Propozycje analizy wyników sprawdzianów i

Transkrypt

O
K
E
Gdańsk
Propozycje analizy wyników
sprawdzianów i egzaminów gimnazjalnych
oraz przyrostów osiągnięć gimnazjalistów
w gminie
(województwo pomorskie)
Gdańsk, październik 2008 roku
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku
ul. Na Stoku 49
80-874 Gdańsk
tel. (58) 320 55 90, fax (58) 320 55 91, e-mail: [email protected]
www.oke.gda.pl
2
Propozycje analizy wyników sprawdzianów i egzaminów gimnazjalnych oraz przyrostów osiągnięć
gimnazjalistów w gminie
Szanowni Państwo!
Egzaminy sprawdzające według standardów wymagań poziom wiadomości
i umiejętności uczniów kończących szkołę podstawową i gimnazjum są przeprowadzane
w Polsce od 2002 roku. Szczegółowe analizy wyników egzaminów dostarczają informacji
dyrektorom i nauczycielom na temat skuteczności ich pracy oraz pozwalają na porównanie
osiągnięć uczniów danej szkoły z osiągnięciami uczniów innych szkół w gminie oraz
populacji uczniów w województwie i w kraju.
Aby ułatwić Państwu analizowanie skuteczności pracy szkół, przekazujemy materiał
dotyczący moŜliwości porównywania wyników sprawdzianów i egzaminów gimnazjalnych
oraz szacowania przyrostu osiągnięć poznawczych gimnazjalistów w gminie na przestrzeni
kilku lat. Został on przygotowany na podstawie wyników uzyskanych przez uczniów szkół
podstawowych i gimnazjów funkcjonujących na terenie przykładowej gminy X (wiejskiej)
w latach 2006-2008.
Mamy nadzieję, Ŝe lektura niniejszego materiału poszerzy wiedzę o moŜliwościach
diagnozowania efektywności działań podejmowanych w szkołach w zakresie podnoszenia
wyników kształcenia dzieci i młodzieŜy.
Dyrekcja
Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Gdańsku
3
Wstęp
Wyniki egzaminu zewnętrznego są wskaźnikiem poziomu opanowania określonych
umiejętności poznawczych, jednak przy ich interpretowaniu często nie uwzględnia się
postępu uczniów w ciągu kolejnych lat uczenia się. Publikując rankingi szkół na podstawie
jednej tylko miary (wyniku egzaminu) popełnia się podstawowy błąd atrybucji osiągnięć
uczniów, który polega „na przecenianiu roli szkoły w uzyskiwaniu tych osiągnięć przez
uczniów, a niedocenianiu znaczenia sytuacji na wejściu oraz kontekstu w systemie
kształcenia” (Niemierko B., 2007).
Rozdział 1. Wyniki sprawdzianów i egzaminów gimnazjalnych w gminie X
1.1. Wyniki surowe
1.1.1. Wartości podstawowych parametrów statystycznych wyników w gminie
Tabela 1. Wyniki sprawdzianów
Populacja uczniów
N
2008
śr(pkt)
śr(%)
2006
śr(pkt)
śr(%)
102
21,1
53
101
22,0
55
93
22,6
57
27 520
24,6
62
26 314
26,2
65
24 916
25,4
63
464 807
25,3
63
443 963
26,6
66
414 085
25,8
64
N
Gmina
Województwo
pomorskie
Kraj
Parametr statystyczny1
2007
N
śr(pkt) śr(%)
Tabela 2. Wyniki egzaminów gimnazjalnych2 w części GH
Populacja uczniów
Gmina
Województwo
pomorskie
Kraj
Parametr statystyczny
2007
N
2006
śr(pkt)
śr(%)
N
śr(pkt)
śr(%)
N
śr(pkt)
2008
śr(%)
118
26,3
53
109
26,6
53
120
25,7
51
31 058
30,0
60
30 187
30,2
60
28 021
29,3
59
522 464
31,4
63
506 193
31,5
63
473 595
31
61
Tabela 3. Wyniki egzaminów gimnazjalnych w części GM
Populacja uczniów
Gmina
Województwo
pomorskie
Kraj
2007
N
2006
śr(pkt)
śr(%)
N
śr(pkt)
śr(%)
N
śr(pkt)
2008
śr(%)
118
21,9
44
109
23,2
46
120
23,3
47
31 056
24,1
48
30 181
25,1
50
28 019
26,7
53
522 321 23,9
48
505 759
25,3
51
473 683 27,07
54
1.1.2. Wartości podstawowych parametrów statystycznych wyników w szkołach
W rozpatrywanym okresie czasu w gminie X przeprowadzono sprawdziany w pięciu szkołach
podstawowych (S1-S5) i trzech gimnazjach (G1-G3).
Szkoła podstawowa
SP1
SP2
SP3
SP4
SP5
1
2
N
2006
śr(pkt)
śr(%)
15
54
20
7
6
17,6
23,2
17,3
25,1
17,8
44
58
43
63
45
2007
N
śr(pkt) śr(%)
19
44
19
11
8
25,0
21,2
21,3
22,2
20,9
63
53
53
55
52
N
2008
śr(pkt)
śr(%)
14
49
17
6
7
21,1
24,3
19,1
21,7
22,4
53
61
48
54
56
N – liczba zdających, śr – wynik średni
GH – część humanistyczna, GM – część matematyczno-przyrodnicza
4
Tabela 5. Wyniki egzaminów gimnazjalnych w części GH
Gimnazjum
2007
N
śr(pkt) śr(%)
N
2006
śr(pkt)
śr(%)
N
2008
śr(pkt)
śr(%)
G1
18
21,8
44
21
29,6
59
20
25,9
52
G2
82
26,6
53
64
25,4
51
84
27,0
54
G3
18
29,4
59
24
27,0
54
17
19,7
39
N
2008
śr(pkt)
śr(%)
Tabela 6. Wyniki egzaminów gimnazjalnych w części GM
Gimnazjum
2007
N
śr(pkt) śr(%)
N
2006
śr(pkt)
śr(%)
G1
18
21,5
43
21
23,4
47
20
24,9
50
G2
82
21,9
44
64
22,7
45
84
23,7
47
G3
18
22,5
45
24
24,5
49
17
20,8
42
1.2. Wyniki na skalach znormalizowanych
1.2.1. Średnie wyniki w gminie na skali pięciostopniowej (1-5)3
W tabeli 7 zestawiono średnie wyniki sprawdzianów i egzaminów gimnazjalnych uzyskane
przez uczniów z gminy X w latach 2006-2008, wyraŜone w skali pięciostopniowej.
Tabela 7. Wyniki sprawdzianów i egzaminów gimnazjalnych
Egzamin zewnętrzny
2006
2007
2008
Sprawdzian
2
1
2
Egzamin gimnazjalny – część GH
2
2
2
Egzamin gimnazjalny – część GM
3
3
2
1.2.2. Średnie wyniki szkół na skali staninowej (1-9)4
Szkoła podstawowa
2006
2007
2008
SP1
1
4
2
SP2
4
2
4
SP3
1
2
1
SP4
5
2
2
SP5
1
2
3
Tabela 9. Wyniki egzaminów gimnazjalnych
Gimnazjum
2006
Część GH
2007
2008
2006
Część GM
2007
2008
G1
1
4
3
4
4
4
G2
2
2
3
4
4
3
G3
4
3
2
5
5
2
3
normalizacja średnich wyników gmin na terenie OKE w Gdańsku (województwa kujawsko-pomorskie
i pomorskie), przedziały punktowe moŜna znaleźć na stronie www.oke.gda.pl lub w punktach: 2.3.2, 4.3.2 i 5.3.2
materiału „Sprawdziany i egzaminy gimnazjalne przeprowadzone w latach 2004-2008 w województwie
pomorskim”
4
przedziały punktowe moŜna znaleźć na stronie www.oke.gda.pl lub w punktach: 2.2.2, 4.2.2 i 5.2.2 (tamŜe)
5
1.3. Procentowe rozkłady wyników w strefach
W 2007 roku pracownicy CKE zaproponowali podzielenie wyników egzaminów
zewnętrznych na trzy strefy:
• strefa I – wyniki niskie (staniny 1-3)
• strefa II – wyniki średnie (staniny 4-6)
• strefa III – wyniki wysokie (staniny 7-9).
40%
48,6%
47,3%
50%
50,1%
46,6%
60%
39,8%
70%
39,2%
10%
4,8%
20%
12,9%
30%
10,7%
procent absolwentów
1.3.1. Procentowe rozkłady wyników w gminie z uwzględnieniem stref I-III5
Sprawdziany
0%
I
II
III
numer przedziału
2006
2007
2008
Egzaminy gimnazjalne
60,8%
57,9%
59,3%
20%
14,6%
12,7%
30%
30,8%
40%
27,5%
50%
10%
0%
0%
I
2006
60%
8,3%
10%
10,0%
2,5%
20%
10,9%
30%
70%
28,0%
53,3%
54,3%
Część GM
40%
49,6%
50%
36,7%
60%
43,2%
70%
39,5%
Część GH
2007
II
2008
I
III
numer przedziału
II
III
numer przedziału
2006
2007
2008
Rysunek 1. Procent absolwentów szkół podstawowych i gimnazjów w gminie, których wyniki
znajdowały się w strefach I-III
Na rysunku zauwaŜamy, ze w gminie X w analizowanym okresie czasu najniŜsze wyniki
sprawdzianu odnotowano w 2007 roku – odsetek absolwentów o wynikach niskich był
o około 42 punktów procentowych większy niŜ absolwentów o wynikach wysokich. Wyniki
egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej były najniŜsze w 2006 roku, a w części
matematyczno-przyrodniczej – w 2008 roku.
1.3.2. Procentowe rozkłady wyników w szkołach z uwzględnieniem stref I-III
Analizując procentowe rozkłady wyników egzaminów zewnętrznych dla ogółu absolwentów
szkół w gminie, warto porównać odsetek absolwentów poszczególnych szkół o wynikach
niskich, średnich i wysokich z odpowiednim odsetkiem absolwentów w gminie,
województwie i kraju. Na rysunku 2 przedstawiono takie porównanie rozkładów wyników
sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego w 2008 roku odpowiednio w SP2 i G2.
5
Przyjęto, Ŝe wszyscy zdający ukończyli szkoły, dane dla populacji zdających w województwie i w kraju moŜna
znaleźć w odpowiednich sprawozdaniach: w danym roku ze sprawdzianu przeprowadzonego w szóstych klasach
szkół podstawowych i z egzaminu przeprowadzonego w trzecich klasach gimnazjów, opracowanych w OKE
w Gdańsku (www.oke.gda.pl)
6
20%
24,5%
25,9%
49,3%
47,3%
22,4%
30%
12,9%
40%
44,9%
50%
24,8%
39,2%
60%
49,0%
70%
39,8%
26,5%
Wyniki sprawdzianu w SP2
10%
0%
I
II
III
numer strefy
SP2
gmina
woj. pom.
kraj
Wyniki egzaminu gimnazjalnego w G2
56,0%
62,7%
57,9%
53,7%
10%
22,6%
22,6%
14,6%
30%
27,5%
23,7%
40%
28,9%
50%
20%
0%
0%
I
II
I
III
numer strefy
G2
60%
8,4%
10%
70%
21,4%
10,8%
20%
25,7%
51,3%
51,1%
57,8%
30%
10,0%
21,3%
40%
36,7%
27,6%
50%
Część GM
23,0%
60%
53,3%
70%
31,3%
Część GH
gmina
woj. pom.
G2
kraj
II
gmina
woj. pom.
III
numer strefy
kraj
Rysunek 2. Procent absolwentów szkoły podstawowej SP2 i gimnazjum G2 w 2008 roku,
których wyniki znajdowały się w strefach I-III
Rozdział 2. Przyrosty osiągnięć gimnazjalistów w gminie X
Istnieją róŜne sposoby szacowania przyrostu osiągnięć poznawczych uczniów w gimnazjum.
Pierwszym krokiem jest zestawienie wyników absolwentów z egzaminu gimnazjalnego i ze
sprawdzianu, który odbył się trzy lata wcześniej. Podstawowe parametry statystyczne
surowych wyników ogółu absolwentów gimnazjów w gminie X na przestrzeni lat 2006-2008
zawiera poniŜsza tabela (analogicznie zestawiamy parametry statystyczne surowych wyników
absolwentów poszczególnych gimnazjów).
Tabela 10. Surowe wyniki absolwentów gimnazjów u progu szkoły i „na wyjściu”
Parametr
statystyczny
Wynik średni
w punktach
Odchylenie
standardowe
Wartość parametru dla absolwentów w roku6
2006 (N = 117)
2007 (N = 106)
2008 (N = 118)
SP 2003 GH 2006 GM 2006 SP 2004 GH 2007 GM 2007 SP 2005 GH 2008 GM 2008
26,98
26,68
22,22
23,11
26,65
23,39
26,47
25,92
23,44
6,26
7,49
9,10
7,93
9,17
8,75
6,75
9,62
8,74
2.1. Przyrosty osiągnięć gimnazjalistów oszacowane na podstawie wyników wyraŜonych
w skalach znormalizowanych
W tabeli 11 przedstawiono znormalizowane średnie wyniki absolwentów gimnazjów
(w staninach) i w gminie (w stopniach skali pięciostopniowej) na przestrzeni lat 2006-2008.
6
N – liczba absolwentów, którzy przystąpili do sprawdzianu trzy lata wcześniej, SP – wyniki sprawdzianu, do
którego przystąpili absolwenci gimnazjum trzy lata wcześniej (w szóstej klasie szkoły podstawowej)
7
Tabela 11. Znormalizowane średnie wyniki absolwentów gimnazjów u progu szkoły i na wyjściu
Gimnazjum
Absolwenci 2006
Absolwenci 2007
Absolwenci 2008
SP 2003 GH 2006 GM 2006 SP 2004 GH 2007 GM 2007 SP 2005 GH 2008 GM 2008
G1
G2
G3
2
5
5
3
Gmina
2
2
4
2
5
4
5
3
3
4
3
3
4
2
3
2
5
4
5
3
4
3
2
2
3
4
2
2
4
4
2
2
2.2. Przyrosty osiągnięć gimnazjalistów oszacowane na podstawie procentowych
rozkładów wyników w strefach I-III
2.2.1. Przyrosty osiągnięć ogółu absolwentów gimnazjów w gminie
Absolwenci 2006
SP 2003
30,4%
GH 2006
59,2%
41,7%
GM 2006
0%
20%
strefa II
10,4%
54,8%
27,0%
strefa I
Absolwenci 2007
3,5%
58,3%
40%
60%
14,7%
80%
SP 2004
39,6%
48,1%
12,3%
GH 2007
38,7%
50,0%
11,3%
GM 2007
26,4%
0%
100%
strefa I
strefa III
20%
strefa II
58,5%
40%
60%
15,1%
80%
100%
strefa III
Absolwenci 2008
SP 2005
33,9%
GH 2008
35,6%
GM 2008
61,9%
29,7%
0%
strefa I
20%
strefa II
4,2%
54,2%
10,2%
62,7%
7,6%
40%
60%
80%
100%
strefa III
Rysunek 3. Procent absolwentów gimnazjów
z gminy X w latach 2006-2008, których wyniki
„na wejściu” (sprawdzianu w szóstej klasie
szkoły podstawowej) i wyniki „na wyjściu”
(egzaminu gimnazjalnego) znajdowały się
w strefach I-III
2.2.2. Przyrosty osiągnięć absolwentów poszczególnych gimnazjów
Porównujemy procentowe rozkłady wyników absolwentów poszczególnych gimnazjów „na
wejściu” i „na wyjściu”. Dla absolwentów gimnazjum G2 przedstawia to rysunek 4.
Absolwenci 2006
SP 2003
30,4%
GH 2006
58,2%
43,0%
GM 2006
51,9%
30,4%
0%
strefa I
20%
strefa II
Absolwenci 2007
51,9%
40%
60%
11,4%
SP 2004
5,1%
GH 2007
17,7%
80%
100%
37,1%
43,6%
GM 2007
0%
20%
strefa II
16,1%
43,6%
30,7%
strefa I
strefa III
46,8%
54,8%
40%
60%
12,8%
14,5%
80%
100%
strefa III
Absolwenci 2008
SP 2005
32,9%
GH 2008
30,5%
58,5%
11,0%
GM 2008
29,3%
62,2%
8,5%
0%
strefa I
20%
strefa II
63,4%
40%
60%
strefa III
3,7%
80%
100%
Rysunek 4. Procent absolwentów gimnazjum
G2 w latach 2006-2008, których wyniki „na
wejściu” (sprawdzianu w szóstej klasie szkoły
podstawowej) i wyniki „na wyjściu”
(egzaminu gimnazjalnego) znajdowały się
w strefach I-III
8
2.3. Przyrosty osiągnięć gimnazjalistów oszacowane na podstawie edukacyjnej wartości
dodanej względnej (w punktach)
Miarą postępu uczniów w określonym czasie uczenia się jest tzw. edukacyjna wartość
dodana, którą oznacza się skrótem EWD (Dolata R. (red), 2007). MoŜna ją oszacować
w skali punktowej, wykorzystując Kalkulator EWD7 (www.ewd.edu.pl) dla szkół, klas lub
grup uczniów, których liczebność wynosi co najmniej 10 (jest to wartość względna). Średnia
wartość tego wskaźnika EWD w kraju wynosi 0,0 punktu. Warto podkreślić, Ŝe wyniki
sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego są wskaźnikiem poziomu opanowania określonych
umiejętności poznawczych, a EWD jest wskaźnikiem skuteczności pracy szkoły.
Średnie EWD wraz z 95% przedziałami ufności dla absolwentów poszczególnych gimnazjów
z gminy X w latach 2006-2007 widzimy na rysunku 5.
Absolwenci 2006
Część GH
Część GM
4,0
6,0
4,0
1,77
0,0
-0,91
-2,0
-3,31
-4,0
-6,0
-8,0
-3,02
-4,12
-5,38
-3,59
-5,22
2,39
2,55
0,57
0,0
-0,77
-2,0
-0,81
-0,53
-2,18
-3,61
-4,0
-7,45
G1
2,0
EWD (pkt)
EWD (pkt)
2,0
5,55
-6,0
G2
G3
G1
G2
G3
Absolwenci 2007
Część GH
Część GM
6,0
6,0
4,0
4,54
6,19
4,76
4,0
1,62
0,0
-0,01
-1,30
-2,0
-2,13
-6,0
G1
G2
0,72
0,0
-2,0
-4,28
-4,0
-5,10
2,63
2,0
-2,14
-3,61
-4,0
EWD (pkt)
EWD (pkt)
2,95
2,0
-0,30
0,51
-0,93
-2,58
-6,0
G3
G1
G2
G3
Rysunek 5. Średnie EWD (w pkt) wraz z 95% przedziałami ufności dla poszczególnych
gimnazjów w gminie X w latach 2006-2007
Na podstawie średnich wartości EWD moŜna stwierdzić, Ŝe największy przyrost osiągnięć
uzyskali absolwenci gimnazjum G1 z 2007 roku w zakresie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych (bardzo wysoki w skali staninowej). Jednak, gdy uwzględnimy przedziały
ufności, okazuje się, Ŝe statystycznie największy przyrost tych osiągnięć odnotowano
w gimnazjum G3 (dolna granica przedziału jest większa od 0,00, tzn. przyrost ten jest
ponadprzeciętny). Natomiast statystycznie najmniejszy przyrost osiągnięć uzyskali
absolwenci gimnazjum G1 z 2006 roku w zakresie przedmiotów humanistycznych (dolna
granica przedziału ufności wynosi -7,45 pkt, stąd przesunięcie punktu 0,0 na skali EWD).
7
Kalkulator EWD - aplikacja opracowana przez CKE, słuŜąca do obliczenia EWD dla szkoły
9
2.4. Przyrosty osiągnięć gimnazjalistów oszacowane na podstawie wartości dodanej
bezwzględnej (w skali równowaŜników klasy)
Edukacyjną wartość dodaną moŜna równieŜ przedstawić w skali równowaŜników klasy (RK).
Jest to wartość bezwzględna, a jej oszacowanie wymaga uwzględnienia efektu standardowego
i korelacji między wynikami sprawdzianu (wskaźnik osiągnięć „na wejściu”) i egzaminu
gimnazjalnego (wskaźnik osiągnięć „na wyjściu”). W tej metodzie przedstawia się osiągnięcia
ucznia w skali RK, tzn. w skali lat i miesięcy uczenia się określonych umiejętności
(Niemierko B., 2008).
Do oszacowania równowaŜników klasy po szkole podstawowej (RKSP) i po gimnazjum
(RKG) oraz wartości dodanej (bezwzględnej) w gimnazjum (EWDG8) wykorzystujemy
następujące wzory (Niemierko B., tamŜe):
z
• RK SP = S + 6 , gdzie zS – wynik standardowy ucznia ze sprawdzianu,
0,7
z −r ⋅z
• EWD G = EG EG,S S + 3 , gdzie: z EG – sumaryczny wynik standardowy ucznia
0,7
z egzaminu gimnazjalnego, rEG,S – współczynnik korelacji między wynikami egzaminu
gimnazjalnego i wynikami sprawdzianu9,
• RK G = RK SP + EWD G .
Podstawiając odpowiednie dane dla części humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej,
moŜna oszacować dla kaŜdego ucznia równieŜ RKGH i RKGM. RównowaŜniki klas RKSP, RKG
i EWDG dla szkoły, klasy lub innej grupy uczniów obliczamy jako średnie arytmetyczne
wartości dla poszczególnych uczniów. Korzystając z programu statystycznego, szacujemy
przedziały ufności dla średnich i istotności róŜnic. Dla populacji w kraju przeciętny
równowaŜnik klasy po szkole podstawowej wynosi 6 lat, a po gimnazjum – 9 lat. Przeciętna
wartość dodana (bezwzględna) w gimnazjum wynosi 3 lata.
2.4.1. Przyrosty osiągnięć ogółu absolwentów gimnazjów w gminie
W tabeli poniŜej zebrano podstawowe parametry statystyczne umoŜliwiające porównanie
przyrostów osiągnięć poznawczych absolwentów gimnazjów na przestrzeni lat 2006-2008.
Tabela 12. RównowaŜniki klas (RK) i edukacyjne wartości dodane bezwzględne (EWD) dla
absolwentów gimnazjów w gminie X
Średni RK
Wartość parametru dla absolwentów w roku
2006 (N = 117)
2007 (N = 106)
2008 (N = 118)
SP
GH
GM
SP
GH
GM
SP
GH
GM
5,66
8,09
8,67
5,56
8,20
8,62
5,42
8,14
8,36
Przedział ufności RK (95%) 5,41-5,90 7,80-8,38 8,38-8,95 5,28-5,83 7,89-8,50 8,33-8,91 5,18-5,65 7,84-8,44 8,09-8,62
Średnia EWD w RK
–
Przedział ufności EWD (95%)
–
2,44
3,01
2,28-2,60 2,85-3,18
–
–
2,64
3,06
2,46-2,82 2,88-3,25
–
–
2,72
2,94
2,54-2,91 2,78-3,10
8
EWDG – wartość dodana w gimnazjum oszacowana na podstawie sumarycznych wyników egzaminu
gimnazjalnego, EWDGH i EWDGM – wartości dodane odpowiednio dla części humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej
9
W niniejszych obliczeniach przyjęto wartości dla populacji zdających z województw kujawsko-pomorskiego
i pomorskiego, które dla wyników sprawdzianu 2004 i egzaminu gimnazjalnego 2007 były równe: rGH,S = 0,78,
rGM,S = 0,75, a dla wyników sprawdzianu 2005 i egzaminu gimnazjalnego 2008: rGH,S = 0,73, rGM,S = 0,73.
10
Osiągnięcia „na wejściu” i „na wyjściu” oraz wartości dodane osiągnięć uczniów
Poziom osiągnięć „na wejściu”
Poziom osiągnięć „na wyjściu”
11,0
7,0
6,0
5,90
5,66
5,41
5,83
5,65
5,56
5,28
5,42
5,18
5,0
4,0
11,0
10,0
9,0
8,38
8,09
8,0
7,80
8,50
8,44
8,20
8,14
7,84
7,89
2004
10,0
9,0
8,95
8,67
8,38
8,91
8,62
8,33
8,0
8,62
8,36
8,09
7,0
7,0
2003
RKGM (lata i miesiące uczenia się)
RKGH (lata i miesiące uczenia się)
RKSP (lata i miesiące uczenia się)
8,0
2005
2006
2007
2006
2008
2007
2008
Rysunek 6. Średnie RKSP, RKGH i RKGM wraz z 95% przedziałami ufności dla absolwentów
gimnazjów w gminie X w latach 2006-2008
5,0
5,0
4,0
4,0
3,0
2,0
2,60
2,44
2,28
2,91
2,72
2,54
2,82
2,64
2,46
EWD GM (RK)
EWD GH (RK)
Na lewym wykresie rysunku 6 zauwaŜamy, Ŝe osiągnięcia po szkole podstawowej uczniów
podejmujących naukę w latach 2003-2005 w gimnazjach zlokalizowanych na terenie gminy X
były niŜsze niŜ przeciętne dla populacji w kraju. Z środkowego i prawego wykresu tego
rysunku odczytujemy, Ŝe po trzech latach nauki w gimnazjum osiągnięcia uczniów
z przedmiotów humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych równieŜ były poniŜej
przeciętnych. Uwagę zwraca niŜszy poziom osiągnięć z przedmiotów humanistycznych niŜ
z przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. MoŜemy powiedzieć, Ŝe przyrost osiągnięć
w przedmiotach pierwszych był mniejszy od przeciętnego, a w drugich – przeciętny. Ilustruje
to rysunek 7, na którym przedstawiono edukacyjne wartości dodane (bezwzględne) osiągnięć
humanistycznych (EWDGH) i matematyczno-przyrodniczych (EWDGM) wraz z 95%
przedziałami ufności.
3,0
3,18
3,01
2,85
3,25
3,06
2,88
3,10
2,94
2,78
2,0
1,0
1,0
2006
2007
2008
2006
2007
2008
Rysunek 7. Średnie EWDGH i EWDGM wraz z 95% przedziałami ufności w gminie
Linie rozwoju osiągnięć gimnazjalistów
Porównując średnie wartości równowaŜników klas po szkole podstawowej (RKSP) i po
gimnazjum (RKG), moŜna oszacować tempo rozwoju ogółu uczniów w gminie i w wybranych
do analiz gimnazjach. Łącząc punkty odpowiadające średnim wartościom RKSP i RKG, moŜna
wykreślić linię ilustrującą tempo rozwoju określonych umiejętności uczniów w gimnazjum
w stosunku do przeciętnego tempa dla populacji w kraju (normy).
11
Linie ilustrujące zróŜnicowanie tempa rozwoju osiągnięć gimnazjalistów w gminie X
z przedmiotów humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych w rozpatrywanym okresie
czasu przedstawia rysunek 8.
Przedmioty humanistyczne
Przedmioty matematyczno-przyrodnicze
10,0
9,0
8,20
8,14
8,09
8,0
7,0
norma
6,0
5,66
5,56
5,42
5,0
0
2006
2007
2008
Lata i miesiące rozwoju edukacyjnego
10,0
9,0
8,67
8,62
8,36
8,0
7,0
norma
2006
6,0
5,66
5,56
5,42
2007
2008
5,0
1
2
Lata uczenia się w gimnazjum
3
0
1
2
3
Rysunek 8. Linie rozwoju osiągnięć gimnazjalistów w gminie X
Z rysunku 8 odczytujemy, Ŝe dla ogółu absolwentów gimnazjów z gminy X w 2008 roku
średni równowaŜnik klasy po szkole podstawowe (RKSP) wyniósł 5,42. Oznacza to, Ŝe
osiągnięcia uczniów „na wejściu” były na poziomie około pięciu lat i czterech miesięcy
uczenia się. Wynik ten odpowiada klasie piątej szkoły podstawowej w grudniu. W czasie
trzech lat nauki w gimnazjum osiągnięcia uczniów z gminy w zakresie przedmiotów
humanistycznych wzrosły do poziomu RKGH = 8,14, czyli ich osiągnięcia „na wyjściu” były
na poziomie ośmiu lat i jednego miesiąca uczenia się. MoŜemy powiedzieć, Ŝe średnie tempo
rozwoju umiejętności humanistycznych populacji gimnazjalistów w gminie było niŜsze od
przeciętnego w kraju (RKGH - RKSP = 2,72, zamiast 3,00). Oznacza to, Ŝe potencjał
edukacyjny uczniów nie został w pełni wykorzystany w procesie uczenia się przedmiotów
humanistycznych (gdyby tempo rozwoju tych umiejętności było równe przeciętnemu dla
populacji gimnazjalistów w kraju, to średni równowaŜnik klasy po gimnazjum w zakresie
przedmiotów humanistycznych wyniósłby 8,42 (5,42 + 3,00 = 8,42), tzn. byłby na poziomie
ośmiu lat i czterech miesięcy uczenia się. Natomiast tempo rozwoju osiągnięć absolwentów
gimnazjów z tej gminy w zakresie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych okazało się
przeciętne (linia rozwoju osiągnięć gimnazjalistów ma kierunek równoległy do linii normy).
Analogicznie interpretujemy dane odczytane z wykresów dla absolwentów gimnazjów
w latach 2006 i 2007. MoŜemy powiedzieć, Ŝe absolwenci z 2006 roku mieli na progu
gimnazjum (w 2003 roku) nieco wyŜszy potencjał edukacyjny niŜ absolwenci z następnych
lat (rysunek 6). Pomimo to, tempo rozwoju ich umiejętności humanistycznych (mierzonych
na egzaminach) było nieco mniejsze od tempa rozwoju tych umiejętności dla absolwentów
w 2007 i 2008 roku. Zatem na przestrzeni lat 2006-2008 wystąpiła słaba tendencja wzrostowa
przyrostów osiągnięć humanistycznych absolwentów gimnazjów w analizowanej gminie.
W rozpatrywanym okresie czasu nie zauwaŜamy statystycznie istotnych róŜnic tempa
rozwoju umiejętności matematyczno-przyrodniczych.
12
2.4.2. Przyrosty osiągnięć absolwentów poszczególnych gimnazjów w gminie
Osiągnięcia „na wejściu” i „na wyjściu”
Absolwenci 2006
6,02
5,73
5,75
5,45
5,0
5,27
5,21
9,31
9,0
8,48
8,25
8,0
8,60
8,14
7,80
7,89
7,35
7,0
RKGM(lata i miesiące uczenia się)
6,09
6,22
RKGH(lata i miesiące uczenia się)
RKSP(lata i miesiące uczenia się)
7,0
6,0
11,0
10,0
8,0
9,36
9,29
9,04
9,0
8,68
8,57
8,72
8,31
8,08
8,0
7,85
6,46
4,32
6,0
4,0
G1
10,0
G2
7,0
G1
G3
G2
G3
G1
G2
G3
Absolwenci 2007
11,0
6,0
5,91
6,04
5,63
5,35
6,02
5,52
5,23
5,0
5,01
4,79
11,0
10,0
9,26
9,0
8,83
8,63
8,48
8,25
8,0
8,04
8,01
7,66
7,59
7,0
8,0
7,0
4,0
G1
G2
9,33
9,26
9,0
8,96
8,63
8,0
8,77
8,56
8,15
8,20
8,01
7,0
G1
G3
10,0
G2
G3
G1
G2
G3
Absolwenci 2008
6,0
5,77
5,07
5,70
5,64
5,43
5,16
4,92
4,20
4,0
G1
G2
G3
9,0
9,03
8,67
8,23
8,0
8,32
8,05
7,97
7,43
7,10
7,0
6,46
7,0
5,0
11,0
10,0
8,0
10,0
9,36
9,0
8,64
8,72
8,37
8,42
8,0
8,11
7,92
7,69
6,16
6,0
7,01
7,0
G1
G2
G3
G1
G2
G3
Rysunek 9. Średnie RKSP, RKGH i RKGM wraz z 95% przedziałami ufności dla absolwentów
poszczególnych gimnazjów
13
Wartości dodane osiągnięć uczniów
5,0
5,0
4,0
4,0
3,34
3,0
2,52
2,0
2,14
2,60
2,41
2,22
2,85
2,36
2,60
2,44
2,28
EWD GM (RK)
EWD GH (RK)
Absolwenci 2006
3,88
3,36
3,0
2,84
3,41
3,14
2,94
2,75
2,97
3,18
3,01
2,85
2,54
2,0
1,77
1,0
1,0
G1
G2
G3
Gmina
G1
G2
G3
Gmina
Absolwenci 2007
5,0
5,0
4,0
3,73
3,28
3,06
3,0
2,83
2,0
2,63
2,40
2,17
2,73
2,39
2,82
2,64
2,46
EWD GM (RK)
EWD GH (RK)
4,0
3,84
3,28
3,0
2,73
3,57
3,16
2,92
2,69
3,25
2,92
3,25
3,06
2,88
2,0
1,0
1,0
G1
G2
G3
Gmina
G1
G2
G3
Gmina
5,0
5,0
4,0
4,0
3,0
2,94
2,46
2,0
3,11
2,89
2,68
2,69
2,18
2,91
2,72
2,54
EWD GM (RK)
EWD GH (RK)
Absolwenci 2008
3,32
3,0
2,87
3,18
2,99
2,79
2,42
3,23
2,77
3,10
2,94
2,78
2,32
2,0
1,99
1,68
1,0
1,0
G1
G2
G3
Gmina
G1
G2
G3
Gmina
Rysunek 10. Średnie EWD wraz z 95% przedziałami ufności w poszczególnych gimnazjach
Na rysunku 10 zauwaŜamy między innymi, Ŝe w 2006 roku przyrosty osiągnięć
humanistycznych absolwentów szkół G1 i G2 były poniŜej przeciętnych, a szkoły G3 –
przeciętne. Porównując z wykresem obok, dostrzegamy znaczną róŜnicę osiągnięć
absolwentów szkoły G1 w przedmiotach humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych.
Natomiast w 2008 roku nie ma statystycznie istotnej róŜnicy między EWDGM dla
poszczególnych szkół, zatem skuteczność uczenia się przedmiotów matematyczno-przyrodniczych w tych gimnazjach okazała się porównywalna, na poziomie przeciętnej
w kraju.
14
Linie rozwoju osiągnięć gimnazjalistów
Absolwenci 2006
10,0
9,0
8,6
8,14
8,0
7,35
7,0
6,0
5,0
5,75
5,73
norma
G1
5,21
G2
10,0
9,0
8,68
8,57
8,0
7,72
7,0
6,0
5,0
5,75
5,73
5,21
norma
G1
G2
G3
G3
4,0
4,0
0
1
2
3
0
1
2
3
Absolwenci 2007
10,0
9,0
8,63
8,25
8,04
8,0
7,0
6,0
5,0
5,63
norma
5,52
5,35
G1
G2
10,0
9,0
8,77
8,63
8,56
8,0
7,0
6,0
5,0
5,63
norma
5,52
5,35
G1
G2
G3
G3
4,0
4,0
0
1
2
3
0
1
2
3
Absolwenci 2008
10,0
9,0
8,32
8,23
8,0
7,1
7,0
6,0
5,0
5,77
5,43
norma
4,92
G2
G1
10,0
9,0
8,64
8,41
8,0
7,69
7,0
6,0
5,0
5,77
5,43
norma
4,92
G2
G3
4,0
G1
G3
4,0
0
1
2
3
0
1
2
3
Rysunek 11. Linie rozwoju osiągnięć gimnazjalistów w poszczególnych gimnazjach
15
2.4.3. Przyrosty osiągnięć ogółu absolwentów gimnazjów w gminie z uwzględnieniem osiągnięć
„na wejściu”
Ze względu na potencjał edukacyjny uczniów na progu gimnazjum wyróŜniamy trzy grupy
uczniów. Uczniów, których wyniki sprawdzianu w klasie VI znajdują się w staninach 1-3
(strefa I) uznaje się za zagroŜonych niskimi osiągnięciami w gimnazjum (uczniowie „słabi”),
a uczniów, których te wyniki mieszczą się w staninach 7-9 (strefa III) – za posiadających
znaczny potencjał edukacyjny (uczniowie „mocni”). Uczniów o wynikach sprawdzianu
zawartych w staninach 4-6 traktuje się jako „przeciętnych”. Oszacowanie średnich EWD dla
tych trzech grup absolwentów gimnazjum umoŜliwia porównanie skuteczności pracy szkoły
z uczniami o róŜnym poziomie osiągnięć po szkole podstawowej.
Rezultaty pracy szkoły z uczniami o róŜnym poziomie osiągnięć „na wejściu” moŜemy
porównać wykreślając tzw. profile strefowe, tzn. linie łączące punkty odpowiadające średnim
wartościom EWD dla wyróŜnionych grup uczniów. Przedstawiono je na rysunku 12 dla
absolwentów gimnazjów z gminy w latach 2006-2008.
5,0
4,0
3,35
3,0
2,83
2,72
2,45
2,68
2,58
2,45
2,46
2,33
2,0
EWD GM (lata i miesiące uczenia się)
EWDGH (lata i miesiące uczenia się)
5,0
4,0
3,0
3,79
3,44
3,23
3,16
2,97
2,89
2,72
2,86
2,83
2,0
1,0
1,0
strefa I
2006
strefa II
2007
strefa III
2008
strefa I
2006
strefa II
2007
strefa III
2008
Rysunek 12. Profile strefowe dla absolwentów gimnazjów z gminy X w latach
2006-2008
W analizowanej gminie w latach 2006-2008 średnie postępy (pomijając przedziały ufności)
uczniów „słabych” (strefa I) i „przeciętnych” (strefa II) w zakresie przedmiotów
humanistycznych były niŜsze niŜ dla populacji w kraju. Średni przyrost osiągnięć uczniów
„mocnych na wejściu” (strefa III) był ponadprzeciętny tylko w 2008 roku, w pozostałych
latach był niŜszy od średniego przyrostu dla populacji.
Porównując profile strefowe w zakresie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych
zauwaŜamy, Ŝe spośród absolwentów w latach 2006-2007 największy średni przyrost
osiągnięć uzyskali uczniowie „słabi”.
W latach 2006-2007 dziwić moŜe zaledwie przeciętna lub nawet niŜsza od przeciętnej
skuteczność uczenia się grup absolwentów o znacznym potencjale edukacyjnym u progu
gimnazjum – ci uczniowie mogli uzyskać znacznie wyŜsze tempo rozwoju osiągnięć.
W 2008 roku dostrzec moŜna największe róŜnice w skuteczności uczenia się uczniów
„słabych”, „przeciętnych” i „mocnych”, zwłaszcza w zakresie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych (w tym wypadku najmniejszy przyrost osiągnięć uzyskali uczniowie
„przeciętni”). ZauwaŜamy równieŜ, Ŝe w tym roku przyrosty osiągnięć, zarówno
humanistycznych, jak i matematyczno-przyrodniczych, absolwentów „mocnych” były
największe na przestrzeni lat 2006-2008.
16
2.4.4. Przyrosty osiągnięć absolwentów poszczególnych gimnazjów w gminie z uwzględnieniem
osiągnięć „na wejściu”
W gimnazjach G1 i G2 było niewielu absolwentów o wysokich wynikach „na wejściu”.
Dlatego na rysunku poniŜej pokazano tylko profile strefowe dla absolwentów szkoły G2
w 2007 roku, osobno dla przedmiotów humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych.
EWD (lata i miesiące uczenia się)
5,0
4,0
3,28
3,0
2,74
2,57
2,24
2,70
2,43
2,0
GH
GM
1,0
strefa I
strefa II
strefa III
Rysunek 13. Profile strefowe
dla absolwentów gimnazjum G2
w 2007 roku z uwzględnieniem
części humanistycznej (GH)
i matematyczno-przyrodniczej
(GM) egzaminu gimnazjalnego
2.4.5. ZróŜnicowanie tempa rozwoju uczniów w poszczególnych klasach
Dysponując wartościami równowaŜników klasy szkolnej po szkole podstawowej (RKSP)
i po gimnazjum (RKG), moŜemy oszacować postępy gimnazjalistów w uczeniu się i porównać
je w róŜnych klasach. W rozpatrywanej gminie tylko w gimnazjum G2 było kilka klas.
W analizowanym okresie czasu uczniowie tego gimnazjum uczęszczali do trzech klas (A, B
i C). W 2007 roku utworzono „elitarną” klasę C, której średni poziom osiągnięć „na wejściu”
był statystycznie istotnie wyŜszy niŜ klasy B (rysunek 14).
RKSP (lata i miesiące uczenia się)
8,0
6,98
7,0
6,33
6,0
5,67
6,24
5,51
5,0
5,00
6,04
5,75
5,63
5,23
5,10
4,46
4,0
kl. A
kl. B
kl. C
G2
Rysunek 14. Średnie RKSP
wraz z 95% przedziałami
ufności
dla
absolwentów
gimnazjum G2 z 2007 roku
Patrząc na linie rozwoju edukacyjnego dla klas w 2007 roku (rysunek 15), widzimy, Ŝe
„elitarna” klasa C, której potencjał edukacyjny u progu gimnazjum był przeciętny,
zmniejszyła tempo rozwoju edukacyjnego. Pozostałe klasy miały zbliŜone tempo rozwoju
umiejętności humanistycznych, a w przypadku umiejętności matematyczno-przyrodniczych
największy przyrost osiągnięć uzyskała klasa B – „najsłabsza na wejściu”. MoŜna twierdzić,
Ŝe w rezultacie segregacji uczniów do klas pierwszych ze względu na wyniki sprawdzianu,
tempo rozwoju ogółu uczniów uległo zwolnieniu. Linie rozwoju edukacyjnego dla klas
w 2008 roku wskazują na to, Ŝe szkoła wyciągnęła wniosek z analizy wyników w 2007 roku
i nie dokonała segregacji przyjętych uczniów. Tempo rozwoju osiągnięć dla wszystkich klas
okazało się podobne.
17
Absolwenci 2007
10,0
9,0
8,25
8,13
8,0
7,66
7,0
6,24
6,0
norma
5,67
klasa B
klasa A
10,0
klasa C
5,10
5,0
0
1
2
3
8,70
8,61
8,39
8,0
7,0
6,24
norma
6,0
klasa A
5,67
klasa B
klasa C
5,10
5,0
0
1
2
3
Absolwenci 2008
10,0
9,0
8,46
8,40
8,07
8,0
7,0
norma
6,0
5,63
5,44
5,19
5,0
0
1
2
3
klasa A
klasa B
klasa C
10,0
9,0
9,0
8,59
8,34
8,30
8,0
7,0
norma
6,0
5,63
5,44
5,19
5,0
0
1
2
3
klasa A
klasa B
klasa C
Rysunek 15. Linie rozwoju osiągnięć uczniów poszczególnych klas gimnazjum G2 dla
absolwentów z 2007 i 2008 roku
Wnioski i podsumowanie
Na podstawie analizy wyników egzaminów zewnętrznych i przyrostów osiągnięć uzyskanych
przez absolwentów gimnazjów w latach 2006-2008 w gminie X moŜna sformułować
następujące wnioski:
1. Odsetek absolwentów szkół o wynikach niskich jest znacznie większy od odsetka
absolwentów o wynikach wysokich. W efekcie poziom osiągnięć ogółu absolwentów
z gminy jest niŜszy od przeciętnego dla populacji w województwie i w kraju.
2. Porównanie wartości dodanych osiągnięć (EWD) dla ogółu absolwentów gimnazjów
w latach 2006-2008 wskazuje na niezadowalający przyrost osiągnięć w przedmiotach
humanistycznych i przeciętny – w przedmiotach matematyczno-przyrodniczych.
3. Analiza wskaźników EWD uczniów o róŜnym poziomie osiągnięć po szkole podstawowej
pozwala twierdzić, Ŝe działania edukacyjne w gimnazjach w latach 2006-2007 były
zorientowane przede wszystkim na rozwój uczniów o niskim poziomie osiągnięć „na
wejściu”, zwłaszcza w przypadku przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. W tym
18
okresie słabym punktem okazała się skuteczność uczenia się uczniów „mocnych na
wejściu” – potencjał edukacyjny tych uczniów nie został wykorzystany w pełni.
Pozytywna zmiana w tym zakresie nastąpiła w 2008 roku, skąd moŜna wnioskować, Ŝe
w ostatnich trzech latach zadbano równieŜ o rozwijanie osiągnięć młodzieŜy uzdolnionej.
Podsumowując treści materiału naleŜy podkreślić, Ŝe ocena poziomu pracy gimnazjum
tylko na podstawie surowych wyników egzaminu jest nieuprawniona. Dla rzetelnej informacji
na temat skuteczności nauczania trzeba mieć na uwadze równieŜ tempo rozwoju uczniów
szacowane wartościami wskaźników edukacyjnej wartości dodanej (EWD). Wartości te są
dobrym uzupełnieniem wyników surowych.
Postęp edukacyjny gimnazjalistów moŜna oszacować na podstawie edukacyjnej wartości
dodanej bezwzględnej, która jest wyraŜona w skali równowaŜników klasy, tzn. w latach
i miesiącach rozwoju edukacyjnego. Wartość ta wydaje się bardziej zrozumiała dla
większości rodziców i nauczycieli. Ponadto moŜna dokonać jej oszacowania zaraz po
otrzymaniu wyników egzaminu. Nie uwzględnia się jednak płci i dysleksji rozwojowej.
Edukacyjną wartość dodaną moŜna wykorzystać do wewnątrzszkolnych analiz wyników
uczniów z egzaminów zewnętrznych. WaŜne jest, aby wyciągnięte wnioski i sformułowane
rekomendacje przyczyniły się do podniesienia skuteczności nauczania.
Skuteczność działań edukacyjnych dla grup uczniów o róŜnym potencjale na progu
gimnazjum moŜna określić na podstawie ich EWD. MoŜna to zilustrować za pomocą tzw.
profili strefowych.
Analizując wartości dodane (bezwzględne) naleŜy jednak pamiętać, Ŝe:
1) ograniczają się do umiejętności rozwijanych w sposób ciągły,
2) są mało rzetelne w zastosowaniach jednostkowych (znaczące są tylko róŜnice całych klas,
nie miesięcy).
Trzeba wyraźnie podkreślić, Ŝe analizy jednoroczne nie mogą stanowić jednoznacznej
miary skuteczności działań edukacyjnych w gimnazjum. Aby uzyskać dostatecznie
wiarygodną informacją na ten temat, naleŜy śledzić postępy uczniów na przestrzeni co
najmniej trzech lat.
Zasadne jest badanie uwarunkowań róŜnic wartości dodanej w gimnazjum ze wzglądu na
uprzednie osiągnięcia poznawcze i kontekst uczenia się. Badanie takie przeprowadziła
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku w jedenastu gimnazjach zlokalizowanych na
terenie pięciu gmin wiejskich województwa pomorskiego (Kutajczyk T., Przychodzeń B., 2008).
Literatura:
1. Dolata R. (red.): Edukacyjna wartość dodana jako metoda oceny efektywności nauczania, CKE,
Warszawa 2007
2. Kutajczyk T., Przychodzeń B.: Czynniki skuteczności kształcenia ogólnego w gimnazjach
wiejskich. Raport z badania, OKE Gdańsk, 2008
3. Niemierko B.: Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, Wydawnictwo Akademickie
i Profesjonalne, Warszawa 2007
4. Niemierko B., Czy egzaminy zakłócają pracę nauczyciela?, w: B. Niemierko, K.M. Szmigel (red.),
Uczenie się i egzamin w oczach nauczycieli, gRUPA TOMAMI, Kraków 2008
19

Propozycje analizy wyników sprawdzianów i

Transkrypt

Podobne dokumenty

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY Zarządzanie i organizacja

Aktualnie tworzony jest dział absolwentów

tutaj.

PRIORYTETY SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I

więcej

Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1 - Regionalne Centrum Edukacji

PRZYGOTOWANIE SZKOŁY DO ZJAZDU

Czynniki warunkujące osiągnięcia szkolne uczniów cz.1