Zrównoważone zamówienia publiczne w praktyce â•fi relacja z

Artykuł pobrany ze strony
http://www.ekonsument.pl/news-show-66991.php
Zrównoważone zamówienia publiczne w praktyce
22.03.2016, Katarzyna Salus
O tym, dlaczego ważne są zrównoważone zamówienia publiczne i jak w praktyce mogą być realizowane,
debatowali samorządowcy oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych, podczas spotkania
zorganizowanego 3 marca 2016 r. przez Fundację Kupuj Odpowiedzialnie oraz Urząd m. st. Warszawy.
Spotkanie "Zrównoważone zamówienia publiczne - dobre praktyki i rekomendacje" nie bez powodu odbyło
się w Warszawie. Stołeczny samorząd jest jednym z pierwszych, które podjęły się stosowania mechanizmów
społecznych w zamówieniach publicznych. Klauzule społeczne obowiązują od października 2015 r., na
podstawie Zarządzenia Prezydenta m. st. Warszawy, w kilku grupach zamówień publicznych: usługach
gastronomicznych i cateringowych, usługach opiekuńczych, usługach związanych z utrzymaniem czystości i
sprzątaniem wnętrz, zimowego i letniego oczyszczania ulic i chodników, utrzymywania terenów zieleni i
robót budowlanych. W pozostałych kategoriach zamówień oraz przy zamówieniach poniżej progu 30 tys.
euro, klauzule społeczne są zalecane.
Nowe prawo
Stosowanie klauzul społecznych to jeden z aspektów zrównoważonych zamówień publicznych, których
stosowanie regulują dyrektywy unijne (m.in. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia
26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE). Polska jako kraj
członkowski UE jest zobowiązana do 18 kwietnia 2016 r. implementować zapisy dyrektyw. Obecnie trwają
prace nad przygotowaniem zmian w Prawie zamówień publicznych, o czym informował Marcin Skowron,
Przedstawiciel Urzędu Zamówień Publicznych. Dużym ułatwieniem w zakupie robót budowlanych, dostaw
lub usług o szczególnych cechach środowiskowych i społecznych mogą być etykiety (certyfikaty,
oznakowania), czyli swego rodzaju środki dowodowe, które dotyczą spełniania określonych kryteriów
społecznych i/lub środowiskowych.
Stan na dziś
Podczas panelu dyskusyjnego, Tadeusz Joniewicz z Fundacji CentrumCSR.PL i Cezary Mieżejweski z
Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych oceninili funkcjonowanie zrównoważonych
zamówień publicznych.
Taduesz Joniewicz przytoczył informacje z badań, które były prowadzone przez Fundację. Zwrócił uwagę, że
we wszystkich monitorowanych przetargach jedynie w przypadku 1,8 proc. wprowadzono wymogi dotyczące
warunków zatrudnienia na umowę o pracę. Kwestie ekologiczne uwzględniane były jeszcze rzadziej, bo
jedynie w co piątym zamówieniu.
Nadal jednym z głównych kryteriów stosowanych w przetargach jest kryterium najniższej ceny. Należy
zwracać na to uwagę, bo urzędnicy kupując najtańsze produkty i usługi, w ostatecznym rozrachunku
doprowadzają do tego, że sami zmagają się z sytuacjami, w których dana usługa wykonana jest źle albo osoby
ją wykonujące nie dostają należnego im wynagrodzenia - podkreślał Joniewicz.
Warto jednak zaznaczyć, że są w Polsce instytucje publiczne, które wprowadziły klauzule społeczne jako
element własnej strategii i stosują je na szeroką skalę. Prowadzi to nie tylko do poprawy warunków pracy, ale
także przyczynia się do zwiększenia efektywności wydatkowania środków publicznych poprzez poprawę
jakości i wydajności usług.
Na tą samą kwestie zwrócił uwagę Cezary Miżejewski. Stwierdził, że klauzule stają się powoli coraz bardziej
popularne, jednak nadal bardzo często zdarzają się sytuacje, w których zamawiający przy rozstrzygnięciu
przetargu nie analizuje zaoferowanej ceny i nie zastanawia się, dlaczego np. koszt usługi opiekuńczej
wyceniony jest na 6,50 zł. za godzinę i czy za taką stawkę pracownik będzie mógł godnie żyć.
Nowe regulacje dają możliwość wyboru najkorzystniejszej ekonomicznie oferty, z punktu widzenia instytucji
zamawiającej, na podstawie ceny lub kosztu, z wykorzystaniem podejścia opartego na efektywności
kosztowej, takiego jak np. rachunek kosztów cyklu życia. Efektywność kosztowa może obejmować najlepszą
relację jakości do ceny, którą szacuje się na podstawie kryteriów obejmujących aspekty jakościowe,
środowiskowe lub społeczne, związane z przedmiotem danego zamówienia publicznego - relacjonował
podczas debaty przedstawiciel Urzędu Zamówień Publicznych.
Dobre praktyki
Dobre praktyki z zakresu zrównoważonych zamówień publicznych stosowanych w Europie przedstawiła Anna
Rok z organizacji ICLEI (Local Governments for Sustaninability). Przykłady te zostały także przybliżone w
Analizie: zrównoważone zamówienia publiczne w praktyce, przygotowanej przez Fundację Kupuj
Odpowiedzialnie.
Jakie są klucze do sukcesu w stosowaniu zrównoważonych zamówień publicznych? Według przedstawicielki
ICLEI to przede wszystkim:
- decyzje polityczne oparte na świadomości tego, co jest ważne dla samorządu i jakie cele chce on
realizować
- edukacja na temat społecznie i środowiskowo odpowiedzialnych zamówień
- strategia stosowania odpowiedzialnych zamówień publicznych oparta o zasady, procedury i zobowiązania,
które powinny być powszechnie dostępne
- długofalowe planowanie i wdrażanie rozwiązań małymi krokami
- współpraca na poziomie lokalnym i krajowym.
Podczas panelu Maria Wojtacha z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego i Adrian
Staroniek z Urzędu Miasta Częstochowy opowiadali o swoich doświadczeniach dotyczących stosowania
zrównoważonych zamówień publicznych w praktyce.
Wojtacha zwróciła uwagę, że klauzule społeczne i środowiskowe powinny być uwzględniane na wszystkich
etapach realizacji przetargu, od jego przygotowania, przez rozstrzygnięcie, aż do jego weryfikacji. W tym
wypadku kluczowa jest kwestia planowania i zaangażowania władz zamawiających w realizację przetargów
oraz zaufania do tych, którzy ten przetarg przeprowadzają - przekonywała Maria Wojtacha.
Zaapelowała także o zwrócenie uwagi na wykorzystanie innych, niż tylko przetarg nieograniczony, trybów
udzielania zamówień publicznych. Stwierdziła, że niezwykle cenny jest tryb konsultacji z wykonawcami, bo
oni wiedzą najlepiej jakie rozwiązania są najbardziej efektywne. Podkreśliła również, że w procesie uczenia
się zrównoważonych zamówień publicznych, niezbędne jest wzajemne wspieranie się urzędników i dzielenie
się dobrymi praktykami.
Bardzo ciekawym przykładem jest Częstochowa, o której opowiadał Adrian Staroniek. Władze w tym mieście
zdecydowały, że ich głównym celem jest obniżenie bezrobocia wśród mieszkańców. W tym celu wydano
decyzję, że w każdym z postępowań przetargowych miejskie instytucje publiczne mają obowiązek stosowania
zatrudnieniowej klauzuli społecznej.
- Działania mogły być skuteczne, ponieważ włodarze miasta są bardzo pozytywnie nastawieni i wiedzą, że
wydając pieniądze publiczne mogą jednocześnie aktywizować osoby zagrożone wykluczeniem - podkreślał
Staroniek. Zwrócił także uwagę, że wprowadzenie stosowania klauzul społecznych w Częstochowie
początkowo spotkało się z dużym oporem urzędników, jednak jednoznaczna strategia i jednomyślność
kierownictwa pozwoliła na stopniową zmianę ich postawy. Do zmian w podejściu do wdrażania
zrównoważonych zamówień publicznych, odniosła się także Anna Rok. Zwróciła uwagę na konieczność i
wagę przygotowania planu ich wdrażania opartego na małych, ale konsekwentnych i konkretnych krokach.
Ważne jest, żeby próbować wprowadzać zrównoważone zamówienia stopniowo, a następnie rozszerzać tę
procedurę na coraz poważniejsze i większe zamówienia.
Co do tego przekonania zgodzili się uczestnicy debaty. Pierwsze kroki są już robione, mamy coraz więcej
dobrych przykładów i samorządów przekonanych do zrównoważonych zamówień.
Debata "Zrównoważone zamówienia publiczne - dobre praktyki i rekomendacje" była częścią projektu
"Zrównoważone zamówienia publiczne. Monitoring prawa i standardów" realizowanego przez Fundację
Kupuj Odpowiedzialnie, w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.