Ciöka dola matematyka

38
INFORMATOR
Ci !ka dola matematyka
Dziewi !dziesi"t procent czegokolwiek jest do niczego.
(politycznie poprawna wersja prawa Sturgeona)
(10)
Znany pisarz sf Theodore Sturgeon (1918-1985) odpowiedzia
kiedy! w powy"szy sposób na zarzut dziennikarza, "e 90% ksi#"ek sf jest, agodnie
mówi#c, do niczego. Ta, by$ mo"e odruchowa, riposta zrobi a osza amiaj#c# karier%
– awansuj#c nieomal"e do rangi prawa przyrody. Ca kiem zreszt# s usznie.
Prawo Sturgeona jest od dawna znane w nauce. Pewien profesor chemii dzieli
nawet (zgodnie ze s ownictwem tej dziedziny) wszystkie prace swoich kolegów na
naukowe oraz naukawe (czyli te o mniejszej warto!ciowo!ci). Co prawda nie ujawni
proporcji jednych do drugich; sk#din#d jednak wiadomo, "e jest ona zgodna z prawem
Sturgeona. Rzecz w tym, "e badania naukowe s# do pewnego stopnia b #dzeniem
w ciemno!ci (gdyby bowiem wszystko by o jasne, nauka by aby zb%dna). Jednak
wydaje si% na to publiczne pieni#dze, co skutkuje konieczno!ci# publikacji – chocia"by
po to, by kolejni naukowcy nie powielali b %dów poprzedników.
W matematyce jest troch% inaczej. Co prawda tutaj równie" podobna cz%!$ pomys ów jest do
niczego (o czym moi koledzy po fachu wiedz# od
zawsze), nie ma jednak zwyczaju pisania o swych
niepowodzeniach. Tym samym 90 procent tego,
co wymy!li matematyk, l#duje nieuchronnie w koszu, o czym lojalnie si% uprzedza m odych
adeptów tej dziedziny wiedzy. Warto o tym
pami%ta$, ogl#daj#c sielskie obrazki przedstawiaj#ce matematyka przy pracy (obok i w Internecie).
Je!li ów b%dzie si% domaga w a!ciwych warunków do swej dzia alno!ci (np.
wyjazdu na konferencj% w kraju egzotycznym), zostanie nieuchronnie obci#"ony
planowaniem tudzie" sprawozdawczo!ci# po #czon# z obowi#zkiem publikacji. Co ma
jednak zrobi$, je!li zgodnie z prawem Sturgeona nic mu nie wyjdzie? Albo co! innego
ni" zak ada ? Odpowied& znalaz jeden z moich mistrzów, profesor Edward S#siada:
nale"y po prostu planowa$ to, czego si% dokona o w roku ubieg ym, a sprawozdanie
b%dzie idealnie zgodne z za o"eniami. Tu biurokrata z pewno!ci# za amie r%ce,
krzycz#c z oburzeniem jak w PRL-owskim kabarecie: Za jakie chwyty oni si uciekaj"?
No tak, ale urz%dnik z natury rzeczy nale"y do ca kiem innej rzeczywisto!ci, podleg ej
prawu Parkinsona, a nie Sturgeona, wi%c nie ma mu si% co dziwi$.
Niemi y ponadto jest fakt, "e matematykom nie przyznaje si% Nagród Nobla, i to
z niskich pobudek. Otó" pewna panna nie chcia a Alfreda i wysz a za matematyka,
nasz dobrodziej wi%c si% zapar i zadecydowa , "e nie da matematykowi (dla pewno!ci
"adnemu) swojej krwawicy. Tak te" si% sta o, cho$ nie do ko'ca, gdy" matematyk
John Nash, jeden z twórców teorii gier, dosta w 1994 r. Nagrod% Nobla w dziedzinie
ekonomii (patrz film Rona Howarda Pi kny umys#). Z tej dyskryminacji zrodzi a si% po
latach specjalna nagroda zwana Medalem Fieldsa, b%d#ca w za o"eniu odpowiednikiem
Nagrody Nobla w dziedzinie matematyki. Ale, "eby nie by o zbyt s odko, wprowadzono
ograniczenie wiekowe (do czterdziestu lat).
Tyle na dzi!. A czy istotnie ci%"ka jest dola matematyka – prosz% oceni$ samemu.
Andrzej Prószy$ski