Wycieczka 38 - 101 wycieczek

Wycieczka Wielkie ma?e miasteczko – uliczkami starego Sandomierza
www.101wycieczek.pl
Opis:
Sandomierz, niespełna 30-tysięczna stolica powiatu, należał w minionych stuleciach do
najważniejszych miast Polski szlacheckiej, dorównując rangą i wielkością takim
ośrodkom jak Poznań, Lwów czy Warszawa. Dziś urokliwy, przytulony do lewego brzegu
Wisły, Sandomierz zachwyca bogactwem zachowanych skarbów dawnej architektury,
które można poznać w trakcie kilkugodzinnego spaceru po mieście. Brama Opatowska w Sandomierzu
Od strony północnej na sandomierskie stare miasto prowadzi ceglana Brama
Opatowska (na końcu ul. Opatowskiej). Stanowi ona najlepiej zachowany
element tutejszych fortyfikacji miejskich, wzniesionych w 2 połowie XIV w.
przez Kazimierza Wielkiego. W XVI w. Brama została podwyższona i nakryta
renesansową attyką. Wieża ma 30 m wysokości, a na jej szczycie znajduje się
taras widokowy, który pozwala zapoznać się z topografią miasta przed
odwiedzeniem poszczególnych obiektów. http://www.101wycieczek.pl/atrakcje/brama_opatowska_w_sandomierzu_3855
Rynek i ratusz w Sandomierzu
Sercem Sandomierza jest wytyczony w XIII w. pochyły rynek – prostokątny plac o wymiarach
120 × 100 m. Środek rynku zajmuje ratusz, pierwotnie gotycki, wzniesiony (jako wieża) w
połowie XIV w. i powiększony w kolejnym stuleciu. Obecny wygląd ceglanej budowli to rezultat
przebudowy przeprowadzonej w 2 połowie XVI w. – z tego okresu pochodzi efektowna attyka z
pobielanymi głowami w narożach, uosabiającymi cztery stany. Na południowej ścianie ratusza
warto zobaczyć zegar słoneczny zainstalowany w 1958 r. przez znawcę i kolekcjonera zegarów
z Jędrzejowa – Tadeusza Przypkowskiego. Stojąca po zachodniej stronie otynkowana wieża
zegarowa (przebudowana w XVII w.) zwieńczona jest blaszanym hełmem z orłem Księstwa
Warszawskiego. Z wieży odgrywany jest hejnał sandomierski. W ratuszu ma swą siedzibę oddział sandomierskiego Muzeum Okręgowego, w którym
zobaczyć można m.in. mapę plastyczną średniowiecznego Sandomierza, najstarsze w Europie
szachy z przełomu XII-XIII w., średniowieczne dokumenty, pieczęcie, zabytkowe meble, obrazy
przedstawiające widoki Sandomierza oraz kopię korony Kazimierza Wielkiego, odnalezionej w
Sandomierzu na początku XX w.
Osobna uwaga należy się zabytkowej zabudowie otaczającej płytę rynku. Do
najcenniejszych gmachów należą: podcieniowy gotycko-renesansowy dom
Lazarczyka (Rynek 27), kamienica Pod Skrzydłami z renesansowym portalem
(Rynek 4). Przy podcieniowej kamienicy Oleśnickich (XVI-XVIII w.) z barokowym
szczytami (Rynek 10) rozpoczyna się godna polecenia Podziemna trasa
turystyczna.
http://www.101wycieczek.pl/atrakcje/ratusz_w_sandomierzu_3852
Podziemna trasa turystyczna w Sandomierzu
1/4
Wycieczka Wielkie ma?e miasteczko – uliczkami starego Sandomierza
www.101wycieczek.pl
Pod starym miastem w Sandomierzu ciągną się korytarze wydrążone w
miękkiej lessowej skale. Służyły one niegdyś jako piwnice i magazyny win, soli
lub śledzi oraz schronienie – mieszkańcy miasta ukrywali się w nich m.in. w
czasie najazdów tatarskich w XIII w. Dziś ich najciekawsza część tworzy
470-metrową podziemną trasę turystyczną o 12-metrowej różnicy poziomów,
w której znajdują się korytarze i komory. Ogląda się tam liczne pomieszczenia
o tajemniczych nazwach np. Korytarz Straceńców czy Korytarz Kuszników.
Podziemia zwiedza się w grupach z przewodnikiem. Ze względu na niską
temperaturę panującą w podziemiach (12-14°C ), w przypadku wizyty latem
lub wiosną wskazane jest zabranie ze sobą cieplejszej odzieży. Podczas
zwiedzanie poznać można liczne legendy m.in. o Halinie Krępiance, która
podczas najazdu tatarskiego w 1287 r. wprowadziła wrogów do podziemi i
wraz z nimi zginęła w zasadzce, która uratowała miasto. http://www.101wycieczek.pl/atrakcje/podziemna_trasa_turystyczna_w_sandomierzu_3854
Katedra Narodzenia NMP w Sandomierzu
Katedra Narodzenia NMP w Sandomierzu została ufundowana w 1360 r. przez
Kazimierza Wielkiego w ramach królewskiej pokuty za udział w śmierci (przez
utopienie w Wiśle) wikariusza katedry wawelskiej, ks. M. Baryczki. Gotycki,
halowy kościół stanął w miejscu starszej świątyni, zniszczonej przez Litwinów w
1349 r. W XVII w. dokonano częściowej przebudowy obiektu – zachodniej
fasadzie nadano formę barokową (1670-1674), a dach zamieniono na
dwuspadowy. Wnętrze świątyni zachwyca bogactwem wysokiej klasy zabytków
od gotyku po rokoko. Prezbiterium pokrywa cenna bizantyjsko-ruska
polichromia z około 1423 r., fundacja Władysława Jagiełły. Piękne ołtarze i
portale z czarnego i różowego marmuru pochodzą z XVII-XVIII w. Na filarach
świątyni umieszczonych jest osiem rokokowych ołtarzy z lat 1771-1773,
ozdobionych znakomitymi rokokowymi rzeźbami z lwowskiego warsztatu
Macieja Polejowskiego. Uwagę zwraca także cykl wielkoformatowych dzieł
malarskich Karola de Prevot (1 połowa XVIII w.) opisujących wydarzenia z
historii miasta (np. męczeństwo Sandomierzan w latach 1256-1260 r., rytualny
mord żydowski, wysadzenie zamku przez Szwedów w 1656 r.). http://www.101wycieczek.pl/atrakcje/katedra_narodzenia_nmp_w_sandomierzu_3857
Muzeum Diecezjalne – Dom Długosza w Sandomierzu
W pobliżu katedry w Sandomierzu stoi Dom Jana Długosza. Gotycka ceglana
budowla została wzniesiona przez wychowawcę synów królewskich i historyka
w jednej osobie (w tym czasie Długosz pełnił funkcję kanonika
sandomierskiego). Nad wejściem umieszczona została kamienna tablica z datą
powstania domu – 1476 oraz herbem właściciela – Wieniawa. Od 1937 r.
zabytek jest siedzibą Muzeum Diecezjalnego, posiadającego kolekcję dzieł
2/4
Wycieczka Wielkie ma?e miasteczko – uliczkami starego Sandomierza
www.101wycieczek.pl
sztuki, głównie sakralnej, wśród których zobaczyć można kamienną rzeźbę
Matki Boskiej z Dzieciątkiem z Goźlic (koniec XII w.) oraz obraz „Matka Boska z
Dzieciątkiem i św. Katarzyną Aleksandryjską (1 ćwierć XVI w.) pędzla Łukasza
Cranacha Starszego.
Zamek w Sandomierzu
Zamek w Sandomierzu wzniesiony został w połowie XIV w. przez Kazimierza Wielkiego w
miejscu wczesnopiastowskiego grodu. Najstarszy zachowany do dziś jego element to
skierowana ku Wiśle niewysoka południowo-zachodnia wieża z 1480 r. Na początku XVI w.
nastąpiła renesansowa przebudowa obiektu, po której doczekał się on przydomku „Mały
Wawel”. W 1656 r. wycofujący się Szwedzi wysadzili zamek w powietrze; do dziś zachowało się
tylko skrzydło zachodnie (użytkowane przez zaborców austriackich jako siedziba sądu i
więzienie). Zainteresowanym polecić można zapoznanie się ze zbiorami muzeum z
ekspozycjami: archeologiczną („Ziemia Sandomierska w pradziejach i wczesnym
średniowieczu”) i etnograficzną („Dawna wieś sandomierska”), kolekcją dawnego malarstwa,
wyposażenia kuchni zamkowej oraz współczesnego szkła artystycznego. Z zamkiem związana jest opowieść o niejakim rycerzu Boboli, który jako jedyny
z armii Stefana Czarnieckiego miał przeżyć wybuch prochu podłożonego przez
uciekających Szwedów. Podobno siła wybuchu przerzuciła go razem z koniem
na drugą stronę rzeki.
http://www.101wycieczek.pl/atrakcje/zamek_w_sandomierzu_3859
Kościół św. Jakuba w Sandomierzu
Nieco na uboczu, na zachód od starego miasta wznosi się zespół klasztorny
dominikanów, ufundowany w 1226 r. przez córkę Kazimierza Sprawiedliwego,
księżniczkę Adelajdę. Jego część stanowi niewielki późnoromański kościół św.
Jakuba – pierwsza ceglana świątynia w Małopolsce. Kościół ma kształt
trójnawowej bazyliki. Warto przyjrzeć się pięknemu romańskiemu portalowi i
ceramicznym fryzom umieszczonym w północnej ścianie świątyni. Wystrój
wnętrza pochodzi z początków XX w. (m.in. witraże), ale we wnętrzu zobaczyć
można także starsze zabytki: renesansową płytę nagrobną Stanisława
Lipnickiego, wiekowe epitafia, krucyfiks z XVI w., ołtarz-poliptyk z 1599 r. oraz
– w prezbiterium – sarkofag księżniczki Adelajdy (zm. w 1211 r.), wyrzeźbiony
w 1676 r. z jednego pnia drewna dębowego. Warto zajrzeć do kaplicy Matki
Bożej Różańcowej z początku XX w. z rzadkim, w przypadku budowli
sakralnych, wystrojem secesyjnym.
3/4
Wycieczka Wielkie ma?e miasteczko – uliczkami starego Sandomierza
www.101wycieczek.pl
http://www.101wycieczek.pl/atrakcje/kosciol_sw_jakuba_w_sandomierzu_3861
Kościół św. Pawła Apostoła w Sandomierzu
Gotycki kościół św. Pawła Apostoła w Sandomierzu z lat 1426-1434 stanął w
miejscu starszej o dwa wieku drewnianej świątyni. Na przełomie XVII-XVIII w.
nastąpiła jego przebudowa w stylu barokowym. We wnętrzu uwagę zwraca
późnorenesansowe sklepienie w stylu kalisko-lubelskim z 1637 r. oraz bogato
zdobione barokowe ołtarze. Podczas restauracji świątyni w jej ściany
wmurowano kule armatnie na pamiątkę bitwy o miasto z 1809 r. Z I połowy
XVIII w. pochodzi późnobarokowa dzwonnica.
http://www.101wycieczek.pl/atrakcje/kosciol_sw_pawla_w_sandomierzu_3862
Wąwóz Królowej Jadwigi w Sandomierzu
Obok kościoła św. Pawła znajduje się wejście do Wąwozu Królowej Jadwigi –
najpopularniejszej w mieście trasy spacerowej o długości około 500 m. Jest on
wąski, ma do 10 m wysokości i latem tonie w zieleni. Wąwóz nie jest, jak
czasem się sądzi, dziełem natury, ale wynikiem działalności człowieka. Już w
średniowieczu przebiegał tędy szlak handlowy – przejeżdżające nim ciężkie
wozy zostawiały głębokie koleiny, a woda pogłębiła je do dzisiejszej postaci.
http://www.101wycieczek.pl/atrakcje/wawoz_krolowej_jadwigi_w_sandomierzu_3863
Więcej informacji znajdziesz http://www.101wycieczek.pl.
4/4