4 Napisz, co powiesz, gdy będziesz się przedstawiać następującym

Przedstawiając się, podajemy najpierw imię, a potem nazwisko! Do osoby dorosłej zwracamy się elegancko, np. „Dzień dobry pani, pragnę się
przedstawić, nazywam się Anna Gajek” (nie wyciągamy pierwsi ręki do
starszych). O takich wypowiedziach mówi się, że są sformułowane w języku oficjalnym. Rówieśnikom przedstawiamy się po prostu: „Cześć, jestem
Magda”, „Jestem Magda, a ty?” (i wyciągamy rękę).
4 Napisz, co powiesz, gdy będziesz się przedstawiać następującym osobom:
• rówieśnikowi
• nowemu sąsiadowi (dorosłemu)
jestem, nazywam się, mam na imię, chcę się przedstawić, mówią na mnie
Witając się i przedstawiając, często podajemy sobie ręce. Uścisk dłoni
powinien być wyważony – niezbyt mocny, ale i niezbyt lekki. Oto kilka
przykładów nietypowych uścisków.
Śnięta ryba – delikatny uścisk dłoni, który często odbierany jest jako uścisk
świadczący o słabości (u mężczyzn), czasem jednak wynika z troski o dłonie.
Trzaskające dłonie (szpon) – uścisk popularny w Stanach Zjednoczonych,
dowodzi siły i pewności siebie; w Polsce nie jest dobrze przyjmowany.
Dłoń polityka – uścisk stosowany np. podczas kampanii wyborczych; ma
sprawiać wrażenie ciepła, otwartości, budzić zaufanie.
4
NAUKA JĘZYKA I O JĘZYKU
Narrator to wymyślona przez autora osoba, będąca w utworze literackim
nadawcą wypowiedzi, opowiadająca o przedstawionych wydarzeniach.
Postać biorąca udział w wydarzeniach przedstawionych w utworze literackim to jego bohater.
6 Jedną z przyczyn niewidzialności Nini było zachowanie jej ironicznej
ciotki. Co to znaczy: ironiczna? – spytał Muminek. Too-tiki tłumaczy
mu to trudne określenie. Porównaj jej wyjaśnienie z definicją znajdującą się w dostępnym ci słowniku języka polskiego i zredaguj (ułóż)
odpowiedź na pytanie Muminka.
Dlaczego ironia może być przykra dla kogoś? Podyskutujcie na ten temat.
7 Odszukaj w opowiadaniu słowa, które wypowiada Mama, gdy Nini nie-
umyślnie tłucze słoik z musem jabłkowym. Podkreśl określenia, które
pasują do tych słów.
ironiczne • życzliwe • złośliwe • ostre • przyjazne • karcące • uspokajające
• obojętne • oschłe • surowe • łagodne • ciepłe • dodające otuchy
8 Wymień trzy przyczyny, które sprawiły, że Nini stała się niewidzialna.
Porównaj swoje ustalenia z odpowiedziami koleżanek i kolegów. Jakie
spostrzeżenia pojawiały się najczęściej?
9 Jak Nini przestała być niewidzialna? Ustal to w rozmowie z koleżan-
kami i kolegami i zapisz w zeszycie wspólnie ustalony wniosek.
12
LITERATURA I KULTURA
16
Rodzinne drzewko
1 Połącz wyrazy w ramkach z odpowiednimi wyjaśnieniami ich znaczenia.
W razie wątpliwości skorzystaj np. ze Słownika języka polskiego PWN.
ród
ten, kto stoi na czele rodziny; pełni rolę przywódcy podejmującego ważne decyzje
założyciel rodu, jego najstarszy członek
rodzina
pokolenie
protoplasta
patriarcha
głowa rodziny
grupa ludzi spokrewnionych ze sobą i pochodzących od jednego przodka; aby powstała,
konieczne są jeszcze: świadomość swojego
pochodzenia, zachowana pamięć, szacunek dla
przodków i rodzinnych tradycji, rodowa duma
grupa ludzi, których dzieciństwo i młodość
przypadły mniej więcej na ten sam czas
rodzice i dzieci; w mowie potocznej używamy
tego określenia także dla nieco dalszych krewnych – dziadków, wujków, cioć
mężczyzna stojący na czele rodu, najstarszy,
najmądrzejszy jego przedstawiciel
Genealogia – historia rodu uwzględniająca jego pochodzenie, następstwo
kolejnych pokoleń i więzy pokrewieństwa między jego członkami. Historię
tę można przedstawić na drzewie genealogicznym.
2 Wyjaśnij znaczenie podanych związków wyrazowych i podpisz rysunki.
więzy krwi • podobni jak dwie krople wody • jaki ojciec, taki syn
• niedaleko pada jabłko od jabłoni
48
LITERATURA I KULTURA
23
Słówka z ó
1 Ten komputer zamienia ó w o, a i e. Dopisz odpowiednie wyrazy, aby
go zaprogramować, a potem uzupełnij regułę.
• słój
• wół
• szósty
O a
e
• siódmy
• krój
• ósmy
• skrócił
• mówił
• obrócić
• nóżka
Ó piszemy wtedy, gdy w wyrazach pokrewnych wymienia się na: .........
(nóż – noże), ......... (gniótł – gniecie), ......... (wrócił – wracał).
2 Uzupełnij puste miejsca właściwymi formami czasowników.
on wczoraj
ona jutro
oni jutro
przywiózł
zmiótł
wyniósł
zniósł
ZASADY PISOWNI
69
32
Dwaj biało-czerwoni
liczebnik
1 „Polska jest moją ojczyzną!” – kto tak może powiedzieć? Podyskutuj
o tym z koleżankami i kolegami.
Ojczyzna – kraj, w którym się
urodziliśmy, z którym jesteśmy
związani emocjonalnie i kulturowo i w którym zwykle mieszkamy. (Inny słownik języka polskiego)
Ojczyzna – kraj, w którym
się ktoś urodził, którego jest
obywatelem lub z którym jest
związany więzią narodową.
(Uniwersalny słownik języka
polskiego)
Polaków łączą symbole narodowe (godło – orzeł biały,
biało-czerwone barwy, hymn),
wspólne państwo, tradycja
i kultura oraz język.
2 Każdy kraj ma swoją flagę. Pokoloruj flagi tak, jak wskazują przy-
miotniki.
biało-czerwona
czerwono-biało-niebieska
czarno-czerwono-żółta
Zapamiętaj pisownię kolorów:
biało-czerwony
biały i czerwony
jasnoczerwony
czerwony o jasnym odcieniu
niebiesko-fioletowy
niebieski i fioletowy
niebieskofioletowy
fioletowy o odcieniu niebieskim
dwa kolory
96
NAUKA JĘZYKA I O JĘZYKU
jeden kolor
40
Wystrojone drzewko
opowiadanie z opisem
1 Dla wielu osób choinka to jeden z najważniejszych znaków Bożego
Narodzenia. Jakie choinki powinny stać w naszych domach – sztuczne
czy żywe? Podyskutuj o tym z koleżankami i kolegami – poszukajcie
argumentów i wpiszcie je do właściwej części tabeli jako podsumowanie dyskusji.
sztuczna choinka
za
przeciw
choinka z lasu
za
przeciw
2 Wybierz jedną z ilustracji i napisz opowiadanie, do którego włączysz
opis choinki.
MOWIENIE I PISANIE
117