie skarbcem pełnym dobrych i złych rzeczy. Z jego obfitości pochodzą słowa i czyny (Mat. 12,34-35). Bóg
początkowo zapisał swe Prawo w sercu kaŜdego człowieka (Rzym. 2,15). Mocą Ducha Świętego zostaje ono
wyryte i włoŜone do odnowionego serca wierzącego (Hebr. 8,10). W sercu mieszka sumienie (Hebr. 10:22),
które reaguje na grzech (I Jana 3,19-21). Wiara zbawiająca (Rzym. 10,10) lub niewiara w Boga są związane z
sercem (Hebr. 3,12). Tam teŜ zasiewane jest ziarno Słowa BoŜego (Mat. 13,19). Kiedy przychodzi do
podejmowania decyzji, moŜe być ono pod kontrolą Boga (II Kor. 8,16) lub szatana (Jana 13,2). Serce jest miejscem, gdzie zamieszkuje Chrystus (Efez. 3,17), Duch Święty (II Kor. 1,22) i pokój BoŜy (Kor 3,15). Jest
równieŜ naczyniem, do którego Bóg wlewa swą miłość (Rzym. 5,51) miejscem wzejścia niebiańskiej światłości
(II Kor. 4,6) oraz uwielbienia dla Boga (Efez. 5,19), który jako jedyny moŜe badać głębokość i tajniki serca.
f) Dusza a krew
"GdyŜ Ŝycie (oryg. "dusza") ciała jest we krwi" (III MojŜ. 17,11). Pismo naucza, iŜ krew jest źródłem oraz czynnikiem
podtrzymującym Ŝycie ludzi i zwierząt (III MojŜ. 17,11; 3,17; V MojŜ. 12,23; Treny 2,12; I MojŜ. 4,10; Hebr. 12,24;
Job 24,12; Obj. 6,9-10; Jer. 2,34; Przyp. 28,17).
Krew ma niesamowite znaczenie, dlatego stała się ona środkiem odkupienia:
„Ja dałem wam ja do uŜytku na ołtarzu, abyście dokonywali nią przebłagania za winy wasze”. (III MojŜ. 17,11).
3. Ciało człowieka
(a) Mieszkanie lub przybytek (II Kor. 5,1). Ciało jest ziemskim namiotem, w którym zamieszkuje dusza człowieka,
pielgrzymującego ku wieczności. W chwili śmierci namiot jest zwijany, a dusza odchodzi
(Izaj. 38: 12; II Piotra 1:1-3)
(b) Powłoka (Dan. 7,15). (Najlepiej widać to w przekładzie Biblii Gdańskiej: "I zatrwoŜył się we mnie Danijelu duch
mój wpośród ciała mego") Ciało jest powłoką dla ducha ludzkiego, a śmierć to po prostu jej opuszczenie.
(c) Świątynia. Świątynia jest miejscem uświęconym obecnością Boga miejscem pobytu Wszechobecnego
(I Król. 8:27,28). Ciało Chrystusa stanowiło świątyni " (Jana 2,21), poniewaŜ Bóg był w Nim (II Kor. 5,19). Kiedy
Bóg wchodzi w osobistą relację z człowiekiem, ciało osoby narodzonej z Ducha Świętego staje się Jego świątynią
(I Kor. 6: 19).
Dlaczego III księga MojŜeszowa zawiera tak wiele praw regulujących Ŝycie Izraelitów w wymiarze fizycznym?
Aby ich uczyć, Ŝe ciało jako naczynie duszy powinno być czyste i zdrowe!!!
II. OBRAZ BOGA W CZŁOWIEKU
"Uczyńmy człowieka na obraz nasz, podobnego do nas…” (I MojŜ. 5,1; 9,6; Kazn. 7,29; Dz.Ap. 17:26,28,29;
I Kor. 11,7; II Kor. 3,18; II Kor. 4,4; Efez. 4,24; Kol. 1,15; Kol. 3,10; Jak. 3,9; Izaj. 43,7; Efez. 2,10). Człowiek
został stworzony na obraz Boga, zarówno w sferze charakteru, jak i osobowości. Na kartach Pisma widać wyraźnie,
Ŝe standardem i celem dla człowieka jest to, Ŝeby był podobny Bogu (III MojŜ. 19,2; Mat. 5,45-48; Efez. 5,1). Być
podobnym Bogu oznacza, iŜ trzeba wzrastać w podobieństwo Chrystusa, który jest Jego widzialnym odbiciem.
1. Pokrewieństwo człowieka z Bogiem
Pewien uczony zajmujący się greką zauwaŜył, iŜ wyraz anthropos ("człowiek") oznacza dosłownie "ten, który patrzy
w górę". Człowiek jest stworzeniem zdolnym do modlitwy, i w Ŝyciu nawet najbardziej zdeprawowanych ludzi przychodzą chwile, kiedy wołają o pomoc do jakiejś wyŜszej Istoty - nawet jeśli jej nie znają. Mogą nie być świadomi
swojej ludzkiej godności i czasem stają się podobni do bydląt, które giną (Ps. 49,21), ale w istocie nigdy nimi nie
będą. Nawet najgorsi degeneraci moralni zaświadczają o swym człowieczeństwie poniewaŜ Ŝadne zwierzę nie
umiałoby świadomie doprowadzić się do takiego stanu. Na przykład. nikt nie prosiłby tygrysa. Ŝeby się opamiętał,
słowami: ,Zachowuj się jak tygrys!". Natomiast wezwanie: "Zachowuj się po ludzku!" niesie ze sobą prawdę o
człowieczeństwie osoby, do której apelujemy.
2. Moralność
Tylko człowiek potrafi odróŜnić dobro od zła. Zwierzę moŜe zostać nauczone nie wolno mu robić określonych
rzeczy, ale jest posłuszne woli swego pana, a nie głosowi sumienia, które uznawałoby standard moralny. Innymi
słowy. zwierzęta nie przejawiają ani natury religijnej, ani moralnej – nie są zdolne do przyjmowania prawd
dotyczących Boga i prawości.
3. Umysł
Zwierzę jest po prostu stworzeniem będącym częścią natury, natomiast człowiek jest wywyŜszony ponad nią. Jest
zdolny do samoretleksji oraz rozumowania przyczynowo-skutkowego. Pomyślmy o wspaniałych wynalazkach, jakie
powstały dzięki inwencji człowieka: zegar. mikroskop. statek parowy, telegraf. radio. komputer - by wymienić tylko
niektóre. Spójrzmy na całe cywilizacje. budowane nie tylko na podstawie technologii. ale równieŜ dzięki rozwojowi
sztuki. Przypomnijmy ksiąŜki, które napisano czy dzieła muzyczne. jakie skomponowano. i oddajmy cześć Stwórcy
za Jego cudowny dar jakim jest ludzki umysł! Tragedią historii jest to, Ŝe człowiek uŜywa tej Boskiej iskry ku swojej
zgubie. a nawet po to. by zaprzeczyć istnieniu Stworzyciela. który obdarzył go umiejętnością myślenia.
4. potencjalna nieśmiertelność
Drzewo Ŝycia w ogrodzie Eden świadczy o tym. Ŝe człowiek mógłby Ŝyć wiecznie. gdyby nie to, iŜ okazał
nieposłuszeństwo wobec Boga. Chrystus przyszedł na świat. aby przynieść Chleb śycia, który jest w zasięgu
kaŜdego człowieka, abyśmy nie zginęli. lecz mieli Ŝycie wieczne!
5. Panowanie nad ziemią
Nasze podobieństwo do Boga naleŜy rozpatrywać równieŜ w kontekście
panowania - jak kaŜdy monarcha musi mieć kraj i poddanych, tak ziemia i wszystko co na niej jest zostało dane
człowiekowi. ,,I błogosławił im Bóg, i rzekł do nich Bóg: Rozradzajcie się i rozmnaŜajcie się. i napełniajcie ziemię. i
czyńcie ją sobie poddaną; panujcie nad rybami morskimi i nad ptactwem niebios. i nad wszelkimi zwierzętami, które
się poruszają po ziemi” (Ps. 8,5-8). Kształtując człowieka na swoje podobieństwo, Bóg obdarzył go umiejętnościami.
dzięki którym wszystkie istoty na ziemi zostały mu poddane. W ten sposób człowiek stał się widzialnym
przedstawicielem Boga wobec pozostałych sworzeń.
Upadek pierwszych ludzi spowodował utratę niewinności i zamazanie obrazu Boga. który w sobie nosili. Nie
oznacza to. Ŝe wszystkie właściwości ludzkiej duszy zostały bezpowrotnie stracone, lecz poprzez nieposłuszeństwo
utracili oni daną im prawość. Dlatego człowiek nie jest w stanie zbawić sam siebie i pozostaje bez nadziei, dopóki
znajduje się z dala od łaski, która moŜe przywrócić i odnowić obraz Boga w jego sercu. Tym zagadnieniem zajmiemy się szczegółowo w następnym rozdziale.