metoda delficka (2010-02-01)

Metoda Delficka
Dr inż. Edmund Pawłowski
Poznań, 1 luty 2010
Plan wykładu
1.
2.
3.
4.
Geneza metody
Założenia metodyczne
Procedura
Przykład
Do przygotowania wykładu wykorzystano:
1. Stępowski M. (red.) (1977). Nowe techniki organizatorskie, PWE, Warszawa
2. Antoszkiewicz J. (1990). Metody heurystyczne. PWE: Warszawa
3. Weihrich H., Koontz H. (1993). Management. A Global Perspective. McGraw-Hill:
New York.
4. Kałkowska J., Pawłowski E., Trzcielińska J., Trzcieliński S., WłodarkiewiczKlimek H. (2010). Zarządzanie strategiczne. Metody analizy strategicznej z
przykładami. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań
1. Geneza metody
1. Istotą jest prognozowanie przyszłości w oparciu o
wypowiedzi ekspertów
2. Problemy wynikające z rozbieżności opinii ekspertów
były inspiracją do poszukiwania metod zawężania
rozrzutu opinii i bardziej jednoznacznego wnioskowania
3. W 1953r. N. Dalkey i O. Helmer wprowadzili do badań
poglądów indywidualnych badania ankietowe opinii
oparte o wielokrotne powtórzenia, zawierające
informacje zwrotne z wyników poprzedniego badania
4. Dało to początek metodzie delfickiej, której autorstwo
przypisuje się zespołowi Olafa Helmera z RAND
Corporation
2. Założenia metodyczne
1. Powołanie ekspertów dla rozwiązania danego problemu. Eksperci
mogą pochodzić z danej organizacji oraz z zewnątrz. Grupa
ekspertów liczy od 25 do 100 osób
2. Eksperci są izolowani, pracują anonimowo. Badania dokonuje się
droga korespondencyjną.
3. Eksperci są proszeni o dokonanie prognozy. Odpowiedzi udzielane
są indywidualnie na specjalnych kwestionariuszach
4. Pytania muszą być sformułowane jednoznacznie oraz muszą być
sformalizowane tak aby umożliwić ich analizę statystyczną.
5. Odpowiedzi są opracowywane i przekazywane każdemu ekspertowi
indywidualnie. Uwzględniając otrzymane odpowiedzi eksperci
weryfikują swoje poprzednie opinie. Proces ten powtarza się zwykle
czterokrotnie (stosuje się cztery kwestionariusze)
3. Procedura
BADANIA SĄ REALIZOWANE W 5 ETAPACH:
ETAP – 1
- Przekazanie ekspertom kwestionariusza nr 1.
(ok. 100 ankiet, dla próbki statystycznej potrzeba min. 25 osób
uczestniczących we wszystkich fazach)
- Na odpowiedź przewiduje się ok. 10 dni
- W kwestionariuszu nr 1 eksperci dokonują również oceny
swojej kompetencji w zakresie poszczególnych problemów
objętych pytaniami (oceny kompetencji np. w skali 1-5).
-Ocena ta nie jest powtarzana w następnych
kwestionariuszach
Metoda delficka – formularz kwestionariusza 1
Kwestionariusz 1:
Nazwisko i imię eksperta:
Ocena własnych kompetencji (1-5)
Nazwa przedsięwzięcia
Metoda delficka
e-mail:
Pytania:
5 - jestem specjalistą w danej
dziedzinie
4 - jestem kompetentny w danej
dziedzinie
3 - znam daną dziedzinę
2- orientuje się w
podstawowych problemach
danej dziedziny
1- nie znam danej dziedziny
UWAGA!
1. Należy wypełnić pola oznaczone tym kolorem
2. Opinie od każdego eksperta zbierane będą w czterech rundach (cztery kwestionariusze)
3. Przy wymianie opinii pomiędzy ekspertami zachowana zostanie anonimowość
4. Kwestionariusz należy zwrócić do:
adres@elektroniczny w terminie do dd.mm.rrrr.
Odpowiedź:
Odpowiedź należy
wyrazić liczbowo
3. Procedura
BADANIA SĄ REALIZOWANE W 5 FAZACH:
ETAP – 2
Opracowanie wyników 1 etapu, przygotowanie i wysłanie
kwestionariusza nr 2.
- Opracowanie statystyczne wyników:
- sporządzenie histogramu i obliczenie:
- mediany
- przedziału międzykwartylowego (PMK)
-Celem techniki delfickiej jest minimalizacja PMK
-Kwestionariusz nr 2 różni się od kwestionariusza nr 1.
Oprócz pytań zawiera wyniki ocen uzyskanych w
kwestionariuszu nr 1. Jeżeli odpowiedź eksperta wypadała
poza PMK, to powinien on teraz uzasadnić swoją opinię z
poprzedniego etapu. Ponadto, ekspert ponownie ustala
swoją decyzję (taka sama jak poprzednio, lub inna)
Metoda delficka – formularz kwestionariusza 2
Kwestionariusz 2
Nazwisko i imie eksperta:
e-mail:
Nazwa przedsięwzięcia
Metoda delficka
Twoja odpowiedź
Pytania:
Mediana
M
Przedział
nowa
poprz
międzykwar
ednia (liczbowo)
tylowy
Q1
-
Q3
Uzasadnienie odpowiedzi nie
mieszczącej się w przedziale
międzykwartylowym
3. Procedura
BADANIA SĄ REALIZOWANE W 5 FAZACH:
ETAP – 3
Opracowanie wyników 2 etapu, przygotowanie i wysłanie
kwestionariusza nr 3.
-Kwestionariusz 3 zawiera wyniki kwestionariusza nr 2
(nowa mediana i nowy PMK)
-Mając na uwadze sprzeczności argumentacyjne, eksperci
opowiadają się za przystąpieniem do większości, lub za
pozostaniem poza nią. Decyzję należy uzasadnić.
ETAP – 4
Analiza wyników kwestionariusza nr 3, przygotowanie i
wysłanie kwestionariusza nr 4.
Metoda delficka – formularz kwestionariusza 3 i 4
Nazwa przedsięwzięcia
Kwestionariusz 3
Metoda delficka
Nazwisko i imię eksperta:
e-mail:
Pytania:
Mediana
M
Przedział
międzykwar
tylowy
Q1
Q2
poprz
ednia
Argumenty przemawiające za
wartościami mnieszymi niż
przedział międzykwartylowy
Twoja odpowiedź
Argumenty przemawiające za
wartościami większymi niż
przedział międzykwartylowy
Krytyka argumentów, które
nowa
(liczbowo)
są nie do przyjęcia
UWAGA!
1. Mediana (M) - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na takie dwie liczebnie równe części, że w pierwszej z nich ują
znajd
się zmienne
o wartościach niższych od mediany, w drugiej zaś
- o wartościach od niej wyższych.
2. Przedział międzykwartylowy
- przedział pomiędzy pierwszą (Q1) i trzecią ćwiartką (Q3)
Q1 - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na dwie części takie, że w pierwszej znajduje się 25% odpowiedzi
ze zmienną mniejszą
niż Q1, w drugiej - 75% odpowiedzi ze zmienną większą niż Q1.
Q3 - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na dwie części takie, że w pierwszej znajduje się 75% odpowiedzi
ze zmienną mniejszą
niż Q3, w drugiej - 25% odpowiedzi ze zmienną większą niż Q3.
3. Należy wypełnić pola oznaczone tym kolorem
4. Opinie od każdego eksperta zbierane będą w czterech rundach (cztery kwestionariusze); to jest runda trzecia.
5. Przy wymianie opinii pomiędzy ekspertami zachowana zostanie anonimowość.
6. Kwestionariusz należy zwrócić do: adres@elektroniczny w terminie do dd.mm.rrrr.
3. Procedura
BADANIA SĄ REALIZOWANE W 5 FAZACH:
ETAP – 5
Opracowanie wyników 4 kwestionariusza oraz opracowanie
wyników końcowych. Wyniki badań zestawia się w tabelach
w przekroju wszystkich badanych oraz oddzielnie dla tych,
którzy uznali, że są specjalistami w tej dziedzinie.
Technika delficka doprowadza do krystalizacji
poglądów różnych ekspertów wokół średniej.
Rozkład odpowiedzi zmienia się w trakcie
kolejnych etapów prowadząc do zawężenia
przedziału międzykwartylowego
Metoda delficka – formularz zestawienia wyników
Nazwa przedsięwzięcia
Metoda delficka
Pytania:
Mediana
M
Kwestionariusz 1
Kwestionariusz 2
Kwestionariusz 3
Kwestionariusz 4
Kwestionariusz 1
Kwestionariusz 2
Kwestionariusz 3
Kwestionariusz 4
Kwestionariusz 1
Kwestionariusz 2
Kwestionariusz 3
Kwestionariusz 4
Przedział
Srednia ocen
międzykwar
specjalistów
tylowy
Q1
Q3
Sr
4. Przykład
Poniżej przytaczam fragmenty przykładowych
badań przeprowadzonych przez prof. S.
Trzcielińskiego.
Dotyczą prognozy w sprawie upowszechnienia w
Polsce dostępu do internetu. Ekspertami byli
słuchacze menedżerskich studiów podyplomowych
prowadzonych przez Instytut Inżynierii Zarządzania
Politechniki Poznańskiej w czerwcu 2004 r.
Kwestionariusz 1 przekazany ekspertom
Kwestionariusz 1:
Nazwisko i imię eksperta:
Ocena własnych kompetencji (1-5)
5 - jestem specjalistą w danej
dziedzinie
4 - jestem kompetentny w danej
dziedzinie
3 - znam daną dziedzinę
2- orientuje się w
podstawowych problemach
danej dziedziny
1- nie znam danej dziedziny
Powszechny dostęp do internetu
Metoda delficka
e-mail:
Pytania:
W którym roku co najmniej 80% rodzin w
Polsce będzie miało dostęp do internetu
UWAGA!
1. Należy wypełnić pola oznaczone tym kolorem
2. Opinie od każdego eksperta zbierane będą w czterech rundach (cztery kwestionariusze)
3. Przy wymianie opinii pomiędzy ekspertami zachowana zostanie anonimowość
adres@elektroniczny w terminie do dd.mm.rrrr.
4. Kwestionariusz należy zwrócić do:
Odpowiedź:
Odpowiedź należy
wyrazić liczbowo
0
2030
2029
2028
2027
2026
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2010
2011
2009
2008
Rozkład odpowiedzi ekspertów wynikający z
pierwszego kwestionariusza
4
3
2
1
Kwestionariusz 2 przekazany ekspertom
Powszechny dostęp do internetuj
Kwestionariusz 2
Metoda delficka
Nazwisko i imie eksperta:
e- mail:
Twoja odpowiedź
Przedział
Pytania:
Mediana
międzykwartylow
y
M
W którym roku co
najmniej 80% rodzin w
Polsce będzie miało
2012
Q1
2010
poprz
ednia
nowa
(liczbowo)
Uzasadnienie odpowiedzi nie
mieszczącej się w przedziale
międzykwartylowym
Q3
2015
dostęp do internetu
UWGA!
1. Mediana (M)
- wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na takie dwie liczebnie
równe części, że w pierwszej z nich znajdują się zmienne o wartościach niższych od mediany, w drugiej
zaś - o wartościach od niej wyższych.
2. Przedział międzykwartylowy
- przedział pomiędzy pierwszą (Q1) i trzecią ćwiartką (Q3)
0
2030
2029
2028
2027
2026
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2010
2011
2009
2008
Rozkład odpowiedzi ekspertów wynikający z
drugiego kwestionariusza
4
3
2
1
Kwestionariusz 3 przekazany ekspertom
Powszechny dostęp do internetu
Kwestionariusz 3
Nazwisko i imię eksperta:
e-mail:
Pytania:
Metoda delficka
Mediana
M
W którym roku co
najmniej 80% rodzin w
Polsce będzie miało
dostęp do internetu
2012
Przedzi
ał
międzyk
Q1
2010
Twoja odpowiedź
Argumenty przemawiające za
poprz
wartościami mnieszymi niż
ednia
przedział międzykwartylowy
Q2
2014
Rozweój telefonii
komórkowej.
Argumenty przemawiające za
wartościami większymi niż
przedział międzykwartylowy
nowa
(liczbowo)
Krytyka argumentów, które
są nie do przyjęcia
Zbyt ubogie społeczeństwo,
zwłaszcza na wsi, aby mogło
zakupić niezbędny sprzęt i
usługę. Bariera
świadomościowa - musi
nastąpić zmiana pokoleniowa.
UWAGA!
1. Mediana (M) - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na takie dwie liczebnie równe części, że w pierwszej z nich znajd
ują się zmienne o
wartościach niższych od mediany, w drugiej zaś - o wartościach od niej wyższych.
2. Przedział międzykwartylowy
- przedział pomiędzy pierwszą (Q1) i trzecią ćwiartką (Q3)
Q1 - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na dwie części takie, że w pierwszej znajduje się 25% odpowiedzi
ze zmienną mniejszą niż Q1,
w drugiej - 75% odpowiedzi ze zmienną większą niż Q1.
Q3 - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na dwie części takie, że w pierwszej znajduje się 75% odpowiedzi
ze zmienną mniejszą niż Q3,
w drugiej - 25% odpowiedzi ze zmienną większą niż Q3.
3. Należy wypełnić pola oznaczone tym kolorem
4. Opinie od każdego eksperta zbierane będą w czterech rundach (cztery kwestionariusze); to jest runda trzecia.
5. Przy wymianie opinii pomiędzy ekspertami zachowana zostanie anonimowość.
6. Kwestionariusz należy zwrócić do: adres@elektroniczny w terminie do dd.mm.rrrr.
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
Rozkład odpowiedzi ekspertów wynikający z
trzeciego kwestionariusza
7
6
5
4
3
2
1
Kwestionariusz 4 przekazany ekspertom
Powszechny dostęp do internetu
Kwestionariusz 4
Metoda delficka
Nazwisko i imię eksperta:
e-mail
Twoja odpowiedź
Pytania:
Mediana
M
W którym roku co
najmniej 80% rodzin w
Polsce będzie miało
dostęp do internetu
2012
Przedział
międzykwartylowy
Q1
2010,
poprz
ednia
Argumenty broniące wartości
mnieszych niż przedział
międzykwartylowy
Argumenty broniące wartości
większych niż przedział
międzykwartylowy
Q3
2012,
Systematycznie maleją ceny
sprzętu komputerowego więc
dostęp do Internetu będzie
łatwiejszy. Dostęp do
internetu wpływa na
zmniejszanie cen produktów
(wzrost konkurencyjności)
więc kwestia "ubogiego
społeczeństwa" nie będzie
czynnikiem decydującym.
Rozwój technologii
internetowej spowoduje
dostępność do internetu
nawet dla osób ubogich.
Spadek cen sprzętu i usług
dostępu jest duży (ok. 50% w
ciągu 5 lat), więc mimo
wzrostu stawki VAT z 7 na
22% dostęp do Internetu
będzie następował szybko.
Nastąpią pozytywne trendy w
rozwoju gospodarki i wzrośnie
siła nabywcza ludności. Coraz
więcej firm kontaktuje się z
rynkiem przez Internet więc
dostęp do niego będzie
rozwijał się szybko.
Rozwój tel.kom. nie jest
czynnikiem decydującym.
Potrzebny jest sprzęt
komputerowy. Zakupy
tradycyjne są przyjemniejsze
niż w sklepach wirtualnych.
Jest duży odsetek
społeczeństwa ubogiego jest to czynnik opóźniający.
Rozwój technologii nie
nastąpi szybko. Barierą jest
nie świadomość lecz brak
środków na Internet.
Społeczeństwo jest ubogie.
Wysokie koszty zakupu
sprzętu i usług opóźniają
dostęp do Internetu.
nowa
(liczbowo)
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
Rozkład odpowiedzi ekspertów wynikający z
czwartego kwestionariusza
7
6
5
4
3
2
1
zestawienia wyników
Powszechny dostęp do internetu
Metoda delficka
Pytania:
W którym roku co
najmniej 80% rodzin w
Polsce będzie miało
dostęp do internetu
Mediana
Kwestionariusz 1
Kwestionariusz 2
Kwestionariusz 3
Kwestionariusz 4
Kwestionariusz 1
Kwestionariusz 2
Kwestionariusz 3
Kwestionariusz 4
Kwestionariusz 1
Kwestionariusz 2
Kwestionariusz 3
Kwestionariusz 4
Przedział
Srednia ocen
międzykwartylowy specjalistów
M
Q1
Q3
2012
2012
2012
2011
2010
2010
2010
2011
2015
2014
2013
2012
Sr
Rok
zestawienia wyników
2016
2015
2014
2013
M
2012
Q1
2011
Q3
2010
2009
Kwestionariusz
2008
1
2
3
4