Europejski System Banków Centralnych

PP. ESBC
2013/2014
1
2
Polityka pieniężna
Polityka pieniężna
(5) Europejski System Banków
Centralnych
dr Sylwia Grenda
(5) Europejski System Banków
Centralnych
• Funkcjonowanie Europejskiego Systemu Banków
Centralnych
Cele i zadania
Organy
Kapitał i rezerwy walutowe
Strategia i instrumentarium polityki pieniężnej
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Wydział Ekonomii
Katedra Teorii Pieniądza i Polityki Pieniężnej
3
4
EBC – ESBC – Eurosystem
Europejski Bank Centralny (EBC)
Europejski System Banków
Centralnych
•
•
•
•
•
Definicje
Cele i zadania
Organy
Kapitał
Strategia i instrumenty polityki pieniężnej
dr Sylwia Grenda
• powstał w czerwcu 1998, we Frankfurcie na bazie
Europejskiego Instytutu Walutowego
• instytucja ponadnarodowa posiadająca osobowość prawną
Europejski System Banków Centralnych (ESBC)
• Europejski Bank Centralny (EBC) + krajowe banki centralne
wszystkich państw członkowskich UE
Eurosystem
• = Europejski Bank Centralny (EBC) + krajowe banki centralne
tych państw członkowskich UE, które prowadziły euro
1
PP. ESBC
2013/2014
5
Europejski System Banków Centralnych
6
Trójszczeblowy system bankowy w strefie euro
Podstawy prawne funkcjonowania ESBC
Europejski Bank Centralny
• Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE)
• Statut Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Systemu
Banków Centralnych
Narodowe Banki Centralne
Zasady funkcjonowania ESBC
• Federalny charakter systemu
• Decentralizacja działania
• Cel i zadania EBC
Banki komercyjne
7
8
ESBC – zadania
ESBC – cele działalności
Zadania ESBC zostały zdefiniowane w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę
Europejską.
Podstawowy cel ESBC: osiągnięcie i utrzymanie
stabilności cen
Cele dodatkowe: „Bez uszczerbku dla celu stabilności cen, ESBC
wspiera ogólne polityki gospodarcze we Wspólnocie, mając na
względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Wspólnoty,
którymi są: wysoki poziom zatrudnienia oraz osiągnięcie
zrównoważonego i bezinflacyjnego wzrostu.
dr Sylwia Grenda
Zgodnie z art. 105 TUE do zadań podstawowych ESBC należą:
1.
definiowanie i realizacja polityki pieniężnej
2. przeprowadzanie operacji walutowych
3. przechowywanie oficjalnych rezerw dewizowych państw strefy euro
i zarządzenie nimi
4. wspieranie działania systemów płatniczych
Dodatkowe zadania:
1.
wyłączna emisja banknotów i monet euro
2. gromadzenie i opracowywanie informacji statystycznych
(we współpracy z krajowymi bankami centralnymi)
3. utrzymywanie współpracy z zewnętrznymi instytucjami, organami unijnymi
i o charakterze międzynarodowym
4. współpraca w zakresie nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi
oraz stabilnością systemu finansowego
2
PP. ESBC
2013/2014
9
Organy ESBC
10
Rada Zarządzająca
Rada Generalna (Ogólna)
Opis ogólny
• organ do podejmowania decyzji o najwyższym znaczeniu
strategicznym dla Eurosystemu
Rada Zarządzająca
(Rada Prezesów)
Skład
Zarząd EBC
Prezes
Wiceprezes
4 członków
17 Prezesów
NBC Państw
strefy euro
• Zarząd EBC (6 osób), prezesie NBC krajów strefy euro (17)
10 Prezesów NBC
Państw UE spoza
strefy euro
Zadania Rady Zarządzającej
• uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji dotyczących
wykonywania zadań powierzonych Eurosystemowi
• formułowanie polityki pieniężnej strefy euro, w tym podejmowanie
decyzji dotyczących celów monetarnych, podstawowych stóp
procentowych i wielkości rezerw w Eurosystemie oraz uchwalanie
wytycznych w sprawie realizacji tych decyzji
11
Zarząd
12
Rada Ogólna
Opis ogólny
Opis ogólny
• organ odpowiedzialny za realizację bieżących zadań
• organ tymczasowy, pełniącym swoje funkcje do momentu wejścia
wszystkich krajów UE do strefy euro (ograniczone kompetencje); doradza
Radzie Zarządzającej i opiniuje kandydatury państw chcących przystapić do
strefy euro
Skład
Skład
• prezes, wiceprezes, 4 członków
• prezes EBC, wiceprezes EBC oraz prezesi NBC z państw członkowskich UE.
Zadania Zarządu
• przygotowanie posiedzeń Rady Prezesów
• realizacja polityki pieniężnej strefy euro zgodnie z wytycznymi
i decyzjami Rady Prezesów oraz przekazywanie niezbędnych
instrukcji w tym zakresie krajowym bankom centralnym
• zarządzanie bieżącą działalnością EBC
• wykonywanie określonych uprawnień, w tym o charakterze
regulacyjnym, przyznanych Zarządowi przez Radę Prezesów
dr Sylwia Grenda
Dodatkowe kompetencje
•
•
•
•
działania doradcze wobec EBC
zbieranie informacji statystycznych
sporządzanie raportu rocznego EBC
ustalanie zasad ujednolicenia procedur rachunkowych i sprawozdawczych
stosowanych przez krajowe banki centralne
• podejmowanie działań związanych z określeniem klucza subskrypcji
kapitału EBC (poza działaniami określonymi w traktacie)
• ustalanie warunków zatrudnienia personelu EBC
• przygotowanie do nieodwołalnego ustalenia kursów wymiany na euro walut
państw członkowskich objętych derogacją
3
PP. ESBC
2013/2014
13
Prezesi EBC
14
Prezesi EBC
• Wim Duisenberg (1935-2005)
▫ Pierwszy Prezes EBC (1998-2003)
▫ Prezes Banku Centralnego Holandii (1982-1997)
▫ wieloletni pracownik MFW
▫ minister finansów rządu Holandii (1973-1977)
▫ Przewodniczący Europejskiego Instytutu
Walutowego (1997-1998)
• Wim Duisenberg (1935-2005)
▫ Pierwszy Prezes EBC (1998-2003)
▫ Prezes Banku Centralnego Holandii (1982-1997)
▫ wieloletni pracownik MFW
▫ minister finansów rządu Holandii (1973-1977)
▫ Przewodniczący Europejskiego Instytutu
Walutowego (1997-1998)
• Jean-Claude Trichet (1942- )
▫ Prezes EBC (2003- 2011)
▫ Prezes Banku Francji (1999-2003)
▫ Z-ca Gubernatora MFW (1998-1999)
▫ Przewodniczący Europejskiego Instytutu
Walutowego (1992-1997)
• Jean-Claude Trichet (1942- )
▫ Prezes EBC (2003- 2011)
▫ Prezes Banku Francji (1999-2003)
▫ Z-ca Gubernatora MFW (1998-1999)
▫ Przewodniczący Europejskiego Instytutu
Walutowego (1992-1997)
• Mario Draghi vel. Super Mario (1947- )
▫ Prezes EBC (2011- )
▫ Prezes Banku Woch (2006-2011)
▫ Członek Zarządu BIS (2006-)
▫ Wiceprezes i Dyrektor Zarządzający Goldman Sachs (2002-2005)
▫ Dyrektor Generalny Skarbu Włoch (1991-2001)
▫ Dyrektor Generalny Banku Światowego (1984-1990)
• Mario Draghi vel. Super Mario (1947- )
▫ Prezes EBC (2011- )
▫ Prezes Banku Woch (2006-2011)
▫ Członek Zarządu BIS (2006-)
▫ Wiceprezes i Dyrektor Zarządzający Goldman Sachs (2002-2005)
▫ Dyrektor Generalny Skarbu Włoch (1991-2001)
▫ Dyrektor Generalny Banku Światowego (1984-1990)
15
Niezależność EBC
Niezależność instytucjonalna
• ani EBC, ani NBC nie mogą się zwracać o instrukcje bądź takich instrukcji
przyjmować od instytucji rządowych, organów wspólnotowych
Niezależność personalna
• zapewniona jest m.in. przez następujące rozwiązania:
• kadencja prezesów NBC trwa minimum 5 lat, a Zarządu EBC 8 lat
(bez możliwości reelekcji)
• członkowie Zarządu EBC mogą być odwołanie w przypadku niezdolności
do sprawowania urzędu lub poważnego uchybienia
16
Kapitał EBC
Początkowy kapitał EBC wynosił 5 mld EUR.
Wkłady są korygowane przez EBC co pięć lat.
Po rewizji w 2007 r. (nowe państwa członkowskie) podniesiono do 5,76.
W 2010 roku z uwagi na kryzys finansowy podniesiono kapitał do 10,76 mld
EUR. Wpłaty rozłożono na trzy części płatne w 2010, 2011 i 2012 r.
Kapitał jest obliczany na podstawie klucza subskrypcji,
który kalkulowany jest na podstawie udziałów danego Państwa w ludności
i PKB całej Unii (50:50)
Niezależność operacyjna
• EBC i NBC dysponują wszelkimi instrumentami i kompetencjami
niezbędnymi do sprawnego prowadzenia polityki pieniężnej i są
upoważnione do niezależnego podejmowania decyzji o sposobie i terminie
ich zastosowania
Niezależność finansowa
• zdolność do finansowania wydatków związanych z bieżącą działalnością
oraz działalnością inwestycyjną – odzwierciedlona w kapitałach i rezerwach
Dodatkowo: ESBC nie może udzielać pożyczek organom wspólnotowym i krajowym podmiotom
sektora publicznego.
dr Sylwia Grenda
Klucz subskrypcji jest istotny z punktu widzenia całej strefy związanej
z finansami ESBC – na jego podstawie określa się m.in. wkłady walutowe EBC
oraz udziały Narodowych Banków Centralnych w zyskach EBC
Zysk netto EBC jest dzielony jest wg następującego klucza:
• kwota określana przez Radę Prezesów (maksymalnie do 20% zysku netto) jest przenoszona
do ogólnego funduszu rezerwowego, którego wysokość nie może przekroczyć 100% kapitału;
• pozostały zysk netto jest dzielony między udziałowców EBC proporcjonalnie do ich
opłaconych udziałów.
4
PP. ESBC
2013/2014
18
17
Deutsche Bundesbank
Subskrybowany kapitał
Kapitał opłacony (w mln euro)
Latvijas Banka
Lietuvos bankas
Byłgarska narodna banka (Българска народна банка)
Bank Ċentrali ta’ Malta / Central Bank of Malta
Magyar Nemzeti Bank
Česká národní banka
Danmarks Nationalbank
Sveriges Riksbank
Banca Naţională a României
Central Bank of Cyprus
Banque centrale du Luxembourg
Eesti Pank
Nationale Bank van België / Banque Nationale de…
Narodowy Bank Polski
Banka Slovenije
Národná banka Slovenska
Bank of England
Banc Ceannais na hÉireann / Central Bank of Ireland
Suomen Pankki – Finlands Bank
Banco de Portugal
Oesterreichische Nationalbank
Bank of Greece
De Nederlandsche Bank
Banco de España
Banca d'Italia
Banque de France
Deutsche Bundesbank
0
Rezerwy walutowe EBC i Eurosystemu (1)
Banque de France
Banca d'Italia
Banco de España
0%
1%
1%
2% 2%
3%
0%
De Nederlandsche Bank
0%
Bank of Greece
0%
0%
0%
0%
0%
0%
Oesterreichische Nationalbank
3%
3%
Banco de Portugal
1 406 533 694;
27%
6%
Suomen Pankki – Finlands
Bank
Banc Ceannais na hÉireann /
Central Bank of Ireland
Bank of England
Národná banka Slovenska
12%
mln
EUR
Banka Slovenije
20%
Narodowy Bank Polski
Nationale Bank van België /
Banque Nationale de Belgique
Eesti Pank
18%
Banque centrale du
Luxembourg
Central Bank of Cyprus
• zarządzane przez EBC – wpłacone
wg klucza subskrypcji
• zarządzane przez poszczególne NBC
Banca Naţională a României
Sveriges Riksbank
Danmarks Nationalbank
Česká národní banka
500
1 000
1 500
Miliony
Magyar Nemzeti Bank
MFSE. Euro w roli waluty międzynarodowej
19
Rezerwy walutowe EBC i Eurosystemu (2)
• ORD w Eurosystemie
mln
EUR
• rezerwy zarządzane przez EBC
nie zmieniły się znacząco
w ostatnim czasie
• zaś rezerwy zarządzane przez
poszczególne NBC wzrosły
w ostatnim okresie prawie
dwukrotnie!
20
Polityka pieniężna w strefie euro - Strategia
• Cel: stabilność cen
• Ilościowa definicja stabilności cen
– stabilność cen oznacza wzrost cen (mierzony zharmonizowanym
wskaźnikiem cen konsumpcyjnych – HICP), który w stosunku rocznym
(rok do roku) jest niższy niż 2% – stabilność powinna być utrzymywana
w średnim okresie
cel ogłoszenia:
większa przejrzystość PP
=> większa odpowiedzialność władz monetarnych
=> wzrost wiarygodności PP
=> wzrost efektywności PP
• Strategia komunikacyjna
elementy:
publiczne ogłoszenie celu
regularne publikowanie danych i analiz
wyjaśnianie przyczyn odchyleń od celu oraz deklarowanie działań
zaradczych
dr Sylwia Grenda
5
PP. ESBC
2013/2014
21
22
Polityka pieniężna w strefie euro - Strategia
Polityka pieniężna w strefie euro - Strategia
Stabilność cen
• „dwa filary”
na podstawie szerokiego zakresu informacji Rada Zarządzająca
podejmuje decyzje dotyczące polityki pieniężnej
I filar – podstawy monetarystyczne
wybór odpowiedniego agregatu – EIW postulował, aby:
▫ charakteryzował się stałym popytem
▫ posiadał cechy wiodące
▫ był podatny na kontrolowanie
wybrano agregat M3 i określono, że jego zmiany miały wynosić 4,5% rocznie
I FILAR
II filar – analiza szerokiej gamy wskaźników, w szczególności:
▫
▫
▫
▫
▫
▫
▫
I FILAR
Analiza danych o podaży
pieniądza (wartość
referencyjna) – 4,5% rocznie
płace
kurs walutowy
ceny obligacji i krzywe dochodowości
różne mierniki sfery realnej
wskaźniki polityki fiskalnej
indeksy cenowe i kosztowe
wyniki ankiet przedsiębiorstw i konsumentów
Analiza szerokiego zakresu
innych wskaźników
gospodarczych i finansowych
HICP ↑ (2% rocznie)
PKB ↑ (2-2,5% rocznie)
V ↓ (0,5-1% rocznie)
Informacja ekonomiczna
23
Polityka pieniężna w strefie euro - Instrumentarium
• warunki prowadzenia PP w Eurosystemie:
operacyjny niedobór płynności – banki w operacjach z bankiem
centralnym są głównie krótkookresowymi dłużnikami
(regulują one tym samym swoje bieżące braki płynności)
• wykorzystywaniem instrumentów do realizacji celu PP EBC
zajmują się NBC
Rodzaje instrumentów polityki
pieniężnej EBC
rezerwa
obowiązkowa
dr Sylwia Grenda
operacje
depozytowo-kredytowe
operacje
otwartego rynku
6