czytaj więcej - Biuletyn Informacyjny Kuratorium Oświaty w Krakowie

Urszula Blicharz
Kuratorium Oświaty w Krakowie
Delegatura w Tarnowie
Edukacja zdrowotna w szkołach województwa małopolskiego
Edukacja zdrowotna w szkołach jest procesem kształtowania u uczniów postawy
dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu.
Wspiera realizację podstawowych zadań szkoły, sprzyja motywacji do nauki, kreatywności
oraz jest fundamentem dla szkolnego programu wychowawczego i programu profilaktyki.
Edukacja zdrowotna pozwala zrozumieć, jakie działania służą zdrowiu oraz pomaga
w dokonywaniu właściwych wyborów związanych ze zdrowiem człowieka. Powinien być to
proces zorganizowany i systematyczny aktywizujący wszystkie grupy społeczności szkolnej
tj. uczniów, nauczycieli, pracowników niepedagogicznych i rodziców. Celem współczesnej
edukacji zdrowotnej jest pomoc uczniom w zrozumieniu, czym jest zdrowie, jakie są czynniki
warunkujące zdrowie oraz jak dbać o zdrowie własne i innych. Zadaniem edukacji zdrowotnej
jest również aktywizowanie uczniów do tworzenia zdrowego środowiska w domu, w szkole i
wśród społeczności lokalnej. Treści z zakresu edukacji zdrowotnej zostały umieszczone w
wielu obszarach kształcenia i są realizowane na większości zajęć edukacyjnych.
Małopolski Program Edukacji Zdrowotnej na rok szkolny 2015/2016, ma pomóc
w kształtowaniu u uczniów postaw i nawyków troski o własne zdrowie i innych oraz
harmonizowaniu wiedzy o zdrowiu, którą uczeń zdobywa z różnych źródeł. Jego celem jest
zachęcanie uczniów do zdrowego stylu życia i stworzenie w szkołach warunków
sprzyjających zdrowiu. Małopolski Kurator Oświaty monitoruje realizację treści podstawy
programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w szkole podstawowej,
gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej w zakresie edukacji zdrowotnej oraz wspiera szkoły
w jej realizacji, poprzez organizację konferencji tematycznych, warsztatów edukacyjnych,
konkursów, happeningów, itp. Opracowuje i wdraża projekty edukacyjne w zakresie działań
prozdrowotnych, upowszechnia przykłady dobrych praktyk w zakresie promocji zdrowego
stylu życia, zdrowego żywienia i aktywności fizycznej. Powołani zostali szkolni
koordynatorzy odpowiedzialni za realizację edukacji zdrowotnej na terenie szkół oraz kontakt
z Kuratorium Oświaty w celu przekazywania materiałów i wymiany informacji. Ponadto
systematycznie diagnozowane są postawy uczniów w zakresie zachowań prozdrowotnych.
Współpracując z Ośrodkiem Rozwoju Edukacji (ORE) Małopolski Kurator Oświaty
koordynuje pracę sieci Szkół Promujących Zdrowie, upowszechniając informacje związane
z ubieganiem się szkół o przystąpienie do sieci szkół Promujących Zdrowie w województwie,
pomaga szkołom w ubieganiu się o Krajowy Certyfikat Szkół Promujących Zdrowie oraz
upowszechnia dobre praktyki Szkół Promujących Zdrowie.
Szczególnie istotnym zadaniem prowadzonym przez Kuratora Oświaty w ramach
Małopolskiego Programu Edukacji Zdrowotnej jest realizacja Programu Upowszechniania
Zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem poprzez: popularyzowanie prozdrowotnego
stylu życia, zgodnie z zaleceniami „Europejskiego kodeksu walki z rakiem”, jako sposobu na
zapobieganie chorobom nowotworowym. Projekt realizowany jest od października 2010 roku
przez Kuratorium Oświaty w Krakowie, Delegatura w Tarnowie przy ścisłej współpracy
z Tarnowskim Ośrodkiem Onkologicznym Szpitala Wojewódzkiego im. Św. Łukasza
w Tarnowie. Realizację projektu wspierają: Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział
Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego, organy jednostek samorządu terytorialnego,
Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie, instytucje upowszechniania sportu, szkoły
i przedszkola województwa małopolskiego. W ramach realizacji projektu Małopolski Kurator
Oświaty prowadzi działania informacyjne polegające na upowszechnianiu wiedzy oraz
przekazywaniu materiałów otrzymanych z Ministerstwa Zdrowia np. „Europejskiego kodeksu
walki z rakiem” pod redakcją prof. dr hab. n. med. Witolda Zatońskiego oraz wydanych
w formie komiksów publikacji promujących zalecenia „Europejskiego kodeksu walki z
rakiem”. W ramach tego programu powołano 320 liderów upowszechniania zaleceń
„Europejskiego kodeksu walki z rakiem” w szkołach województwa małopolskiego,
prowadzono audycje radiowe i telewizyjne, a także sesje naukowe dla nauczycieli i młodzieży
szkół ponadgimnazjalnych na temat zdrowego stylu życia, mającego wpływ na
zachorowalność na choroby nowotworowe. Realizując Program Upowszechniania Zaleceń
Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem Małopolski Kurator Oświaty organizuje konferencje
szkoleniowe dla edukatorów promocji zaleceń „Europejskiego kodeksu walki z rakiem”,
konferencje dla dyrektorów i nauczycieli szkół, na temat promocji zdrowego stylu życia,
połączone z promocją praktyk zdrowego odżywiania, samobadania piersi, badaniem
wskaźnika BMI itp. Od 25 do 31 maja obchodzony jest Europejski Tydzień Walki z Rakiem
– jest to inicjatywa Stowarzyszenia Europejskich Organizacji do Walki z Rakiem
(Association of European Cancer Leagues) oraz Europejskiego Partnerstwa do Walki
z Rakiem (European Partnership for Action Against Cancer).
W ramach promowania projektu Małopolski Kurator Oświaty prowadzi liczne akcje
upowszechniające poszczególne zalecenia „Europejskiego kodeksu walki z rakiem”.
Cyklicznie organizowany jest konkurs „Szkoła promująca zalecenia Europejskiego kodeksu
walki z rakiem” oraz konkursy na esej poświęcony trosce o zdrowie w kontekście wartości
chrześcijańskich, konkurs na film, plakat lub ulotkę na rzecz promocji zdrowego stylu życia,
w tym korzystania z badań profilaktycznych. „Europejski kodeks walki z rakiem”
koncentruje się na działaniach, jakie mogą podjąć obywatele, aby zapobiegać
nowotworom. Skuteczne zapobieganie rakowi wymaga, aby te indywidualne działania
były wspierane przez politykę oraz działania rządu i Kościoła.
Małopolski Kurator Oświaty i Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny
Wojewódzkiej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Krakowie oraz Państwowy Powiatowy
Inspektor Sanitarny Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Tarnowie
upowszechniają programy edukacyjne zapobiegające paleniu tytoniu przez dzieci i młodzież,
prawidłowego odżywiania, a także kampanię społeczną „Dopal dopalaczom” organizując
konferencje dla dyrektorów, pedagogów i osób odpowiedzialnych za żywienie, warsztaty dla
nauczycieli, zajęcia edukacyjne dla uczniów z udziałem specjalistów z poszczególnych
dziedzin.
W celu zapobiegania zaburzeniom psychicznym u dzieci i młodzieży prowadzone są
działania prewencyjno-promocyjne i organizowane konferencje dla nauczycieli i pedagogów
poświęcone tematyce zdrowia psychicznego dzieci i
młodzieży oraz tematyce
bezpieczeństwa dziecka na drodze, w szkole i w środowisku lokalnym. W zakresie tego
zadania Małopolski Kurator Oświaty współpracuje ze Specjalistyczną Poradnią
Psychologiczno-Pedagogiczną dla Dzieci z Niepowodzeniami Edukacyjnymi w Krakowie;
poradniami psychologiczno - pedagogicznymi; Ekspertem Wojewódzkim ds. Informacji
o Narkotykach i Narkomanii, Wojewódzką Komendą Policji w Krakowie i komendami
powiatowymi. Dbając o właściwą masę ciała uczniów małopolskich szkół, poprawę sposobu
żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości,
współpracuje z Wydziałem Technologii Żywności Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie,
Akademią Wychowania Fizycznego w Krakowie i Wojewódzką Stacją Sanitarno –
Epidemiologiczną w Krakowie, Powiatową Stacją Sanitarno Epidemiologiczną w Tarnowie.
We współpracy z Wydziałem Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego - Collegium
Medicum prowadzona jest diagnostyka zachowań prozdrowotnych dzieci i młodzieży.
Treści zawarte w Małopolskim Programie Edukacji Zdrowotnej, szkoły i placówki
województwa
małopolskiego
realizują
w ramach
programów
dydaktycznych,
wychowawczych i profilaktyki poprzez: zajęcia edukacyjne, szkolne i międzyszkolne
konkursy o tematyce zdrowotnej; organizację wystaw, happeningów, prelekcji dla rodziców
dotyczących: szkodliwości palenia tytoniu; spektakle, przedstawienia profilaktyczne na temat
dbania o zdrowie człowieka; przeprowadzanie ankiet skierowanych do rodziców dotyczących
nawyków żywieniowych oraz aktywności fizycznej w rodzinach i do uczniów na temat
sposobu spędzania czasu wolnego; przygotowanie ulotek, gazetek, plakatów, prezentacji
multimedialnych na temat zdrowego i aktywnego stylu życia. Ponadto szkoły organizują
spotkania ze specjalistami dotyczące zasad prawidłowego żywienia, przeciwdziałania
nadwadze i otyłości, wpływu odżywiania na wygląd zewnętrzny. Realizując Małopolski
Program Edukacji Zdrowotnej, szkoły organizują kiermasze zdrowej żywności, wycieczki
oraz wdrażają ogólnopolskie programy upowszechniające zdrowy tryb życia m.in.: „Ćwiczyć
każdy może”; „Trzymaj formę”; „Szkoła w ruchu”, „WF z klasą”; „Bezpieczna i aktywna
przerwa”, programy edukacji antynikotynowej: „Nie pal przy mnie proszę”; „Znajdź
właściwe rozwiązanie”; „Czyste powietrze wokół nas”, „Owoce w szkole”, „5 porcji warzyw,
owoców lub soku”, „Mam haka na raka”, „Śniadanie daje moc”; „Mamo, tato, wolę wodę”.
Kierując się treściami zawartymi w Małopolskim Programie Edukacji Zdrowotnej szkoły
zachęcają uczniów do aktywności sportowej zwiększając pulę zajęć wychowania fizycznego,
prowadzą działalność edukacyjno-informacyjną dotyczącą stosowania zasad zdrowego
żywienia oraz mającą na celu wykreowanie mody na sport i aktywny tryb życia w szkołach
i przedszkolach .
Systematyczna edukacja zdrowotna w szkole jest uważana za najbardziej
opłacalną, długofalową inwestycję w zdrowie społeczeństwa, ale wymaga udziału
i zaangażowania w jej realizację nauczycieli, uczniów i ich rodziców, wsparcia ze strony
dyrektora szkoły oraz współpracy ze środowiskiem lokalnym. Istotą współczesnej
edukacji zdrowotnej jest powiązanie treści podstawy programowej dotyczących
edukacji zdrowotnej z zewnętrznymi programami edukacyjnymi oferowanymi szkołom
przez różne organizacje i instytucje.
Małopolski Program Edukacji Zdrowotnej zawiera treści, które ściśle korelują
z profilaktycznymi działaniami i programami zmierzającymi do kształtowania prawidłowych
postaw zdrowotnych wśród dzieci i młodzieży prowadzonymi przez liczne instytucje
współpracujące z Kuratorium Oświaty w Krakowie:
 Wydział Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego,
 Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza w Tarnowie,
 Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Krakowie; Oddział
Kliniczny Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii,









Wojewódzki Szpital Chorób Płuc i Rehabilitacji w Jaroszowcu,
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie,
Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie oraz komendy miejskie i powiatowe,
Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego - Collegium Medicum
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Technologii Żywności,
Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie,
Fundacja FALOCHRON- Fundacja na Rzecz Bezpieczeństwa i Współpracy
w Szkole,
Fundacja Profesora Henryka Skarżyńskiego „Słyszę”
poradnie psychologiczno-pedagogiczne.