J. Igras, Z. Pokojski — Raport 25 lat rolnictwa

J. Igras, Z. Pokojski — Raport 25 lat rolnictwa

RAPORT
25 lat polskiego rolnictwa
Bezpieczeństwo żywnościowe w Europie
IV Konferencja Nauka Biznes Rolnictwo – Puławy, 26.11.2014 r.
Raport
„25 lat polskiego rolnictwa. Bezpieczeństwo żywnościowe w Europie”
Publikacja wydana pod szyldem Centrum Kompetencji Puławy
•
Celem raportu jest podkreślenie znaczenia bezpieczeństwa żywnościowego w Polsce
i Europie.
•
Raport prezentuje proces przemian w polskim rolnictwie pod kątem ekonomicznym,
produkcyjnym oraz eksportowym. Zmiany mają kontekst 25-lecia polskiej demokracji.
•
Zawarta w opracowaniu Rolnicza Mapa Polski obrazuje zróżnicowanie ekonomiczne,
technologiczne oraz konkurencyjność w zależności od regionu.
Redakcja naukowa
Nadzór merytoryczny nad opracowaniem objął prof. dr hab. inż. Janusz Igras
Dyrektor Naukowy w Instytucie Nowych Syntez Chemicznych w Puławach
•
•
•
•
•
•
•
dr Zenon Pokojski
prof. dr hab. Andrzej Kowalski
prof. dr hab. Stanisław Krasowicz
prof. dr hab. Jan Łabętowicz
dr hab. Mariusz Matyka
prof. dr hab. Zofia Spiak
dr hab. Tadeusz Wijaszka – profesor honorowy
Sektor produktów rolno - spożywczych dziś
• Rolnictwo to obecnie czwarty największy sektor gospodarki w Polsce.
• Tereny wiejskie zajmują 93% terytorium Polski, żyje na nich prawie 40% ludności.
• Eksport produktów rolno-spożywczych stanowi ponad 12% całkowitej wartości
polskiego eksportu.
• W latach 2003 – 2013 wartość polskiego eksportu rolno – spożywczego zwiększyła
się z 4 010 mln do 19 960 mln euro.
• Polska zajmuje ósme miejsce wśród najważniejszych eksporterów żywności w UE.
• Polska w UE: największy producent jabłek, wiśni, porzeczek, agrestu, malin,
kapusty, marchwi i buraków, czwarty producent mleka, trzeci producent cukru
i zbóż, jeden z największy producentów, przetwórców i eksporterów rzepaku.
• Polska na świecie: największy producent porzeczek, agrestu i malin, największy
eksporter mrożonych owoców i zagęszczonych soków.
• Wzrasta liczba gospodarstw nowoczesnych, wykorzystujących innowacyjne
technologie produkcji.
Wnioski
płynące
z badań i raportu
Bilans
handlu
zagranicznego
Polski
•
30 000
•
Znacznie
10
000
•
Wzrósł poziom
wiedzy
oraz 2007
chęć jej nabywania
wśród przedsiębiorców
rolnych.
2005
2006
2008
2009
2010
2011
2012
Wejście Polski do Unii Europejskiej odmieniło krajowe rolnictwo.
wzrósł obrót handlu zagranicznego produktami rolnictwa i przemysłu spożywczego.
-10 000
MLN PLN
•
2013
Polski przedsiębiorca rolny z coraz większą odwagą zwraca się w kierunku rolnictwa
precyzyjnego
i zrównoważonego.
-30
000
•
Istotnym punktem odniesienia na przyszłość jest rolnictwo towarowe – tu kluczowe będą
-50 000
nowoczesne technologie oraz gospodarka nawozowa.
•
Przedsiębiorcy
-70
000
rolni widzą potencjał we własnych markach produktów rolnych
– zadają jednak pytanie: jak ten potencjał wykorzystać ?
-90 000
tego, co
wydarzy
się pochodne
SALDO O tym, jak ważne są edukacja, analiza trendów, prognozowanie
paliwa mineralne,
smary
i materiały
w przyszłości i będzie miało wpływ na gospodarkę żywnościową, świadczą najnowsze prognozy WHO.
chemikalia i produkty pokrewne
surowce niejadalne z wyjątkiem paliw
Szacuje się, że obecnie żyje na świecie około 7 mld osób. Do 2035 r. będzie żyło 8,6 mld ludzi, a w 2050 r. - 9,3 mld.
urządzenia
transportowy
produkty oraz
rolno-spożywcze
Adekwatniemaszyny,
ze wzrostem
liczbyi sprzęt
ludności
wzrośnie zapotrzebowanie na żywność
zapewnienie każdemu człowiekowi
bezpieczeństwa żywnościowego.
Polski przedsiębiorca rolny czuje się dobrze postrzegany przez społeczeństwo
Wyniki wskazują na pozytywny trend, ale i konieczność poprawy wizerunku:
•
•
Badani deklarują w większości, że postrzeganie zawodu rolnika i przedsiębiorcy rolnego poprawiło się od 1989 roku.
Jednocześnie większość respondentów uważa, że zawód rolnika nigdy nie był szanowany i to się nie zmieniło.
Wiedza o prowadzeniu gospodarstwa czerpana z Internetu
Kujawy i Pomorze
53%
ROLNICY 50 ha+
Ziemie Zachodnie
Zachodniopomorskie
Lubuskie
Dolnośląskie
32%
Wielkopolska
45%
Śląsk
Opolszczyzna
50%
Pytanie wieloodpowiedziowe, wspomagane – lista odpowiedzi do wyboru
Mazowieckie
Łódzkie
34%
Świętokrzyskie
Małopolskie
Podkarpackie
11%
Ziemie Wschodnie
Warmińsko-Mazurskie
Podlaskie
Lubelskie
46%
Rolnicza Mapa Polski
Unia Europejska – motor zmian na lepsze
•
Badani deklarują, że szczególnie dotacje dla rolnictwa z UE przyczyniły się w największym stopniu do pozytywnych
zmian.
Nowoczesne technologie – klucz do sukcesu
•
Badani uważają, że tym co obecnie najbardziej wpływa na jakość gospodarowania w rolnictwie, są nowoczesne
technologie maszynowe wspomagające produkcję rolną.
Nowoczesne technologie w Polsce
Polscy przedsiębiorcy rolni uważają swoje produkty za konkurencyjne
•
•
Przedsiębiorcy rolni wyraźnie stwierdzają, że polskie produkty rolne są konkurencyjne wobec tych powstających
w innych krajach UE.
Na polskiej wsi widoczne jest przekonanie o wysokiej wartości tego, co jest na niej produkowane. Jednocześnie
nie ma instrumentów zewnętrznych, które wspomagałyby praktycznie i masowo budowę lokalnych marek i proces
ich promowania na zagranicznych rynkach.
Nie
Podział i zróżnicowanie polskich rolników
Podział
Rolnictwo to biznes
Podążający za
innymi
Przede wszystkim
jakość
Internetowi
Tradycjonaliści
Kluczowe wyróżniki
- Umiejętności biznesowe są równie ważne jak wiedza na temat uprawy.
- Posiadanie nowoczesnych maszyn świadczy o sukcesie i prestiżu gospodarza.
- Właściciel ma opracowany plan rozwoju gospodarstwa.
- Poszukiwanie zagranicznych inspiracji do rozwoju swojego przedsiębiorstwa.
- Przekonanie do nowinek, jeśli sprawdziły się już u innego przedsiębiorcy.
- Współpraca z sąsiadami może przynieść obopólne korzyści.
- Cena jest czynnikiem drugorzędnym wobec jakości przy wyborze środków do produkcji.
- Przy wyborze nawozu mineralnego bardziej niż cena liczy się wielkość granul, odporność
na zbrylanie, zawartość czystego składnika.
- Internet stanowi źródło pozyskiwania wiedzy i jest platformą wymiany doświadczeń.
- Internet stanowi źródło najbardziej aktualnych informacji rolniczych.
- Posługują się sprawdzonymi od lat metodami; nie lubią nowinek.
- Produkują „chałupniczo”, chcąc zaspokoić głównie potrzeby własne i rodziny.
- Nie chcą zmian, nawet jeśli mogłyby przynieść obietnicę podniesienia standardu życia.
- Nie są zorientowani na przyszły rozwój.
Źródło: opracowano na podstawie: Raport z badań, „Opis sytuacji ZAP na rynku polskim”, ABM, Puławy-Warszawa 2012.
Wnioski płynące z badań i raportu
•
Wejście Polski do Unii Europejskiej odmieniło krajowe rolnictwo.
•
Wzrósł obrót handlu zagranicznego produktami rolnictwa i przemysłu spożywczego.
•
Wzrósł poziom wiedzy oraz chęć jej nabywania wśród przedsiębiorców rolnych.
•
Polski przedsiębiorca rolny z coraz większą odwagą zwraca się w kierunku rolnictwa
precyzyjnego i zrównoważonego.
•
Istotnym punktem odniesienia na przyszłość jest rolnictwo towarowe – tu kluczowe będą
nowoczesne technologie oraz gospodarka nawozowa.
•
Przedsiębiorcy rolni widzą potencjał we własnych markach produktów rolnych
– zadają jednak pytanie: jak ten potencjał wykorzystać ?
Szacuje się, że obecnie żyje na świecie około 7 mld osób.
Do 2035 r. będzie żyło 8,6 mld ludzi, a w 2050 r. - 9,3 mld.
Wzrośnie zatem zapotrzebowanie na żywność oraz zapewnienie każdemu człowiekowi
bezpieczeństwa żywnościowego.
Wzrost znaczenia doradztwa rolniczego
Jego główną funkcją jest edukowanie i informowanie.
• System doradztwa nie może opierać swojej budowy „pod środki unijne”. W oparciu o nie
powinien dawać wsparcie intelektualne polskich przedsiębiorców rolnych.
• Doradztwo rolnicze nie może funkcjonować w oderwaniu od wiedzy i informacji rolniczej
oraz biznesowego modelu obsługi rolników. Współdziałanie z nim jest konieczne.
• Żeby podnieść poziom doradztwa, potrzeba mechanizmu wymuszającego na doradcach
korzystanie z osiągnięć nauki.
• Rolnicy powinni wpływać na program doradztwa, a także oceniać efekty końcowe.
• W Polsce jest miejsce dla doradztwa publicznego, prywatnego, prywatno – publicznego.
Najważniejsze wyzwania polskiego rolnictwa
• Podnoszenie konkurencyjności produktów rolno - spożywczych
• Podnoszenie poziomu bezpieczeństwa żywnościowego
• Podnoszenie jakości produktów żywnościowych
• Ochrona środowiska
• Rozwój obszarów wiejskich
Centrum Kompetencji w Puławach
Misją CK Puławy jest promowanie modelu nowoczesnego przedsiębiorcy rolnego oraz
dostarczanie wymiernych korzyści wszystkim uczestnikom rynku rolnego.
•
CK Puławy powstało w 2011 r.
•
-
To pierwszy polski think-tank rolniczy, który skupia w sobie trzy różne punkty widzenia:
wrażliwość i doświadczenie przedsiębiorców rolnych,
know - how producentów środków produkcji,
wiedzę i wizję instytucji naukowych zajmujących się tematyką AGRO.
•
To instytucja, która stanowi dziś prężną platformę dla współpracy nauki i biznesu
w rolnictwie.
To nowoczesny ośrodek współpracy, a przede wszystkim wymiany informacji i doświadczeń dla
rolników, doradców, instytucji nauki oraz szeroko rozumianego biznesu.
•