Wielka Brytania

ArcelorMittal Orbit
Symbol Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich 2012 w Londynie, a zarazem najnowsza atrakcja
turystyczna Londynu, został ukończony w terminie po zaledwie roku budowy. Mierzący 114,5 m wysokości
Orbit, zaprojektowany przez artystę Anisha Kapoora i konstruktora Cecila Balmonda, jest najwyższą
rzeźbą w Wielkiej Brytanii. Stal wykorzystaną do jej charakterystycznej czerwonej zapętlonej konstrukcji
kratowej podarował ArcelorMittal.
ArcelorMittal Orbit, usytuowany w Parku Olimpijskim w Stratford, między Stadionem Olimpijskim i Centrum
Sportów Wodnych, jest instalacją stałą, która pozostanie dla miasta pamiątką za goszczenie Igrzysk
Olimpijskich i zapewni trwałą rewitalizację leżącego we wschodnim Londynie obszaru Stratford.
Z dwóch panoramicznych wewnętrznych platform, z których każda może pomieścić 150 osób, goście będą
oglądać okolice Parku oraz panoramę Londynu. Dwie windy osobowe wewnątrz głównej konstrukcji (z
których każda może pomieścić 21 osób) będą zabierać odwiedzających na górę i zwozić ich na dół;
alternatywnie turyści mogą skorzystać ze spiralnych schodów liczących 455 stopni, aby wejść na wieżę lub
z niej zejść.
W maju 2012 roku rzeźba została odsłonięta i przekazana London Legacy Development Corporation;
planuje się, iż po Igrzyskach i okresie transformacji zostanie ponownie otwarta dla publiczności jako
atrakcja turystyczna latem 2013 roku.
2000 ton stali z zakładów ArcelorMittal z całego świata, ponad 60% stanowi stal odzyskana w procesie
recyklingu
Konstrukcję wieży, składającą się z ciągłej zapętlonej kratownicy z rur, wzniesiono przy wykorzystaniu stali
ArcelorMittal. Chociaż większą część materiału wyprodukowano w zakładach firmy znajdujących się w
Europie Zachodniej, to symboliczną ilość stali sprowadzono z zakładów z każdego kontynentu, na którym
ArcelorMittal jest obecny, aby oddać ducha Olimpiady jako wydarzenia o charakterze globalnym.
Jednym z najważniejszych wymagań Olympic Delivery Authority było użycie przy budowie instalacji
olimpijskich przynajmniej 50% materiału odzyskanego w procesie recyklingu. Aby sprostać tym
wymaganiom, ponad 60% stali wieży Orbit wyprodukowano ze złomu przetworzonego w piecach
elektrycznych łukowych w zakładach firmy w Esch-Belval w Luksemburgu i Sestao w Hiszpanii,
potwierdzając tym samym unikalne właściwości stali.
ArcelorMittal Orbit to wizytówka wszechstronności stali: według projektantów stal, dzięki swej minimalnej
grubości połączonej z maksymalną wytrzymałością, była jedynym materiałem umożliwiającym realizację tej
konstrukcji.
Pomysł
W 2009 roku za kulisami Światowego Forum Gospodarczego w Davos, burmistrz Londynu Boris Johnson
przedstawił swój pomysł stalowej rzeźby w parku olimpijskim Lakshmi N. Mittalowi, dyrektorowi
generalnemu ArcelorMittal, który był nim bardzo podekscytowany. Mieszkający w Londynie od 1997 roku
pan Mittal zobaczył w tym pomyśle doskonałą okazję do stworzenia spektakularnego obiektu dla stolicy
Wielkiej Brytanii oraz Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich 2012 w Londynie.
Niedługo potem rozpisano konkurs. Spośród około 50 propozycji jury konkursowe wybrało projekt artysty
Anisha Kapoora i konstruktora Cecila Balmonda jako ten, który zostanie przekształcony w trwałe
dziedzictwo olimpijskie Londynu.
Koncepcja projektu – architektura spotyka się z rzeźbą
Nazwa “Orbit” powstała jeszcze w fazie projektowej, kiedy była stosowana jako tytuł roboczy zapętlonej
rzeźby autorstwa Kapoora i Balmonda.
Rzeźba jest twórczym przedstawieniem Igrzysk Olimpijskich oraz fizycznego i emocjonalnego wysiłku ich
uczestników. Podobnie jak Igrzyska, zapętlona konstrukcja ma początek i koniec, symbolizując ciągłe
wyzwania i drogę ku doskonałości.
W głównym kręgu zainteresowań Kapoora i Balmonda znalazły się geometria, forma oraz sposób, w jaki
elementy te mogą dawać początek strukturom – odmienne doświadczenia twórców sprawiają, że patrzą na
to zagadnienie z dwóch odmiennych perspektyw. Podczas gdy architektura jest wciąż postrzegana głównie
jako konstrukcja segmentowa, to rzeźba charakteryzuje się trójwymiarowością, zaś wieża Orbit łączy obie
te perspektywy.
Rozmiary rzeźby i jej całkowicie asymetryczna forma wymagają wysokiej inżynierii technicznej. Celem obu
twórców było, aby struktura pozostała dziełem sztuki: oglądający ją ludzie nie powinni myśleć o inżynierii i
materiałach zastosowanych do jej budowy, tylko “doświadczać” przeżycia artystycznego.
Twórcy porównywali swoje dzieło do sportu: nie liczy się czas treningów i przygotowań do Olimpiady, ale
wyniki, które osiągają sportowcy.
Konstrukcja, zbudowana z dyskretnych elementów, stara się wciągnąć widzów w formę, kolor i grę
refleksów oraz zaprasza do publicznego uczestnictwa.
Realizację tego ambitnego projektu umożliwili z jednej strony inżynierowie i eksperci techniczni ARUP, z
drugiej zaś – architekci Ushida & Findlay, którzy dopełnili projekt, przekształcając go w budynek publiczny,
spełniający wymagania przepisów budowlanych oraz bezpieczeństwa. Ponadto zadaniem Kathryn Findlay
było znalezienie podstawowej równowagi między artystyczną wizją wieży Orbit i architektoniczną
funkcjonalnością.
Budowa
Konstrukcję wyprodukowaną w Bolton, Lancashire, przewieziono na plac budowy ciężarówkami. Zespół
pracujący na placu budowy składał się tylko z 4 do 6 budowniczych, wśród których był inżynier projektu z
ArcelorMittal, który brał udział w tym projekcie od początku.
Konstrukcję łączono śrubami na placu budowy, a ciężkie elementy podnoszono za pomocą dźwigu, co
umożliwiło wzniesienie budowli bez korzystania z rusztowania.
Budowie ArcelorMittal Orbit towarzyszyło wiele wyzwań technicznych, np. była to pierwsza budowla licząca
115 m, która została wzniesiona bez rusztowania. Będąc artystyczną rzeźbą o asymetrycznych formach,
nie zawierała dwóch identycznych elementów, co było źródłem rozmaitych problemów projektowych i
konstrukcyjnych, rzadko pojawiających się w architekturze.
Budowę konstrukcji stalowej zakończono w końcu października 2011 roku, po około dwunastu miesiącach
pracy. Licząca 114,5 m wysokości wieża Orbit jest najwyższą rzeźbą w Wielkiej Brytanii, o 22 m wyższą
od Statuy Wolności.
Konstrukcja zawiera 366 węzłów gwiaździstych, każdy wysoki na 4 m, a do połączenia budowli
wykorzystano 35 000 śrub. 19 000 litrów czerwonej farby (RAL 3003) nadało ArcelorMittal Orbit jej
charakterystyczny kolor.
Aby uczynić konstrukcję bardziej stabilną, zastosowano tłumik drgań harmonicznych – dwie bryły stali
powieszono na ramie jako wahadło mierzące 2,8 m – wahadło waży 40 ton, natomiast waga całej rzeźby to
1 000 ton.
Stal zastosowana do konstrukcji rurowej wytworzona została w gatunku S355J2H, ale ArcelorMittal
dostarczył także płyty stalowe, belki, pręty i druty do budowy fundamentu oraz inne części rzeźby.
Wewnętrzny rdzeń składa się z paneli ze stali kortenowej Indaten® o grubości 10-20 mm. Panele zostały
wyprodukowane przez Industeel Belgium, zakład będący częścią Grupy ArcelorMittal.
ArcelorMittal Orbit jest unikatowym wytworem z pogranicza rzeźby i architektury, a jego projekt pozostaje
wyzwaniem dla najbardziej wyrafinowanej inżynierii. Jako wieża widokowa i dzieło sztuki, konstrukcja
będzie przyciągać zarówno londyńczyków, jak i gości jeszcze długo po zakończeniu Igrzysk Olimpijskich i
Paraolimpijskich 2012, przypominając o tym globalnym wydarzeniu i wzbogacając panoramę miasta.
Tekst: Constructalia
Copyright © 2014 Constructalia. All rights reserved