mówienie w języku obcym - main5.amu.edu.pl

MÓWIENIE
W J ZYKU OBCYM –
SKUTECZNE UCZENIE SI ,
NAUCZANIE I OCENIANIE
pod redakcj
Miros awa Pawlaka
POZNA – KALISZ – KONIN 2013
RECENZENT: prof. dr hab. Maria Wysocka
© Copyright by Wydzia Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Poznaniu and PWSZ w Koninie
Korekta: Anna Mystkowska-Wiertelak, Agnieszka Pietrzykowska
Projekt ok adki: Joanna Dudek
Redakcja techniczna: Piotr Bajak
ISBN: 978-83-62135-20-2
Wydawca:
Wydzia Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Adres Redakcji:
62-800 Kalisz, ul. Nowy wiat 28-30
tel. (062) 7670730
fax (062) 7645721
oraz
Wydawnictwo Pa stwowej Wy szej Szko y Zawodowej w Koninie
ul. Kardyna a S. Wyszy skiego 3, 62-510 Konin, pok. 28
Druk: Sowa – druk na yczenie, ul. Hrubieszowska 6a, 01-209 Warszawa
SPIS TRE CI
WPROWADZENIE – Miros aw Pawlak
5
CZ
I
ROZWIJANIE SPRAWNO CI MÓWIENIA
1. Grzegorz Paw owski – O kolejno ci nauczania komponentów
fonetycznych
2. Robert Skoczek – Powojenne polskie podr czniki do nauczania
wymowy niemieckiej
3. Ewa Andrzejewska – Nauczanie wymowy na lekcjach j zyka
4.
5.
6.
7.
niemieckiego – gimnazjum poziom dla pocz tkuj cych (III.0) –
przegl d bada i analiza aktualnie stosowanych podr czników
Barbara Czwartos – Rola leksykogramatyki w rozwijaniu
sprawno ci mówienia podczas lekcji j zyka obcego
Rados aw Kucharczyk – Wykorzystanie pragmatycznego opisu
interakcji ustnej w uczeniu si /nauczaniu j zyków obcych
Maciej Smuk – O czym i jak rozmawia , by „by o autentycznie”?
Wyniki badania na temat autentyczno ci w klasie
Renata Kozie – Rozwijanie sprawno ci mówienia na podstawie
wybranych wicze z zakresu treningu interkulturowego
CZ
II
CZYNNIKI INDYWIDUALNE A SPRAWNO
9
23
43
67
83
107
129
MÓWIENIA
1. Joanna Górecka i Izabela Orchowska – Reprezentacje osób
2.
3.
4.
5.
nauczaj cych a dydaktyka kompetencji mownych w zakresie
dyskursu argumentacyjnego
Magdalena Da ko – Dyskurs edukacyjny i emocje a efektywno
procesu nauczania. Kilka uwag o mówieniu na etapie wczesnoszkolnej edukacji j zykowej
Sylwia Kali ska – Prze amywanie barier w mówieniu w j zyku
obcym: Przedstawienie projektu badawczego
Renata Rybarczyk – Kszta cenie sprawno ci mówienia w procesie
nauczania j zyka niemieckiego u uczniów z dysleksj rozwojow
Ma gorzata Roc awska-Daniluk – Nauka j zyka obcego a wady
wymowy w j zyku ojczystym u dzieci w wieku przedszkolnym
i wczesnoszkolnym
149
169
189
209
229
CZE III
OCENIANIE SPRAWNO CI MÓWIENIA
1. Joanna Chojnacka-Gärtner – Ocenianie osi gni w zakresie
sprawno ci mówienia w j zyku obcym. Wdra anie do samooceny studentów studiów filologicznych – schemat projektu
badawczego
2. Beata Kouhan – Porównanie sposobów oceniania mówienia
na lekcjach j zyka obcego w polskiej szkole ponadgimnazjalnej
typu liceum ogólnokszta ce i brytyjskiej szkole ponadgimnazjalnej typu The Sixth Form College
3. Izabela Marciniak – Umiej tno samooceny w wypowiedziach
ustnych
4. Miros aw Pawlak – Czynniki warunkuj ce wyst powanie
i skuteczno korekty b dów j zykowych podczas mówienia
255
275
295
305
Wprowadzenie
Rozwijanie sprawno ci mówienia w j zyku obcym to z ca pewno ci bardzo
trudne zadanie, szczególnie wtedy, kiedy ucz cy si maj na co dzie ograniczony kontakt z tym j zykiem, a to w nie z tak sytuacj mamy do czynienia w
naszym kraju. Nie chodzi przecie o to, aby uczniowie potrafili wyrecytowa tak
czy inn kwesti z pami ci czy te odgrywali role na podstawie wcze niej przygotowanego skryptu, ale o to, aby potrafili spontanicznie si porozumiewa w
ró nych, cz sto trudnych do przewidzenia, sytuacjach i skutecznie osi ga zamierzone cele komunikacyjne, u ywaj c przy tym j zyka docelowego w sposób
poprawny, precyzyjny i dostosowany do okre lonego kontekstu. Osi gni cie
tego celu zale y od bardzo wielu czynników, ale jednym z najwa niejszych s
dzia ania podejmowane przez nauczyciela, a te cz sto pozostawiaj wiele do
yczenia, poniewa uczniowie rzadko maj mo liwo uczestniczenia w autentycznej komunikacji, szczególnie takiej, w której musz konstruowa d sze
wypowiedzi, a je li tak si nawet dzieje, to, z uwagi na wymagania egzaminacyjne, zbyt ma o uwagi przywi zuje si do zapewnienia odpowiedniej jako ci tych
wypowiedzi. Niniejsza praca zbiorowa ma za zadanie przyczyni si , przynajmniej w jakim zakresie, do zmiany tego stanu rzeczy. Zamieszczone w niej teksty
zawieraj szereg cennych propozycji dotycz cych rozwijania sprawno ci mówienia, cz sto w oparciu o wa ne modele teoretyczne i wyniki prowadzonych bada empirycznych. Artyku y te zosta y podzielone na trzy cz ci, zgodnie z poruszan w nich problematyk . I tak, w cz ci pierwszej, zatytu owanej Rozwijanie
sprawno ci mówienia, czytelnik znajdzie opracowania po wi cone nauczaniu
podsystemów j zyka, których opanowanie na odpowiednim poziomie jest niezb dne w celu skutecznego porozumiewania si , kwestii zapewnienia autentyczno ci interakcji podczas lekcji, a tak e mo liwo ci wykorzystania treningu
interkulturowego w rozwijaniu sprawno ci mówienia. W cz ci drugiej, opatrzonej tytu em Czynniki indywidualne a sprawno mówienia, znale mo na
teksty dotycz ce roli przekona uczniów i nauczycieli, czynników afektywnych
oraz ró nego rodzaju deficytów w nauce mówienia w j zyku obcym. Natomiast
w cz ci trzeciej, pt. Ocenianie sprawno ci mówienia, zamieszczono artyku y
poruszaj ce zagadnienia zwi zane z ewaluacj wypowiedzi ustnych, zarówno
przez nauczyciela, jak i przez uczniów, oraz korekt b dów j zykowych. Jestem
przekonany, e ksi ka spotka si z zainteresowaniem nie tylko teoretyków i
badaczy, ale tak e metodyków, autorów materia ów edukacyjnych, studentów
przygotowuj cych prace licencjackie, magisterskie czy doktorskie, a tak e nauczycieli, którzy chcieliby bardziej skutecznie rozwija sprawno mówienia
podczas swoich lekcji.
Miros aw Pawlak
5