plik pdf

PL5n s. 44
44
Propozycje scenariuszy lekcji
3. Próba zrozumienia powodów reakcji krytyki na tekst Tuwima; rozmowa.
Prosimy uczniów, aby się wypowiedzieli na temat tego, czy uwagi krytyków przedstawione w Sporze o „Wiosnę” wiosną 1918 roku były ich zdaniem uzasadnione.
Uczniowie powinni zauważyć, że:
Jeżeli literatura pokazywała wcześniej ohydę miasta i jego mieszkańców, to
dokonywało się to na kartach powieści (Zbrodnia i kara, Lalka) i był to jeden z wielu
wątków. Liryka, szczególnie ta, która sięgała po gatunki patetyczne, była zarezerwowana dla tematów bardziej podniosłych, takich jak miłość, cierpienie, a w Polsce
dodatkowo ojczyzna i walka o wolność. Wprowadzenie treści dotyczących ciała,
instynktu, przywoływanie obrazów lubieżnych zachowań i potraktowanie tego jako
tematu lirycznego odebrano jako nieprzyzwoite i kulturowo niewłaściwe.
4. Praca domowa.
Przygotuj wykaz cech, którymi powinien się charakteryzować współczesny tekst
literacki, aby wzburzyć krytyków i czytelników.
Temat: W spektrum Skamandra.
(czas realizacji – 1 lekcja)
Cele szczegółowe:
próba określenia założeń programowych Skamandra
określenie tematów literatury początków dwudziestolecia międzywojennego
rozumienie zależności między metodą badawczą a wnioskami, do których ona
prowadzi; weryfikacja tych wniosków
Materiał:
podręcznik: „Płaszcz Konrada” idzie do lamusa, s. 18
K. Wierzyński, Gdzie nie posieją mnie, s. 29
M. Dłuska, Liryka polska. Interpretacje, s. 30
zbliżenie Skamander, s. 30
załącznik 2.
Tok lekcji:
1. Wprowadzenie.
Informujemy uczniów, że celem lekcji będzie zbieranie informacji o programie
Skamandra. Źródłem wiedzy o nim staną się utwory poetów tworzących tę grupę
poetycką. Możemy krótko przedstawić, czym były grupy poetyckie w przeszłości,
zarysować okoliczności powstania Skamandra, przywołać nazwiska poetów tworzących grupę i współpracujących z nią.
2. Analiza tekstu; praca indywidualna.
Prosimy uczniów o odczytanie wiersza Wierzyńskiego Gdzie nie posieją mnie oraz
wykonanie zadania 1. ze strony 30 podręcznika.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
PL5n s. 45
45
Propozycje scenariuszy lekcji
Uczniowie zapewne zauważą, że:
Zabawne antytezy, paradoksy, wprowadzenie kolokwializmu, odniesienie do zdarzenia biblijnego i dowcipne zestawienie go z powszechnie znanym i czytelnym
przysłowiem sprawiają, że wiersz jest utrzymany w swobodnym, zabawowym,
dość niepoważnym stylu. Koresponduje on z radosną, pozbawioną jakiegokolwiek
dramatyzmu tonacją uczuciową wiersza.
Prosimy o przeczytanie tekstu Marii Dłuskiej i wykonanie zadania 2. z tej samej
strony.
Uczniowie zauważą, że:
W wierszu można odnaleźć wiele odwołań do młodzieńczego (czasami wręcz
chłopięcego) zachowania: „Gdzie nie posieją mnie – wyrosnę/Nigdzie mnie nie ma –
jestem wszędzie” wyznaje beztrosko i otwarcie podmiot liryczny, jakby przyznawał
się, że jest łobuzerko nieprzewidywalny. Podmiot liryczny określają nie przypisane
dojrzałości rozsądek i rozwaga, ale właściwe dla dorastających panien kaprys
i zmienność. Portret uzupełnia pointa: „Ja: uśmiech, traf i niespodzianka”, czyli
peryfraza konotująca żart, dowcip, młodzieńczą wiarę w szczęście. Wszystkie te
elementy potwierdzają słuszność sądu Dłuskiej.
Prosimy, aby wnioski wynikające z tego ćwiczenia uczniowie wykorzystali w następnym zadaniu.
3. Gromadzenie informacji o założeniach skamandrytów. Analiza tekstów; praca
indywidualna i praca w grupach.
Prosimy, aby część uczniów przeczytała cicho Herostratesa Lechonia, część – Czarną
wiosnę Słonimskiego, a część – Do krytyków Tuwima (załącznik 2.). Prosimy też,
by wszyscy przypomnieli sobie Wiosnę Tuwima i Mochnackiego Lechonia. Na tej
podstawie każdy z osobna powinien sformułować i zapisać wnioski dotyczące
tematów wierszy, ich formy, stylu i tonacji uczuciowej. Można w tym celu posłużyć
się kartą pracy zamieszczoną w załączniku 3. Następnie prosimy, aby klasa
podzieliła się na sześcioosobowe grupy. W ich skład muszą wejść dwie osoby,
które samodzielnie pracowały nad wierszem Herostrates, dwie, które pracowały
nad Czarną wiosną i dwie opracowujące wiersz Do krytyków. Zespoły mają w swoim
gronie przedyskutować wnioski, które zaprezentuje każda osoba, oraz zapisać je,
nadając im formę haseł programowych grupy poetyckiej. Hasła powinny zostać
zapisane na dużych arkuszach papieru, rozpoczynając od pierwszego zdania
zbliżenia Skamander. Na koniec zespoły przedstawiają klasie wyniki swych prac,
porównują je nawzajem i dokonują ewentualnych poprawek.
4. Weryfikacja wniosków; praca w grupach.
Przypominamy uczniom, że badanie zaledwie fragmentu czyjejś twórczości może
doprowadzić do fałszywych, a nawet błędnych wniosków, dlatego zawsze owoce
takich prac należy zweryfikować z jakimś wiarygodnym źródłem informacji.
Proponujemy zatem, aby uczniowie zapoznali się z materiałem na temat Skamandra
zamieszczonym na przykład w opracowaniu Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny i zweryfikowali założenia programowe sformułowane przez siebie z tym,
co podaje kompendium. Jeżeli zaistnieje taka potrzeba, grupy powinny jeszcze raz
nanieść poprawki na swoje arkusze.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
PL5n s. 46
46
Propozycje scenariuszy lekcji
Arkusz z poprawionym i uzupełnionym tekstem może zawisnąć w klasie, pełniąc
funkcję ogólnodostępnej notatki z lekcji.
5. Praca domowa.
Naucz się na pamięć fragmentu Herostratesa lub Czarnej wiosny.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Temat: Skąd czerpać wiedzę o postaci literackiej? Charakterystyka
Cezarego Baryki.
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
badanie tekstu pod kątem konstrukcji bohatera
odróżnianie treści podanych od implikowanych
rozumienie sposobu skonstruowana postaci literackiej
doskonalenie umiejętności rozumienia przyjętej metodologii badawczej
charakterystyka Cezarego Baryki
Materiał:
S. Żeromski, Przedwiośnie
załącznik 4.
Przygotowanie:
Uczniowie czytają w domu tekst Postać literacka (podręcznik, cz. 4., s. 76).
1. Wprowadzenie.
Prosimy uczniów, by przypomnieli sobie, co się kryje pod pojęciem postać literacka,
oraz by w niewielkich grupach sporządzili listę elementów typowych dla postaci
występujących na przykład w powieści realistycznej (m.in. określony wygląd,
cechy charakteru, cechy umysłowości, słowa, myśli, postępowanie). Ważne jest,
aby uczniowie mieli świadomość, że postać literacka zawsze jest istotą fikcyjną,
prawdopodobną, ale nieprawdziwą, więc nieweryfikowalną w rzeczywistości, a jej
konstrukcja w całości zależy od autora. Na koniec tej części lekcji informujemy
uczniów, że celem zajęć jest zbadanie, w jaki sposób „poznajemy” bohatera
literackiego, co wpływa i decyduje o tym, że możemy o nim mówić, charakteryzować
go i oceniać.
2. Jak się zyskuje wiedzę o bohaterze?; praca w grupach.
Dzielimy klasę na kilkuosobowe grupy. Informujemy, że każda grupa dostanie jeden
z trzech rysunków dotyczących tej samej fikcyjnej postaci Marka Kota-Roztwińskiego. Po rozdaniu rysunków prosimy uczniów, aby na ich podstawie wypisali jak
najwięcej danych o ich bohaterze. Prosimy też, aby każdej uwadze towarzyszyła
informacja o tym, co dostarczyło konkretnej wiedzy na temat Kota-Roztwińskiego.