MDS - Aneva
Transkrypt
MDS - Aneva
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. Sporządzona zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) nr 453/2010 z dnia 20 maja 2010 roku zmieniającym Rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) (DU Unii Europejskiej seria L nr 133 z 31maja 2010 roku) Karta numer: 1074 Wersja 1 Data sporządzenia: 12.12.2013 Kwas azotowy 55% SEKCJA 1: IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA. 1.1 Identyfikator produktu. Nazwa substancji: Kwas azotowy 55% Numer indeksowy: 007- 004- 00-1 Numer WE: 231-714-2 Numer CAS: 7697-37-2 Nazwa substancji wg IUPAC: Kwas azotowy (V) Wzór chemiczny: HNO3 Numer rejestracji: 01-2119487297-23-0028 1.2 Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane. Kwas azotowy jest stosowany min.: ● do produkcji nawozów mineralnych (głównie: saletry amonowej, saletrzaku i nawozów płynnych) ● w procesach nitrowania ( do produkcji materiałów wybuchowych i barwników) ● w procesach czyszczenia aparatów i urządzeń ze stali kwasoodpornej ● w ogrodnictwie do zakwaszenia podłoża ● w procesie obróbki metali ● w przemyśle tworzyw sztucznych. 1.3 Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki. Nazwa przedsiębiorstwa: Aneva Mariusz Klejnowski Adres przedsiębiorstwa: Ul. Łuczaka 12 , 88-100 Inowrocław Telefon przedsiębiorstwa: +48. (52) 524 31 37 E- mail: [email protected] 1.4 Numer telefonu alarmowego. Telefon przedsiębiorstwa: +48 (52) 524 31 37 (czynny 7 - 16 od pn-pt) Państwowa Straż Pożarna: 998 Pogotowie Ratunkowe: 999 Numer alarmowy w Polsce: 112 z telefonu komórkowego 00 00 SEKCJA 2: IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ. 2.1 Klasyfikacja substancji lub mieszaniny. Klasyfikacja wg dyrektywy 67/548/EWG Symbole niebezpieczeństwa: C- Żrący Zwroty R R35 Klasyfikacja wg rozporządzenia (WE) 1272/2008 Klasy zagrożenia i kody kategorii: Met. Corr.1 – Substancja powodująca korozję metali, kategoria 1 Skin Corr.1A – Działania żrące na skórę, kategoria 1A Kody zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia: H290; H314 Dodatkowe zwroty: EUH071 Kwas azotowy 55% strona 1 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. Zagrożenia dla środowiska Kwas azotowy ze względu na swoją kwasowość, jest szkodliwy dla środowiska wodnego. Zagrożenie dla zdrowia człowieka Kontakt ze skórą: Kwas azotowy działa żrąco na skórę. Kontakt z oczami: Kwas azotowy powoduje poważne uszkodzenie oczu. Połknięcie: Spożycie nawet minimalnej ilości kwasu wywołuje zmiany w jamie ustnej, gardła, krtani, przełyku i żołądka. W przypadku połknięcia kwasu pojawiają się nudności, krwawe wymioty, obrzęk krtani. Wdychanie: Pary kwasu azotowego mogą powodować kaszel, pieczenie gardła, uczucie duszności (obrzęk głośni, skurcz oskrzeli). Następnie po okresie utajenia (do 48 godzin)może wystąpić toksyczny obrzęk płuc. Efekty długoterminowe: U osób przewlekle narażonych na kwas azotowy obserwuje się: osłabienie, szybkie męczenie się, bóle głowy, zaburzenia snu, chroniczne zapalenia dziąseł i krtani. Zagrożenia związane z właściwościami: Substancja silnie żrąca. Gwałtownie rozpuszcza się w wodzie z fizykochemicznymi wydzielaniem ciepła. Rozkłada się pod wpływem temperatury i światła z wydzielaniem tlenu i tlenków azotu. Dymi w kontakcie z wilgotnym powietrzem. Ze względu na pasywację matali, stężone roztwory wykazują słabsze działanie korodujące. 2.2 Elementy oznakowania: Piktogramy: GHS05 Hasło ostrzegawcze: Zwroty H: Zwroty P: Dodatkowe zwroty: 2.3 Inne zagrożenia. Kwas azotowy 55% Niebezpieczeństwo H290 – Może powodować korozję metali. H314 – Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu. P280 –Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ochronę oczu/ochronę twarzy. P301+ P330 +P331 – W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA: wypłukać usta. Nie wywoływać wymiotów. P303 + P361 + P353 –W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ (lub z włosami): Natychmiast usunąć/zdjąć całą zanieczyszczoną odzież. Spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem. P304 + P340 W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: Wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie. P304 + P351 + P338 – W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać. P406 – Przechowywać w pojemniku odpornym na korozję o odpornej powłoce wewnętrznej. EUH071 – Działa żrąco na drogi oddechowe. strona 2 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. Dla substancji nie stosuje się kryteriów przyjętych dla substancji trwałych, wykazujących zdolność bioakumulacji i toksycznych (ang. Persistent, Bioaccumulative, Toxic - PBT) ani substancji bardzo trwałych i wykazujących bardzo dużą zdolność do bioakumulacji (ang. very Persistent very Bioaccumulative – vPvB). Pełne brzmienie zwrotów ryzyka ( zwrotów R) oraz zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia (zwrotów H) znajduje się w punkcie 16. SEKCJA 3: SKLAD/ INFORMACJA O SKŁADNIKACH. 3.1 Substancje. Identyfikator produktu: Kwas azotowy 55% (nr indeksowy: 007- 004- 00-1) Nazwa substancji Kwas azotowy Skład % (w/w) Numer WE Numer CAS Nr rejestracyjny 54,5 – 56% 231-714-2 7697-37-2 01-211948729723-0028 3.2 Mieszaniny. Nie dotyczy. SEKCJA 4 :ŚRODKI PIERWSZEJ POMOCY 4.1 Opis środków pierwszej pomocy. Informacje ogólne: W przypadku wystąpienia zatrucia konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna. Usunąć poszkodowanego z miejsca narażenia. Inhalacja: Wyprowadzić poszkodowanego z miejsca narażenia na świeże powietrze, zapewnić spokój, chronić przed utratą ciepła. Ułożyć pacjenta w pozycji półsiedzącej. W razie potrzeby podać tlen lub zastosować sztuczne oddychanie ( nie stosować metody usta – usta); wezwać pogotowie. Kontrolować oddech i puls. Połknięcia: Nie wywoływać wymiotów. Jeżeli pacjent jest przytomny przepłukać usta wodą, a następnie podać dużo ilość wody. Natychmiast zapewnić pomoc lekarską. Skóra: Zdjąć nasiąknięte ubranie, rękawice i buty. Natychmiast przemyć skórę dużą ilością wody. Jeżeli wystąpiły oparzenia chemiczne natychmiast skontaktować się z lekarzem. Oczy: Przemywać oczy dużą ilością wody przez około 15 minut. Unikać silnego strumienia wody ze względu na możliwość uszkodzenia rogówki. Zapewnić natychmiastową pomoc lekarską. 4.2 Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia. Substancja żrąca, powoduje poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu. Pary kwasu azotowego mogą powodować kaszel, pieczenie gardła, uczucie duszności. 4.3 Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym. Po ekspozycji na działanie oparów kwasu lub tlenków azotu pacjent powinien przynajmniej przez 48 godzin pozostawać pod kontrolą lekarską, gdyż mogą wystąpić opóźnione objawy obrzęku płuc. SEKCJA 5: POSTĘPOWANIE W PRZYPAKU POŻARU. 5.1 Środki gaśnicze. Odpowiednie środki gaśnicze: Kwas azotowy jest niepalny. W przypadku pożaru stosować środki gaśnicze odpowiednie do palących się materiałów. Zbiorniki z kwasem narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia. Kwas azotowy 55% strona 3 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. Niewłaściwe środki gaśnicze: Nie wolno dopuścić do przedostania się wody do wnętrza palącego się zbiornika. Nie używać: gaśnic chemicznych, pian gaśniczych, piasku. 5.2 Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną. Kwas azotowy jest niepalny, ale może niebezpiecznie reagować z wieloma materiałami powodując powstanie pożarów i wydzielanie toksycznych tlenków azotu. Może eksplodować w zetknięciu z silnym środkiem redukującym. Kwas azotowy reaguje z większością metali z wydzielaniem wybuchowego wodoru. 5.3 Informacja dl straży pożarnej. Nosić odzież ochronną gazoszczelną wykonaną z materiałów powlekanych oraz sprzęt ochrony dróg oddechowych. Należy wyznaczyć strefę ochronną minimum 50 metrów oraz usunąć osoby postronne. SEKCJA 6: POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA. 6.1 Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych. Dla osób nienależących do personelu udzielającego pomocy. Sprzęt ochronny: W zależności od sposobu narażenia nosić: ● szczelne, kwasoodporne ubranie ochronne zgodnie z normą EN 14605 ● szczelne maski ochronne wyposażone w filtr typu E (EN 14387) lub sprzęt ochrony układu oddechowego (pełne maski zgodnie z normą EN 136) ● rękawice ochronne zgodnie z normą EN 374, EN 388 ● szczelne, odporne na chemikalia gogle ochronne zgodne z normą EN 166. ● buty bezpieczne zgodne z normą EN 20345 Procedury ochronne: Zabezpieczyć teren i usunąć ludzi miejsca zagrożenia. Wezwać Jednostkę Ratownictwa Chemicznego i Straży Pożarnej. Odizolować miejsce wycieku możliwie szybko przez wyszkolone osoby. W zależności od stopnia zagrożenia poinformować o konieczności ewakuacji okolicznych mieszkańców. Dla osób udzielających pomocy. Nosić szczelne kwasoodporne ubranie ochronne zgodnie z normą EN 14605, szczelne maski ochronne wyposażone w filtr typu E (EN 14387) lub sprzęt ochrony układu oddechowego (pełne maski zgodnie z normą EN 136), rękawice ochronne zgodne z normą EN 374 lun EN 388, szczelnie, odporne na chemikalia gogle ochronne zgodne z normą EN 166, buty gumowe zgodne z norma EN 345. 6.2 Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska. Unikać zanieczyszczenia zbiorników wodnych, ścieków i gleby. W przypadku przypadkowego zanieczyszczenia natychmiast powiadomić odpowiednie władze. Wszelkie odpady muszą być usuwane zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zmianami). 6.3 Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia. Zalecenia dotyczące zapobiegania W przypadku małych wycieków rozcieńczyć wodą i zneutralizować rozprzestrzeniania się wycieku i jego ostrożnie za pomocą sody i/lub wapna. Większe ilości wycieku likwidacji absorbować za pomocą materiałów chłonnych ( piasek, ziemia). Jako absorbentów nie wykorzystywać związków organicznych ani trocin. Najskuteczniejszą metodą usuwania jest odpompowanie substancji do odpowiednich pojemników celem utylizacji. 6.4 Odniesienia do innych sekcji. Patrz pkt. 8:Środki ochrony indywidualnej oraz pkt. 13: Postępowanie z odpadami. Kwas azotowy 55% strona 4 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. SEKCJA 7: POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJAMI I MIESZANINAMI ORAZ ICH MAGAZYNOWANIE. 7.1 Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania. Unikać kontaktu z oczami i skórą. Nie wdychać oparów. Zapewnić wentylację miejscową wywiewną. Podczas rozcieńczania nie używać wody gorącej i wlewać zawsze kwas do wody. Podczas kontaktu z kwasem azotowym należy stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej. 7.2 Warunki bezpiecznego magazynowania, łącznie z informacjami dotyczącymi wszelkich wzajemnych niezgodności. Pojemniki szczególnie zamknięte przechowywać w chłodnym, dobrze wentylowanym miejscu. Chronić przed ciepłem oraz bezpośrednim nasłonecznieniem. Trzymać z dala od: materiałów łatwopalnych, substancji organicznych, reduktorów, zasad, metali w postaci proszku, siarkowodoru, alkoholi, chloranów i węglików, stali węglowej, stopu Monela, miedzi, kwasu chromowego. Wymagania dotyczące wentylacji: Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Opakowania: Pojemniki powinny być wykonane ze stali nierdzewnej o niskiej zawartości węgla (np. stal 304)lub z chemoodpornych tworzyw sztucznych (np. PVC). Pojemniki z kwasem azotowym powinny być umieszczone na tacach kwasoodpornych mających odpowiednie do studzienek neutralizacyjnych. Uwaga patrz pkt.9 Właściwości fizyczne i chemiczne. 7.3 Szczególne zastosowanie (-a) końcowe. Patrz załączone scenariusze narażenia. SEKCJA 8: KONTROLA NARAŻENIA/ ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ. 8.1 Parametry dotyczące kontroli. Nazwa substancji Nr indeksowy NDS* NDSCH* NDSP* Kwas azotowy (V) 007-004-00-1 1,4 mg/m3 2,6 mg/m3 - Na podstawie Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2002 nr 217 poz. 1833 z późn. zmianami). Dopuszczalna wartość biologiczna: Nie ustalono. DNEL ( dla pracowników): Ostre działanie miejscowe Działanie na drogi oddechowe 2,6 mg/m3 Długotrwałe działanie ogólnoustrojowe Działanie na drogi oddechowe 1,3 mg/m3 PNEC Nie dotyczy ( możliwe działania szkodliwe dla środowiska będzie powodowane przez efekt obniżenia pH). 8.2 Kontrola narażenia Patrz załączone scenariusze narażenia. SEKCJA 9: WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I CHEMICZNE. 9.1 Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych. Wygląd: Bezbarwna lub lekko żółta ciecz Zapach: Charakterystyczny, ostry Próg zapachu: Brak danych pH: <1 Kwas azotowy 55% strona 5 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. Temperatura topnienia/ krzepnięcia: Temperatura wrzenia/ Zakres temperatur wrzenia: Temperatura zapłonu: Szybkość parowania: Palność: Dolna/górna granica wybuchowości: Prężność par: Gęstość par względem powietrza: Gęstość względna: Rozpuszczalność: Log KO/W: Temperatura samozapłonu: Temperatura rozkładu: Lepkość: Właściwości wybuchowe: Właściwości utleniające: -22 °C (60% kwas azotowy) -41 °C (100% kwas azotowy) 120,4 °C (60% kwas azotowy) 83 °C (100% kwas azotowy) Brak danych Brak danych Niepalny Nie dotyczy (substancja niewybuchowa) 6100 Pa w 20 °C (100% kwas azotowy) Brak danych 1,339 w 20 °C (woda = 1) (55% kwas azotowy) 1,513 w 20 °C (100% kwas azotowy) Całkowita Nie dotyczy (substancja nieorganiczna) Nie dotyczy ( substancja niepalna) Brak danych 0,88 mPa*s w 20 °C (55% kwas azotowy) 0,75 mPa*s w 25 °C (100% kwas azotowy) Niewybuchowy Utleniający Kwas azotowy w stężeniu ≥ 65% jest klasyfikowany jako Substancja utleniająca, kategorii 3. 9.2 Inne informacje. Nie dotyczy. SEKCJA 10: STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ. 10.1 Reaktywność. Kwas azotowy jest silnie reaktywnym kwasem. Reaguje gwałtownie z czynnikami redukującymi, silnymi zasadami, chlorkami oraz metalami. W kontakcie z wodą wydziela duże ilości ciepła. Stężony kwas azotowy ma zdolność rozpuszczania wielu metali m.in. Ag, As, Bi, Cu jednak nie rozpuszcza żelaza, glinu i chromu, ponieważ na powierzchni tych metali powstaje cienka warstewka tlenku chroniąca metal przed działaniem kwasu ( pasywacja). 10.2 Stabilność chemiczna. W temperaturze otoczenia jest substancją stabilną. Łatwo ulega rozkładowi pod wpływem światła i podczas ogrzewania z wydzieleniem dwutlenku azotu. Tlenek ten nadaje roztworowi brunatno-żółte zabarwienie, które jest charakterystyczne dla kwasu azotowego przechowywanego przez pewien okres czasu. 10.3 Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji. Reaguje z wieloma metalami (np. miedzią) z wydzieleniem toksycznych tlenków azotu i wodoru. Reaguje z niemetalami, reduktorami i związkami organicznymi. Większość reakcji ma przebieg gwałtowny, a nawet wybuchowy (celuloza, aktywne związki aromatyczne, aminy). Stężone roztwory wykazują słabsze działania korodujące, niż roztwory rozcieńczone. 10.4 Warunki, których należy unikać. Unikać podwyższonej temperatury i światła. Unikać zanieczyszczenia kwasu substancjami, z którymi reaguje. 10.5 Materiały niezgodne. Metale, niemetale, reduktory, związki organiczne ( celuloza, aktywne chemicznie związki aromatyczne, aminy). 10.6 Niebezpieczne produkty rozkładu. Tlenki azotu, wodór. SEKCJA 11: INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE. 11.1 Informacje dotyczące skutków toksykologicznych. Kwas azotowy 55% strona 6 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. Toksyczność ostra Nazwa składnika Droga podania Gatunek Rezultat Inhalacja (30 min) szczur LC50 : 1562,5 mg/m3 Połknięcia - Nie dotyczy* Kontakt ze skórą - Nie dotyczy* Kwas azotowy (V) * Zgodnie z Rozporządzeniem nr 1907/2006 badania toksyczności ostrej nie jest wymagane w przypadku substancji zaklasyfikowanej jako żrące dla skóry. Działania żrące / drażniące na skórę: Powoduje poważne oparzenia skóry. Poważne uszkodzenie oczu / działanie drażniące na oczy: Powoduje poważne uszkodzenia oczu. Działanie uczulające: Według dostępnych informacji kwas azotowy nie wykazuje działania uczulającego. Działanie mutagenne: Według dostępnych informacji kwas azotowy nie wykazuje działania mutagennego. Działanie rakotwórcze: Według dostępnych informacji kwas azotowy nie wykazuje działania rakotwórczego. Działanie embriotoksyczne: Według dostępnych informacji kwas azotowy nie wykazuje działania embriotoksycznego. Działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie jednorazowe: Według dostępnych informacji kwas azotowy nie wykazuje działania toksycznego na narządy docelowe przy narażeniu jednorazowym. Działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie powtarzalne: Według dostępnych informacji kwas azotowy nie wykazuje działania toksycznego na narządy docelowe przy narażeniu powtarzalnym. Zagrożenie spowodowane aspiracją: Według dostępnych informacji kwas azotowy nie wykazuje działania szkodliwego w następstwie aspiracji. Objawy związane z właściwościami fizycznymi, chemicznymi i toksykologicznymi. Inhalacja: Pary kwasu azotowego powodują przekrwienie spojówek, kaszel, pieczenie gardła, uczucie duszności (obrzęk głośni, skurcz oskrzeli), krwioplucie (wczesne objawy zatrucia). Następnie po okresie utajenia ( do 48 godzin) może wystąpić toksyczny obrzęk płuc. Połknięcie: Spożycie minimalnej nawet ilości kwasu wywołuje zmiany w jamie ustnej, gardła, krtani, przełyku i żołądka. W przypadku połknięcia kwasu pojawiają się nudności, krwawe wymioty, obrzęk krtani. Może nastąpić zatrucie śmiertelne. Kontakt ze skórą: Kwas azotowy działa żrąco na skórę. Kontakt z oczami: Kwas azotowy działa żrąco na oczy. Opóźnione, bezpośrednie oraz przewlekłe skutki krótko- i długotrwałego narażenia. Cechą charakterystyczną ostrego działania kwasu jest opóźnione pojawienie się skutków narażenia. Zwykle przebiega ono w trzech fazach. Pierwsza faza to okres podrażnienia śluzówki gardła i nosa, uczucie duszności oraz kaszel i złe samopoczucie. W drugiej fazie następuje prawie całkowity zanik objawów podmiotowych. Może to trwać do kilkudziesięciu godzin. Trzecia faza zatrucia charakteryzuje się nagłym wystąpieniem objawów klinicznych. Pojawia się napadowy kaszel, nudności, wymioty. Występuje gorączka, spadek ciśnienia krwi. W tym stanie może nastąpić śmierć. U osób przewlekle narażonych na kwas azotowy obserwuje się: osłabienie, szybkie męczenie się, bóle głowy, zaburzenia snu, chroniczne zapalenie dziąseł i krtani. Kwas azotowy 55% strona 7 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. SEKCJA 12: INFORMACJE EKOLOGICZNE. 12.1 Toksyczność. Toksyczność ostra: Nazwa składnika Organizm Rezultat Ryby słodkowodne LC50(96h) 8226 mg/l Bezkręgowce wodne EC50(24h) 8609 mg/l Azotan sodu* * Kwas azotowy po wprowadzeniu do wód powierzchniowych zostanie zneutralizowany przez kationy zawarte w wodzie. Z tego powodu niemożliwe jest dokładne określenie toksyczności dla kwasu azotowego. W celu oszacowania wartości toksyczności ostrej kwasu azotowego posłużono się wartościami toksyczności ostrej jego soli sodowej. 12.2 Trwałość i zdolność do rozkładu. Kwas azotowy ulega całkowitej dysocjacji w roztworze wodnym. 12.3 Zdolność do bioakumulacji. Substancja bardzo dobrze rozpuszczalna w wodzie, nie ulega kumulacji w tłuszczach. Nie przewiduje się zdolności do bioakumulacji. 12.4 Mobilność w glebie. W oparciu o własności fizykochemiczne przewiduje się, że produkt będzie wykazywał mobilność w glebie. 12.5 Wyniki oceny właściwości PBT i vPvB. Ocena właściwości PBT i vPvB nie dotyczy substancji nieorganicznych. 12.6 Inne szkodliwe skutki działania. Kwas azotowy nie został wymieniony w Rozporządzeniu WE nr 1005/2009 jako substancja wykazująca działanie zubożające warstwę ozonową. SEKCJA 13: POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI. 13.1 Metody unieszkodliwiania odpadów. Metody unieszkodliwiania odpadu: Na rozlany kwas azotowy stosować sorbenty lub neutralizatory (np. 10 % roztwór wodorotlenku lub węglanu sodu). Opakowania, instalację i aparaty traktowane kwasem azotowym płukać obficie wodą do uzyskania odczynu obojętnego. Metody unieszkodliwiania opakowań: Opróżnione opakowanie jednorazowego użytku należy przekazać wyspecjalizowanym firmom posiadającym zezwolenie na gospodarkę odpadami. Kod odpadu: 06 01 05* - Kwas azotowy i azotawy. Specjalne środki ostrożności: Patrz punkt 7 karty charakterystyki. Przepisy prawne: Postępować zgodnie z wymaganiami: - Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 nr 0, poz. 21) - Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. nr 63, poz. 638 z późniejszymi zmianami). SEKCJA 14: INFORMACJE DOTYCZĄCE TRANSPORTU. 14.1 Numer UN (numer ONZ). 2031 Kwas azotowy 55% strona 8 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. 14.2 Prawidłowa nazwa przewozowa UN. Kwas azotowy. 14.3 Klasa (–y) zagrożenia w transporcie. 8 14.4 Grupa pakowania. II 14.5 Zagrożenia dla środowiska. Patrz. pkt.12. 14.6 Szczególne środki ostrożności dla użytkowników. Nie dotyczy. 14.7 Transport luzem zgodnie z załącznikiem II do konwencji MARPOL 73/78 i kodeksem IBC. Nazwa produktu: Nitric acid (less than 70%) Rodzaj statku: 2 Kategoria zanieczyszczenia: Y SEKCJA 15: INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH. 15.1 Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska specyficzne dla substancji lub mieszaniny. Zezwolenia. Produkt nie wymaga zezwolenia zgodnie z załącznikiem XIV rozporządzenie WE nr 1907/2006. Ograniczenia zastosowania. Względem produktu nie zostały zastosowane żadne ograniczenia zgodne z załącznikiem XVII rozporządzenia WE nr 1907/2006. Inne przepisy. Produkt nie podlega żadnym wspólnotowym specyficznym przepisom prawnym. 15.2 Ocena bezpieczeństwa chemicznego. Firma Aneva dokonała oceny bezpieczeństwa chemicznego dla kwasu azotowego. SEKCJA 16: INNE INFORMACJE. Wyjaśnienie skrótów i akronimów: Numer indeksowy – oznacza numer nadany substancji wg części III załącznika VI rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 lub numer nadany w wykazie klasyfikacji i oznakowania. Numer WE – oznacza numer EINECS lub ELINCS. Numer CAS – to oznaczenie numeryczne przypisane substancji chemicznej przez amerykańską organizację Chemical Abstracts Service. DNEL – pochodny poziom dawkowania ( stężenie), przy którym nie obserwuje się szkodliwych zmian [ mg/kg, mg/l]. PNEC – przewidywane stężenie niepowodujące zmian w środowisku [ mg/kg, mg/l]. LC50 – stężenie związku we wdychanym powietrzu, które powoduje śmierć 50% określonego gatunku zwierząt po określonym czasie wdychania [mg/l]. LD50- dawka substancji toksycznej, obliczana w miligramach na kilogram masy ciała, potrzebna do uśmiercenia 50% badanej populacji [mg/kg]. Log KO/W- wartość logarytmu współczynnika podziału oktanol- woda. KO/C- współczynnik podziału substancji między węgiel organiczny i wodę [l/kg]. Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie Pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina. Kwas azotowy 55% strona 9 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie. Źródła danych: Raport bezpieczeństwa chemicznego, Kwas azotowy A. Bielański „ Podstawy Chemii Nieorganicznej” PWN, Warszawa 2004 Szkolenia: Osoby uczestniczące w obrocie substancją niebezpieczną powinny zostać przeszkolone w zakresie postępowania, bezpieczeństwa i higieny pracy. Kierowcy pojazdów powinni odbyć przeszkolenie i uzyskać stosowne zaświadczenie zgodnie z wymaganiami przepisów ADR. Znaczenie zwrotów ryzyka (zwrotów R) występujących w punktach 2 -15. R35- Powoduje poważne oparzenia. Znaczenie zwrotów określających zagrożenie ( Zwrotów H) i występujących w punktach 2 – 15. H290 – Może powodować korozję metali. H314 –Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu. EUH071 – Działa żrąco na drogi oddechowe. UWAGA: Informacje przedstawione w niniejszym dokumencie są oparte na aktualnym stanie naszej wiedzy i doświadczenia. Nie stanowią gwarancji właściwości produktu, ani specyfikacji jakościowej i nie mogą być podstawą reklamacji. Wykorzystanie podanych informacji, jak i stosowanie produktu nie jest kontrolowane przez producenta, zatem nie możemy przyjąć żadnej odpowiedzialności za obrażenia lub straty materialne z tego wynikające. Odbiorca produktu jest zobowiązany do przestrzegania obowiązujących przepisów i postanowień na własną odpowiedzialność. Załączniki: Scenariusz Narażenia 1: Produkcja i zastosowanie przemysłowe kwasu azotowego ( stężenie < 75%) Scenariusz Narażenia 2: Zastosowanie profesjonalne kwasu azotowego ( stężenie < 75%) Kwas azotowy 55% strona 10 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. SCENARIUSZ NARAŻENIA NR 1 : KWAS AZOTOWY 55 % PRODUKCJA I ZASTOSOWANIE PRZEMYSŁOWE KWASU AZOTOWEGO (STĘŻENIE < 75%) 1. Sektor obszaru końcowego zastosowania substancji (SU). SU 3: Zastosowanie przemysłowe: zastosowanie substancji jako takich lub w postaci mieszanin w obiektach przemysłowych. SU 4: Produkcja artykułów spożywczych. SU 8: Masowa, wielkoskalowa produkcja chemikaliów ( w tym produktów ropy naftowej). SU 9: Produkcja chemikaliów wysokowartościowych. SU 10: Formulacja [mieszanie] i/lub przepakowywanie mieszanin ( z wyłączeniem stopów). SU 12: Produkcja produktów z tworzyw sztucznych, w tym sporządzanie mieszanek i konwersja. SU 14: Produkcja metali nieszlachetnych. SU 15: Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń. SU 16: Produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych, produkcja urządzeń elektrycznych. 2. Kategoria procesu (PROC): PROC 1: Zastosowanie w zamkniętym procesie technologicznym, brak prawdopodobieństwa narażenia. PROC 2: Zastosowanie w zamkniętym procesie technologicznym ze sporadycznym, kontrolowanym narażeniem. PROC 3: Zastosowanie w zamkniętym procesie wsadowym ( synteza lub wytwarzanie). PROC 4: Zastosowanie w procesie wsadowym i innym procesie (synteza), w którym powstaje możliwość narażenia. PROC 5: Mieszanie we wsadowych procesach wytwarzania mieszanin lub wyrobów (wieloetapowych i/lub znaczący kontakt). PROC 7: Napylenie przemysłowe. PROC 8a: Przenoszenie substancji lub mieszaniny (załadunek/rozładunek) do/z naczyń/dużych pojemników w pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu. PROC 8b: Przenoszenie substancji lub mieszaniny (załadunek/rozładunek) do/z naczyń/ dużych pojemników w pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu. PROC 9: Przenoszenie substancji lub mieszaniny do małych pojemników (przeznaczoną do tego celu linią do napełnienia wraz z ważeniem). PROC 10: Nakładanie pędzlem lub wałkiem. PROC 13: Obróbka wyrobów przemysłowych poprzez zamaczanie lub zalewanie. PROC 14: Wytwarzanie mieszanin lub wyrobów poprzez tabletkowanie, prasowanie, wyciskanie, granulowanie. PROC 15: Stosowanie jako odczynniki laboratoryjne. 3. Kategoria produktu (PC): PC 7: Metale nieszlachetne i stopy. PC 12: Nawozy. PC 14: Produkty do obróbki powierzchni metalowych, w tym produktu do galwanizacji i powlekania elektrolitycznego. PC 15: Produkty do obróbki powierzchni niemetalowych. PC 19: Półprodukty. PC 20: Produkty takie jak: regulatory pH, flokulanty, środki strącające, osady, czynniki zobojętniające. PC 33: Półprzewodniki. PC 35: Środki myjące i czyszczące ( w tym produkty oparte na rozpuszczalnikach). PC 37: Chemikalia do uzdatniania wody. 4. Kategoria uwalniania substancji do środowiska (ERC). ERC 1: Produkcja substancji. ERC 2: Wytwarzanie (formulacja) mieszanina. Kwas azotowy 55% strona 11 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. ERC 4: Przemysłowe zastosowanie substancji pomocniczych w procesach i produktach, które nie staną się częścią wyrobu. ERC 6b: Przemysłowe zastosowanie reaktywnych substancji pomocniczych. ERC 6d: Przemysłowe zastosowanie substancji pomocniczych w procesach polimeryzacji przy produkcji żywic, gumy, polimerów. ERC 7: Przemysłowe zastosowanie substancji w układach zamkniętych. 5. Procesy, zadania, czynności ujęte w scenariuszu. Scenariusz narażenia obejmuje wszystkie etapy produkcji kwasu azotowego. Potencjalne narażenie pracownika na działanie kwasu azotowego może wystąpić podczas czynności takich jak: załadunek, rozładunek, ważenie i mieszanie, pomiar parametrów procesu, konserwacja oraz czyszczenie urządzeń i reaktorów, pobieranie próbek do badań laboratoryjnych, przeprowadzanie badań laboratoryjnych. Scenariusz ten obejmuje również wszystkie etapy działalności przemysłowej związanej z zastosowaniami zidentyfikowanymi, w których kwas azotowy (stęż. < 75%) jest przetwarzany i gdzie zaangażowani są pracownicy jak np.: podczas załadunku/ rozładunku, rozcieńczania, pobierania próbek, mieszania, pakowania itp. 6. Charakterystyka produktu. Stan skupienia ciecz Lotność 6.1E+03 Pa w temp. 20°C Stężenie substancji 25% - 75% 7. Stosowane ilości. Nie dotyczy. 8. Czas trwania i częstotliwość narażenia. Czas trwania narażenia pracowniczego: > 4 godziny/dziennie. Częstotliwość narażenia: 220 dni/rok dla pojedynczego pracownika. 9. Warunki i środki techniczne mające na celu ograniczenie lub uniknięcie narażenia ludzi. Procesy produkcyjne są zazwyczaj prowadzone w sposób ciągły, w układzie zamkniętym. Podczas normalnej pracy reaktor jest zamknięty i narażenie na pary kwasu azotowego praktycznie nie występuje. Stosować wentylację ogólną oraz wentylację miejscową wywiewną. 10. Warunki i środki związane z ochroną osobistą, higieną i ochroną zdrowia. Pracownicy mogą być narażeni na działanie kwasu azotowego przez drogi oddechowe i kontakt skórny, jednak kontakty mogą być krótkotrwałe np.: podczas awarii lub podczas pobierania próbek laboratoryjnych. Częstotliwość i czas trwania narażenia są różne w zależności od zadań pracowników. Niektóre zadania mogą spowodować zwiększenie krótkotrwałych ekspozycji. W takim wypadku pracownicy powinni stosować dodatkowe środki zarządzania ryzykiem (np.: środki ochrony indywidualnej). Ochrona oczu i twarzy: W przypadku narażenia na aerozole nosić okulary ochronne zgodne z normą EN 166 lub pełną maską zgodną EN 402. Ochrona skóry: Nosić kwasoodporne ubranie ochronne i buty gumowe. Ochrona rąk: W przypadku kontaktu skórnego używać nieprzepuszczalnych rękawic ochronnych odpornych na chemikalia zgodnie z EN 374 (wymagane): materiał: guma butylowa, PCW, elastomery fluoro PTFE. Ochrona dróg oddechowych: W przypadku kontaktu z substancją – pełna maska ochronna zgodna z normami EN 14387 lub EN 136. Inne zalecane środki ochrony: Pracownicy potencjalnie narażeni na działanie kwasu azotowego powinni zostać przeszkoleni w zakresie: Stosowania środków ochrony indywidualnej ( w szczególności środków ochrony układu oddechowego), Kwas azotowy 55% strona 12 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. Możliwych zagrożeń ( działania żrącego na skórę i drogi oddechowe), jakie może wywoływać kontakt z kwasem azotowym, Stosowanie procedur bezpieczeństwa, instrukcji pracowniczych Pracodawca zobowiązany jest kontrolować, czy w jego zakładzie pracy dostępne są oraz stosowane wymagane środki ochrony indywidualnej. 11. Czas trwania i częstotliwość emisji substancji do różnych elementów środowiska. Podczas środków organizacyjnych i technicznych (powstrzymywanie wycieków i wczesna ich detekcja) powinno zostać wdrożone w zakładzie, celem wyeliminowania uwalniania substancji z zakładu. 12. Warunki i środki techniczne mające na celu ograniczenie lub uniknięcie narażenia środowiska. Wymagana jest regularna kontrola pH podczas zrzucania kwasu do wód otwartych. Zrzut powinien być przeprowadzony w ten sposób, aby zmiany pH były jak najmniejsze ( zachowywać wartość pH na poziomie 6 – 9). UWAGA: W kontakcie z wodą kwas azotowy dysocjuje na jony wg równania: HNO3 = H+ + NO3- (pKa = - 1,4) pH oraz pojemność buforowa wód otwartych może się różnić w zależności od ekosystemu. Zmiana pH wynikająca z przedostania się kwasu azotowego do wód zależy głównie od pojemności buforowej danego zbiornika wodnego. Dodatek kwasu działa toksycznie na organizmy wodne poprzez zmianę pH wody. Organizmy wodne (ryby, glony, skorupiaki)są w stanie dostosować się do zmiany pH w zakresie pH= 6 -9. 13. Warunki i środki związane z miejską oczyszczalnią ścieków. Średni przepływ ścieków 2000 m3/dziennie (wartość domyślna) Średni przepływ w rzece odbierającej ścieki ≥ 18000 m3/ dziennie (wartość domyślna) Wydajność miejskiej oczyszczalni ścieków Ok. 90% 14. Środki zarządzania odpadami. Nie przewiduje się powstawania odpadów kwasu azotowego związanych z zastosowaniami zidentyfikowanymi opisanych niniejszym scenariuszem narażenia. 15. Oszacowanie narażenie. Produkcja i zastosowanie przemysłowe kwasu azotowego ( stężenie < 75%) PROC Wentylacja miejscowa wywiewna Narażenie Wymagana maska Skuteczność maski Narażenie inhalacyjne (mg/m3) PROC 1 Nie >4h Nie - 0,001 PROC 2 Nie >4h Nie - 0,001 PROC 3 Nie >4h Nie - 0,01 Kwas azotowy 55% strona 13 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. PROC 4 Nie >4h Nie - 0,05 PROC 5 Nie >4h Nie - 0,05 PROC 8a Nie >4h Nie - 0,05 PROC 8b Nie >4h Nie - 0,01 PROC 9 Nie >4h Nie - 0,01 PROC 10 Nie >4h Nie - 0,05 PROC 13 Nie >4h Nie - 0.01 PROC 14 Nie >4h Nie - 0.01 PROC 15 Nie >4h Nie - 0,01 Przemysłowe zastosowania kwasu azotowego, natryskiwanie przemysłowe: Wentylacja Wymagana Skuteczność PROC miejscowa Narażenie maska maski wywiewna PROC 7 Tak >4h Tak APF 20 PROC 7 Tak Kwas azotowy 55% < 15 min Nie - Narażenie inhalacyjne (mg/m3) 0,05 0,1 strona 14 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. SCENARIUSZ NARAŻENIA NR 2 : KWAS AZOTOWY 55% ZASTOSOWANIA PROFESJONALNE KWASU AZOTOWEGO (STĘŻENIE < 75%) 1. Sektor obszaru końcowego zastosowania substancji (SU). SU 1: Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo. SU22: Zastosowanie profesjonalne: domena publiczna (administracja, szkolnictwo, rozrywka, usługi, rzemiosło). 2. Kategoria procesu (PROC): PROC 5: Mieszanie we wsadowych procesach wytwarzania mieszanin lub wyrobów (wieloetapowych i/lub znaczący kontakt). PROC 8a: Przenoszenie substancji lub mieszaniny (załadunek/rozładunek) do/z naczyń/dużych pojemników w pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu. PROC 8b: Przenoszenie substancji lub mieszaniny (załadunek/rozładunek) do/z naczyń/dużych pojemników w pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu. PROC 9: Przenoszenie substancji lub mieszaniny do małych pojemników (przeznaczoną do tego celu linią do napełniania wraz z ważeniem). Proc 10: Nakładanie pędzlem lub wałkiem. PROC 11: Napylanie nieprzemysłowe. PROC 13: Obróbka wyrobów przemysłowych poprzez zamaczanie lub zalewanie. PROC 15: Stosowanie jako odczynniki laboratoryjne. PROC 19: Ręczne mieszanie, podczas którego dochodzi do bliskiego kontaktu z substancją. Dostępne są jedynie środki ochrony osobistej. 3. Kategoria produktu (PC): PC 12: Nawozy. PC 14: Produkty do obróbki powierzchni metalowych, w tym produkty do galwanizacji i powlekania elektrolitycznego. PC 15: Produkty do obróbki powierzchni niemetalowych. PC 20: Produkty taki jak: regulatory pH, flokulanty, środki strącające, osady, czynniki zobojętniające. PC 21:Chemikalia laboratoryjne. PC 35: Produkty myjące i czyszczące ( w tym produkty oparte na rozpuszczalnikach). 4. Kategoria uwalniania substancji do środowiska (ERC). ERC 8a: Zastosowanie szeroko rozproszone, w pomieszczeniach, substancji pomocniczych w systemach otwartych. ERC 8b: Zastosowanie szeroko rozproszone, w pomieszczeniach, substancji reagujących w systemach otwartych. ERC 8e: Zastosowanie szeroko rozproszenie, poza pomieszczeniami, substancji reagujących w systemach otwartych. 5. Procesy, zadania, czynności ujęte w scenariuszu. Scenariusz narażenia dotyczy procesów związanych z profesjonalnym wykorzystaniem kwasu azotowego jako substancji oraz jako składnika mieszanin. Podstawowym zastosowaniem kwasu azotowego jest wykorzystanie go jako składnika do produkcji nawozów azotowych. Inne profesjonalne zastosowania kwasu azotowego obejmują min. obróbkę metali/betonu, produkcję środków czyszczących oraz zastosowania laboratoryjne. 6. Charakterystyka produktu. Stan skupienia Ciecz Lotność 6.1E + 03 Pa w temp. 20°C Stężenie substancji 25% - 75% Kwas azotowy 55% strona 15 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. 7. Stosowane ilości. Nie dotyczy. 8. Czas trwania i częstotliwość narażenia. Czas trwania narażenia pracowniczego: > 4 godziny/dziennie. Częstotliwość narażenia: 220 dni/rok dla pojedynczego pracownika. 9. Warunki i środki techniczne mające na celu ograniczenie lub uniknięcie narażenia ludzi. Jako, że kwas azotowy jest substancją żrącą, środki zarządzania ryzykiem dla zdrowia ludzkiego powinny koncentrować się na zapobieganiu bezpośredniego kontaktu z kwasem. Dlatego też wszelkie procesy związane z profesjonalnym wykorzystaniem kwasu azotowego powinny być zautomatyzowane oraz odbywać się w systemie zamkniętym. W przypadku stosowania niskich stężeń kwasu azotowego, gdy niemożliwe jest stosowanie procesu zautomatyzowanego oraz zamkniętego należy stosować odpowiednie środki ochrony osobistej, które zabezpieczą przed bezpośrednim kontaktem z kwasem. Stosować wentylację ogólną oraz wentylację wywiewną. 10. Warunki i środki związane z ochroną osobistą, higieną i ochroną zdrowia. Pracownicy mogą być narażeni na działanie kwasu azotowego przez drogi oddechowe i kontakt skórny. Jednak kontakty mogą być krótkotrwałe np.: podczas awarii lub podczas pobierania próbek laboratoryjnych. Środki ochrony indywidualnej Ochrona dróg oddechowych: W przypadku narażenia na aerozole stosować ochronę układu oddechowego z odpowiednim filtrem Ochrona rąk: W przypadku możliwości wystąpienia narażenia poprzez skórę stosować nieprzepuszczalne rękawice ochronne odporne na chemikalia Ubranie ochronne: W przypadku narażenia na rozprysk substancji nosić odpowiednią odzież ochronną jak: fartuchy, kombinezony, buty ochronne wykonane z tworzyw sztucznych lub gumy Ochrona oczu: W przypadku narażenia na rozprysk substancji nosić szczelne okulary ochronne odporne na chemikalia, osłony twarzy Inne zalecane środki ochrony: Kwas azotowy 55% HNO3 stężenie pomiędzy 20% a 75% HNO3 stężenie pomiędzy 5% a 20% HNO3 stężenie poniżej 5% Wymagane Zalecane Dobra praktyka Wymagane Zalecane Dobra praktyka Wymagane Zalecane Dobra praktyka Wymagane Zalecane Dobra praktyka Pracownicy potencjalnie narażeni na działanie kwasu azotowego Powinni zostać przeszkoleni w zakresie: stosowania środków ochrony indywidualnej ( w szczególności środków ochrony układu oddechowego), możliwych zagrożeń ( działania żrącego na skórę i drogi oddechowe), jakie może wywołać kontakt z kwasem azotowym, strona 16 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. stosowanie procedur bezpieczeństwa, instrukcji pracowniczych. Pracodawca zobowiązany jest kontrolować, czy w jego zakładzie pracy są dostępne oraz stosowane wymagane środki ochrony indywidualnej. 11. Czas trwania i częstotliwość emisji substancji do różnych elementów środowiska. Połączenie środków organizacyjnych i technicznych (powstrzymywanie wycieków i wczesna ich detekcja) powinno zostać wdrożone w zakładzie, celem wyeliminowania uwalniania substancji z zakładu. 12. Warunki i środki techniczne mające na celu ograniczenie lub uniknięcie narażenia środowiska. Wymagana jest regularna kontrola pH podczas zrzucania kwasu do wód otwartych. Zrzut powinien być przeprowadzany w ten sposób, aby zmiany pH były jak najmniejsze ( zachować wartość pH na poziomie 6 – 9). UWAGA: W kontakcie z wodą kwas azotowy dysocjuje na jony wg równania: HNO3 = H+ + NO3- (pKa = -1,4) pH oraz pojemność buforowa wód otwartych może się różnić w zależności od ekosystemu. Zmiana pH wynikająca z przedostania się kwasu azotowego do wód zależy głównie od pojemności buforowej danego zbiornika wodnego. Dodatek kwasu działa toksycznie na organizmy wodne poprzez zmianę pH wody. Organizmy wodne (ryby, glony, skorupiaki) są w stanie dostosować się do zmiany pH w zakresie pH = 6 -9. 13. Warunki i środki związane z miejską oczyszczalnią ścieków. Średni przepływ ścieków 2000 m3/dziennie (wartość domyślna) Średni przepływ w rzece odbierającej ścieki ≥ 18000 m3/dziennie (wartość domyślna) Wydajność miejskiej oczyszczalni ścieków ok. 90% Kwas azotowy stosowany przez użytkowników profesjonalnych ulega wymieszaniu z innymi substancjami. W wyniku reakcji powstają różne związki chemiczne kwasu. Zobojętniony kwas nie ma wpływu na mikroorganizmy osadu czynnego i dlatego nie zakłóca pracy miejskiej oczyszczalni ścieków. 14. Środki zarządzania odpadami. Nie przewiduje się powstawania odpadów kwasu azotowego związanych z zastosowaniami zidentyfikowanymi opisanych niniejszym scenariuszem narażenia. 15. Oszacowanie narażenia. PROC Wentylacja miejscowa Narażenie Wymagana Skuteczność Narażenie wywiewna maska maski inhalacyjne (mg/m3) PROC 5 Nie >4h Nie 0,1 PROC 8a Nie >4h Nie - 0,05 PROC 8b Nie >4h Nie - 0,05 PROC 9 Nie >4h Nie - 0,05 PROC 10 Nie >4h Nie - 0,05 PROC 11 Nie >4h Tak APF 40 0,5 PROC 11 Nie 1–4h Tak APF 20 0,6 PROC 13 Nie >4h Nie - 0,05 PROC 14 Nie >4h Nie - 0,1 PROC 15 Nie >4h Nie - 0,01 Kwas azotowy 55% strona 17 z 18 KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBZEPIECZNEJ ………………………………………………………………………………………. PROC 19 Nie Kwas azotowy 55% >4h Nie - strona 18 z 18 0,05