1 8 12 4_RW_Gorna Odra

Plan zarządzania ryzykiem
powodziowym dla regionu wodnego
Górnej Odry
Streszczenia poszczególnych projektów planów oraz
ostatecznych wersji planów w języku polskim
Nr WBS: 1.8.12.4
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013
Projekt:
Wsparcie przygotowania krajowych dokumentów planistycznych w zakresie polityki ochrony
środowiska zapewniających skuteczną realizację polityki spójności – Etap II
Metryka
Dane
Opis
Tytuł dokumentu
Streszczenia poszczególnych projektów planów oraz ostatecznych wersji planów w
języku polskim
Autor dokumentu (firma/ instytucja)
Grontmij Polska Sp. z o.o.
Nazwa Projektu
Wsparcie przygotowania krajowych dokumentów planistycznych w zakresie polityki
ochrony środowiska zapewniających skuteczną realizację polityki spójności – Etap II
Część zamówienia nr
I - Opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy
i regionów wodnych
Umowa
Nr KZGW/ DPiZW-op/ POPT/1/ 2013
Rodzaj dokumentu
Raport
Poufność
NIE
WBS i nazwa projektu
1.8.12.4 Streszczenia poszczególnych projektów planów oraz ostatecznych wersji
planów w języku polskim
Historia zmian
Wersja
Autor
Data
Zmiana
1.00
Grontmij Polska Sp. z o.o.
30.10.2015
Wersja przekazana Zamawiającemu
2.00
Grontmij Polska Sp. z o.o.
24.11.2015
Poprawiona wersja przekazana Zamawiającemu
Recenzje dokumentu
Wersja
1.00
Autor
Grontmij Polska Sp. z o.o.
Data
30.10.2015
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013
Odniesienie do innych dokumentów
Nazwa dokumentu
Data opracowania
dokumentu
Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia na „Opracowanie planów zarządzania ryzykiem
powodziowym dla obszarów Dorzeczy i regionów wodnych”
02.2014
„Metodyka opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i
regionów wodnych”
08.2014
Ostateczna wersja PZRP dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych (uwzględniająca uwagi) WBS
1.8.12.2
10.2015
PZRP uwzględniające wyniki procedury zatwierdzania planów przez członków Rady Ministrów
WBS 1.8.12.6
11.2015
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI .......................................................................................................................................... 6
Spis tabel ................................................................................................................................................ 6
Spis rysunków ....................................................................................................................................... 6
1.
Streszczenie PZRP dla Regionu Wodnego Górnej Odry w języku polskim (dot. WBS nr
1.8.12.2) ........................................................................................................................................... 8
2.
Streszczenie PZRP dla Regionu Wodnego Górnej Odry w języku polskim (dot. WBS nr
1.8.12.6) ......................................................................................................................................... 12
Spis tabel
Tabela nr 1
Wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią (zagrożenie dla
zdrowia i życia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego) .................................................................. 9
Tabela nr 2
Wartość majątku na obszarze zagrożonym powodzią (zagrożenie dla działalności
gospodarczej) ....................................................................................................................................... 9
Spis rysunków
Rysunek nr 1. Podsumowanie PZRP dla regionu wodnego Górnej Odry ............................................. 10
Rysunek nr 1. Podsumowanie PZRP dla regionu wodnego Górnej Odry ............................................. 14
Streszczenie PZRP 1
dla Regionu Wodnego
Górnej Odry w języku
polskim
(dot. WBS nr 1.8.12.2)
1. Streszczenie PZRP dla Regionu Wodnego Górnej
Odry w języku polskim (dot. WBS nr 1.8.12.2)
Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych tworzą
podstawy skutecznego zarządzania ryzykiem powodziowym. Wnioski płynące z przygotowanych
planów będą także podstawą dla stworzenia katalogu dobrych praktyk w dziedzinie ochrony
przeciwpowodziowej i wpłyną na rozwój branży, przyszłą strukturę zarządzania majątkiem oraz
metodykę priorytetyzacji działań inwestycyjnych i wspomagających w postaci katalogu instrumentów
prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych.
Przygotowanie Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym prowadzone było przy współudziale
wielu stron - interesariuszy, którzy w podziale na Zespoły Planistyczne Zlewni, Grupy Planistyczne
i Komitety Sterujące brali bezpośredni udział w poszczególnymi pracach nad kolejnymi etapami prac.
Zapewniono także rzeczywisty udział społeczeństwa w procesie przygotowania planów zarządzania
ryzykiem powodziowym, w postaci prowadzonej kampanii informacyjnej i konsultacji społecznych.
2
Obszar planowania o powierzchni 3828,4 km obejmuje cały region wodny Górnej Odry, z czego tylko
niewielki fragment zlewni Olzy w rejonie Koniakowa i Istebnej (gmina Istebna) funkcjonuje jako
suwerenna część. W pierwszej kolejności przeprowadzona została analiza rozkładu przestrzennego
zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz strat, wykonana na podstawie wstępnej oceny ryzyka
powodziowego oraz map zagrożenia i map ryzyka powodziowego. W ramach wstępnej oceny ryzyka
powodziowego, na rozpatrywanym obszarze wyróżniono 12 znaczących powodzi historycznych,
których główną przyczyna były intensywne opady deszczu przyczyniające się do powstania powodzi
rzecznych. Jedna z największych miała miejsce w 1997 roku. W regionie wodnym Górnej Odry
2
wyznaczono 13 obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi o łącznej powierzchni 298 km .
Stanowi ona ok. 8% powierzchni całego regionu wodnego. Na podstawie analizy map zagrożenia
powodziowego, zdefiniowano blisko 23 tys. ha obszarów znajdujących się na terenie
o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi raz na 500 lat. W przypadku powodzi o częstotliwości
występowania raz na 100 lat i raz na 10 lat, takich obszarów zdefiniowano odpowiednio około 17 tys.
ha i 8 tys. ha. Liczba mieszkańców na obszarach o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi raz na
500 lat, raz na 100 lat i raz na 10 lat wynosi odpowiednio około 43 tys., 21 tys. i 2,5 tys.
W skali pięciostopniowej określone zostało również ryzyko powodziowe w odniesieniu do
poszczególnych gmin. W konsekwencji wskazano 7 gmin o najwyższym zintegrowanym ryzyku
powodziowym: Lubomia, Racibórz, Nędza, Kuźnia Raciborska, Cisek, Kędzierzyn-Koźle
i Gliwice. Ryzyko powodziowe przeanalizowano także dla następujących indywidualnych kategorii:
zdrowia i życia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej. W tabeli
nr 1 przedstawione zostały wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią. Dla
całego obszaru zidentyfikowano również 10 głównych przyczyn zwiększonego ryzyka powodziowego,
z których główne dotyczą zagadnień związanych z brakiem oczekiwanej funkcjonalności wałów
przeciwpowodziowych oraz niewystarczającą ilością zbiorników retencyjnych.
Analizy przeprowadzone na podstawie map zagrożenia i ryzyka powodziowego pozwoliły obliczyć
wartości średniorocznych strat (AAD) dla zlewni i regionów wodnych w Polsce. Dla regionu
wodnego Górnej Odry średnioroczne straty wynoszą ok. 137,2 mln zł. W tabeli nr 1 przedstawiono
wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych powodzią, natomiast w tabeli
nr 2, przedstawiono wartość majątku na tych obszarach.
Tabela nr 1
Wskaźniki związane z wrażliwością obszarów zagrożonych
(zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego)
Region Wodny Górnej Odry
Obszar
Powierzchnia
Zagrożenie dla zdrowia
i życia ludzi
Zagrożenie dla środowiska
powodzią
Obszary zagrożenia
powodziowego [ha]
1%
17 047
Liczba mieszkańców na
obszarach zagrożenia
powodziowego [os.]
1%
21 393
Obiekty użyteczności
społecznej [szt.]
1%
53
Obiekty stanowiące duże
zagrożenie dla środowiska
[szt.]
1%
3
Obiekty stanowiące
potencjalne zagrożenie dla
środowiska [szt.]
1%
30
1%
0
Zagrożenie dla dziedzictwa
Obiekty cenne kulturowo [szt.]
kulturowego
Źródło: Opracowanie własne
obszar 1% -
obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (Q 1%)
Tabela nr 2
Wartość majątku
działalności gospodarczej)
na
obszarze
powodzią
(zagrożenie
dla
Region Wodny Górnej Odry
Obszar
SUMA
[tys. zł]
zagrożonym
1%
4 786 450
Źródło: Opracowanie własne
obszar 1% -
obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi raz na 100 lat (Q 1%)
W dalszym etapie określone zostały najistotniejsze działania, których realizacja przyczyni się do
obniżenia ryzyka powodziowego poprzez zahamowanie jego wzrostu (Cel 1), minimalizację
istniejącego ryzyka (Cel 2), poprawę systemu zarządzania ryzykiem powodziowym (Cel 3). W ramach
ww. 3 celów głównych, wyodrębnionych zostało 52 działań szczegółowych, które podzielone zostały
na trzy grupy. Najważniejsza grupa obejmuje działania nietechniczne i techniczne mające za zadanie
obniżenie fali wezbraniowej i utrzymanie w należytym stanie istniejącej infrastruktury
przeciwpowodziowej. Realizacja wytypowanych działań powinna być wspierana poprzez instrumenty
o charakterze analitycznym i informacyjno-edukacyjnym, pełniących funkcję komplementarną w
stosunku do działań inwestycyjnych i przyczyniających się w ten sposób pośrednio do obniżenia
ryzyka powodziowego.
Na podstawie diagnozy problemów powodziowych regionu wodnego Górnej Odry oraz w oparciu
o będące do dyspozycji narzędzia i instrumenty, zdefiniowano pakiety działań, które w efekcie
zapewnią osiągnięcie oczekiwanych rezultatów.
Wdrożenie zdefiniowanych wariantów zarządzania ryzykiem powodziowym związane jest
z corocznym, systematycznym ponoszeniem kosztów i nakładów inwestycyjnych. I tak, w wariancie
utrzymaniowym oszacowano, na podstawie analizy funkcjonującej obecnie infrastruktury
przeciwpowodziowej w regionie wodnym Górnej Odry, pożądane roczne koszty utrzymania na
poziomie ok. 7 mln złotych. Uwzględniając specyfikę regionu oraz zidentyfikowane obszary
szczególnie narażone na ryzyko powodzi, w wariancie rekomendowanym do realizacji (wariant
kombinowany), określono i przypisano konkretnym obszarom (gminom) 7 działań nietechnicznych,
działania nietechniczne wspierające oraz 19 działań technicznych w tym działania mające na celu
odtworzenie funkcjonalności obiektów hydrotechnicznych. Szacunkowy koszt ich wdrożenia to
1 650 000 000,00 złotych. Spośród działań technicznych, 5 z nich przewiduje się do realizacji do roku
2021 (pierwszy cykl planistyczny), a pozostałe działania będą realizowane w późniejszym okresie lub
ich realizacja rozpocznie się w I cyklu w zależności od dostępnych środków finansowych. Dla
wszystkich działań technicznych określony został koszt i źródło finansowania. Za kluczową
inwestycję dla regionu wodnego Górnej Odry należy uznać budowę suchego zbiornika
przeciwpowodziowego Racibórz Dolny, którego całkowity koszt inwestycji wynosi
1 269 580 000 złotych. Na rysunku nr 1 przedstawione zostały podstawowe informacje dotyczące
regionu wodnego Górnej Odry wraz z najważniejszymi, zaplanowanymi działaniami w tym regionie.
Rysunek nr 1. Podsumowanie PZRP dla regionu wodnego Górnej Odry
Region
Wodny
Górnej Odry
Potencjalne straty – woda 1%
Potencjalne starty całkowite
(zabudowa mieszkalna, tereny
przemysłowe i komunikacyjne,
lasy i tereny rekreacyjne, grunty
orne, użytki zielone, inne)
4,79 mld złotych
Region wodny:
• powierzchnia całkowita
3 828,4 km2
Zagrożenia – woda 1%
• powierzchnia zagrożona
• ilość zagrożonych mieszkańców
• ilość zagrożonych obiektów użyteczności społ.
• ilość obiektów stanowiących zagrożenie dla środowiska
• ilość obiektów cennych kulturowo
• AAD
17 047,4 ha
21 393 osób
53
33
1
137,2 mln zł.
Zaproponowane działania nietechniczne i techniczne:
• pierwszy cykl planistyczny (2016 – 2021)
• następujące cykle planistyczne (2022 - ..)
• budżet utrzymaniowo – remontowy dorzecza (roczny)
1,04 mld zł.
0,3 mld zł.
7 mln zł.
Największe inwestycje (2016 – 2021)
• wdrożenie i przygotowanie działań nietechnicznych
• zbiornik ppowodziowy Racibórz Dolny
36,3 mln zł.
0,8 mld zł.
(w tym zabudowa mieszkalna
2,47 mld złotych)
• Cel strategiczny (2016 – 2021)
•Wyniki analizy dla wariantu
inwestycyjnego
(uwzględniającego remonty i
odtworzenia istniejącej
infrastruktury)
Źródło: Opracowanie własne
• Obniżenie wartości średniorocznych strat (AAD)
w wyniku realizacji działań strategicznych
• Zmniejszenie liczby zagrożonych osób
• Wartość bieżąca netto (ENPV)
• Wewnętrzna stopa zwrotu (ERR)
• Stosunek korzyści do kosztów (B/C)
56 %
3,4 tys. os
1 124 956 336
15,24 %
1,95
Streszczenie PZRP 2
dla Regionu Wodnego
Górnej Odry w języku
polskim
(dot. WBS nr 1.8.12.6)
2. Streszczenie PZRP dla Regionu Wodnego Górnej
Odry w języku polskim (dot. WBS nr 1.8.12.6)
Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych tworzą
podstawy skutecznego zarządzania ryzykiem powodziowym. Wnioski płynące z przygotowanych
planów będą także podstawą dla stworzenia katalogu dobrych praktyk w dziedzinie ochrony
przeciwpowodziowej i wpłyną na rozwój branży, przyszłą strukturę zarządzania majątkiem oraz
metodykę priorytetyzacji działań inwestycyjnych i wspomagających w postaci katalogu instrumentów
prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych.
Przygotowanie Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym prowadzone było przy współudziale
wielu stron - interesariuszy, zapewniono także rzeczywisty udział społeczeństwa w procesie
przygotowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym, w postaci prowadzonej kampanii
informacyjnej i konsultacji społecznych.
2
Obszar planowania o powierzchni 3828,4 km obejmuje cały region wodny Górnej Odry, z czego tylko
niewielki fragment zlewni Olzy w rejonie Koniakowa i Istebnej (gmina Istebna) funkcjonuje jako
suwerenna część. W pierwszej kolejności przeprowadzona została analiza rozkładu przestrzennego
zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz strat, wykonana na podstawie wstępnej oceny ryzyka
powodziowego oraz map zagrożenia i map ryzyka powodziowego. W ramach wstępnej oceny ryzyka
powodziowego, na rozpatrywanym obszarze wyróżniono 12 znaczących powodzi historycznych,
których główną przyczyna były intensywne opady deszczu przyczyniające się do powstania powodzi
rzecznych. Jedna z największych miała miejsce w 1997 roku. W regionie wodnym Górnej Odry
2
wyznaczono 13 obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi o łącznej powierzchni 298 km .
Stanowi ona ok. 8% powierzchni całego regionu wodnego. Na podstawie analizy map zagrożenia
powodziowego, zdefiniowano blisko 23 tys. ha obszarów znajdujących się na terenie
o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi raz na 500 lat. W przypadku powodzi o częstotliwości
występowania raz na 100 lat i raz na 10 lat, takich obszarów zdefiniowano odpowiednio około
17 tys. ha i 8 tys. ha. Liczba mieszkańców na obszarach o prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi
raz na 500 lat, raz na 100 lat i raz na 10 lat wynosi odpowiednio około 43 tys., 21 tys. i 2,5 tys.
W skali pięciostopniowej określone zostało również ryzyko powodziowe w odniesieniu do
poszczególnych gmin. W konsekwencji wskazano 7 gmin o najwyższym zintegrowanym ryzyku
powodziowym: Lubomia, Racibórz, Nędza, Kuźnia Raciborska, Cisek, Kędzierzyn-Koźle
i Gliwice. Ryzyko powodziowe przeanalizowano także dla następujących indywidualnych kategorii:
zdrowia i życia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej. Dla całego
obszaru zidentyfikowano również 10 głównych przyczyn zwiększonego ryzyka powodziowego, z
których główne dotyczą zagadnień związanych z brakiem oczekiwanej funkcjonalności wałów
przeciwpowodziowych oraz niewystarczającą ilością zbiorników retencyjnych.
Analizy przeprowadzone na podstawie map zagrożenia i ryzyka powodziowego pozwoliły obliczyć
wartości średniorocznych strat (AAD) dla zlewni i regionów wodnych w Polsce. Dla regionu
wodnego Górnej Odry średnioroczne straty wynoszą ok. 137,2 mln zł.
W dalszym etapie określone zostały najistotniejsze działania, których realizacja przyczyni się do
obniżenia ryzyka powodziowego poprzez zahamowanie jego wzrostu (Cel 1), minimalizację
istniejącego ryzyka (Cel 2), poprawę systemu zarządzania ryzykiem powodziowym (Cel 3). W ramach
ww. 3 celów głównych, wyodrębnionych zostało 52 działań szczegółowych, które podzielone zostały
na trzy grupy. Najważniejsza grupa obejmuje działania nietechniczne i techniczne mające za zadanie
obniżenie fali wezbraniowej i utrzymanie w należytym stanie istniejącej infrastruktury
przeciwpowodziowej. Realizacja wytypowanych działań powinna być wspierana poprzez instrumenty
o charakterze analitycznym i informacyjno-edukacyjnym, pełniących funkcję komplementarną w
stosunku do działań inwestycyjnych i przyczyniających się w ten sposób pośrednio do obniżenia
ryzyka powodziowego.
Na podstawie diagnozy problemów powodziowych regionu wodnego Górnej Odry oraz w oparciu
o będące do dyspozycji narzędzia i instrumenty, zdefiniowano pakiety działań, które w efekcie
zapewnią osiągnięcie oczekiwanych rezultatów.
Wdrożenie zdefiniowanych wariantów zarządzania ryzykiem powodziowym związane jest
z corocznym, systematycznym ponoszeniem kosztów i nakładów inwestycyjnych. I tak, w wariancie
utrzymaniowym oszacowano, na podstawie analizy funkcjonującej obecnie infrastruktury
przeciwpowodziowej w regionie wodnym Górnej Odry, pożądane roczne koszty utrzymania na
poziomie ok. 7 mln złotych. Uwzględniając specyfikę regionu oraz zidentyfikowane obszary
szczególnie narażone na ryzyko powodzi, w wariancie rekomendowanym do realizacji (wariant
kombinowany), określono i przypisano konkretnym obszarom (gminom) 7 działań nietechnicznych,
działania nietechniczne wspierające oraz 19 działań technicznych w tym działania mające na celu
odtworzenie funkcjonalności obiektów hydrotechnicznych. Szacunkowy koszt ich wdrożenia to
1 650 000 000,00 złotych. Spośród działań technicznych, 5 z nich przewiduje się do realizacji do roku
2021 (pierwszy cykl planistyczny), a pozostałe działania będą realizowane w późniejszym okresie lub
ich realizacja rozpocznie się w I cyklu w zależności od dostępnych środków finansowych. Dla
wszystkich działań technicznych określony został koszt i źródło finansowania. Za kluczową
inwestycję dla regionu wodnego Górnej Odry należy uznać budowę suchego zbiornika
przeciwpowodziowego Racibórz Dolny, którego całkowity koszt inwestycji wynosi
1 269 580 000 złotych. Na rysunku nr 1 przedstawione zostały podstawowe informacje dotyczące
regionu wodnego Górnej Odry wraz z najważniejszymi, zaplanowanymi działaniami w tym regionie.
Rysunek nr 2. Podsumowanie PZRP dla regionu wodnego Górnej Odry
Region
Wodny
Górnej Odry
Potencjalne straty – woda 1%
Potencjalne starty całkowite
(zabudowa mieszkalna, tereny
przemysłowe i komunikacyjne,
lasy i tereny rekreacyjne, grunty
orne, użytki zielone, inne)
4,79 mld złotych
Region wodny:
• powierzchnia całkowita
3 828,4 km2
Zagrożenia – woda 1%
• powierzchnia zagrożona
• ilość zagrożonych mieszkańców
• ilość zagrożonych obiektów użyteczności społ.
• ilość obiektów stanowiących zagrożenie dla środowiska
• ilość obiektów cennych kulturowo
• AAD
17 047,4 ha
21 393 osób
53
33
1
137,2 mln zł.
Zaproponowane działania nietechniczne i techniczne:
• pierwszy cykl planistyczny (2016 – 2021)
• następujące cykle planistyczne (2022 - ..)
• budżet utrzymaniowo – remontowy dorzecza (roczny)
1,04 mld zł.
0,3 mld zł.
7 mln zł.
Największe inwestycje (2016 – 2021)
• wdrożenie i przygotowanie działań nietechnicznych
• zbiornik ppowodziowy Racibórz Dolny
36,3 mln zł.
0,8 mld zł.
(w tym zabudowa mieszkalna
2,47 mld złotych)
• Cel strategiczny (2016 – 2021)
•Wyniki analizy dla wariantu
inwestycyjnego
(uwzględniającego remonty i
odtworzenia istniejącej
infrastruktury)
Źródło: Opracowanie własne
• Obniżenie wartości średniorocznych strat (AAD)
w wyniku realizacji działań strategicznych
• Zmniejszenie liczby zagrożonych osób
• Wartość bieżąca netto (ENPV)
• Wewnętrzna stopa zwrotu (ERR)
• Stosunek korzyści do kosztów (B/C)
56 %
3,4 tys. os
1 124 956 336
15,24 %
1,95