Pobierz - Fundacja Otwarty Dialog

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Sprawa Ablyazova może stać się
przeszkodą w podpisaniu umowy
stowarzyszeniowej pomiędzy Ukrainą
a UE
Jak potwierdzają opinie międzynarodowych organizacji praw człowieka, prześladowanie
jednego z liderów demokratycznej opozycji w Kazachstanie,Mukhtara Ablyazova
oraz jego współpracowników, ma wyraźnie charakter polityczny. Niedawna deportacja żony i
córki Mukhtara Ablyazova, dokonana niezgodnie z prawem przez Włochy, sprowokowała
kryzys polityczny w tym kraju i uzyskała szeroki rozgłos w całej Unii Europejskiej. Jeśli w
ukraińskim wniosku o ekstradycję Mukhtara Ablyazova z Francji zostanie znalezione
potwierdzenie złożenia politycznego zamówienia, wówczas "sprawa Ablyazova" może się stać
kolejną przeszkodą na drodze do podpisania umowy stowarzyszeniowej pomiędzy Ukrainą a UE
w listopadzie 2013 roku.
31.07.2013 francuskie biuro Interpolu poinformowało, że na południu Francji, niedaleko Cannes,
policja dokonała zatrzymania byłego szefa kazachskiego BTA Banku i znanego opozycjonisty
Mukhtara Ablyazova. Zatrzymania dokonano na podstawie wniosku ukraińskich organów ścigania
o ekstradycję kazachskiego polityka. 01.08.2013 w pobliskim mieście Aix-en-Provenc odbyło się
pierwsze posiedzenie sądu w sprawie Mukhtara Ablyazova. W chwili obecnej Muhktar Ablyazov
przebywa w areszcie tymczasowym, dopóki francuska prokuratura nie zapozna się z wnioskiem
Ukrainy dotyczącym ekstradycji.
W ciągu ostatnich lat Mukhtar Ablyazov, przebywający na przymusowej emigracji, dał się poznać
jako główny polityczny oponent reżimu Nursultana Nazarbayeva. W 2001 roku Mukhtar Ablyazov
stał się jednym z organizatorów i liderów ruchu społecznego "Demokratyczny Wybór
Kazachstanu", najpoważniejszego wyzwania dla autorytarnego dyktatora w ciągu 24 lat
sprawowania przez niego rządów. Ablyazov został skazany na 6 lat pozbawienia wolności na
podstawie sfałszowanych oskarżeń o korupcję. Unia Europejska, Human Rights Watch i
Amnesty International uznały wyrok za mający charakter polityczny. Po roku, dzięki szerokiej
międzynarodowej kampanii prowadzonej w obronie Mukhtara Ablyazova, został on ułaskawiony
przez prezydenta Kazachstanu. Jednym z warunków ułaskawienia Mukhtara Ablyazova była jego
rezygnacja z prowadzenia działalności politycznej.
Nowe prześladowanie znajdującego się w niełasce kazachskiego opozycjonisty również nosi
wszystkie oznaki politycznego zamówienia. Od 2005 roku Mukhtar Ablyazov był prezesem rady
nadzorczej BTA Banku, który w 2009 roku stał się jednym z największych prywatnych kazachskich
banków na obszarze WNP, wpływowym wierzycielem gospodarki Kazachstanu. Zdaniem
Mukhtara Ablyazova, to właśnie sukcesy i wysokie dochody banku stały się powodem, że od 2008
roku Nursultan Nazarbayev i członkowie jego rodziny zaczęli się domagać przepisania na nich
znacznej części akcji BTA Banku przy zastosowaniu zaniżonych cen akcji. Mukhtar Ablyazov
odmawiał wykonania tego na warunkach Nursultana Nazarbayeva, więc pod pretekstem walki z
kryzysem gospodarczym, prezydent Kazachstanu zaczął nalegać, aby państwo znacjonalizowało i
w całości przejęło kontrolę nad BTA Bankiem, co też się stało 02.02.2009. Formalnie te działania
zostały poprzedzone zgłoszeniem do państwowych organów kontroli finansowej występowania
poważnych nadużyć w działaniach BTA Banku, chociaż przed rozpoczęciem konfliktu pomiędzy
prezydentem a Mukhtarem Ablyazovem o żadnych nadużyciach w działaniach banku nie
wspominano.
W efekcie, 20.03.2009 kazachska prokuratura oskarżyła Mukhtara Ablyazova oraz innych szefów
banku o to, że w okresie od 2005 do 2008 roku przy pomocy podstawionych firm wyprowadzili i
zdefraudowali około 6 mld dolarów należących do BTA Banku. Te same zarzuty (prania pieniędzy
i zdefraudowania mienia) posłużyły za podstawę do wszczęcia spraw karnych przeciwko
Mukhtarovi Ablyazovowi na Ukrainie i w Rosji, gdzie znajdowały się oddziały BTA Banku.
07.07.2011 biorąc pod uwagę ewentualne polityczne motywy prześladowania Mukhtara Ablyazova,
rząd Wielkiej Brytanii udzielił mu azylu politycznego. 23.11.2012 w Sądzie Najwyższym w
Londynie nowe kierownictwu BTA Banku udało się odzyskać zasądzone od Mukhtara Ablyazova
2,1 mld dolarów. W swoich zeznananich Mukhtar Ablyazov dowodził, że pozwy ze strony
kierownictwa BTA Banku – to polityczne ataki prezydenta Nursultana Nazarbayeva, które miały
miejsce również wcześniej. 16.02.2012 sędzia Nigel Teare podjął decyzję o aresztowaniu
Mukhtara Ablyazova na 22 miesiące za złamanie postanowienia sądu dotyczącego ujawnienia
wszystkich aktywów (sam Mukhtar Ablyazov uzasadnił to tym, że ujawnienie aktywów dla osób
trzecich niesie w sobie potencjalne zagrożenie ze strony reżimu prezydenta Nursultana
Nazarbayeva). Po tym Mukhtar Ablyazov opuścił teren Wielkiej Brytanii i miejsce jego pobytu było
nieznane.
Kazachskie władze oskarżyły Mukhtara Ablyazova o finansowanie strajku naftowców w
Zhanaozen w grudniu 2011 roku. Na tej podstawie został skazany lider opozycji Vladimir Kozlov i
zakazana działalność 34 niepaństwowych mediów oraz partii opozycyjnej "Alga!".
Międzynarodowe organizacje praw człowieka ostro skrytykowały te decyzje jako przykład
rażącego łamania praw obywatelskicj i politycznych w Kazachstanie.
29.05.2013 na przedmieściach Rzymu została zatrzymana Alma Shalabayeva, żona Mukhtara
Ablyzova. Podstawą do jej zatrzymania stało się podejrzenie policji, że jej paszport obywatelki
Republiki Środkowoafrykański jest fałszywy (w efekcie minister sprawiedliwości RSA potwierdził
prawdziwość paszportu). W nocy z 31.05.2013 na 01.06.2013 Alma Shalabayeva razem ze swoją 6letnią córką została niezgodnie z prawem deportowana i wywieziona prywatnym samolotem do
Kazachstanu. Po przybyciu na lotnisko, przedstawiciele służb specjalnych powiedzieli Almie
Shalabyevej, że została oskarżona o sfałszowanie kazachskich paszportów. Międzynarodowa
organizacja UN Watch, członkowie Parlamentu Europejskiego, Amnesty International stwierdzili,
iż deportacja żony i córki Mukhtara Ablyazova do Kazachstanu była niezgodna z prawem.
Przeprowadzona w trybie "nadzwyczajnym" wysyłka Almy Shalabayevej wywołała kryzys
polityczny we Włoszech. Premier Enrico Leta powiedział, że nie był poinformowany na temat
okoliczności sprawy. 12.07.2013 zostało wyznaczone posiedzenie właściwych ministrów, na
którym unieważniono decyzję w sprawie deportacji żony i córki Mukhtara Ablyazova. Włoskie
media uznały, że minister spraw wewnętrznych i pełniący jednocześnie funkcję premiera Włoch
Angelino Alfano, miał związek z bezprawną deportacją. 19.07.2013 w izbie niższej włoskiego
parlamentu zajmowano się sprawą dymisji samego Angelino Alfano. Senatorowie wypowiedzieli
się przeciwko inicjatywie zgłoszenia wotum nieufności wobec Angelino Alfano. 15.07.2013 po
skandalu politycznym dymisję złożył Giuseppe Procaccini, szef gabinetu ministra spraw
wewnętrznych. 17.07.2013 Minister Spraw Wewnętrznych Emma Bronino wyraziła
niezadowolenie z powodu działań kazachskiego ambasadora, który nie poinformował włoskiego
MSZ o deportacji. Prezydent Giorgio Napolitano również wystąpił z ostra krytyką w sprawie
deportacji rodziny Mukhtara Ablyazova.
W przypadku potwierdzenia się faktów politycznego zamówienia we wniosku Ukrainy dotyczącym
ekstradycji Mukhtara Ablyzopva z Francji, sprawa ta może stać się kolejną przeszkodą na drodze
do podpisania umowy stowarzyszeniowej pomiędzy Ukrainą a UE w listopadzie 2013 roku.
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu