Zarządzanie gospodarką odpadami w woj. mazowieckim Waste

Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH
Nr 91
Seria: Administracja i Zarz dzanie
2011
dr in . Henryk Wyr!bek
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny
w Siedlcach
Zarz"dzanie gospodark" odpadami w woj. mazowieckim
Waste management in the Mazovian province
Streszczenie: Ustawa o odpadach wprowadzi a w !ycie obowi"zek sporz"dzania planów gospodarki odpadami. S" one opracowywane na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym
i gminnym. W województwie mazowieckim oko o 80% stanowi" odpady wytworzone w sektorze
gospodarczym, pozosta e 20% to odpady wytworzone w sektorze komunalnym. W artykule
przedstawiono uwarunkowania prowadzenia gospodarki odpadami w woj. mazowieckim.
Abstract: The act on waste brought into effect the duty of drafting plans for waste disposal.
They are drawn up on the domestic, provincial, district and community level. In the Mazovian
province about 80% of waste is produced in the economic sector, the remaining constitutes
20% waste produced in the council sector. In the article, conditionis for the control of waste disposal in the Mazovian province is described.
Wst!p
Poj cie !rodowiska w znaczeniu, jakie dzisiaj mu nadajemy, utrwali"o
si w s"ownictwie j zyka polskiego i innych krajów na pocz#tku lat siedemdziesi#tych. Oznacza ono ogó" elementów materialnych (o$ywionych – biotycznych i nieo$ywionych – abiotycznych), naturalnych i powsta"ych w wyniku dzia"alno!ci cz"owieka, wyst puj#cych na okre!lonych obszarach.
Elementy te s# ze sob# wzajemnie powi#zane i wspólnie oddzia"uj# na
okre!lony podmiot, którym mo$e by% np. cz"owiek.
Wed"ug B. Poskrobko ochrona !rodowiska (w !wietle ogólnego procesu
gospodarowania) jest to ukierunkowanie lub ograniczenie korzystania
z o$ywionych, a tak$e nieo$ywionych zasobów i walorów przyrody w celu
zapewnienia ci#g"o!ci ich u$ytkowania oraz utrzymania w"a!ciwej jako!ci
elementów biosfery1.
Ochrona ta wyra$a si w szczególno!ci w racjonalnym kszta"towaniu
!rodowiska i gospodarowaniu zasobami !rodowiska zgodnie z zasad# zrównowa$onego rozwoju – przeciwdzia"aniu zanieczyszczeniom oraz przywracaniu do stanu w"a!ciwego elementów przyrodniczych2.
1
B. Poskrobko, Zarz"dzanie #rodowiskiem, PWE, Warszawa 2007, s. 12.
H. Bry"a, Leksykon ekologii i ochrony #rodowiska, Oficyna Wydawnictwa TEMPUS, Gda&sk
2002, s. 154.
2
196
H. Wyr!bek
Do najbardziej negatywnych zjawisk zachodz#cych w !rodowisku nale$#:
1) wyczerpywanie si zasobów naturalnych, w wyniku ich nadmiernej
eksploatacji,
2) erozja gleb, pustynnienie i susza,
3) rosn#ce zanieczyszczenie wód, powietrza, gleby,
4) wzrastaj#ce zagro$enie promieniowaniem, ha"asem i wibracjami,
5) wzrastaj#ca ilo!% odpadów,
6) niszczenie lasów,
7) bezpowrotne niszczenie wielu gatunków zwierz#t i ro!lin, decyduj#cych o ró$norodno!ci biologicznej oraz tworz#cych zasoby genetyczne !wiata3.
Odpady to powstaj#ce w zwi#zku z bytowaniem cz"owieka albo jego
dzia"alno!ci# gospodarcz#, substancje lub przedmioty, których posiadacz
pozbywa si , zamierza si pozby% lub ma taki obowi#zek.
W krajowym planie gospodarki odpadami czo"owe miejsce zajmuje realizacja zada& w sektorze komunalnym, a w tym intensyfikacja przedsi wzi % zwi#zanych z odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów komunalnych,
szczególnie tych, które ulegaj# biodegradacji.
Zgodnie z unijnym prawodawstwem w krajowym planie przyj to 4 zasady post powania z odpadami:
1) zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów;
2) zapewnienie odzysku, g"ównie recyklingu odpadów, których powstania w danych warunkach techniczno-ekonomicznych nie da si unikn#%;
3) unieszkodliwianie odpadów poza sk"adowaniem;
4) bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i !rodowiska sk"adowanie odpadów, których z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne nie da si
podda% procesom odzysku lub unieszkodliwiania.
Stosowanie tych zasad w planach gospodarowania odpadami ma:
• u"atwi% osi#gni cie celów za"o$onych w polityce ekologicznej pa&stwa;
• praktycznie realizowa% zasady gospodarki odpadami, szczególnie
przestrzegania w"a!ciwej hierarchii dzia"a& oraz zasady rozszerzonej
odpowiedzialno!ci producenta;
• stworzy% lub utrzyma% zintegrowan# i wystarczaj#c# sie% instalacji
i urz#dze& do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, spe"niaj#cych wymagania ochrony !rodowiska.
Plany gospodarki odpadami powinny okre!la%:
• aktualny stan gospodarki odpadami, w szczególno!ci rodzaj, ilo!%
i 'ród"o pochodzenia odpadów, które maj# by% poddane procesom
odzysku lub unieszkodliwiania oraz rozmieszczenie istniej#cych instalacji i urz#dze& do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wraz
z wykazem podmiotów prowadz#cych dzia"alno!% w tym zakresie;
• prognozowanie zmian w zakresie gospodarki odpadami;
3
E. Py"ka-Gutkowska, Ekologia z ochron" #rodowiska, Wydawnictwo O!wiata, Warszawa 2004,
s. 237.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
ZN nr 91
Zarz dzanie gospodark odpadami w woj. mazowieckim
197
•
dzia"ania zmierzaj#ce do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, zapobieganie powstawania odpadów, ograniczenia
ilo!ci i ich negatywnego oddzia"ywania na !rodowisko oraz prawid"owego z nimi post powania, w tym ograniczenia ilo!ci odpadów
ulegaj#cych biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na sk"adowiska oraz przedstawienie systemu gospodarowania odpadami;
• instrumenty finansowe s"u$#ce realizacji zamierzonych celów;
• system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
Plany gospodarki odpadami powinny obejmowa% wszystkie rodzaje odpadów powstaj#ce na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przewo$onych na jej teren, a w szczególno!ci odpady komunalne z uwzgl dnieniem
odpadów ulegaj#cych biodegradacji, odpady opakowaniowe, budowlane,
wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym medyczne
i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory.
Odzysk – posiadacze odpadów s# zobowi#zani w pierwszej kolejno!ci
do poddania ich odzyskowi, a je$eli z przyczyn technologicznych jest on
niemo$liwy lub nie jest uzasadniony z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych, to odpady te nale$y unieszkodliwia% w sposób zgodny z wymogami ochrony !rodowiska oraz planami gospodarki odpadami. Odpady poddane odzyskowi to mi dzy innymi:
• opakowania;
• sorbenty, materia"y filtracyjne, tkaniny do wycierania;
• odpady z toczenia i pi"owania $elaza i jego stopów, metali nie$elaznych;
• odpady zawieraj#ce rt %;
• odpady betonu, gruzu betonowego, ceglanego, $elazo i stal;
• gleba, ziemia, urobek z pog" biania;
• odpadowa tkanka zwierz ca;
• nieprzydatne do wykorzystania t"uszcze spo$ywcze;
• wyt"oki, wywary, wys"odki;
• osady z oczyszczania i mycia buraków, wapno defekacyjne;
• $u$le, popio"y paleniskowe, mieszanki popio"owo-$u$lowe;
• zu$yte opony, filtry olejowe, baterie i akumulatory o"owiowe i niklowo-kadmowe;
• zu$yte oleje: silnikowe, przek"adniowe, smarowe;
• ustabilizowane komunalne osady !ciekowe, szlamy z biologicznych
oczyszczalni !cieków przemys"owych.
Unieszkodliwianie – to poddanie odpadów procesom przekszta"ce& biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagro$enia dla $ycia, zdrowia ludzi lub dla !rodowiska. W odpadach unieszkodliwionych znajduj# si :
• osady z zak"adowych oczyszczalni !cieków zawieraj#ce substancje
niebezpieczne;
ZN nr 91
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
198
H. Wyr!bek
•
•
•
•
•
•
•
•
odpady zawieraj#ce kwasy;
wody po p"ukaniu zawieraj#ce substancje niebezpieczne;
szlamy z biologicznych oczyszczalni !cieków przemys"owych;
wodne roztwory wywo"ywaczy do p"yt offsetowych;
!rodki ochrony ro!lin;
osady i szlamy z fosforanowania;
rozpuszczalniki organiczne, pozosta"o!ci podestylacyjne i poreakcyjne;
odpady farb i lakierów zawieraj#ce rozpuszczalniki organiczne lub inne substancje niebezpieczne.
Ogólna charakterystyka woj. mazowieckiego
Województwo mazowieckie jest po"o$one w !rodkowo-wschodniej
cz !ci Polski. Graniczy z województwami: podlaskim, lubelskim, !wi tokrzyskim, "ódzkim i kujawsko-pomorskim. (#czna d"ugo!% granic województwa
wynosi oko"o 1468 km. Jest to najwi ksze województwo w kraju obejmuj#ce
swoim obszarem powierzchni 35 958 km2, co równe jest 11,38% powierzchni kraju.
Szata ro!linna na terenie województwa jest w znacznym stopniu przekszta"cona przez cz"owieka, przewa$a krajobraz rolniczy. U$ytki rolne zajmuj# 67,4% powierzchni województwa. )rednia powierzchnia gospodarstwa
wynosi 7,2 ha i zbli$ona jest do !redniej krajowej - 7,0 ha.
Województwo mazowieckie zamieszkuje oko"o 5,1 mln osób, co stawia
je na pierwszym miejscu w kraju pod wzgl dem liczby ludno!ci. G sto!% zaludnienia wynosi 143 osoby na km2, w miastach $yje ponad 64% mieszka&ców, w województwie mazowieckim, znajduje si ponad 425 tys. podmiotów
gospodarczych zatrudniaj#cych ponad 2,3 mln osób.
Zarz"dzanie odpadami w województwie mazowieckim
Na terenie województwa mazowieckiego najcz !ciej stosowanymi procesami odzysku s#: recykling, rozprowadzanie na powierzchni ziemi w celu
nawo$enia, ulepszania lub rekultywacji gleby i ziemi oraz dzia"ania prowadz#ce do wykorzystania odpadów w ca"o!ci lub cz !ci do odzyskania z odpadów substancji lub materia"ów w celu dalszego ich wykorzystania.
Odpady wytworzone przez z sektor gospodarczy województwa mazowieckiego stanowi# 5,28% wszystkich odpadów wytwarzanych w Polsce, co
lokuje województwo na pi#tym miejscu w kraju po województwach: dolno!l#skim (30%), !l#skim (29%), ma"opolskim (6%) i "ódzkim (5,4%). Najwi cej odpadów wytworzono w Warszawie (40%), a nast pnie w powiecie kozienickim,
legionowskim oraz w P"ocku i Ostro" ce. Udzia" odpadów niebezpiecznych
w ogólnej masie wytworzonych odpadów obecnie wynosi oko"o 4%.
Najwa$niejsze 'ród"a wytwarzania odpadów:
• instalacje i urz#dzenia s"u$#ce do oczyszczania !cieków oraz do uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemys"owych – 2,7 mln Mg;
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
ZN nr 91
Zarz dzanie gospodark odpadami w woj. mazowieckim
•
•
•
199
procesy termicznego przekszta"cania paliw w ciep"owniach i elektrociep"owniach (popio"y i $u$le) – 2,1 mln Mg;
budowy i remonty, w tym infrastruktury drogowej – 1,3 mln Mg;
rolnictwo, sadownictwo, przetwórstwo spo$ywcze – 0,6 mln Mg.
Odpady przemys#owe. W województwie mazowieckim, wg danych
GUS, w 2009 roku zosta"o wytworzonych prawie 6 tys. Mg odpadów przemys"owych, co stanowi ponad 5% wszystkich odpadów powsta"ych w Polsce
i plasuje województwo na pi#tym miejscu w kraju.
Obszar województwa charakteryzuje si du$ym zró$nicowaniem pod
wzgl dem ilo!ci wytwarzanych odpadów, zwi#zane jest to z dzia"alno!ci#
przemys"ow# i sposobem zagospodarowania terenu. Najwi kszymi producentami odpadów przemys"owych na terenie województwa mazowieckiego
s# du$e miasta: Warszawa, P"ock i Ostro" ka, ze wzgl du na rozwini ty
w tych miastach przemys". Najwi kszym producentem odpadów jest miasto
sto"eczne Warszawa, gdzie jest wytworzanych 40% wszystkich odpadów
przemys"owych województwa. Bior#c pod uwag powiaty, do najwi kszych
producentów odpadów przemys"owych nale$#: powiat legionowski, kozienicki, soko"owski, p"ocki, makowski i ciechanowski, z których pochodzi oko"o
44% odpadów przemys"owych wytworzonych na terenie województwa mazowieckiego. Najwi kszymi producentami odpadów s#: miejskie przedsi biorstwa wodoci#gów i kanalizacji, elektrociep"ownie oraz cukrownie.
Wytworzon# mas odpadów mo$na podzieli% na 4 grupy pod wzgl dem
najwi kszego udzia"u:
• odpady z procesów termicznych, stanowi#ce 38,7% wszystkich wytworzonych odpadów w województwie;
• odpady z instalacji i urz#dze& s"u$#cych zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni !cieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody
do celów przemys"owych, stanowi#ce 34,9% wszystkich wytworzonych odpadów;
• odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybo"ówstwa, le!nictwa, "owiectwa oraz przetwórstwa $ywno!ci, stanowi#ce
14,9% wszystkich wytworzonych odpadów;
• odpady z budowy, remontów i demonta$u obiektów budowlanych
oraz infrastruktury drogowej w"#czaj#c gleb i ziemi z terenów zanieczyszczonych, stanowi#ce 4,7% wszystkich wytworzonych odpadów.
Udzia" pozosta"ych grup w ogólnej masie wytworzonych odpadów w województwie mazowieckim by" niewielki. Odpadami wytworzonymi w najwi kszych ilo!ciach by"y: osady z klarowania wody, mieszanki popio"owo$u$lowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych oraz popio"y
lotne z w gla.
Odpady niebezpieczne – zajmuj# szczególne miejsce w!rd odpadów przemys"owych, na terenie województwa wytworzono je w ilo!ci 4% wszystkich
odpadów przemys"owych powsta"ych w województwie mazowieckim. Najwi kszym producentem tego rodzaju odpadów jest Polski Koncern Naftowy
ZN nr 91
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
200
H. Wyr!bek
ORLEN SA, który wytwarza oko"o 50% odpadów niebezpiecznych województwa, miasto sto"eczne Warszawa wraz z przyleg"ymi powiatami: piaseczy&skim, grodziskim i pruszkowskim wytworzy"y 43% odpadów niebezpiecznych.
Z ogólnej masy odpadów niebezpiecznych:
• 25,2% poddano odzyskowi;
• 72,8% unieszkodliwiono bez sk"adowania;
• 8,5% unieszkodliwiono przez sk"adowanie.
Wytworzon# mas odpadów niebezpiecznych mo$emy podzieli% na
7 grup pod wzgl dem najwi kszego udzia"u:
• odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego i pirolitycznej przeróbki w gla, stanowi#ce 39,4% wszystkich niebezpiecznych odpadów;
• odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali, innych materia"ów i z procesów hydrometalurgii metali nie$elaznych,
stanowi#ce 11,8% wszystkich niebezpiecznych odpadów;
• oleje odpadowe i odpady ciek"ych paliw, stanowi#ce 7,5% wszystkich odpadów niebezpiecznych;
• odpady z instalacji i urz#dze& s"u$#cych zagospodarowaniu odpadów z oczyszczalni !cieków, uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemys"owych, stanowi#ce 6,4% wszystkich niebezpiecznych
odpadów;
• odpady z budowy, remontów i demonta$u obiektów budowlanych
oraz infrastruktury drogowej w"#czaj#c gleb i ziemi z terenów zanieczyszczonych, stanowi#ce 5,9% wszystkich wytworzonych odpadów;
• odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów
przemys"u chemii nieorganicznej, stanowi#ce 5,7% wszystkich niebezpiecznych odpadów;
• odpady nieuj te w innych grupach stanowi#ce 10,2% wszystkich
odpadów niebezpiecznych.
W!ród odpadów niebezpiecznych s# grupy odpadów, które wymagaj# specyficznych zasad gospodarowania, takie jak:
• odpady pou$ytkowe w postaci: olejów odpadowych, akumulatorów,
baterii, lamp zawieraj#cych rt %;
• odpady zawieraj#ce peB;
• azbest;
• odpady zuba$aj#ce warstw ozonow#.
Odpady tego typu, powstaj#ce na terenie województwa mazowieckiego, s#
poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane.
Odpady komunalne s# odpadami powstaj#cymi w gospodarstwach
domowych, a tak$e odpady niezawieraj#ce odpadów niebezpiecznych, które
ze wzgl du na swój charakter lub sk"ad s# podobne do odpadów powstaj#cych w gospodarstwach domowych.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
ZN nr 91
Zarz dzanie gospodark odpadami w woj. mazowieckim
201
Wed"ug danych GUS za ostatni rok z obszaru województwa mazowieckiego wywieziono 1 443 tys. ton sta"ych odpadów komunalnych i 2 202 dm3 nieczysto!ci ciek"ych. Ilo!% odpadów komunalnych ro!nie z roku na rok; jest to
spowodowane wzrostem i zmian# sposobu konsumpcji dóbr materialnych,
zmienia si tak$e ich sk"ad morfologiczny. Wzrasta ilo!% ró$nego rodzaju odpadów opakowaniowych, odpadów organicznych, jak równie$ niebezpiecznych.
Wed"ug GUS w ubieg"ym roku statystyczny mieszkaniec województwa mazowieckiego wytworzy" 285 kg sta"ych odpadów komunalnych, !rednia krajowa
wynosi 287,6 kg. Najwi ksze ilo!ci odpadów komunalnych wywieziono z P"ocka
– ponad 510 kg/1 mieszka&ca, Radomia – 422 kg/1 mieszka&ca i z Warszawy –
prawie 420 kg/1 mieszka&ca.
Bior#c pod uwag dane GUS, w ubieg"ym roku wyselekcjonowano
z odpadów komunalnych ponad 25 tys. ton surowców wtórnych, w tym: ponad 13 tys. ton makulatury, ponad 6 tys. ton szk"a, po oko"o 2 tys. ton tworzyw sztucznych, metali i innych surowców, co stanowi"o 1,7% odpadów
wywiezionych z województwa. Z odpadów komunalnych 10,4% masy ogólnej zosta"o unieszkodliwione w sposób inny ni$ sk"adowanie, jednak z terenu
województwa na sk"adowiska trafia prawie 92% wywiezionych sta"ych odpadów komunalnych.
Na terenie województwa, poza sk"adowaniem, w procesach unieszkodliwiania odpadów najcz !ciej stosowan# metod# jest metoda termiczna,
czyli wykorzystanie spalarni odpadów.
Odpady komunalne w 2008 roku:
• 81,5% - unieszkodliwiono na sk"adowiskach;
• 7,6% - przetworzono w procesach biologicznych i mechaniczno-biologicznych;
• 3,7% - przetworzono termicznie w jedynej istniej#cej spalarni odpadów komunalnych w ZUSOK w Warszawie.
W 2009 roku odpady komunalne zebrane selektywnie stanowi"y 7,95% odpadów zebranych.
Wybrane wyniki bada$
Badaniami obj to 100 mieszka&ców województwa mazowieckiego,
w tym 52 kobiety (52%) i 48 m $czyzn (48%). 25% badanych to osoby
w wieku od 20 do 35 lat, 40% od 36 do 50 lat, 30% to osoby wieku 51-65 lat,
5% to osoby w wieku powy$ej 65 lat. Wykszta"cenie podstawowe posiada"o
3% respondentów, !rednie 32%, zawodowe 20%, natomiast wykszta"cenie
wy$sze mia"o 45% badanych. Grupa badanych mieszka&ców obejmowa"a:
15% osób ucz#cych si i studiuj#cych, 4% bezrobotnych. Pracownikami
fizycznymi by"o 16% respondentów, pracownikami umys"owymi 18%, w"asn#
dzia"alno!% prowadzi"o 32% osób badanych, 15% to emeryci i renci!ci.
Prawie po"owa respondentów 44% uwa$a"a ogólny stan !rodowiska
w województwie mazowieckim za dobry, 39% za z"y, 15% nie mia"o zdania
na ten temat, znikoma liczba ankietowanych 2% uwa$a"a stan !rodowiska
za bardzo z"y.
ZN nr 91
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
202
H. Wyr!bek
0%
15%
2%
bardzo dobry
44%
dobry
z"y
bardzo z"y
nie mam zdania
39%
Rys. 1. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Jak ocenia Pan/Pani ogólny stan !rodowiska
w województwie mazowieckim?”
Fig. 1. Outcomes of the reply to the question: „How are you judging the general state
of the environment in the Mazovian province?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted.
11%
2%
8%
mieszka#cy
26%
Rada Gminy
zak"ady przemys"owe
w"adze pa#stwa
firmy zajmuj ce si! odpadami
34%
19%
nie mam zdania
Rys. 2. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Kto Pana/Pani zdaniem
jest odpowiedzialny za stan !rodowiska naturalnego?”
Fig. 2. Outcomes of the reply to the question: „Who is responsible for the state
of the natural environment? ”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted.
16%
47%
wi!cej koszy na $mieci i
pojemników na segregacj!
wi!cej terenów zielonych
37%
wi!cej oczyszczalni $cieków
Rys. 3. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Co chcia"by/chcia"aby Pan/Pani zmieni%
w zwi#zku z ochron# !rodowiska w naszym regionie?”
Fig. 3. Outcomes of the reply to the question: „What would you like to change in relation
to the environmental protection in our region?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
ZN nr 91
Zarz dzanie gospodark odpadami w woj. mazowieckim
203
Spo!ród badanych 34% respondentów uznaje zak"ady przemys"owe za
g"ównego odpowiedzialnego za stan !rodowiska na terenie województwa,
26% – mieszka&ców, 19% – Rady Gminy, 11% – firmy zajmuj#ce si
oczyszczaniem, 8% – w"adze pa&stwa, 2% – nie mia"o zdania.
Niemal po"owa ankietowanych (47%) stwierdza, $e zbyt ma"a jest ilo!%
pojemników na !mieci i segregacj , a tak$e zbyt ma"a jest ilo!% terenów zielonych – 37%, niewielka grupa respondentów 16% uwa$a, $e wci#$ jest za
ma"a ilo!% oczyszczalni !cieków.
32%
tak
48%
nie
nie wiem
20%
Rys. 4. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Czy na Pana/Pani terenie
wyst puj# dzikie wysypiska !mieci?”
Fig. 4. Outcomes of the reply to the question: „Are illegal garbage dumps
appearing in your area?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted.
Na wy$ej postawione pytanie niemal po"owa respondentów 48% nie ma
zdania, jedna trzecia 32% uwa$a na podstawie w"asnych obserwacji, $e jest
du$a ilo!% dzikich wysypisk !mieci zw"aszcza na skraju lasów i zagajników,
jedna pi#ta 20% jest zdania, $e w spo"ecze&stwie jest coraz wi ksza wra$liwo!% ekologiczna i tych wysypisk jest z roku na rok coraz mniej.
nie za$miecam i nie niszcz!
$rodowiska
21%
segreguj! $mieci
3%
edukacja proekologiczna
15%
61%
sadz! dzrzewka i ro$liny
Rys. 5. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Jakie dzia"ania podj#"by/podj "aby Pan/Pani,
aby przyczyni% si do ochrony !rodowiska?”
Fig. 5. Outcomes of the reply to the question: „What action are you taking in order to contribute
to the environmental protection?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted.
ZN nr 91
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
204
H. Wyr!bek
61% respondentów ma !wiadomo!% ekologiczn# i wykazuje dba"o!%
o !rodowisko naturalne, co bardzo dobrze rokuje na przysz"o!%, 21% bierze
czynny udzia" w rozbudowie stref ekologiczno-przyrodniczych, wci#$ jednak
zbyt ma"a liczba respondentów 15% segreguje odpady, a wr cz znikoma 3%
jest zainteresowana edukacj# proekologiczn#.
zanieczyszczenie przez
spaliny samochodoe
19%
2%
42%
sk"adowanie odpadów degradacja $rodowiska
wycinanie lasów
wypalanie traw
17%
20%
niszczenie warstwy ozonowej
Rys. 6. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „W jaki sposób wed"ug Pana/Pani cz"owiek
mo$e przyczyni% si do niszczenia !rodowiska?”
Fig. 6. Outcomes of the reply to the question: „In what way, according to you, can man
contribute to destroing the environment?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted
Wed"ug ankietowanych 42% uwa$a, $e nadal najwi kszym zagro$eniem dla !rodowiska jest motoryzacja, jedna pi#ta uwa$a za najwi ksze zagro$enie sk"adowanie odpadów i niszczenie warstwy ozonowej, niemal taka
sama grupa respondentów za zagro$enie dla !rodowiska uwa$a wycink lasów, znikoma liczba 2% jest przeciwna wypalaniu traw.
brak selekcji odpadów
stosowanie $rodków
chemicznych
15%
38%
10%
wzrost motoryzacji
opakowania z tworzyw
sztucznych
19%
10%
brak oczyszczalni $cieków
8%
emisja zanieczyszcze# do
$rodowiska
Rys. 7. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Jaki czynniki wed"ug Pana/Pani maj# najgorszy wp"yw
na !rodowisko naturalne?”
Fig. 7. Outcomes of the reply to the question: „Which factors, according to you, have the most
malign influence on the natural environment?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
ZN nr 91
Zarz dzanie gospodark odpadami w woj. mazowieckim
205
Wed"ug 38% ankietowanych emisja zanieczyszcze& do !rodowiska ma
najgorszy wp"yw na !rodowisko, 19% za czynnik ten uznaje wzrost motoryzacji, 15% – brak selekcji odpadów, 20% respondentów stosowanie !rodków
chemicznych i brak wystarczaj#cej ilo!ci oczyszczalni !cieków, wed"ug 8%
ankietowanych jest to produkcja opakowa& trudnych do ponownego przetworzenia.
33%
tak
nie
nie wiem
61%
6%
Rys. 8. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Czy w Pana/Pani miejscowo!ci
prowadzi si selektywn# zbiórk odpadów?”
Fig. 8. Outcomes of the reply to the question: „Whether in your town
selective collection of waste is occuring?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted
Dwie trzecie (61%) ankietowanych wskazuje brak wiedzy na temat dzia"a& samorz#du w sprawie selektywnej zbiórki odpadów, jedna trzecia (33%)
uwa$a, $e w jego miejscowo!ci prowadzona jest selekcja odpadów, 6% ankietowanych twierdzi, $e w ich miejscu zamieszkania nie prowadzi si selektywnej zbiórki odpadów.
23%
2%
tak
nie
nie mam zdania
75%
Rys. 9. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Czy wed"ug Pana/Pani segregowanie odpadów
jest potrzebne i uzasadnione?”
Fig. 9. Outcomes of the reply to the question: „According to you is segregating rubbish
neccessary and justified?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted
75% respondentów nie ma zdania na ten temat, 23% uwa$a, $e jest potrzebne i uzasadnione, 2% uznaje segregowanie odpadów za niepotrzebne.
Z odpowiedzi na tak zadane pytania wynika, $e 79% respondentów nie chce
zrozumie% wagi tematu dla obecnego i przysz"ych pokole&.
ZN nr 91
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
206
H. Wyr!bek
0%
19%
tak
nie
nie mam jak
53%
28%
nie widz! sensu
Rys. 10. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Czy segreguje Pan/Pani odpady?”
Fig. 10. Outcomes of the reply to the question: „Are you segregating rubbish?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted
Ponad po"owa respondentów 53% stwierdzi"a, $e nie ma jak segregowa% odpadów, 28% uwa$a, $e nie ma takiej potrzeby, jedna pi#ta 19% uznaje segregowanie odpadów za swój obowi#zek. Wynika z tego wniosek, $e
wi kszo!% respondentów ch tnie segregowa"aby odpady, lecz ze wzgl du
na niew"a!ciwe podej!cie niektórych w"adz samorz#dowych nie maj# takich
mo$liwo!ci.
do $mietnika
9%
43%
27%
do lokalnych punktów
zbierania
do sklepu przy zakupie
nowego sprz!tu
21%
przechowuj!, mo%e si!
przydadz
Rys. 11. Wyniki odpowiedzi na pytanie: „Gdzie oddaje/wyrzuca Pan/Pani
zu$yte urz#dzenia i ogniwa elektryczne?”
Fig. 11. Outcomes of the reply to the question: „Where are you storing worn
out devices and electric cells?”
*ród"o: opracowanie w"asne na podstawie przeprowadzonych bada&.
Source: own study on the base research conducted.
43% respondentów nie przywi#zuje uwagi do problemu i wyrzuca
sprz t do !mietnika, ponad jedna pi#ta 21% oddaje do lokalnych punktów
zajmuj#cych si zbiórk#, 27% pozbywa si problemu oddaj#c zu$yty sprz t
do sklepu przy okazji zakupu nowego sprz tu, 9% zachowuje zu$yty sprz t
z my!l# o mo$liwo!ci u$ycia lub na cz !ci zamienne.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
ZN nr 91
Zarz dzanie gospodark odpadami w woj. mazowieckim
207
Podsumowanie
Region mazowiecki przedstawia si bardzo korzystnie na tle pozosta"ej
cz !ci kraju. Stan !rodowiska województwa ocenia si jako dobry. W okresie
ostatnich lat stan !rodowiska uleg" znacznej poprawie dzi ki inwestycjom
proekologicznym.
Realizowane przez w"adze województwa dzia"ania w systemie gospodarki odpadami znacz#co wp"ywaj# na popraw jako!ci ekologicznej. Dzia"alno!% cz"owieka ma zarówno charakter destrukcyjny, jak te$ innowacyjny
wobec !rodowiska.
Na podstawie opracowanych programów zrównowa$onego rozwoju,
województwo d#$y do ci#g"ego doskonalenia jako!ci !rodowiska. Niezb dne
jest systematyczne uzupe"nianie inwentaryzacji przyrodniczej oraz coroczne
dokonywanie aktualnych pomiarów uci#$liwo!ci dla !rodowiska, zanieczyszcze& wód, gleb oraz nat $enia ha"asu.
Polskie przepisy prawne dotycz#ce ochrony !rodowiska tworz# g"ównie
trzy ustawy: ustawa o ochronie i kszta"towaniu !rodowiska, ustawa prawo
wodne oraz ustawa o odpadach. Jako !rodek s"u$#cy ochronie !rodowiska
powy$sze ustawy wprowadzi"y normy w korzystaniu ze !rodowiska, zwane
potocznie „pozwoleniami na korzystanie ze !rodowiska”. Podmioty gospodarcze musz# uzyskiwac te pozwolenia w zakresie wprowadzania do !rodowiska ró$nego rodzaju zanieczyszcze&, ale musz# by% spe"nione okre!lone warunki, co do ilo!ci i rodzaju tych zanieczyszcze&. Warunki te ustalone
s# decyzjami w"a!ciwych organów administracji pa&stwowej4.
Racjonalne zarz#dzanie systemem ochrony !rodowiska sprzyja podnoszeniu atrakcyjno!ci ekologicznej województwa, a tak$e umo$liwia w"a!ciwe
dysponowanie zasobami, co ma pozytywny wp"yw na sytuacj ekonomiczn#
regionu.
Bibliografia
Bry"a H., Leksykon ekologii i ochrony #rodowiska, Oficyna Wydawnictwa
TEMPUS, Gda&sk 2002.
Poskrobko B., Zarz"dzanie #rodowiskiem, PWE, Warszawa 2007.
Py"ka-Gutkowska E., Ekologia z ochron" #rodowiska, Wydawnictwo O!wiata, Warszawa 2004.
Wyr bek H., Instrumenty ekonomiczne zarz"dzania #rodowiskiem, Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach
nr 87 Seria: Administracja i Zarz#dzanie (14)2010, Siedlce 2010.
4
H. Wyr bek, Instrumenty ekonomiczne zarz"dzania #rodowiskiem, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach nr 87, Seria: Administracja i Zarz#dzanie
(14) 2010, Siedlce 2010, s. ?.
ZN nr 91
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
208
Seria: Administracja i Zarz dzanie (18)2011
H. Wyr!bek
ZN nr 91