UCHWAŁA NR .................... RADY MIASTA OPOLA z dnia

Transkrypt

Druk nr 443
Projekt
z dnia .........................
UCHWAŁA NR ....................
RADY MIASTA OPOLA
z dnia .................... 2016 r.
w sprawie przyjęcia Programu Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej w
Opolu na lata 2016 - 2018.
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(Dz. U. z 2015r. poz. 1515, poz. 1890), art. 12 pkt 11 w związku z art. 92 ust. 1 pkt 1 ustawy
z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2015r. poz. 1445, poz. 1890),
art. 176 pkt 1, art. 179 ust. 2, art. 180 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332, poz. 1045, 1199, 1830) –
Rada Miasta Opola uchwala, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się do realizacji Program Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej
w Opolu na lata 2016 – 2018, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Id: C28F1B39-FB18-4D1E-B746-2C2F5A00FFAD. Projekt
Strona 1
Załącznik do Uchwały Nr ....................
Rady Miasta Opola
z dnia....................2016 r.
Program Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej w Opolu na lata 2016 – 2018
I. WSTĘP
Rodzina jest podstawowym środowiskiem społecznym człowieka. Pełni ona szereg funkcji
niezbędnych społecznie, by przede wszystkim zapewniać bezpieczeństwo i zaspokajać
potrzeby indywidualne jak i zbiorowe jej członków. Pozytywne wpływy wychowania w
rodzinie są związane przede wszystkim z realizowanymi w rodzinie wartościami, wzajemną
więzią uczuciową, pełnionymi w rodzinie rolami oraz wzorcami wzajemnego
komunikowania się. W rodzinie, jako naturalnym środowisku wychowawczym, główny
element stanowią interakcje między jej członkami. Różnorodne przyczyny zależne od
członków rodziny jak i wynikające z zewnętrznych uwarunkowań utrudniających rodzinie
wypełnianie jakiejkolwiek z funkcji mogą powodować przejściowe dłuższe lub krótsze
trudności w jej funkcjonowaniu. Trudności te większość rodzin potrafi pokonać
samodzielnie wykorzystując własne możliwości i zasoby, a także korzystając z
powszechnie dostępnych usług. Istnieją jednak rodziny, które nie są w stanie samodzielnie
wypełnić funkcji opiekuńczo-wychowawczych wobec dzieci. Sytuacja ta wymaga podjęcia
działań zmierzających do wzmocnienia potencjału rodziny i jej członków, by w sposób jak
najbardziej efektywny wypełniali przypisane im role.
Obowiązująca od 1 stycznia 2012 roku ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej jest podstawowym dokumentem regulującym zasady pomocy rodzinie
przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz zasady i
formy pieczy zastępczej. Zapisy ustawy kładą nacisk na działania zmierzające do
utrzymania dziecka w rodzinie, a w przypadku konieczności umieszczenia dziecka poza
rodziną - do działań na rzecz reintegracji rodziny. Działania w tym zakresie oparte winny
być na zasadzie pomocniczości z poszanowaniem podmiotowości rodzin.
II. CHARAKTERYSTYKA I ANALIZA SYSTEMU WSPIERANIA RODZINY W
OPOLU
Z danych Urzędu Statystycznego w Opolu zawartych w opracowaniu „Opole w liczbach w
latach 2013 i 2014” wynika, że:
· liczba ludności miasta Opola wynosi 119 574 (stan na 31 grudnia 2014 r.),
· liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosi 58
(stan na 31 grudnia 2014 r.).
Przedstawiona w opracowaniu prognoza ludności do 2050 roku wskazuje na systematyczny
spadek liczby ludności miasta Opola, która w 2050 roku wynosić będzie 90 600. Wzrastać
będzie również liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku
produkcyjnym. W okresie ostatnich dwóch lat odnotowano ujemny przyrost naturalny (-1,8
w 2013 r. i -0,1 w 2014 r.) na 1000 mieszkańców. Analiza salda migracji ludności
wskazuje, że było ono ujemne i wynosiło w 2013 r. -2,37 i w 2014 r. - 1,07 na 1000
mieszkańców. W 2014 r. zmalała stopa bezrobocia rejestrowanego i wynosiła 6,0% (w
2013 r. - 6,9%).
Strona 1
Powyższe znajduje odzwierciedlenie w liczbie rodzin korzystających z pomocy, która w
2014 r. nieznacznie spadła.
Liczba rodzin objętych pomocą:
Rok
2011
2012
2013
2014
I półrocze 2015
Miejski Ośrodek Pomocy
Rodzinie
Liczba rodzin
2489
1847
1958
1931
1483
Miejskie Centrum Świadczeń
Liczba rodzin
943
1086
1243
1209
1308
Źródło: opracowania własne MOPR w Opolu, MCŚ w Opolu.
Najczęstszymi przyczynami korzystania ze świadczeń pomocy społecznej mieszkańców
miasta Opola są ubóstwo, bezrobocie i długotrwała choroba. W dalszej kolejności
niepełnosprawność, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i alkoholizm. Z
problemem alkoholowym ściśle związane jest zjawisko przemocy w rodzinie. Niepokojącym
zjawiskiem jest wzrastająca liczba rodzin, dla których powodem przyznania świadczeń była
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych.
Powód przyznania świadczeń z pomocy społecznej:
Powód
2011
2012
2013
2014
ubóstwo
bezrobocie
niepełnosprawność
długotrwała i ciężka choroba
bezradność
w
sprawach
opiekuńczo-wychowawczych
alkoholizm
700
898
593
752
279
900
840
663
764
234
958
951
759
826
279
987
939
729
837
298
I półrocze
2015
742
657
647
678
188
55
56
56
58
52
Źródło: opracowania własne MOPR w Opolu, MCŚ w Opolu.
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych związana jest najczęściej z brakiem
prawidłowych wzorców, powielaniem przez dzieci negatywnych postaw, a także
niezaradnością życiową i niemożliwością zapewnienia odpowiedniego poziomu życia w
rodzinie, na skutek bezrobocia, niskich dochodów rodziny, dziedziczenia ubóstwa, braku
aspiracji życiowych. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej zobowiązuje gminę do zapewnienia wsparcia rodzinie przeżywającej trudności w
wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Wsparcie to w myśl zapisów ww. ustawy
winno polegać w szczególności na: analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz
przyczyn kryzysu w rodzinie, wzmocnieniu roli i funkcji rodziny, rozwijaniu umiejętności
opiekuńczo-wychowawczych rodziny, podniesieniu świadomości w zakresie planowania oraz
funkcjonowania rodziny, pomocy w integracji rodziny, przeciwdziałaniu marginalizacji i
degradacji społecznej rodziny, dążeniu do reintegracji rodziny. Wspieranie rodziny jest
prowadzone w formie pracy z rodziną, pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. Zgodnie z
zapisami ww. ustawy liczba rodzin, z którymi jeden asystent rodziny może w tym samym
czasie prowadzić pracę, jest uzależniona od stopnia trudności wykonywanych zadań, jednak
nie może przekroczyć 15. W mieście Opolu powyższy standard został osiągnięty, jednakże
liczba asystentów rodziny w stosunku do rodzin korzystających z pomocy z powodu
bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych jest nadal bardzo mała. Należy
pamiętać jednak, że wspieranie rodziny winno być prowadzone za jej zgodą i aktywnym
Strona 2
udziałem, z uwzględnieniem zasobów własnych oraz źródeł wsparcia zewnętrznego.
Stosunkowo duża liczba rodzin rezygnuje ze współpracy z asystentem rodziny, co najczęściej
wynika z braku motywacji do zmian.
Wsparcie rodziny:
lata
2012
2013
2014
3
22
4
0
3
39
11
9
3
40
21
6
I półrocze
2015
2
36
33
5
0
0
1
4
0
0
0
0
Liczba asystentów
Liczba rodzin
Przeciętny czas pracy asystenta z rodziną w m-cach
Liczba rodzin, z którymi asystent rodziny zakończył
pracę ze względu na zaprzestanie współpracy przez
rodzinę
pracę ze względu na brak efektów
pracę ze względu na osiągnięcie celów
Źródło: opracowania własne MOPR w Opolu
Rodziny mające trudności w wypełnianiu swoich zadań, mogą skorzystać z różnych form
pomocy, w tym poradnictwa rodzinnego, terapii rodzinnej, pomocy prawnej, psychologicznej,
a także wsparcia w placówkach wsparcia dziennego. Nadal odczuwalna jest w tym zakresie
ograniczona oferta jednostek specjalistycznego poradnictwa rodzinnego uniemożliwiająca w
sposób szybki i kompleksowy udzielenia rodzinie pomocy. Niewielka liczba
specjalistycznych form pomocy dziecku i rodzinie staje się przeszkodą w realizacji
podstawowego celu jakim jest przywracanie rodzinie zdolności prawidłowego jej
funkcjonowania, a w przypadku umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, pracy na rzecz
powrotu dziecka do środowiska rodzinnego. Podjęcie interwencji w rodzinie powinno
skutkować wdrożeniem programu naprawczego w środowisku lokalnym z uwzględnieniem
takich form pomocy jak: praca kontraktowa z rodziną, terapia rodzin, środowiskowe formy
pomocy i wsparcia. Wielu interwencji w rodzinie, w tym umieszczenia dziecka w pieczy
zastępczej można by uniknąć, gdyby istniała bogata, adekwatna do potrzeb sieć i
infrastruktura form pomocy i wsparcia, w tym specjalistycznych placówek pomocy rodzinie i
dziecku.
Inne formy wsparcia rodziny:
Liczba/lata
2012
2013
2014
Placówki wsparcia dziennego
Przeciętna liczba umieszczonych dzieci
w placówkach wsparcia dziennego
Rodziny wspierające
Liczba rodzin objętych pomocą asystenta,
korzystająca z pomocy psychologicznej
korzystająca z pomocy terapeuty rodziny
korzystająca z pomocy terapeuty ds. uzależnień
Liczba dzieci z rodzin objętych pomocą
asystenta, korzystająca z pomocy specjalistów
(logopeda, pedagog)
11
155
12
172
12
169
I półrocze
2015
12
182
0
6
0
14
0
17
0
13
0
2
7
3
2
6
4
1
6
19
25
21
Strona 3
Niedostateczne wdrażanie form pomocy rodzinie przewidzianych w ustawie o wspieraniu
rodziny i systemu pieczy zastępczej, w tym asystentury rodzinnej i rodzin wspierających,
wynika z braku wystarczających środków finansowych na rozwój nowych rozwiązań,
niewystarczającej aktywności instytucji lokalnych w pozyskiwaniu środków zewnętrznych,
niskiej świadomości skuteczności środowiskowych form pomocy rodzinie (np. grupy
samopomocowe), niskiej świadomości potrzeby korzystania z pomocy specjalistów w
sytuacjach kryzysowych i problemowych, a także niechęci rodzin do korzystania z pomocy.
Zasoby infrastrukturalne:
lata
Liczba mieszkań w zasobach gminy
Liczba rodzin oczekujących na lokal
z zasobów gminy
Liczba żłobków
Liczba dzieci, którym nie przyznano miejsca
w żłobkach
Liczba przedszkoli
Liczba dzieci, którym nie przyznano miejsca
w przedszkolu
2011
4784
175
2012
4579
371
2013
4357
330
2014
4357
330
9
500
12
400
15
200
17
288
44
172
43
166
49
250
48
71
Źródło: opracowania własne Urzędu Miasta Opola
W założeniach ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, umieszczenie
dziecka w systemie pieczy zastępczej ma być ostatecznością, po wykorzystaniu wszystkich
możliwych form wsparcia rodziny naturalnej oraz wstępem do dalszych działań. Warunkiem
trafności i skuteczności udzielanej pomocy jest dokładne rozpoznanie potrzeb dziecka i
rodziny oraz dostosowanie do nich form i sposobów wsparcia. Pomimo wspierania rodziny
biologicznej dziecka, nadal wzrasta liczba dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej. Z
chwilą umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej niezbędnym jest podejmowanie dalszych
działań zmierzających do zapewnienia dziecku właściwej opieki, wychowania i zaspokojenia
jego potrzeb.
Liczba rodzin zastępczych:
Rodziny zastępcze/lata
Spokrewnione
Niezawodowe
Zawodowe ogółem
w tym:
o
charakterze
pogotowia
rodzinnego
Rodzinne domy dziecka
2011
134
25
3
2012
108
38
3
2013
94
41
3
2014
98
46
2
I półrocze 2015
81
46
2
2
2
2
2
1
0
0
2
3
3
W mieście Opolu największą liczbę stanowią spokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze.
Prawie wszystkie rodziny spokrewnione to dziadkowie dziecka. Średnia wieku rodziców
zastępczych spokrewnionych jest znacznie wyższa niż rodziców zastępczych niezawodowych,
rzadziej też rodziców zastępczych spokrewnionych można skłonić do zmiany postaw
wychowawczych wobec swoich wychowanków.
Strona 4
Liczba dzieci w rodzinach zastępczych:
Dzieci w rodzinach zastępczych/lata
2011
2012
2013
2014
Spokrewnione
Niezawodowe
Zawodowe ogółem
w tym o charakterze pogotowia rodzinnego
Rodzinne domy dziecka
168
29
10
6
0
136
59
15
11
0
122
53
15
11
9
124
66
9
9
16
I półrocze
2015
103
66
3
2
18
Od dnia 1 stycznia 2013 roku na bazie dotychczasowego Zespołu Placówek OpiekuńczoWychowawczych utworzono Centrum Obsługi Administracyjnej Placówek OpiekuńczoWychowawczych w Opolu. Jest to jednostka organizacyjna Miasta Opola powołana do
obsługi ekonomiczno-administracyjnej i organizacyjnej następujących placówek:
1) Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej „Dom Dziecka” w Opolu przeznaczonej 30
wychowanków,
2) Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej
wychowanków,
„Nasz
Dom”
przeznaczonej
dla
12
3) Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej „Mój Dom”
wychowanków (działalność rozpoczęta 1 stycznia 2016 roku).
przeznaczonej
dla
14
Liczba dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych:
Liczba dzieci w placówkach/lata
2011
2012
2013
2014
Dom Dziecka (Powstańców Śl.) /
w tym z terenu miasta Opola
Dom Dziecka (Dambonia) /
Nasz Dom /
37/35
39/38
36/36
33/33
I półrocze
2015
42/40
85/50
85/51
41/38
48/47
45/42
0
0
13/12
14/13
15/15
Kierowanie dziecka pozbawionego częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej do
placówki opiekuńczo-wychowawczej może nastąpić po wyczerpaniu możliwości udzielenia
pomocy rodzinie lub umieszczenia w rodzinnej pieczy zastępczej. Utrzymująca się na
porównywalnym poziomie ogólna liczba dzieci nieprzebywających w instytucjonalnych
formach pieczy zastępczej spowodowana jest brakiem kandydatów do pełnienia funkcji
rodziny zastępczej. Powyższe spowodowało konieczność poszukiwania innych rozwiązań.
Jednym z nich było pozyskanie kandydatów na prowadzenie rodzinnego domu dziecka,
którzy deklarowali wolę współpracy w tym zakresie z miastem Opole i zamieszkałymi na
terenie innego powiatu. Z dniem 1 stycznia 2013 roku, po podpisaniu porozumienia z
powiatem opolskim o utworzeniu na ich terenie rodzinnego domu, rozpoczął swoją
działalność pierwszy rodzinny dom dziecka, w którym zgodnie z obowiązującymi przepisami
prawa i zawartą umową z prowadzącymi rodzinny dom dziecka przebywać może nie więcej
niż 8 dzieci. Konieczność umieszczania dzieci z miasta Opola w rodzinach zastępczych
funkcjonujących na terenie innych powiatów nie w każdym przypadku sprzyja działaniom na
rzecz powrotu dziecka do rodziców biologicznych. Duża odległość, ponoszenie wydatków
przez rodziców biologicznych na dojazdy do dziecka, znacznie dłuższy czas dojazdów do
dziecka powodują szybkie znużenie części rodziców w walce o powrót ich dziecka do domu
rodzinnego.
Strona 5
Liczba dzieci w pieczy zastępczej ze względu na miejsce jej sprawowania:
Miejsce sprawowania pieczy zastępczej/lata
2011
2012
2013
2014
Dzieci z miasta Opola wychowujące się na
terenie innego powiatu w rodzinach
zastępczych
Dzieci z miasta Opola wychowujące się na
terenie innego powiatu w placówkach
Dzieci z innych powiatów wychowujące się w
rodzinach zastępczych na terenie miasta Opola
Dzieci z innych powiatów wychowujące się w
placówkach
funkcjonujących na terenie miasta Opola
69
65
63
55
I półrocze
2015
55
10
9
9
8
6
30
28
32
31
28
38
38
6
4
2
Podstawową przyczyną umieszczania dzieci w pieczy zastępczej na terenie miasta Opola jest
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, a kolejną uzależnienia rodziców.
Powyższe przyczyny wskazują na konieczność podejmowania działań, których efektem
będzie zminimalizowanie negatywnych wpływów dotychczasowego środowiska, jak również
działań profilaktycznych w tym zakresie.
Przyczyny umieszczenia dzieci w pieczy zastępczej:
Przyczyny / liczba % dzieci
% dzieci przebywających w
rodzinnych formach pieczy
zastępczej
% dzieci przebywających w
instytucjonalnych formach
pieczy zastępczej
Sieroctwo
Półsieroctwo
Uzależnienia rodziców
Przemoc w rodzinie
Bezradność
w
sprawach
Niepełnosprawność co najmniej
jednego z rodziców
Długotrwała lub ciężka choroba
co najmniej jednego z rodziców
Ubóstwo
Bezrobocie
Nieodpowiednie warunki
mieszkaniowe
Pobyt za granicą w celach
zarobkowych co najmniej jednego
z rodziców
Inne
2
13
24
2
46
0
0
39
0
49
1
0
2
1
1
0
2
0
0
0
5
0
2
11
Intencją i założeniem pieczy zastępczej jest jej tymczasowość, w związku z czym dziecko
powinno przebywać w niej do momentu unormowania sytuacji życiowej jego rodziny. Nie
można jednak wykluczyć takich sytuacji, gdy dziecko pozostanie pod pieczą rodziców
zastępczych do momentu osiągnięcia pełnoletności lub usamodzielnienia się, co dotyczy
zdecydowanej większości rodzin zastępczych. W okresie ostatnich lat nie odnotowuje się
wzrostu liczby dzieci powracających do rodziny naturalnej. Większość dzieci przebywa w
pieczy zastępczej do pełnoletności.
Strona 6
Przyczyny opuszczenia przez dzieci (do 18 roku życia) rodziny zastępczej
Przyczyny / lata
Powrót do rodziny naturalnej
Umieszczenie w innej rodzinie zastępczej
Przekazanie do adopcji
Umieszczenie w placówce opiekuńczowychowawczej
Umieszczenie
w
domu
pomocy
społecznej
Zgon
Inny powód
2011
2012
2013
2014
2
1
6
3
5
0
14
3
6
1
5
0
5
1
7
3
I półrocze
2015
0
7
4
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
4
0
0
Pełnienie funkcji rodzica zastępczego ma wpływ na dotychczasowe funkcjonowanie
związków i relacji rodzinnych, na każdego domownika. Bardzo ważne są dzieci naturalne
rodziców zastępczych, które powinny być przygotowane do przyjęcia dziecka do rodziny
zastępczej. Rodzinna piecza zastępcza jest pracą jedyną w swoim rodzaju. To o wiele więcej
niż praca zlecona. Piecza zastępcza „wykorzystuje” bowiem domowe środowisko rodzinne
rodziców zastępczych. Przyjęcie do rodziny i otoczenie opieką dzieci, szczególnie tych które
doświadczyły przemocy czy zaniedbania, wymaga wysokiego poziomu autorefleksji i
automotywacji rodziców zastępczych. W radzeniu sobie z wychowaniem dzieci przyjętych
oraz trudnymi sytuacjami, które mogą się pojawić w trakcie sprawowania nad nimi pieczy
pomaga poczucie własnej wartości, wiara we własne siły i skuteczność podejmowanych
działań oraz wiedza o potencjale własnej rodziny – jej strukturze, wzajemnych powiązaniach,
relacjach, mocnych i słabych stronach.
Rodziny zastępcze, aby skutecznie pomagać powierzonym dzieciom, muszą być otoczone
odpowiednim wsparciem. Szczególnym sprzymierzeńcem jest koordynator rodzinnej pieczy
zastępczej, który przede wszystkim wspiera rodziny zastępcze w realizacji zadań
wynikających z pieczy zastępczej. Rodziny zastępcze w zależności od potrzeb mają
możliwość korzystania z pomocy pedagoga, terapeuty, psychologa, prawnika. Pomoc
udzielana jest indywidualnie lub grupowo w formie grup wsparcia.
Wsparcie rodzinnej pieczy zastępczej:
lata
2012
2013
2014
Liczba koordynatorów
Liczba rodzin zastępczych
Liczba rodzin zastępczych korzystających z pomocy
psychologicznej
terapeuty rodziny
terapeuty ds. uzależnień
Liczba dzieci z rodzin zastępczych korzystających z
pomocy specjalistów (logopeda, pedagog)
5
113
17
5
131
24
5
142
31
I półrocze
2015
6
125
29
0
2
6
15
0
0
0
0
15
23
34
36
W myśl zapisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej koordynator
rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 15 rodzin
zastępczych lub rodzinnych domów dziecka. Utrzymująca się na stałym poziomie liczba
Strona 7
koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej pracujących z rodzinami zastępczymi przy
jednoczesnym wzrastaniu zainteresowania uzyskaniem wsparcia ze strony koordynatora
powoduje, że w mieście Opolu powyższy standard
nie został osiągnięty. Wzrost
zainteresowania tą formą pomocy z pewnością jest zjawiskiem pozytywnym, świadczącym
nie tylko o potrzebach w tym zakresie, ale i jakości pracy tej grupy zawodowej na rzecz
rodzicielstwa zastępczego. Wzrastająca liczba rodzin, z którymi pracuje jeden koordynator
rodzinnej pieczy zastępczej nie będzie wpływać pozytywnie na utrzymanie wysokiej jakości
pracy, pomimo zastosowania innych mechanizmów wsparcia koordynatorów w wykonywaniu
pracy.
W życiu osieroconych dzieci szczególnie trudnym okresem jest moment usamodzielnienia.
W domu rodzinnym przygotowanie do tego momentu odbywa się w sposób naturalny.
W przypadku usamodzielnianych wychowanków jest inaczej, gdyż możliwości korzystania
z dotychczasowej pomocy są ograniczone. W skrajnych przypadkach wychowankowie zostają
pozostawieni sami sobie, są niedostatecznie przygotowani do życia z niskim poziomem
wykształcenia często bez żadnych kwalifikacji zawodowych, zasobów mieszkaniowych
i materialnych. Dlatego też wychowankowie, którzy osiągnęli pełnoletniość w rodzinach
zastępczych oraz placówkach opiekuńczo – wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach
wychowawczych, zakładów poprawczych zostają objęci pomocą mającą na celu ich życiowe
usamodzielnienie i integrację ze środowiskiem.
Liczba wychowanków objętych systemem pieczy zastępczej korzystających ze wsparcia i
pomocy.
Forma pieczy zastępczej
Rodziny zastępcze
Placówki opiekuńczo-wychowawcze
Inne placówki opieki całodobowej
2011
2012
2013
2014
67
22
5
58
15
4
63
21
5
58
23
6
I półrocze
2015
61
25
6
Źródła: opracowania własne MOPR w Opolu
Aspiracje edukacyjne usamodzielnianych się wychowanków z rodzin zastępczych są znacznie
wyższe niż usamodzielniających się wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych,
młodzieżowych ośrodków wychowawczych czy zakładów poprawczych. Wychowankowie
rodzin zastępczych są również lepiej przygotowani do dorosłego życia i wykazują się dużą
samodzielnością i dojrzałością przy podejmowani decyzji, a także konsekwencją w
postępowaniu.
Przedstawione dane pozwalają zaprezentować obraz opolskich rodzin, ich trudności i
potrzeby.
Z drugiej strony ukazują możliwości świadczonej pomocy i wsparcia ze strony służb,
instytucji i organizacji, czyli funkcjonowanie systemu pomocy rodzinie i pieczy zastępczej.
III. ANALIZA SWOT SYSTEMU WSPIERANIA RODZINY I SYSTEMU PIECZY
ZASTĘPCZEJ
Mocne strony
Dobrze
rozwinięta
infrastruktura
pomocy
społecznej i pomocy rodzinie.
Doświadczenie,
wiedza
i
umiejętności
pracowników socjalnych, asystentów rodziny i
koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej.
Nieodpłatne szkolenia dla kandydatów na
rodziców zastępczych i prowadzących rodzinne
domy dziecka.
Słabe strony
Niewystarczające środki finansowe na realizację
świadczeń fakultatywnych.
Niewielka liczba organizacji pozarządowych,
działających na rzecz wsparcia rodziny.
Niska aktywność klientów w zakresie
organizowania się w grupy samopomocowe.
Strona 8
Wysoka jakość świadczonych usług w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych.
Dobra współpraca między instytucjami i
organizacjami działającymi na rzecz rodziny.
Bezpłatne
poradnictwo
specjalistyczne
realizowane
przez
jednostki
publiczne
i organizacje pozarządowe.
Doświadczenie w pozyskiwaniu środków spoza
budżetu gminy.
Dostęp do mieszkań chronionych dla pełnoletnich
wychowanków pieczy zastępczej.
Szanse
Możliwości lokalowe i kadrowe do tworzenia
systemu wsparcia najsłabszych grup społecznych
oraz samopomocowych.
Wykorzystanie pracy wolontariuszy do pracy
z rodziną.
Wymiana doświadczeń
i miastami partnerskimi.
z innymi
gminami
Możliwości pozyskania środków w ramach
rządowych programów i z Unii Europejskiej.
Możliwość
zlecania
pozarządowym.
zadań
organizacjom
Brak możliwości szybkiej konsultacji medycznej
i dostępu do terapii rodzinnej.
Wzrastająca liczba dzieci umieszczanych w
pieczy zastępczej.
Brak kandydatów do pełnienia funkcji
zawodowych rodzin zastępczych i kandydatów
do prowadzenia rodzinnych domów dziecka.
Niska efektywność działań promujących
rodzicielstwo zastępcze.
Wzrastająca liczba dzieci umieszczanych w
placówkach opiekuńczo-wychowawczych, w
tym poniżej 10 roku życia.
Wydłużające się procedury umieszczania dzieci
w rodzinie adopcyjnej.
Brak kandydatów na rodziny wspierające i
rodziny pomocowe.
Brak środków na zatrudnienie adekwatnej do
potrzeb
liczby
asystentów
rodziny
i
koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej.
Niespójne zapisy ustawy o wspieraniu rodziny i
systemie pieczy zastępczej.
Zagrożenia
Niewystarczające możliwości zaspokojenia
potrzeb mieszkaniowych rodzin o najniższych
dochodach.
Niedostateczna
liczba
wykwalifikowanych
specjalistów w zakresie pomocy rodzinie
przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji
opiekuńczo-wychowawczej.
Zbyt mała liczba zatrudnionych koordynatorów
rodzinnej pieczy zastępczej, co może skutkować
niewystarczającym
wsparciem
dla
funkcjonujących rodzin zastępczych.
Niewystarczająca
liczba
zawodowych
i
niezawodowych rodzin zastępczych oraz
prowadzących rodzinne domy dziecka.
Brak umiejętności interpersonalnych rodziców
naturalnych skutkujących trudnościami w
porozumiewaniu się z rodzinami zastępczymi.
Migracja zarobkowa wychowanków pieczy
zastępczej będąca skutkiem ograniczonych
możliwości zarobkowania.
Niewystarczające wsparcie wychowanków w
procesie usamodzielniania.
Wypalenie zawodowe pracowników.
Strona 9
IV. CELE, DZIAŁANIA I WSKAŹNIKI PROGRAMU
Wobec powyższych danych przyjęto, iż wiodącą koncepcją działań planowanych
w programie będzie systemowe podejście do rodziny. Dokonanie analizy pozwoliło
wyznaczyć cele i zadania z zakresu wspierania rodziny i rozwoju pieczy zastępczej.
Cel główny Programu: Wysoka jakość usług społecznych na rzecz rodziny
I cel operacyjny Programu:
Wzmacnianie potencjału i kompetencji rodzin
Działania:
1. Promowanie pozytywnego wizerunku rodziny.
2. Inicjowanie i wspieranie
wychowawcze rodziny.
programów
podnoszących
umiejętności
opiekuńczo-
3. Wspieranie rozwoju poradnictwa rodzinnego i specjalistycznego.
4. Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz edukacji rodzin.
5. Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz rozwoju grup samopomocowych.
6. Inicjowanie, promowanie i wspieranie inicjatyw na rzecz rozwoju aktywnych form
spędzania wolnego czasu rodziców z dziećmi.
7. Wspieranie projektów na rzecz przeciwdziałania marginalizacji społecznej rodziny.
Wskaźniki:
1. Liczba zrealizowanych działań promocyjnych, edukacyjnych oraz informacyjnych.
2. Liczba zaangażowanych instytucji, organizacji i społeczności lokalnych.
3. Liczba działań podejmowanych na rzecz rodziny.
4. Liczba rodzin i dzieci korzystających z proponowanych działań.
II cel operacyjny Programu:
Poprawa funkcjonowania rodzin zagrożonych i w kryzysie
Działania:
1. Diagnozowanie oraz monitorowanie warunków i jakości życia dzieci pozbawionym opieki
rodziców naturalnych.
2. Tworzenie i wzmacnianie rozwiązań służących aktywizacji zawodowej i godzeniu pracy
zawodowej z wychowaniem dzieci.
3. Wspieranie inicjatyw mających na celu wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i
młodzieży.
4. Wspieranie i realizacja programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży.
5. Promowanie skutecznych rozwiązań na rzecz poprawy warunków mieszkaniowych rodzin
oraz zapobiegania eksmisjom.
6. Tworzenie mieszkań chronionych i innych form pomocowych dla usamodzielniających się
wychowanków pieczy zastępczej.
7. Rozwój wolontariatu w zakresie wsparcia rodziny.
8. Propagowanie zdrowego stylu życia.
Strona 10
9. Promowanie inicjatyw i wspieranie programów mających na celu zapewnienie
konstruktywnego spędzania czasu wolnego i przeciwdziałania nudzie.
10. Dostarczanie usług i świadczeń finansowych
Wskaźniki:
1. Liczba działań, programów, inicjatyw.
2. liczba działań na rzecz poprawy warunków mieszkaniowych.
3. Liczba mieszkań chronionych dla usamodzielniających się wychowanków pieczy
zastępczej.
4. Liczba rodzin/dzieci/wychowanków objętych programami i działaniami.
5. Liczba wolontariuszy.
6. Liczba osób korzystających ze świadczeń
7. Wysokość środków przeznaczonych na świadczenia.
III cel operacyjny Programu:
Rozwój rodzinnej pieczy zastępczej
Działania:
1. Promowanie działań na rzecz pozyskiwania kandydatów na rodziców zastępczych, do
prowadzenia rodzinnych domów dziecka oraz rodzin pomocowych.
2. Zapewnienie szkoleń dla kandydatów na rodziców zastępczych, rodziny pomocowe,
prowadzących rodzinny dom dziecka oraz już funkcjonującym.
3. Wspieranie działań podnoszących kompetencje i umiejętności wychowawcze rodzin
zastępczych i prowadzących rodzinne domy dziecka.
4. Tworzenie priorytetów dla kandydatów na zawodowe rodziny zastępcze i prowadzących
rodzinny dom dziecka w uzyskaniu mieszkania z zasobów gminy.
5. Wspieranie środowisk i organizacji zrzeszających rodziców zastępczych.
6. Przekształcanie placówek w mniejsze i specjalizujące się w opiece nad dziećmi o
specjalnych potrzebach.
7. Sukcesywne zmniejszanie liczby dzieci funkcjonujących w placówkach do nie
przekraczającej 14.
Wskaźniki:
1. Liczba prowadzonych akcji.
2. Liczba rodzin zastępczych oraz liczba rodzinnych domów dziecka.
3. Liczba szkoleń oraz innych działań ukierunkowanych na podniesienie kompetencji
rodziców zastępczych.
4. Liczba przeszkolonych osób.
5. Liczba korzystających z działań osób.
6. Liczba osób, którym przyznano/użyczono/wynajęto mieszkanie z zasobów gminy Opole.
7. Liczba inicjatyw.
8. Liczba osób korzystających z tych inicjatyw.
Strona 11
9. Liczba placówek spełniających wymogi ustawy w zakresie liczebności placówki, wieku
wychowanków.
IV cel operacyjny Programu:
Rozwój zasobów ludzkich i instytucjonalnych systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej
Działania:
1. Tworzenie nowych i rozwijanie istniejących placówek wparcia dziennego, wspieranie
powstawania klubów młodzieżowych.
2. Podnoszenie jakości usług placówek wsparcia dziennego.
3. Podnoszenie kwalifikacji, kompetencji i umiejętności pracowników instytucji i organizacji
zajmujących się pieczą zastępczą i wsparciem rodziny.
4. Objęcie pracowników superwizją.
5. Wykorzystanie lokalnej infrastruktury do inicjatyw wspierających rodzinę.
6. Wspieranie działań na rzecz rozwoju poradnictwa rodzinnego, mediacji, terapii rodzinnej,
treningu umiejętności wychowawczych i terapeutycznych oraz dostępu do specjalistów w
zakresie pracy z rodziną.
7. Wspieranie wprowadzenia nowych form i metod pracy z rodziną i nowych rozwiązań w
zakresie pieczy zastępczej.
8. Promowanie i wspieranie rozwoju asystentury rodzinnej.
9. Zatrudnienie koordynatorów pieczy zastępczej w liczbie zgodnej z potrzebami i wymogami
ustawy.
10. Inspirowanie do działań lokalnych liderów i animatorów.
11. Promocja i wsparcie samopomocowych form pracy z rodziną podejmowanych w ramach
lokalnych inicjatyw grup i organizacji pozarządowych.
12. Wzmacnianie i udoskonalanie współpracy pomiędzy podmiotami zajmującymi się pieczą
zastępczą i wsparciem rodziny.
13. Promowanie i wspieranie projektów realizowanych w partnerstwie na rzecz pieczy
zastępczej i wspierania rodziny.
14. Inicjowanie i wspieranie programów służących wymianie doświadczeń, propagowaniu
nowatorskich rozwiązań.
Wskaźniki:
1. Liczba dostępnych placówek wsparcia dziennego.
2. Liczba szkoleń skierowanych do pracowników zajmujących się pieczą zastępczą i
wspieraniem rodziny.
3. Liczba pracowników korzystających z szkoleń.
4. Liczba inicjatyw lokalnych, wykorzystujących lokalną infrastrukturę do prowadzenia
działań profilaktycznych wspierających rodzinę.
5. Liczba jednostek pracujących na rzecz rodziny.
6. Liczba osób korzystających z usług jednostek.
7. Liczba zatrudnionych asystentów, koordynatorów.
Strona 12
8. Liczba instytucji, organizacji, które realizują działania
usamodzielniających się wychowanków pieczy zastępczej.
V. LIMIT RODZIN
KALENDARZOWY
ZASTĘPCZYCH
Rok
Liczba rodzin zastępczych zawodowych
na
ZAWODOWYCH
2016
2017
2018
3
4
4
NA
rzecz
rodzin
DANY
i
ROK
VI. REALIZATORZY PROGRAMU
Program Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej w Opolu realizowany będzie
przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Opolu, Wydział Polityki Społecznej Urzędu
Miasta Opola, Wydział Oświaty Urzędu Miasta Opola, placówki opiekuńczowychowawcze, placówki wsparcia dziennego funkcjonujące na terenie miasta Opola oraz
organizacje pozarządowe statutowo działające w przedmiotowym zakresie.
Realizując program wymienione wyżej jednostki współpracować będą w realizacji
zawartych w programie zadań ze środowiskiem lokalnym, sądami i ich organami
pomocniczymi, Policją, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także
kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi.
VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
Źródłem finansowania przyjętych do realizacji zadań będą środki z budżetu miasta Opola,
środki pozyskane w ramach resortowych programów wspierania rodziny i systemu pieczy
zastępczej, środki własne organizacji pozarządowych oraz inne pozyskane w ramach
konkursów.
VIII. MONITORING
Monitoring programu będzie miał na celu ocenę czy wszystkie zaplanowane działania
przebiegają zgodnie z planem na każdym etapie realizacji projektu. Monitorowanie będzie
spełniać funkcję wewnętrznej kontroli realizacji zadań. Kontrola ta będzie obejmować
kontrolę bieżącą, czyli ocenę skuteczności poszczególnych działań oraz sposobu realizacji
pracy oraz kontrolę końcową – sprawdzenie czy wytyczone cele zostały zrealizowane.
IX. EWALUACJA
Ocena realizacji programu będzie się odbywać corocznie na podstawie sprawozdań
przedkładanych w każdym roku przez realizatorów zadań. Skuteczna realizacja niniejszego
programu będzie uzależniona od dostępności środków finansowych niezbędnych do
realizacji zapisów programu, zaangażowania lokalnych zasobów instytucjonalnych we
wspólne działania, koordynacji działań i współpracy zainteresowanych podmiotów.
Strona 13
UZASADNIENIE
do projektu uchwały w sprawie przyjęcia Programu Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy
Zastępczej w Opolu na lata 2016 - 2018.
Zgodnie z art. 176 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej do zadań własnych gminy należy opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów
wspierania rodziny. Natomiast art. 180 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i
systemie pieczy zastępczej określa, iż do zadań własnych powiatu należy opracowanie i realizacja 3-letnich
powiatowych programów dotyczących rozwoju pieczy zastępczej, zawierających między innymi coroczny
limit rodzin zastępczych zawodowych.
Z uwagi na powyższe opracowano Programu Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej
w Opolu na lata 2016 – 2018, który uwzględnia lokalne uwarunkowania i określa kierunki działań w
perspektywie 3-letniej, ze szczególnym uwzględnieniem działań zmierzających do wspierania rodziny oraz
do rozwoju i wzmacniania rodzinnych form pieczy zastępczej, a tym samym zapewniania dziecku prawa do
wychowywania się w stabilnym środowisku.
Program przewiduje współpracę różnych instytucji i organizacji pozarządowych zajmujących się
wsparciem rodziny w Opolu oraz innych podmiotów działających w obszarze pomocy społecznej jak np.
służba zdrowia, oświata, sądownictwo.
Realizacja programu jest działaniem długofalowym, a jego skuteczność zależeć będzie od stopnia
zaangażowania rodziny, której udzielana jest pomoc i wsparcie, wydolności systemu pomocy społecznej
oraz współpracy wszystkich ww. podmiotów.
Do określenia zadań i celów Programu Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej w Opolu
na lata 2016-2018, wykorzystano dane:
1) o osobach w rodzinach objętych różnymi formami wsparcia przez Miejski Ośrodek Pomocy
Rodzinie w Opolu oraz Miejskie Centrum Świadczeń w Opolu,
2) wynikające z oceny realizacji Programu Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej w Opolu
w latach 2013-2015,
3) ze sprawozdań z działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Opolu za lata 2013 i 2014
oraz informacji o potrzebach w zakresie pomocy społecznej i pieczy zastępczej, corocznie
przedkładanych Radzie Miasta Opola.
Projekt uchwały sporządził:
Zdzisław Markiewicz
Dyrektor
Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Opolu
Strona 1

UCHWAŁA NR .................... RADY MIASTA OPOLA z dnia

Transkrypt

Podobne dokumenty

Lista projektów, które pozytywnie przeszły ocenę merytoryczną w

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Świnoujściu poszukuje

Gotowość do pełnienia funkcji Rodziny Zastępczej

74 Obszar tematyczny opieka nad dzieckiem z rodziny dysfunkcyjnej

lista kandydatów - Przejdź do: www.nowodworski.pl

OCENA SYTUACJI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZEJ DZIECKA

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie zaprasza na

Rozstrzygnięcie programu asystent rodziny i koordynator rodzinnej

3 - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie