Przymusowy urlop bezpłatny jak płatny
Transkrypt
Przymusowy urlop bezpłatny jak płatny
Przymusowy urlop bezpłatny jak płatny Kodeks pracy przewiduje możliwość korzystania przez pracownika na jego pisemny wniosek z urlopu bezpłatnego (art. 174 par. 1 k.p). Urlop ten stanowi przerwę w świadczeniu pracy powodującą zawieszenie wzajemnych praw i obowiązków stron. Udzielenie przez pracodawcę urlopu bezpłatnego pracownikowi na jego pisemny wniosek stanowi tak naprawdę umowę, w której pracodawca zobowiązuje się zwolnić pracownika z obowiązku wykonywania pracy przez określony czas, a pracownik rezygnuje z korzystania z prawa do jej wykonywania w tym okresie. Wskazał na to Sąd Najwyższy w wyroku z 12 sierpnia 2004 r. (III PK 42/04, OSNP 2005/6/77), uznając, że wniosek pracownika o urlop bezpłatny (art. 174 par. 1 k.p.) oraz jego udzielenie przez pracodawcę są oświadczeniami woli, których wykładni należy dokonywać na podstawie art. 65 k.c. w związku z art. 300 k.p. Nie dochodzi zatem do zawarcia umowy o urlop bezpłatny, jeżeli zgodnym zamiarem stron jest dalsze wykonywanie przez pracownika na rzecz pracodawcy tej samej pracy, lecz w ograniczonym zakresie. Czasami w praktyce zdarza się jednak, że to pracodawca – w czasie dekoniunktury – jest inicjatorem udzielania urlopu bezpłatnego (niekiedy nawet w sytuacji przymuszania pracownika), gdyż chce zaoszczędzić na wypłacie wynagrodzeń. Nie jest to sytuacja prawidłowa. Należy uznać, że udzielenie pracownikowi urlopu bezpłatnego – niezgodnie z art. 174 par. 1 k.p. – z inicjatywy pracodawcy (bez pisemnego wniosku pracownika) jest prawnie bezskuteczne. Potwierdził to Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 15 października 1996 r. (III AUa 34/96). Pracownikowi, który w okresie tak udzielonego urlopu bezpłatnego był niezdolny do pracy wskutek choroby, przysługuje zasiłek chorobowy. Jeśli zdarzy się, że pracodawca stosuje w swoim zakładzie praktykę polegającą na wysyłaniu pracowników na urlop bezpłatny (np. w okresie braku zamówień na produkowane przez siebie towary), to pracownik wysłany przymusowo na taki urlop może wystąpić przeciwko pracodawcy do sądu pracy, domagając się dopuszczenia do wykonywania dotychczasowej pracy. Taki obowiązek pracodawcy wynika z istoty stosunku pracy, w którym powinnością pracodawcy jest zatrudnianie pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 par. 1 k.p.). Poza tym w sytuacji zmuszania pracowników do składania wniosków o urlop bezpłatny w czasie dekoniunktury dochodzi do niezgodnego z prawem (nieuzasadnionego) przerzucania na pracowników ryzyka prowadzonej przez pracodawcę działalności gospodarczej. Takie działania pracodawcy zmierzają też najczęściej do obejścia prawa. Zastosowanie powinien znaleźć wówczas art. 81 k.p. regulujący sytuacje, w której pracownik, będąc gotowym do świadczenia pracy, nie świadczy jej z przyczyn dotyczących pracodawcy. Za przyczyny dotyczące pracodawcy należy uznać wszelkie przyczyny, zarówno zawinione, jak i niezawinione przez niego. Mogą one mieć także postać niedopuszczenia pracownika do pracy – w tym wypadku na skutek zmuszenia do korzystania z urlopu bezpłatnego. Za czas takiej gotowości do pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Do wynagrodzenia przewidzianego w art. 81 par. 1 k.p. nie mają zastosowania zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop i wobec tego w wynagrodzeniu tym nie mogą być uwzględnione inne składniki niż te, które wynikają z zaszeregowania pracownika i są określone stawką godzinową lub miesięczną (por. wyrok SN z 16 listopada 2000 r., I PKN 455/00, OSN 2002/11/268). Przez wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika Sąd Najwyższy rozumie wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkiem funkcyjnym (tak w uchwale składu siedmiu sędziów z 30 grudnia 1986 r., III PZP 42/86, OSNCP 1987/8/106). W sytuacji gdy nie została określona stawka osobistego zaszeregowania, pracownikowi przysługuje 60 proc. ogólnego wynagrodzenia za pracę, a jeśli tak ustalona kwota jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, należy wypłacić kwotę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego zgodnie z przepisami ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679 z późn.zm.). Zmuszanie zatrudnionych do składania wniosków o urlop bezpłatny w czasie dekoniunktury to nieuzasadnione przerzucanie na pracowników ryzyka prowadzonej przez pracodawcę działalności gospodarczej Andrzej Marek sędzia Sądu Okręgowego w Legnicy