Zaopatrzenie w wodę użytkowników w aspekcie wtórnego

„9**
Zadanie 7. Zagrożenia i uwarunkowania oraz możliwości realizacji
krajowego programu zaopatrzenia w wodę ludnościw świetle przepisów Unii Europejskiej
Zaopatrzenie w wodę użytkowników
w aspekcie wtórnego wykorzystania wód zużytych
Możliwości wtórnego wykorzystania wód zużytych
Przepisy prawne i wskazówki dotyczące
oczyszczania i ponownego wykorzystania
ścieków w poszczególnych krajach, normują różne dokumenty
Stany Zjednoczone:
„Guidelines for water reuse” oprac. US
EPA; wyd. I –1992 r., wyd. II – 2004 r.
„WHO Guidelines for using Treated
Wastewater In Agriculture”, 2006 r.
Przykład norm dla nieograniczonego zastosowania miejskiego i nawodnień rolniczych upraw
przeznaczonych do spożycia po przetworzeniu lub na surowo, porównanie w dwóch stanach USA
(źródło: US EPA Guidelines for Water Reuse, 2004 monitorowanie organizmów patogennych
(Giardia i Cryptosporidium)
Stan Kalifornia
Oczyszczanie
BZT5
Zawiesina
Stan Floryda
natlenianie, koagulacja,
filtracja, dezynfekcja
II stopień oczyszczania, filtracja
i wysoki stopień dezynfekcji
-
20 mg/l BZT5
-
5 mg/l
Mętność
2 NTU (średnia)
5 NTU (maksimum))
ogólne fekalne
brak norm, chociaż z badań wynika że mętność
utrzymuje się na poziomie 2–2,5 NTU (NTU – nefelometryczna jednostka mętności (Nephelometric
Turbidity Units)
Bakterie coli
2,2/100 ml (średnia
75% próbek poniżej poziomu wykrywalności (próbki pobierane przez 30 dni)
23/100 ml (maksymalnie
przez 30 dni)
25/100 ml (maksimum)
wymagane monitorowanie organizmów patogennych (Giardia i Cryptosporidium)
Wytyczne WHO
źródło: Angelakis A. N. i in., Wastewater Recycling and Reuse in EUREAU Countries: With
Emphasis on Criteria Used, Recycling and Reuse Working Group EUREAU EU -07-WR-40(1),
2007
Kategoria
Warunki ponownego
wykorzystania ścieków
A
nawadnianie nieograniczone: A1
dla warzyw i roślin sałatowych
spożywanych przez człowieka
na surowo, obiektów sportowych, parków publicznych
pracownicy/
robotnicy,
konsumenci,
społeczeństwo
nawadnianie ograniczone: uprawy zbożowe, uprawy przemysłowe, uprawy paszowe, pastwiska
oraz drzewa
B1 pracownicy/
robotnicy (ale nie
dzieci <15 roku
życia)pobliskie
społeczności
spryskiwanie lub
zraszanie
B2 tak jak B1
B
Grupa narażona
B3 pracownicy/ robotnicy łącznie z dziećmi
<15 roku życia, pobliskie społeczności
lokalne nawadnianie upraw wymienionych w grupie B, jeśli nie
C ma zagrożenia narażenia pracowników/robotników i społeczeństwa
nie występuje
Techniki
irygacjI
każde
Bakterie
Nicienie coli typu
fekalnego
≤ 0,1
≤1
≤ 10
3
≤ 10
3
zalewanie
w bruzdach
≤ 10
3
każda
≤ 10
3
Francja:
„Przewodnik wtórnego użycia ścieków
oczyszczonych do nawadniania terenów uprawnych i zielonych”, 1991 r.
(oparty na wytycznych WHO)
Wytyczne Ministerstwo Zdrowia, Środowiska i Rolnictwa, 2005 r., w których
ustalono jako obligatoryjne dwustopniowe oczyszczanie ścieków w przypadku
przeznaczenia ich do nawodnień rolniczych, wprowadzono czwartą kategorię
odnowionej wody oraz ustalono, że każdy nowy projekt dotyczący wtórnego
użycia ścieków oczyszczonych musi
być zatwierdzony i skontrolowany przez
przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia.
Włochy:
Dekret Ministerstwa Zdrowia nr 185/03
z 2 czerwca 2003 r. w którym
określono standardy, jakie musi spełniać odnowiona woda wykorzystywana do nawodnień. Zawiera on bardzo
restrykcyjne wytyczne, m.in. dla wody
pitnej, co wiąże się z wysokim
stopniem oczyszczania ścieków oraz
kontrolą ok. 50 parametrów. Nie wprowadzono norm dla jaj nicieni, wirusów,
pierwotniaków oraz rozgraniczenia w zależności od sposobu nawadniania.
Metoda oczyszczania ścieków, która powinna
sprostać wymaganiom mikrobiologicznym
dobrze zaprojektowana sieć stawów stabilizacyjnych,
sekwencja zbiorników ściekowych i zbiorniki oczyszczające lub równoważne oczyszczanie (np. konwencjonalne oczyszczanie II stopnia zapewnione przez stawy
oczyszczające lub przez filtrację czy dezynfekcję)
retencja w stawach stabilizacyjnych łącznie z jednym
zbiornikiem gromadzącym lub retencja sekwencyjna
w zbiornikach lub równoważne oczyszczanie (np. konwencjonalne oczyszczanie I stopnia albo przez stawy
oczyszczające lub przez filtrację czy dezynfekcję)
jak dla kategorii A
jak dla kategorii A
przesączaWymagane wstępne oczyszczanie wody związane
nie, nakra- nie
nie
z technologią irygacji, co najmniej sedymentacja podpianie, na- dotyczy dotyczy
stawowa
tryskiwanie
Instytut Meteorologii
i Gospodarki Wodnej
„9**
Zadanie 7. Zagrożenia i uwarunkowania oraz możliwości realizacji
krajowego programu zaopatrzenia w wodę ludnościw świetle przepisów Unii Europejskiej
Zaopatrzenie w wodę użytkowników
w aspekcie wtórnego wykorzystania wód zużytych
Możliwości wtórnego wykorzystania wód zużytych
Nawodnienia w rolnictwie i leśnictwie
w 2008 r., wg danych Głównego Urzędu
Statystycznego, objęły w Polsce
80,7 tys. ha. Do nawodnienia zużyto 103,7 hm3 wody. Alternatywnym źródłem wody do nawodnień mogą być ścieki oczyszczone, poddane dodatkowym
procesom odnowy wody. Wykorzystanie
ścieków oczyszczonych do nawodnień
rolniczych jest rozpowszechnione w wielu
krajach na świecie.
Czy jest to możliwe w Polsce?
Do szczegółowych rozważań wybrano
objętą deficytem wodnym wiejską gminę
Gołuchów położoną w zlewni Prosny.
Na terenie gminy znajduje się Spółka
Wodno-Ściekowa „Prosna” zarządzająca
Grupową Oczyszczalnią Ścieków (GOŚ)
w Kucharach. Ścieki odprowadzane z tej
oczyszczalni mogą być postrzegane jako
alternatywne źródło wody do wtórnego
użycia.
Scieki dopływające do GOŚ z poszczególnych miejscowości (m3/rok):
Miejscowość
Nowe Skalmierzyce
Gołuchów
Kalisz
Ogółem
Ilość ścieków
dopływających dowożonych
209 805
11 646
5 561 726
11 023
-
Obecnie oczyszczone ścieki komunalne
systemem zalewowym wykorzystuje się
do uprawy wierzby energetycznej na powierzchni 28 ha oraz do podlewania zieleni na powierzchni 3,0 ha na terenach
GOŚ. Na takie wykorzystanie oczyszczonych ścieków spółka ma pozwolenie wodno-prawne.
Analiza danych z bazy katastru wodnego
oraz z pozwoleń wodno-prawnych wykazała, że ilość wody w gminie wykorzystywana do nawodnień rolniczych wynosi 359 029 m3. Pobory wody obejmują pobory z wód podziemnych i z wód powierzchniowych (staw, zbiornik wodny
„Gołuchów”). Nawadnianie dotyczy upraw
w gospodarstwach rolnych lub rolnoogrodniczych.
Wielkość potrzeb nawodnieniowych roślin
uprawnych w gminie Gołuchów ustalono
na podstawie różnicy między opadami
rzeczywistym i opadami optymalnymi
w sezonie wegetacyjnym danej rośliny.
Ilość opadów optymalnych dla poszczególnych roślin określa się zarówno w kolejnych miesiącach, jak i w całym okresie wegetacji (oprac. Klatta).
w gminie Gołuchów, a także dane
klimatyczne obliczono, że potencjalne
zapotrzebowanie na wodę do nawodnień
w okresie IV-IX w latach 2000-2009
mogło wynieść od 720 825 m3
do 2 317 931 m3, średnio 1 268 761 m3
Największa ilość wody – 49% – dotyczy
nawodnień upraw polowych na gruntach
ornych, 41% – upraw warzywno-ogrodniczych, a ok. 10% – łąk i pastwisk. Średnio
do nawodnień rolniczych w gminie Gołuchów można wykorzystać około 22%
rocznej ilości ścieków oczyszczonych.
Nawadnianie ściekami oczyszczonymi
dostarczy roślinom wodę, ale należy pamiętać, że ścieki mogą zawierać mikroorganizmy czy patogeny stanowiące zagrożenie dla gleb, zwierząt i ludzi. Stąd tak
ważne jest wprowadzenie ostatniego
– IV stopnia oczyszczania ścieków – odnowy wody, którym może być dezynfekcja
przy zastosowaniu promieniowania UV,
chlorowania czy ozonowania. Obecnie
brak w Polsce obowiązujących przepisów
prawnych dotyczących norm, jakie powinna spełniać odnowiona woda przeznaczona do nawodnień rolniczych.
Wykorzystując dane z zakresu użytkowania terenu oraz struktury zasiewów
-
5 794 200
Wierzba (fot. Archiwum Spółki Wodno-Ściekowej Prosna)
Gmina Gołochów (żródło: www.gołochow.pl)
Instytut Meteorologii
i Gospodarki Wodnej