1 SYLABUS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Antropologia kultury

1
SYLABUS PRZEDMIOTU
Nazwa przedmiotu
Antropologia kultury
Kod przedmiotu
0400-KN2-1ANK
Nazwa kierunku
Kulturoznawstwo
Nazwa jednostki prowadzącej
kierunek
Język przedmiotu
Wydział Filologiczny UwB
Charakterystyka przedmiotu
Grupa treści kierunkowych, przedmiot obowiązkowy.
Rok studiów/semestr
I rok kulturoznawstwa, 2-gi stopień, studia 2-letnie zaoczne,
semestr drugi.
Polski.
Liczba godzin zajęć dydaktycz- 16 godzin. Wykłady wsparte przygotowanymi przez prowadząnych oraz forma prowadzenia cego egzemplifikacjami poruszanych problemów w postaci
zdjęć wykorzystywanych jako cytaty.
zajęć
Punkty ECTS
9
Prowadzący
dr Krzysztof Arcimowicz
Założenia i cele przedmiotu
Przedmiot przekazuje podstawowy zasób wiadomości z zakresu
współczesnej antropologii kulturowej. Treści przekazywane na
wykładach nawiązują głównie do badań prowadzonych w ramach subdyscyplin współczesnej antropologii kulturowej, takich jak: antropologia płci, antropologia ciała, antropologia
widowisk i antropologia pokrewieństwa. Ponadto na zajęciach
zostaną omówione klasyczne orientacje antropologiczne. Celami wykładów są: zapoznanie studentów z początkowym etapem
rozwoju społeczeństw (matriarchat versus patriarchat), zaznajomienie z głównymi nurtami antropologii, kulturowymi czynnikami kształtowania tożsamości oraz przełomami w rozwoju
kultury (rewolucja neolityczna, postmodernizm). Celem wykładów jest także opanowanie przez studentów podstawowych
terminów i pojęć z zakresu współczesnej antropologii kulturowej, budowanie świadomości relatywizmu kulturowego oraz
dostarczenie narzędzi do analizy współczesności w kategoriach
antropologicznych.
Wymagania wstępne
Znajomość podstawowych pojęć i teorii dotyczących kultury i
życia społecznego nabyta na wcześniejszych zajęciach (np.
historia kultury, metodologia badań kulturoznawczych, antropologia codzienności).
2
Treści merytoryczne przedmiotu 1. Antropologia kultury jako nauka
2. Początki kultury – okres młodszego paleolitu i neolitu
3. Klasyczne kierunki i szkoły antropologii kulturowej
4. Płeć kulturowa (gender)
5. Ciało jako konstrukt kulturowy
6. Przemiany modelu rodziny w kulturze Zachodu
7. Foucaultowska krytyka społeczeństwa nowoczesnego
Forma i warunki
przedmiotu
zaliczenia Przedmiot kończy się egzaminem w formie testu pisemnego
obejmującego treści przekazywane na wykładach i ćwiczeniach.
Wykaz literatury podstawowej i Literatura podstawowa
Wojciech Burszta. Antropologia kultury, Zysk i S-ka, Poznań
uzupełniającej
1998 (s. 13– 34; 173–180).
Ewa Krawczak, Antropologia kulturowa. Klasyczne kierunki,
szkoły i orientacje, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2006 (s. 9–
36).
Ewa Nowicka, Świat człowieka – świat kultury, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2003) (Rozdz. Podstawowe pojęcia
antropologii, s. 55–111).
Maria Gimbutas, The Language of the Goddes. Unearthing the
Hidden Symbols of Western, Thames & Hudson 2001.
Marian B. Michalik, Maria Żmigrodzka-Wolska (red.), Kronika
kobiet, Wydawnictwo Kronika, Warszawa 1993 (Rozdz. Kobiety
w kulcie i społeczeństwie, s. 9–35; Rozdz. Rewolucja neolityczna
była dziełem kobiet, 36–60).
Ewa Nowicka, Małgorzata Głowacka-Grajper (red.), Świat
człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007 (Część
I Ewolucjonizm klasyczny; teksty: Lewis Henry Morgan, Społeczeństwo pierwotne; Edward Burnet Tylor, Cywilizacja pierwotna. Część II Historyzm; teksty: Franz Boas, Cele badań
antropologicznych; Alfred Louis Kroeber, Istota kultury. Część
IV Dyfuzjonizm; teksty: Friedrich Ratzel, Antropogeografia;
Stefan Czarnowski, Wędrówka narzędzia. Część V Konfiguracjonimz; teksty: Różnorodność kultur; Ruth Benedict, Północno-zachodnie wybrzeże Ameryki. Część VII Funkcjonalizm;
teksty: Bronisław Malinowski, Argonauci zachodniego Pacyfiku; Bronisław Malinowski, System własności ziemskiej; Alfred
Reginald Redclif Braun, O pojęciu funkcji w naukach społecznych. Część IX Strukturalizm; teksty: Claude Lèvi-Strauss,
Analiza strukturalna w językoznawstwie i w antropologii; Claude Lèvi-Strauss, Struktura mitów.).
Ewa Krawczak, Antropologia kulturowa. Klasyczne kierunki,
szkoły i orientacje. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2006 (s. 37–
142).
Hariet Bradley, Płeć, Wydawnictwo Sic!, Warszawa (Rozdz. 1.
3
Co kryje się pod nazwą. Znaczenie i sposoby użycia kategorii
płci, s. 26–47).
Margaret Mead, Trzy studia. T. 3., Płeć i charakter w trzech
społecznościach pierwotnych, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
Krzysztof Arcimowicz, Trzecia płeć w perspektywie międzykulturowej. „Kultura i Społeczeństwo” 2006, Nr 4, s. 87–106.
Judith Butler, Uwikłani w płeć, tłum. Karolina Krasuska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008.
Judith Lorber, Pardoxes of Gender, Yale University Press, New
Haven and London 1994
Serena Nanda, Gender Diversity. Crosscultural Variations,
Waveland Press, IL Route 2000.
Gilbert Herdt (red.), Third Sex, Third Gender. Beyond Sexual
Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York
1996.
Desmond Morris, Magia ciała, Wydawnictwo Split Tranding,
Warszawa 1993.
Klaus Prahlhans, Najbardziej szokujące sposoby upiększania, Kursor Multimedia, Wrocław 2005.
Anthony Giddens (2001). Nowoczesność i tożsamość: „ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN (s. 122–136).
Manuel Castells, Siła tożsamości, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2009 (s. 179–219).
Ulrich Beck, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa
2004 (s. 139-163).
Michel Foucault, Historia seksualności, Czytelnik, Warszawa
1995 (głównie Cz. I Wola wiedzy).
Literatura uzupełniająca
Alan Barnard, Antropologia, Państwowy Instytut Wydawniczy,
Warszawa 2006 (s. 31–45).
Robert Deliège, Historia antropologii. Szkoły, autorzy, teorie,
Oficyna Naukowa, Warszawa 2011.
Ruth Benedict, Wzory kultury, Warszawskie Wydawnictwo
Literackie Muza SA, Warszawa 2002.
Margaret Mead, Trzy studia. T. 1. Dojrzewanie na Samoa, Warszawa 1986.
Andrzej Mencwel (red.). Antropologia kultury. Zagadnienia i
wybór tekstów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,
Warszawa 2001 (Rozdz. Pojęcie kultury; teksty: Heinrich Rickert, Człowiek i kultura, Stefan Czarnowski, Kultura, Philip
Bugby, Pojęcie kultury).
Jean Delumeau, Daniel Roche (red.), Historia ojców i ojcostwa,
Oficyna Wydawnicza Volumen, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995.
Zygmunt Krzak, Megality Europy, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1994.
Claire M. Renzetti, Daniel J. Curran, Kobiety, mężczyźni i społe-
4
czeństwo, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2005 (Rozdz.
1. i 3.).
Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, wyboru dokonali Marian Kempny, Ewa Nowicka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003 (Signe Howell, Marit Malhuus, Studia nad pokrewieństwem, osobą ludzką czy nad płcią kulturową,
s. 340–353).
Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, wstęp i redakcja Małgorzata Szpakowska, Wydawnictwa Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2008 (Rozdz. V Tożsamość płciowa).
Michael Herzfeld, Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie, Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004 (s. 19–44).
Ewa Głażewska, Płeć i antropologia. Kulturowa koncepcja płci
w ujęciu Margaret Mead, Centrum Edukacji Europejskiej, Toruń 2005 (s. 124–130).
Bożena Płonka-Syroka (red.), Stereotypy i wzorce męskości w
różnych kulturach świata. Seria Wydawnicza Kultura i Emocje,
Wydawnictwo DiG, Warszawa 2008 (tekst: Krzysztof Arcimowicz, Przemiany wzorów ojca w kulturze zachodniej).
Phillippe Aries, Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, Marabut, Gdańsk 1995.
Elizabeth Badinter, Historia miłości macierzyńskiej, Warszawa
1998.
Ralph Linton, Kulturowe podstawy osobowości, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2000.