FULL TEXT - Medycyna Sportowa

112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 1
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2012; 4(4); Vol. 28, 233-244
DOI: 10.5604/1232406X.1030817
Daria Domosławska1(A,B,C,D,E,F),
Ewa Demczuk-Włodarczyk2(A,C,D,E,F)
1
Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica, Płock
Akademia Wychowania Fizycznego, Wrocław
1
The Pawel Wlodkowic University College, Plock
2
The University School of Physical Education, Wroclaw
2
OCENA WYBRANYCH CECH BUDOWY
SOMATYCZNEJ I NARZĄDU RUCHU
SPORTOWCÓW Z DOLEGLIWOŚCIAMI
BÓLOWYMI KRĘGOSŁUPA
THE ASSESSMENT OF SELECTED SOMATIC TRAITS
AND MOTOR ORGANS IN SPORTSPEOPLE SUFFERING
FROM BACK PAIN
Słowa kluczowe: ból kręgosłupa, przeciążenie, mikrourazy, zaburzenie równowagi
stawowo-mięśniowej
Key words: back pain, overloading, microinjuries, neuromuscular balance disorders
Streszczenie
Wstęp. Dolegliwości bólowe kręgosłupa są częstym problemem w grupie sportowców. Przyczyn
ich występowania dopatruje się w nadmiernym przeciążaniu narządu ruchu, specyficznym dla każdej
dyscypliny sportu. Celem pracy jest porównanie wybranych cech budowy somatycznej i narządu ruchu u sportowców odczuwających dolegliwości bólowe kręgosłupa z rówieśnikami nietrenującymi.
Założono, że u sportowców z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa występują zaburzenia ukształtowania i funkcjonowania narządu ruchu.
Materiał i metody. Badaniami objęto studentów Wydziału Wychowania Fizycznego Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku w wieku 22-35 lat. Wyodrębniono dwie grupy. Pierwszą stanowiła grupa 39 sportowców (13 kobiet i 26 mężczyzn) trenujących co najmniej od 5 lat jedną z dyscyplin sportowych: gry zespołowe, lekka atletyka, sporty walki, pływanie, jeździectwo. Kryterium włączenia do grupy badanej stanowiło występowanie u sportowca dolegliwości bólowych kręgosłupa w okresie ostatnich 6 miesięcy. Grupę kontrolną stanowiło 39 studentów rówieśników, wybranych losowo
z tego samego Wydziału (11 kobiet i 28 mężczyzn), bez dolegliwości bólowych kręgosłupa. Badania
obejmowały: pomiar masy i wysokości ciała, wskaźnika wagowo- wzrostowego Rohrera i BMI, kąta
kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej kręgosłupa, ustawienia miednicy w płaszczyźnie strzałkowej,
czołowej i poprzecznej, ruchomości kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej.
Wyniki. Stwierdzono, że studenci trenujący sport, z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa, charakteryzują się podobną budową somatyczną ciała, ukształtowaniem i ruchomością kręgosłupa, położeniem miednicy, jak ich nietrenujący rówieśnicy. Cechą różniącą badane grupy jest jedynie ruchomość odcinka lędźwiowego kręgosłupa u mężczyzn.
Wnioski. W planie treningowym zawodnika powinien znaleźć się czas na wdrożenie indywidualnego programu ćwiczeń kompensujących negatywne skutki monotypii ruchowej typowej dla określonej dyscypliny sportu.
Summary
Word count:
Tables:
Figures:
References:
6083
2
4
48
Background. The purpose of the study was to compare the selected somatic traits and motor
organs between sportspeople with back pain and controls –their non-training peers. It has been assumed
that sportspeople with back pain have dysfunctions both in the alignment and function of motor organs.
Material and methods. The study was conducted on the students of Physical Education Department at Paweł Włodkowic University College in Płock, Poland. The subjects were 13 females and 26
males who had been practicing one of the following sport disciplines: team games, athletics, martial arts,
swimming and horse riding for at least 5 years and had suffered from back pain symptoms for the last 6
months. The control group consisted of 11 females and 28 males, randomly selected from the same Department, but not having back pain symptoms. All the subjects were assessed for body weight and
height, Rohrer’s weight-height index and BMI, thoracic kyphosis angle, lumbar lordosis angle, pelvic
geometry in sagittal, frontal and transverse planes as well as sagittal-plane mobility of the spine.
Results. It was found that students practicing sports and suffering from back pain symptoms had
a similar body constitution, pelvic geometry, shape and mobility of the spine as compared to the controls. The only difference between the tested and the control group was mobility of the lumbar spine
among the tested males.
Conclusions. The competitors’ training plan should include an individualized program of exercises compensating the adverse effects of monotypic motion, specific for a given sport discipline.
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Daria Domosławska
09-407 Płock, ul. Chopina 67 m. 42
tel.: 603-260-080, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
22.11.2011 r.
13.06.2012 r.
233
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 2
Domosławska D. i wsp., Bóle kręgosłupa u sportowców
Wstęp
Background
Dolegliwości bólowe kręgosłupa są zjawiskiem bardzo powszechnym. Najczęstszą przyczyną występujących dolegliwości uznaje się sedenteryjny tryb życia
i brak ćwiczeń fizycznych [1,2]. Uważa się, że sportowcy to osoby cechujące się ponadprzeciętnymi możliwościami psychomotorycznymi, które nie są narażone na ten czynnik ryzyka. Jednak dolegliwości bólowe kręgosłupa również występują w tej grupie ludzi.
Przyczyn ich występowania dopatruje się w nadmiernym przeciążaniu narządu ruchu, specyficznym dla każdej dyscypliny sportu. Ponadto monotypia ruchowa
wykonywana przez sportowca i chęć uzyskania jak
najlepszych wyników może doprowadzić do mikrourazów w obrębie wszystkich struktur narządu ruchu.
W wielu dyscyplinach lekkoatletycznych, sportach
walki, zespołowych grach sportowych, dochodzi do
nierównomiernego obciążenia i jednostronnego ukierunkowania działań na jedną ze stron ciała. Prowadzi
to do dysproporcji zakresie w masy i siły mięśni oraz
zaburzenia statyki w obrębie kręgosłupa. Bardzo często zaobserwować można zmiany symetrii w obrębie
tułowia [3,4,5,6].
Z jednej strony przyjmuje się, że aktywność fizyczna pozwala na utrzymanie prawidłowej ruchomości
w stawach. Jednak anatomiczna złożoność budowy
składowych narządu ruchu takich jak kręgosłup, staw
biodrowy, nadgarstek czy stopa oraz poddawanie ich
długotrwałym przeciążeniom może być czynnikiem
zmniejszającym ich ruchomość. U sportowców do
przeciążeń dochodzi na skutek przekraczania możliwości adaptacyjnych i kompensacyjnych narządu ruchu [1]. Nadmierne przeciążenia i nieprawidłowo prowadzona aktywność fizyczna mogą prowadzić do zaburzenia równowagi stawowo-mięśniowej, czego konsekwencją mogą być dolegliwości bólowe kręgosłupa.
Celem pracy jest porównanie wybranych cech budowy somatycznej i narządu ruchu u sportowców odczuwających dolegliwości bólowe kręgosłupa z rówieśnikami nietrenującymi.
Założono, że sportowcy mający dolegliwości bólowe kręgosłupa mają zaburzenia ukształtowania
i funkcjonowania narządu ruchu.
Back pain is a very common ailment. The most
frequent reasons of this condition are a sedentary
lifestyle and lack of physical exercise [1,2]. Athletes
are believed to have more than average psychomotor abilities which reduce the risk of back pain.
However, this population also suffers from back pain.
The possible reasons include overload of the motor
organ, specific for each sport discipline. Moreover,
the monotypic nature of movements performed by
athletes and the desire to obtain the best results can
lead to micro-injuries within all structures of the musculoskeletal system.
Back pain results from sport-specific musculoskeletal overload. Additionally, monotype movement performed by the athlete and the desire to get the best
results can lead to micro-injuries within all structures
of the musculoskeletal system.
In many disciplines of track and field athletics,
combat sports or team games, the load exerted on
the body is uneven and one side of the body is
usually more involved than the other. This leads to
the imbalance of muscle mass and strength and static disorders within the spine. Very often changes in
symmetry within the trunk can be observed [3,4,5,6].
On one hand we admit that physical activity
allows to maintain a normal mobility of joints. However, the anatomical complexity of the structure of
motor organ components, such as the vertebral column, the hip joint, the wrist or the foot, when exposed to continuous overload, may be the factor contributing to their reduced mobility. In athletes, the overload may be due to exceeded adaptive and compensative abilities of the motor organ [1]. Excessive overload and inadequate performance of physical activities may lead to disorders of joint and muscle balance, which result in back pain.
The goal of this study was to compare selected traits
of somatic constitution and motor organ in athletes
suffering from back pain and their non-training peers.
It was assumed that the athletes suffering from
back pain also suffer from the disorders of motor
organ alignment and function.
Materiał i metody
Material and methods
Badaniami objęto studentów Wydziału Wychowania Fizycznego Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku, w wieku od 22 do 35 roku życia.
Wyodrębniono dwie grupy. Pierwszą stanowiła
grupa 39 sportowców, w tym 13 kobiet i 26 mężczyzn
trenujących co najmniej od 5 lat jedną z następujących dyscyplin sportowych: gry zespołowe, lekka atletyka, sporty walki, pływanie, jeździectwo. Kryterium
włączenia do grupy badanej stanowiło występowanie
u sportowca dolegliwości bólowych kręgosłupa w okresie ostatnich 6 miesięcy. W dniu badania żaden sportowiec nie odczuwał dolegliwości bólowych.
Drugą grupę stanowiła grupa kontrolna 39 studentów rówieśników, wybranych losowo z listy studentów z tego samego Wydziału (w tym 11 kobiet i 28
mężczyzn). Z badań wykluczono osoby z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa, uprawiające sport oraz
osoby z wadami narządu ruchu.
Wszyscy badani byli osobami praworęcznymi.
Kryterium wykluczenia z obu grup stanowiła nierówna długość kończyn dolnych.
The sample comprised the students of the Faculty
of Physical Education of the Pawel Wlodkowic University College in Plock, aged 22 – 35 years.
The sample was divided into two groups. The first
group was composed of 39 athletes including 13 females and 26 males, training involved for over five
years in one of the following disciplines: team games,
track and field athletics, combat sports, swimming
and horsemanship. The inclusion criterion was back
pain within the last 6 months. On the day of the study
no subject complained of pain.
The second group was a control group, composed of 39 peer students, randomly selected from the
list of students of the same faculty (11 females and
28 males). The students with back pain, those involved in sports and those with motor organ abnormalities in this group were excluded from the study.
All the subjects were right-handed. The exclusion
criterion was an uneven length of the lower limbs.
The following parameters were measured:
• body mass and height,
234
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 3
Domosławska D. et al., The back pain in athletes
Badania obejmowały:
pomiar masy i wysokości ciała
pomiar wskaźnika wagowo-wzrostowego Rohrera
i BMI. W interpretacji typów budowy na podstawie
wskaźnika Rohrera posłużono się typologią wg
Wankego i wg Kolasy [7]
• pomiar kąta kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej
kręgosłupa
• pomiar ustawienia miednicy w płaszczyźnie
strzałkowej, czołowej i poprzecznej
• pomiar ruchomości kręgosłupa w płaszczyźnie
strzałkowej.
Badania przeprowadzono w godzinach porannych,
w ciepłym, odpowiednio oświetlonym pomieszczeniu.
Pomiary kątowe dokonane zostały przy użyciu
goniometru grawitacyjnego – plurimetru konstrukcji
Rippsteina. Elementem pomiarowym w plurimetrze
jest zegarowy pochyłomierz z ruchomą wskazówką
pokazującą w stopniach kąt pochylenia przyrządu.
Kąt kifozy piersiowej mierzono u badanego będącego w pozycji stojącej. Plurimetr przyłożono do kręgu Th12-L1 ustawiając tarczę w pozycji 0°. Następnie,
bez zmiany pozycji tarczy, plurimetr był przykładany
do kręgu Th1-Th3. W tym miejscu odczytywano wartość kątową kifozy piersiowej. Podobnie, przykładając u badanego plurimetr w pozycji leżenia przodem
z podporem na przedramionach, obliczono wskaźnik
wyprostu kifozy piersiowej kręgosłupa [8,9].
Kąt lordozy lędźwiowej mierzono u badanego w pozycji stojącej. Plurimetr przyłożono do kości krzyżowej
ustawiając tarczę w pozycji 0°, następnie przekładano plurimetr do kręgu Th12-L1. W tym miejscu odczytywano wartość kątową lordozy lędźwiowej.
Do określenia typu postawy ciała zastosowano typologię sylwetkową Wolańskiego [10,11].
Wyodrębniono następujące typy postaw:
• RI – gdy różnica między Th i L wynosiła od 0°-2°
• RII – gdy różnica między Th i L wynosiła od 3°-4°
• RIII – gdy różnica między Th i L wynosiła 5°
• KI – norma (6°-10°)
• KII- lekkie odchylenie od normy (11°-15°)
• KIII- znaczne odchylenie od normy (16°-20° i powyżej).
• LI – norma (6°-10°)
• LII – lekkie odchylenie od normy (11°-15°)
• LIII – znaczne odchylenie od normy (16°-20° i powyżej).
Kąt przodopochylenia miednicy zmierzono przykładając jedno ramię plurimetru do spojenia łonowego, drugie do kolców biodrowych tylnych górnych [12].
Ustawienie miednicy w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej określano na podstawie symetrii położenia
kolców biodrowych przednich i tylnych górnych.
Wyodrębniono następujące typy miednicy:
• miednicę ustawioną prawidłowo, w której kolce
biodrowe przednie i tylne górne były położone symetrycznie
• miednicę skośną, w której punkty kostne po tej
samej stronie miednicy były uniesione lub obniżone więcej niż 2° w stosunku do strony przeciwnej
• miednicę skręconą, w której stwierdzono asymetrię większą niż 2° położenia kolców biodrowych
tej samej połowy.
Ocena funkcjonalna narządu ruchu obejmowała
pomiar zakresu ruchu zgięcia i wyprostu kręgosłupa,
odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa [13].
Analizę statystyczną uzyskanych wyników badań
przeprowadzono za pomocą pakietu statystycznego
•
•
•
rohrer’s weight-height index and BMI. For the
interpretation of build types based on Rohrer’s
index the Wanke Kolasa’s typology was used. [7]
• the angle of thoracic kyphosis and lumbar lordosis,
• pelvic alignment in the sagittal, frontal and transverse plane
• spine mobility in the sagittal plane.
The study was carried out in morning hours in
a warm, well lit room.
The angular measurements were performed using
a gravity goniometer – plurimeter constructed by Ripstein. The device uses a clock inclinometer with a mobile hand showing the angle of inclination in degrees.
The angle of thoracic kyphosis was measured in
a standing position. The plurimeter was placed on
Th12-L1 vertebra with the clock face inclined. The angle of inclination was 0°. Next, without changing the
clock face position, the plurimeter was placed on Th1Th3 vertebra. In this point, the angular value of thoracic kyphosis was read. Likewise, after placing the
plurimeter on the subject in a prone position and
leaning on their forearms, the index of thoracic kyphosis was read [8, 9].
The angle of lumbar lordosis was measured in
a standing position as well. The plurimeter was placed on the sacrum with the clock face inclined. The
angle of inclination was 0°. Next, the plurimeter was
placed on Th12-L1 vertebra. In this point the value of
lumbar lordosis was read.
To determine the type of body posture, the Wolański’s postural typology was used [10, 11].
The following types of postures were determined:
• RI – when the difference between Th and L was
0°-2°
• RII – when the difference between Th and L was
3°-4°
• RIII – when the difference between Th and L was 5°
• KI – the target value (6°-10°)
• KII – a slight deviation from the target value (11°15°)
• KIII – a significant deviation from the target value
(16°-20°and above).
• LI – target (6°-10°)
• LII – a slight deviation from the target value (11°-15°)
• LIII – a significant deviation from the target value
(16°-20°and above).
The pelvic anteversion angle was measured by
placing one arm of the plurimeter on the pubic symphysis and the other one – on posterosuperior iliac
spines (PSIS) [12].
Pelvic alignment in the frontal and transverse
plane was determined based on the symmetry of
PSIS alignment.
The following types of pelvis were found:
• a normally aligned pelvis with a symmetric
alignment of PSIS,
• an oblique pelvis with the osseous points located
at the same side raised or lowered by more than
2° as related to the opposite side.
• a twisted pelvis with the asymmetry bigger than 2°
than PSIS alignment in the same half.
The functional assessment of the organs of movement involve the measurement of flexion and
extension in the spine, the thoracic segment and the
lumbar segment [13].
Statistical analysis of the obtained results was
conducted using STATISTICA StatSoft ver.9. The
statistical traits were of two kinds: continuous and
235
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 4
Domosławska D. i wsp., Bóle kręgosłupa u sportowców
STATISTICA StatSoft ver. 9. Cechy statystyczne były
dwojakiego rodzaju: ciągłe i dyskretne. Celem doboru
właściwych testów dla cech ciągłych dokonano oceny
normalności rozkładu za pomocą testu Shapiro-Wilka.
Charakterystyka statystyczna cech ciągłych obejmowała wyliczenia średnich arytmetycznych, odchylenia
standardowego, współczynnika zmienności. Do porównania różnic między poszczególnymi grupami wykorzystano test t Studenta dla prób niezależnych, porównania szczegółowe (post hoc) dla więcej niż dwóch
grup dokonano testem NIR. We wszystkich testach
statystycznych za istotny przyjęto poziom p≤0,05.
Cechy dyskretne to typ budowy somatycznej ciała, typ ustawienia miednicy oraz typy i podtypy postawy ciała. Charakterystykę statystyczną tych cech
przedstawiono w postaci częstości występowania poszczególnych typów. Celem oceny współzależności
analizowanych cech zastosowano test chi2.
discrete. In order to select appropriate tests for the
continuous traits, the normality of distribution was
assessed using Shapiro-Wilk test. The statistical characteristic of continuous traits comprised calculation
of the arithmetic means, standard deviation (SD) and
variability coefficient. In order to compare the between
group differences, the Student’s-t test for independent samples was used and detailed (post hoc)
comparisons for more than two groups were made
using the test of least significant differences. In all
tests the significance level was set at p≤0.05.
Discreet traits include the type of somatic body
constitution, the type of pelvic alignment and the
types and subtypes of body posture. Statistical characteristics of these traits are presented as the frequency of occurrence of each type. For the assessment of correlations between the studied traits the
chi2 test was used.
Wyniki
Results
Poszukując przyczyn występowania dolegliwości
bólowych kręgosłupa u sportowców dokonano porównania cech budowy somatycznej, ukształtowania
tułowia oraz ruchomości odcinka lędźwiowego kręgosłupa ze zdrowymi rówieśnikami nie uprawiającymi
sportu. Wyniki tak przeprowadzonej analizy przedstawiono w Tabeli 1.
In order to determine the causes of back pain
among athletes, somatic constitution traits, trunk alignment and mobility of the lumbar spine were compared
in athletes and their healthy non-training peers. The
results are presented in Table 1.
The study did not show any statistically significant
differences in the analysed traits. The male and fe-
Tab. 1. Charakterystyka statystyczna cech budowy somatycznej, kręgosłupa, miednicy oraz wartości testu T-Studenta
dla różnic między grupą sportowców a grupą studentów
Tab. 1. Statistical characteristics of somatic traits, spine, pelvis and Student’s t-test values for the differences between
the athletes and non-training students
236
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 5
Domosławska D. et al., The back pain in athletes
Tab. 2. Charakterystyka statystyczna cech budowy somatycznej, kręgosłupa, miednicy oraz wartości testu NIR dla różnic
między grupą sportowców a grupą studentów z uwzględnieniem płci badanych
Tab. 2. Statistical characteristics of somatic traits, spine, pelvis and least significant differences test values for the
differences between the groups of the sportspeople and students, considering the subject’s gender
237
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 6
Domosławska D. i wsp., Bóle kręgosłupa u sportowców
Badania wykazały brak statystycznie istotnego
zróżnicowania analizowanych cech. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni nieuprawiający żadnej dyscypliny
sportu nie różnią statystycznie istotnie od rówieśników trenujących z dolegliwościami bólowymi. Wyjątek stanowi zakres ruchu zgięcia i wyprostu odcinka
lędźwiowego kręgosłupa u mężczyzn. Stwierdzono,
że sportowcy charakteryzują się statystycznie istotnie mniejszą ruchomością tego odcinka kręgosłupa.
Częstość występowania poszczególnych typów
budowy somatycznej badanych zarówno kobiet, jak
i mężczyzn trenujących oraz nietrenujących nie jest
statystycznie zróżnicowana (Ryc. 1).
Podobnie przeprowadzona analiza nie wykazała
statystycznie istotnego zróżnicowania częstości występowania poszczególnych typów ustawienia miednicy. Zarówno u sportowców z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa, jak i u studentów stwierdzono podobny odsetek występowania zmian w przestrzennym ustawieniu miednicy (Ryc. 2).
Wpływ trybu życia i odczuwane przez sportowców
zmiany bólowe kręgosłupa są czynnikami szczególnie mogącymi mieć wpływ na typ budowy i postawy
ciała. Badania wykazały jednak brak statystycznie
istotnego zróżnicowania częstości występowania poszczególnych typów postawy zarówno u kobiet jak
i u mężczyzn trenujących sport i nietrenujących (Ryc. 3).
Analiza częstości występowania poszczególnych
podtypów postawy ciała wykazała, że u kobiet z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa uprawiających
sport dominuje postawa kifotyczna I (KI). W grupie
studentek przeważa typ postawy równoważny I (RI).
W obydwu badanych grupach kobiet nie wystąpiły
male athletes who were not involved in any sport
discipline did not significantly differ from their training
peers with pain ailments. The only difference was
found in the range of lumbar spine flexion and extension in the male subjects. The mobility of this spine
segment was significantly lower in the athletes.
The frequency of occurrence of each type of
somatic constitution did not significantly differ in the
male and female subjects – athletes and non-training
individuals (Fig. 1).
The similarly conducted analysis did not show
any significant differences in various types of pelvic
geometry. A similar percentage of changes in pelvic
spatial orientation was found in the athletes with back
pain and the non-training students (Fig. 2).
The effect of lifestyle and back pain are the
factors potentially affecting body build and posture in
athletes. The presented study, however, did not show
any statistically significant differentiation of posture
types between athletes and non-training individuals
(Fig. 3).
The analysis of the frequency of occurrence of
various body posture subtypes showed that the
kyphotic subtype I (KI) is dominant in the group of
women with back pain. In the group of students the
balanced subtype I (RI) is prevailing. The subtypes:
kyphotic III (KIII), lordotic II (LII), and balanced III
(RIII) were not found in the studied sample. The
kyphotic subtype III (KIII) is dominant in male athletes
with back pain. The most common posture type in
students is balanced subtype I (RI) (Fig. 4).
Ryc. 1. Częstość występowania poszczególnych typów budowy somatycznej ciała
Fig. 1. The frequency of occurrence of each type of somatic constitution
238
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 7
Domosławska D. et al., The back pain in athletes
Ryc. 2. Częstość występowania typów ustawienia miednicy
Fig. 2. The types of pelvic geometry – frequency of occurrence
Ryc. 3. Częstość występowania poszczególnych typów postawy ciała
Fig. 3. The types of body posture – the frequency of occurrence of each type
239
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 8
Domosławska D. i wsp., Bóle kręgosłupa u sportowców
Ryc. 4. Częstość występowania poszczególnych podtypów postawy ciała
Fig. 4. The sub-types of individual body posture somatic constitution – the frequency of occurrence
postawy: kifotyczna III (KIII), lordotyczna II (LII), równoważna III (RIII). Postawa kifotyczna III (KIII) dominuje u mężczyzn uprawiających sport, u których występują dolegliwości bólowe kręgosłupa. Najczęściej
spotykanym typem postawy ciała u studentów jest
typ równoważny I (RI) (Ryc. 4).
Dyskusja
Discussion
Występowanie dolegliwości bólowych kręgosłupa
nie zależy od płci [14]. Dolegliwości te stanowią złożony zespół objawów klinicznych uwarunkowanych
różną etiopatogenezą [1,2,15,16,17,18,19]. Przyjmuje się, że jednym z czynników doprowadzających
do wystąpienia dolegliwości bólowych wśród cech
budowy somatycznej jest otyłość [1,20,21,22]. Badania własne wykazały, że stopień otyłości był podobny
zarówno u sportowców, jak i osób nietrenujących.
Można więc przypuszczać, że typ budowy somatycznej badanych nie był przyczyną występujących dolegliwości bólowych kręgosłupa u sportowców.
Problem dolegliwości bólowych dotyczy coraz młodszych osób, zarówno tych prowadzących aktywny, jak
i sedenteryjny tryb życia [23]. Szczególną grupę stanowią młodzi sportowcy, u których zlekceważenie dolegliwości bólowych może negatywnie wpłynąć na przyszłą karierę sportową [24,25,26,27]. W takim przypadku szczególnie ważne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki i poznanie przyczyny powstania
dolegliwości bólowych kręgosłupa [28].
Powszechnie uważa się również, że dolegliwości
bólowe kręgosłupa występują na skutek zmian
ukształtowania kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej oraz przestrzennego ustawienia miednicy [29,30,
31,32,33]. Zmniejszenie krzywizn czy ich pogłębienie
doprowadza zawsze do zmiany równowagi napięć
mięśniowych odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie kręgosłupa. Podobny patomechanizm
zmian obserwuje się w zaburzeniu ustawienia mied-
Back pain does depend on gender [14].These ailments manifest as a complex group of clinical
symptoms conditioned by different etiopathogenesis
[1,2,15,16,17,18,19]. Obesity is assumed to be one
of the factors among the traits of somatic constitution
which are responsible for back pain [1,20,21,22].
This study showed a similar degree of obesity in
athletes and non-training individuals. We can thus
assume that somatic constitution type was not the
reason of back pain in the studied athletes.
The problem of pain ailments concerns younger
and younger individuals, leading both an active and a
sedentary lifestyle [23]. In young athletes, neglecting
such ailments may negatively affect their future sport
career [24,25,26,27]. In such cases, it is essential to
make an accurate diagnosis and find the cause of
back pain [28].
Generally, back pain is believed to result from the
changes in the alignment of the spine in the sagittal
plane and spatial orientation of the pelvis [29, 30, 31,
32,33]. A reduction or aggravation of curvatures always result in altered muscle tone balance, responsible for normal functioning of the spine. A similar
pathomechanism of changes can be observed in
pelvic alignment disorders, as the pelvis, forming the
base of the spine, is one of the links of motor organ
chain. Usually it is impossible to determine the location of the primary disorder due to the reciprocal
effect of all motor organ elements in a form of feedback [34, 35].
240
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 9
Domosławska D. et al., The back pain in athletes
nicy, która, będąc podstawą dla kręgosłupa, jest jednym z ogniw biokinetycznego łańcucha narządu ruchu. Najczęściej nie można określić miejsca pierwotnego zaburzenia. Każdy bowiem element narządu
ruchu oddziaływuje na siebie na zasadzie sprzężenia
zwrotnego [34, 35].
W badaniach własnych stwierdzono, że ukształtowanie kręgosłupa i miednicy nie różni się w obu grupach. Zarówno u osób trenujących, jak i nietrenujących częstość występowania różnych typów postawy
i zaburzeń w obrębie miednicy jest podobna. Można
więc przypuszczać, że analizowane cechy nie stanowią przyczyny występujących wśród sportowców dolegliwości bólowych kręgosłupa.
Według wielu autorów [2,17,36,37] czynnikiem
doprowadzającym do wystąpienia dolegliwości bólowych kręgosłupa jest zarówno hypomobilność, jak i hypermobilność stawów. U młodych, aktywnych osób
z wydolnym układem mięśniowym może również występować „ukryta” hypermobilność, kontrolowana napięciem mięśniowym. Sportowiec narażony jest wtedy na przeciążenia i uszkodzenia elementów biernej
stabilizacji segmentów – krążków międzykręgowych,
stawów międzywyrostkowych oraz trzonów kręgów.
Część tych zmian ma charakter ochronny ograniczając, poprzez ból lub wyrośla kostne, nadruchomość,
a nawet doprowadzać do hypomobilności. Natomiast
hypermobilność wiąże się z nadmiernym rozluźnieniem aparatu więzadłowo –torebkowego. Statyczne
przeciążenia mięśni doprowadzają m.in. do objawów
pseudoneurologicznych (mrowienie, cierpnięcie, zaburzenie czucia skórnego, niedoczulica, drętwota,
odcinkowe osłabienie siły mięśni w niektórych ruchach), ograniczenia ślizgu stawowego, a potem blokady stawów. Długotrwałe napięcie statyczne doprowadza w konsekwencji do skracania i nieodwracalnego włóknienia mięśni. Następstwem tego stanu
jest zaburzenie stereotypów ruchowych [38].
Pomiar ruchomości kręgosłupa nie wykazał istnienia różnicy. Zarówno studenci, jak i sportowcy z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa mieli podobny zakres ruchu. Wyjątek stanowi zakres ruchu odcinka lędźwiowego kręgosłupa u mężczyzn. Sportowcy charakteryzowali się mniejszym zakresem ruchu w porównaniu z osobami nietrenującymi. Można przypuszczać, że przyczyną występujących u sportowców dolegliwości bólowych nie jest zakres ruchu.
Czas trwania aktywności fizycznej może wpływać
na ukształtowanie krzywizn przednio-tylnych oraz ruchomość odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Statystycznie istotną różnicę pomiędzy badanymi grupami
studentów wychowania fizycznego i fizjoterapii zaobserwowano w ruchu zgięcia odcinka lędźwiowego
kręgosłupa [39].
Brak zróżnicowania analizowanych cech wykazał,
że jest jakaś inna przyczyna występujących dolegliwości bólowych. Można przypuszczać, że przyczyną
występujących dolegliwości u sportowców jest:
• duże obciążenia narządu ruchu. Każda dyscyplina sportu wywiera inny wpływ na organizm sportowca. Jednak w każdej z nich pojawia wystąpienie ryzyka długotrwałego, jednostronnego, niefizjologicznego treningu, który powoduje urazy
i mikrourazy narządu ruchu.
• uraz, który trwale zapisał się w pamięci sportowca. Znanych jest wiele badań neurofizjologicznych,
które wskazują, że zaburzenia ruchu są związane
This study outcome indicates that there are no
between group significant differences in spinal and
pelvic alignment. Both in the athletes and non-training students the frequency of occurrence of various
types of posture and pelvic abnormalities is similar.
We can thus assume that the studied traits are not
responsible for back pain in athletes.
According to many authors [2,17,36,37], back
pain is due to both hypo- and hypermobility of the
spine. In young, physically active individuals a “latent” hypermobility may be present, controlled by
muscle tone. In such cases, athletes are prone to
overload and damage of the elements of passive
stabilization segments – intervertebral discs, interprocess joints and vertebral bodies. Some of these
changes are protective, limiting hypermobility by pain
or osteophytes, leading even to hypomobility. Hypermobility, in turn, is connected with excessive loosening of the ligamento-capsular apparatus. Static overload of muscles leads to, inter alia, the development
of pseudoneurological symptoms (tingling, numbness,
abnormal skin sensation, hypoaesthesia, numbness,
segmental muscle weakness in some movements),
reduced articular slide, and then, blockade of the
joints. A prolonged static tension leads to an irreversible shortening and fibrosis of the muscles. The
consequence of such a condition is the impairment of
stereotyped movements [38].
The measurement of spine mobility did not show
any differences. The range of movements was similar
in the non-training students and athletes. The only
exception was the range of lumbar spine motion in
the male subjects. It was smaller in the athletes as
compared to control group subjects. We can thus
assume that the range of movements is not the
reason of back pain in athletes.
The duration of physical activity performance may
affect formation of anteroposterior curvature and
lumbar spine mobility. A statistically significant difference between the study group and the control group
was noted in lumbar spine flexion [39].
The lack of differences in the studied traits indicated a different reason of back pain among the
studied sample. We may assume that the ailments
are due to several factors including:
• Substantial motor organ overload. Each sport discipline affects the athlete’s body in a different way.
However, each discipline involves a long-term,
specific, non-physiological training resulting in injuries and micro-injuries of the motor organ.
• Sport-related Injuries remember for a long time.
Numerous neurophysiological studies indicate
that movement disorders are due to injuries of the
musculoskeletal system, recurrence of injuries
and the deficit of motor control. Multiple disorders
develop prior to the symptoms or injuries. Such
disorders are very often regarded the precursors
and causes of pathological changes [46].
• Functional disorders of the motor organ which, in
their subliminal phase affect the areas of a declined resistance to overload. Such areas are the
result of the long term static imbalance which may
be due to previous conditions, stress, falls, knocks,
etc. Only with a substantial and prolonged dynamic
load, pain may occur in the areas where the dysfunction process resulted in a reduced resistance to
overload [2,40].
241
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 10
Domosławska D. i wsp., Bóle kręgosłupa u sportowców
z urazami mięśniowo-szkieletowymi, a także ich
nawrotem i deficytem kontroli motorycznej. Wiele
zaburzeń rozwija się jeszcze przed wystąpieniem
objawów lub urazów. Bardzo często są one uznawane za prekursory i przyczynę patologii [46].
• zaburzenia czynnościowe narządu ruchu, które
w fazie podprogowej rozwijają miejsca o zmniejszonej odporności na przeciążenie. Miejsca i obszary te powstają w wyniku obecnej od lat nierównowagi statycznej, która może pojawiać się w narządzie ruchu wskutek przebytych chorób, stresu,
upadków, uderzeń itd. Dopiero wówczas, gdy pojawia się duże i długotrwałe obciążenie dynamiczne,
mogą ujawnić się dolegliwości bólowe w miejscach,
w których proces dysfunkcyjny stworzył obszary
o zmniejszonej odporności na przeciążenie [2, 40].
• wzmożone napięcie psychiczne wynikające z rywalizacji towarzyszącej zawodnikom. Doprowadza ono do powstania stanu stresu przewlekłego
przynoszącego negatywne skutki dla kręgosłupa.
Może prowadzić to do uszkodzeń i „chorób zawodowych” zawodników, tj. zmian przeciążeniowych
narządu ruchu [2,38,40]. Występowanie podobnego problemu stwierdzone zostało u osób w różnych grupach wiekowych i zawodowych narażonych na przeciążenie narządu ruchu wynikające
ze specyfiki wykonywanego zawodu, uprawianej
dyscypliny sportowej, przewlekłego stresu [41,42,
43,44,45].
W świetle uzyskanych wyników badań własnych
wydaje się, że zapobieganie dolegliwościom bólowym u sportowców powinno odbywać się poprzez
wdrożenie indywidualnego treningu kompensującego
negatywne skutki pracy sportowca. Program ćwiczeń
powinien być poddany dokładnej analizie i ukierunkowany na indywidualny trening bazujący na korekcji
istotnych zaburzeń [47]. Powinien on obejmować
wiele procesów wpływających na precyzję, stabilność i wydajność w obrębie systemu ruchu. Działania
powinny być ukierunkowane na: lokalny system kontroli motorycznej, globalny system kontroli motorycznej, asymetryczny trening siły i wytrzymałości tułowia, symetryczne wzmacnianie tułowia przy obciążeniu kończynami. Indywidualnie dobrany trening kompensujący negatywne skutki uprawiania określonej
dyscypliny sportu może przyczynić się do poprawy
wytrzymałości kręgosłupa, co zmniejszy ryzyko wystąpienia bólu [48].
•
Excessive competition-related mental stress. This
results in chronic stress, adversely affecting the
spine. It may lead to lesions and „occupational diseases” in competitors, namely stress-related changes within the motor organ [2,38,40]. Similar problems have been observed in different age and
occupational groups exposed to sport-specific motor organ overload and chronic stress [41,42,43,
44,45].
In the light of the study outcome, it seems that
pain prevention in the athletic population should involve implementation of individual training, compensating the negative effect of sport-related activities.
The exercise program should be thoroughly analysed
and focused on individual training, based on the correction of significant disorders [47]. It should encompass multiple processes influencing the precision,
stability and efficiency within the motor organ. The
measures should be focused on the local and global
systems of motor control, asymmetric training of
trunk strength and endurance and symmetric strengthening of the trunk with load exerted on the limbs. An
individual training, compensating the adverse consequences of the involvement in specific sport discipline can result in spine endurance improvement
and thus, reduce the risk of pain [48].
Wnioski
Conclusions
1. Studenci z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa
trenujący sport nie różnią się analizowanymi parametrami narządu ruchu od zdrowych, nietrenujących rówieśników. Cechą różniącą jest jedynie
ruchomość odcinka lędźwiowego kręgosłupa
u mężczyzn.
2. W planie treningowym zawodnika powinien znaleźć się czas na wdrożenie indywidualnego programu ćwiczeń kompensujących negatywne skutki monotypii ruchowej typowej dla określonej dyscypliny sportu.
1. There are no significant differences in motor organ parameters between athletes with back pain
and their healthy non-training peers.
2. The competitors’ training plan should include an
individualized program of exercises compensating the adverse effects of monotypic motion,
specific for a given sport discipline.
242
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 11
Domosławska D. et al., The back pain in athletes
Piśmiennictwo / References
1.
2.
3.
4.
Dziak A. Bóle i dysfunkcje kręgosłupa. Kraków: Medicina Sportiva; 2007.
Stodolny J. Choroba przeciążeniowa kręgosłupa. Kielce: ZL Natura; 1999.
Drabik J. Aktywność, sprawność i wydolność fizyczna jako miernik zdrowia człowieka. Gdańsk: AWF; 1997.
Janusz A, Jarosińska A. Różnice w budowie ciała między zawodniczkami uprawiającymi grę w piłkę ręczną i siatkową. Zeszyty naukowe AWF 22. Wrocław: AWF; 1997.
5. Machnacz W. Asymetria kończyn górnych u sportowców specjalizujących się w grze w piłkę ręczną. Studia i Monografie AWF. Wrocław: AWF; 1992.
6. Starosta W. Symetria i asymetria ruchów w sporcie. Z zagadnień sportu. Zeszyt 15, Warszawa: Instytut Sportu; 1990.
7. Milicer H, redd. Zarys antropologii. Warszawa: AWF; 1993.
8. Kluszczyński M. Częstość występowania wad postawy w populacji dzieci wiejskich. Fizjoterapia Polska 2007;
1 (7): 71-9.
9. Szczygieł A, Ślusarczyk A. Ruchomość oraz ukształtowanie krzywizn kręgosłupa u dzieci z wadliwą postawą ciała. Fizjoterapia Polska 2003; 3 (3): 261-71.
10. Walicka-Cupryś K, Puszczałowska-Lizis E, Maziarz K. Kształtowanie się przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa
u uczniów z klas gimnazjalnych i licealnych. Rehabilitacja Medyczna 2008; 4 (12): 28-36.
11. Wolański N, redd. Metody kontroli i oceny dzieci i młodzieży. Warszawa: PZWL; 1975.
12. Skolimowski T, redd. Badanie czynnościowe narządu ruchu w fizjoterapii. Badania czynnościowe narządu ruchu
w fizjoterapii. Wrocław: AWF; 2009.
13. Buckup K. Testy kliniczne w badaniu kości, mięśni i stawów. Warszawa: PZWL; 1998.
14. Dziewulski M. Bóle krzyża u ludzi młodych. Medycyna Sportowa 2003; 1 (19): 22-30.
15. Ridle D. Bóle krzyża i ich klasyfikacja – przegląd piśmiennictwa i krytyczna analiza wybranych systemów klasyfikacyjnych. Rehabilitacja Medyczna 1998; 2 (3): 41-60.
16. Spondaryk K. Zdaniem specjalisty. Rehabilitacja medyczna 1998; 2: 8-13.
17. Dziak A. Postępowanie diagnostyczne w bólach krzyża. Rehabilitacja Medyczna 2001; 4 (5): 9-22.
18. Heneweer H, Staes F, Aufdemkampe G, van Rijn M, Vanhees L. Physical activity and low back pain: a systematic
review of recent literature. Eur Spine J 2011; 6 (20): 826-45.
19. Balagué F, Mannion AF, Pellisé F, Cedraschi C. Non-specific low back pain. Lancet 2012; 4; 379 (9814): 482-91.
20. Kiwerski J. Patofizjologia uszkodzeń krążka międzykręgowego i zmian przeciążeniowych kręgosłupa. W: Kiwerski
J, Fiutko R, editors. Bóle kręgosłupa. Poradnik dla Ciebie. Warszawa: PZWL; 1997. str. 44–56.
21. Żabówka M. Co łączy chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych z chorobą zwyrodnieniową odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja 2011; 3 (15): 36-8.
22. Dziak A. Leczenie bólów krzyża. Rehabilitacja Medyczna 2002; 6: 26-44.
23. Moroder P, Runer A, Resch H, Tauber M. Low back pain among medical students. Acta Orthop Belg 2011; 1 (77):
88-92.
24. Curtis C, d’Hemecourt P. Diagnosis and management of back pain in adolescents. Adolesc Med State Art Rev
2007; 1 (18): 140-64.
25. Beresford ZM, Kendall RW, Willick SE. Lumbar facet syndromes. Curr Sports Med Rep 2010; 1 (9): 50-56.
26. Hangai M, Kaneoka K, Okubo Y et al. Relationship between low back pain and competitive sports activities during
youth. Am J Sports Med 2010; 4 (38): 791-6.
27. Billings RA, Burry HC, Jones R. Low back injury in sport. Rheumatol Rehabil 1977; 4 (16): 236-40.
28. Gerbino PG, Micheli LJ. Back injuries in the young athlete. Clin Sports Med 1995; 3 (14): 571-90.
29. Nowotny J, Nowotny-Czupryna O, Brzęk A, Kowalczyk A, Czupryna K. Postawa ciała a zespoły bólowe kręgosłupa. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja 2011; 1 (13): 59-71.
30. Sipko T, Szewc A, Demczuk-Włodarczyk E, Mraz M. Zaburzenia parametrów miednicy u pacjentów z chorobą tarczy międzykręgowej kręgosłupa lędźwiowego. Fizjoterapia 2004; 3 (12): 11-20.
31. Legwant Z, Śliwiński Z. Diagnostyka różnicowa bólów krzyża. Medycyna Manualna 1997; 1: 20-33.
32. Śliwiński Z, Kasperek-Konopnicka K. Zachowanie się statyki miednicy w zespołach bólowych kręgosłupa po zastosowaniu osteopatycznego program usprawniania. Medycyna Manualna 2001; 3/4: 43-51.
33. Hawrylak A, Skolimowski T, Barczyk K, Ratajczak B. Asymetria tułowia osób z dyskopatią odcinka lędźwiowego
kręgosłupa na poziomie L5-S1. Fizjoterapia Polska 2008; 1 (8): 11-21.
34. Dyszkiewicz AJ, Wróbel Z, Rumanowski M. Diagnostyka kręgosłupa lędźwiowego w oparciu o statyczno-dynamiczne ruchowe wzorce radiologiczne. Fizjoterapia 2004; 3 (12): 21-28.
35. Dyszkiewicz AJ, Kucharz EJ, Rumanowski M. Biomechaniczne aspekty osiowej funkcji kręgosłupa w organizmie
człowieka. Fizjoterapia 2006; 4 (14): 79-92.
36. Stodolny J. Zespoły anatomiczno-czynnościowe kręgosłupa, ich funkcja i znaczenie w mechanizmach powstawania i profilaktyce przeciążeń (cz II.). Medycyna Sportowa 2001; 1 (17): 27-30.
37. Anwajler J, Wojna D, Stępak A, Skolimowski T. Wpływ uprawiania akrobatyki sportowej na zakresy ruchomości
stawów kręgosłupa, kończyn górnych i dolnych. Fizjoterapia Polska 2005; 1 (5): 57-64.
38. Rakowski A. Kręgosłup w stresie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne; 1998.
39. Hawrylak A, Barczyk K, Giemza C, Wójtowicz D, Brodziński M. Ukształtowanie krzywizn przednio-tylnych oraz ruchomość kręgosłupa studentów Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Medycyna Sportowa 2008; 4
(24): 240-46.
40. Rakowski A, Słobodzian J. Kontuzje w sporcie a skutki zaburzeń czynności narządu ruchu. Terapia Manualna
2005; 5: 35-40.
243
112 Domoslawska1:Layout 1 2013-01-29 15:25 Strona 12
Domosławska D. i wsp., Bóle kręgosłupa u sportowców
41. Spondaryk K. Zdaniem specjalisty. Rehabilitacja Medyczna 1998; 1 (2): 8-13.
42. Stergioulas A, Filippou DK, Triga A, Grigoriadis E, Shipkov CD. Low back pain in physical education teachers.
Folia Med (Plovdiv). 2004; 3 (46): 51-5.
43. Alperovitch-Najenson D, Santo Y, Masharawi Y, Katz-Leurer M, Ushvaev D, Kalichman L. Low back pain among professional bus drivers: ergonomic and occupational-psychosocial risk factors. Isr Med Assoc J 2010; 1 (12): 26-31.
44. Mefford J, Sairyo K, Sakai T, et al. Modic type I changes of the lumbar spine in golfers. Skeletal Radiol. 2011;
4 (40): 467-73.
45. Kujala UM, Salminen JJ, Taimela S, Oksanen A, Jaakkola L. Subject characteristics and low back pain in young
athletes and nonathletes. Med Sci Sports Exerc 1992; 6 (24): 627-32.
46. Comerford MJ, Mottram SL. Movement and stability dysfunction-contemporary development. Man Ther 2001;
1 (6): 15-26.
47. Hałada M. Centrum stabilizacji „Core Stability” jako podzespół treningu kontroli motorycznej według założeń Kinetic Control. Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja 2012; 27: 27-35.
48. Hałada M. Stabilizacja centrum jako priorytet rehabilitacji sportowca. Nowe perspektywy w ocenie i treningu wg
Performance Stability i Kinetic Control. Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja 2011; 9: 56-63.
244