Opinia o programie nauczania wiedzy o społeczeństwie „Dziś i jutro

Gdańsk, 22.05.2009 r.
mgr Robert Tocha
nauczyciel mianowany historii
i wiedzy o społeczeństwie
w Gimnazjum nr 23 w Gdańsku
Opinia o programie nauczania wiedzy o społeczeństwie „Dziś i jutro”
autorstwa Teresy Kowalewskiej
Teresa Kowalewska opracowała autorski program nauczania dla przedmiotu „wiedza
o społeczeństwie”, który jest przewidziany do realizacji na III poziomie edukacyjnym.
Powstał on w oparciu o określone przez reformujący się aktualnie system oświaty w Polsce
założenia programowe, zawarte w „Podstawie programowej wychowania przedszkolnego
oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół” (Dz. U. nr 4, poz. 17, z dnia 15
stycznia 2009 r.). Spełnia także wymogi MEN w sprawie dopuszczenia do użytku szkolnego
programów nauczania (Dz. U. nr 4, poz. 18, z dnia 15 stycznia 2009 r.).
Stworzony przez panią Teresę Kowalewską program jest niezwykle trafną
odpowiedzią na zapotrzebowanie na dobry program do nauczania wiedzy o społeczeństwie.
W szybko zmieniającym się świecie, w którym nieustannemu przewartościowaniu ulega
każdy aspekt naszego życia, potrzebne są jasno określone zachowania, wartości i postawy
niepodlegająca zmianie. Ważny jest także sposób, w jaki należy je młodemu człowiekowi
wpajać, tak, aby zostały przez niego potraktowane jako uniwersalne i ponadczasowe. Dla
współczesnego nauczyciela wiedzy o społeczeństwie są to wyzwania, z którymi, pozbawiony
odpowiedniego wsparcia, może sobie nie poradzić.
Uważam, że zaproponowany przez panią Teresę Kowalewską program nauczania jest
właśnie taką formą wsparcia. Autorka postawiła sobie bowiem za cel przeprowadzić ucznia,
a wraz z nim nauczyciela, przez meandry współczesnego życia społecznego, politycznego
i gospodarczego Polski i świata, dając do ręki narzędzia pozwalające podczas tej wędrówki
1
zdobyć wiedzę i umiejętności niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania obywatela
w społeczeństwie.
Postawione w programie cele jasno określają, jak ta droga i jej końcowy efekt
powinny wyglądać: uczeń jako aktywny uczestnik życia polityczno-gospodarczego swojego
państwa, świadomy swoich praw i obowiązków obywatel, człowiek dokonujący właściwych
i przemyślanych wyborów i wreszcie osoba zdająca sobie sprawę z istniejących we
współczesnym świecie zagrożeń oraz potrafiąca ich skutecznie unikać, a nawet z nimi
walczyć. Droga do osiągnięcia tych celów wiedzie przez omawianie na zajęciach
różnorodnych zagadnień, odpowiednio dobranych pod względem merytorycznym. Zostały
one szczegółowo i jasno opisane, zarówno w aspekcie treści nauczania, jak i planowanych
osiągnięć. Wybierając tę drogę, nauczyciel, który podejmuje się dzieła kształtowania nowego
pokolenia, zyskuje wiedzę potrzebną do osiągnięcia tego nadrzędnego celu.
Bardzo dokładne określenie celów edukacyjnych i wychowawczych w ciągu całego
cyklu nauczania wiedzy o społeczeństwie w gimnazjum, a także rozpisanie ich na
poszczególne działy, realizowane w dwuletnim cyklu nauczania, pozwalają nauczycielowi
odpowiednio zaplanować proces edukacyjny. Jest to o tyle ważne, że wiedzy
o społeczeństwie nie można nauczać „na bieżąco” – potrzebna jest ściśle określona wizja, do
której nauczyciel powinien konsekwentnie zmierzać.
Mimo faktu, iż na nauczanie wiedzy o społeczeństwie w III etapie edukacyjnym
przeznaczono jedynie dwie godziny lekcyjne, a ilość zawartych w podstawie programowej
treści uległa tylko nieznacznym zmianom, autorce udało się stworzyć program, w którym
materiał nauczania nie jest przeładowany i nie zmusza nauczyciela do bezustannego wyścigu
z czasem. Skupia się on na najistotniejszych zagadnieniach, dając nawet możliwość
wzbogacenia go o dodatkowe zadania, będące uzupełnieniem dla obowiązkowych treści.
Propozycje wycieczek edukacyjnych czy tematów realizowanych za pomocą różnorodnych
metod aktywizujących pozwalają zróżnicować i uatrakcyjnić sposób przekazywania wiedzy.
Uświadamiają też uczniom, że wiedza o społeczeństwie nie jest przedmiotem oderwanym od
rzeczywistości. Wręcz przeciwnie, pozwala zdobyć wiadomości i umiejętności potrzebne
z punktu widzenia dorosłego człowieka, a korzyści wynikające z aktywnego uczestnictwa
w takich lekcjach stanowić będą trwały fundament ich kształtującej się osobowości.
Ogromnym ułatwieniem są przedstawione w programie procedury osiągania celów
edukacyjnych i wychowawczych, świadczące o dużym doświadczeniu dydaktycznym autorki.
Zaproponowane formy pracy z uczniem, szczególnie metody aktywizujące, a także przykłady
ich zastosowania w odniesieniu do konkretnych jednostek lekcyjnych pozwalają zaangażować
2
w proces uczenia się każdą osobę, bez względu na poziom jej rozwoju intelektualnego
i emocjonalnego. Ponadto
zachęcają
ucznia
do współtworzenia
lekcji
oraz
uczą
odpowiedzialności za osiągane rezultaty. Kształcą również umiejętności kluczowe, ważne
z punktu widzenia spełnienia przez ucznia standardów egzaminacyjnych.
Przedstawione w programie zakładane osiągnięcia uczniów oraz propozycje metod ich
sprawdzania pozwalają nauczycielowi i uczniowi na bieżąco śledzić przebieg procesu
nauczania i uczenia się. Stanowią także precyzyjnie sformułowaną podstawę do określenia
wymagań edukacyjnych z „wiedzy o społeczeństwie”, zawartych w przedmiotowym systemie
oceniania z tego przedmiotu, opracowywanym przez nauczyciela na potrzeby uczniów i ich
rodziców. Bieżąca i uważna obserwacja osiąganych przez ucznia wyników daje możliwość
natychmiastowego reagowania na pojawiające się problemy edukacyjne i opracowania
strategii zmierzającej do ich wyeliminowania.
Podsumowując, stwierdzam, że program „Dziś i jutro” Teresy Kowalewskiej został
przygotowany w zgodzie z obowiązującymi przepisami, a jego zawartość jest adekwatna do
stawianych szkole i nauczycielowi wymagań, związanych z przekazywaniem wiedzy
i umiejętności w zakresie przedmiotu „wiedza o społeczeństwie”. Wszystkie elementy tego
programu cechują się wewnętrzną przejrzystością i spoistością, świadczącą o tym, że autorka
doskonale zna warsztat pracy nauczyciela wos-u, związane z tą pracą trudności i problemy
oraz wie, jakie zaproponować rozwiązania, aby je przezwyciężyć.
mgr Robert Tocha
3