PL - consilium

RADA
UNII EUROPEJSKIEJ
Bruksela, 26 czerwca 2009 r. (26.06)
(OR. en)
11448/09
ENER 242
ENV 468
COASI 112
PISMO PRZEWODNIE
od:
Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
podpisano przez pana dyrektora Jordiego AYETA PUIGARNAUA
data otrzymania:
26 czerwca 2009 r.
do:
Pan Javier SOLANA, Sekretarz Generalny/Wysoki Przedstawiciel
Dotyczy:
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady
- Demonstracja wychwytywania i geologicznego składowania dwutlenku
węgla (CCS) w krajach rozwijających się o wschodzących gospodarkach:
finansowanie projektu Unii Europejskiej i Chin dotyczącego elektrowni
węglowej o niemal zerowej emisji
Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji COM(2009) 284 wersja ostateczna.
________________________
Zał.: COM(2009) 284 wersja ostateczna
11448/09
ea
DG C
1
PL
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
Bruksela, dnia 25.6.2009
KOM(2009) 284 wersja ostateczna
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
Demonstracja wychwytywania i geologicznego składowania dwutlenku węgla (CCS) w
krajach rozwijających się o wschodzących gospodarkach:
finansowanie projektu Unii Europejskiej i Chin dotyczącego elektrowni węglowej o
niemal zerowej emisji
{SEC(2009) 814}
{SEC(2009) 815}
PL
PL
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
Demonstracja wychwytywania i geologicznego składowania dwutlenku węgla (CCS) w
krajach rozwijających się o wschodzących gospodarkach:
finansowanie projektu Unii Europejskiej i Chin dotyczącego elektrowni węglowej o
niemal zerowej emisji
1.
WPROWADZENIE
Zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijające się muszą podejmować działania w celu redukcji
emisji gazów cieplarnianych, tak by osiągnąć cel polegający na ograniczeniu wzrostu średniej
temperatury na świecie o nie więcej niż 2ºC w porównaniu z poziomem sprzed okresu
uprzemysłowienia. Niniejszy komunikat przedstawia plan Komisji Europejskiej dotyczący
ustanowienia programu inwestycyjnego służącego współfinansowaniu budowy i eksploatacji
elektrowni demonstracyjnej technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla
(CCS) w Chinach. Program inwestycyjny mógłby stanowić wzór dla innych działań w
zakresie współpracy technologicznej między krajami rozwiniętymi i krajami wschodzącymi i
rozwijającymi się w kontekście porozumienia w sprawie zmian klimatu po 2012 r.
Przewiduje się, że największe ograniczenia emisji wynikać będą z efektywności
energetycznej, jednakże ze względu na bezpieczeństwo dostaw i gospodarkę węgiel będzie
nadal głównym czynnikiem rozwoju, zwłaszcza w gospodarkach wschodzących,
posiadających jego bogate złoża, takich jak Chiny. Należy zatem zapewnić, by niemożliwe do
uniknięcia spalanie węgla było mniej szkodliwe dla klimatu. Technologie CCS – jeżeli
zostaną opracowane i wdrożone we właściwym czasie – mogłyby w znacznej mierze
przyczynić się do ograniczenia emisji pochodzących z tego kluczowego źródła energii. CCS
byłoby technologią przejściową, stosowaną w czasie dalszego opracowywania i
wprowadzania alternatyw dla paliw kopalnych. Jak wynika z analizy Komisji Europejskiej1,
na podstawie scenariusza dotyczącego emisji zgodnego z docelowym wzrostem temperatury o
nie więcej niż 2ºC, w 2030 r. około 18 % światowych elektrowni produkujących energię z
paliw kopalnych musiałoby być wyposażonych w technologie CCS.
Przywódcy UE zobowiązali się do utworzenia do 2015 r. sieci 12 obiektów demonstracyjnych
CCS2 w UE w celu maksymalizacji zademonstrowanych technologii i opcji składowania oraz
celem wymiany wiedzy. Rada Europejska i Parlament osiągnęły porozumienie dotyczące
dyrektywy ustanawiającej ramy prawne dla CCS celem umożliwienia bezpiecznej
eksploatacji CCS w Europie oraz w celu zachęcenia do demonstracji CCS, przykładowo
poprzez unijny system handlu uprawnieniami do emisji (ETS) (bezpiecznie składowany CO2
nie byłby traktowany jako wyemitowany), poprzez rezerwę dla nowych operatorów w ramach
unijnego ETS (zapewniającą środki finansowe, które mogą być wykorzystane do
współfinansowania obiektów demonstracyjnych CCS), a także poprzez zmienione przepisy
dotyczące pomocy państwa. W ramach europejskiego planu naprawy gospodarczej na
projekty demonstracyjne w dziedzinie CCS w UE przeznaczono 1,05 mld EUR. Kilka
przedsiębiorstw z UE zapowiedziało realizację obiektów demonstracyjnych w UE w ciągu
najbliższych 5-10 lat. CCS jest jedną z technologii wspieranych w ramach europejskiego
1
2
PL
Zob. wykres 2 w ocenie skutków załączonej do niniejszego komunikatu.
Konkluzje Rady Europejskiej z posiedzenia w marcu 2007 r.
2
PL
strategicznego planu w dziedzinie technologii energetycznych (plan EPSTE)3, wraz z
technologią energii odnawialnej i innymi technologiami niskoemisyjnymi.
Szczególną uwagę należy zwrócić na rozwój sytuacji w zakresie emisji w gospodarkach
wschodzących, zależnych od węgla. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPPC)4
przewiduje, że w przypadku niepodejmowania dodatkowych działań w latach 2000-2030
emisje CO2 pochodzące z produkcji energii wzrosną o 45-110 %. Regiony rozwijające się
będą odpowiedzialne za ⅔-¾ tego wzrostu. Mimo intensywnych działań propagujących
odnawialne źródła energii i inne technologie niskoemisyjne szacuje się, że do 2050 r. paliwa
kopalne będą źródłem połowy światowych dostaw energii.
Ze względu na bogate złoża węgiel stanowi podstawowe źródło energii w Chinach i jego
udział w koszyku energetycznym wynosi 70 %. Można się spodziewać, że węgiel pozostanie
podstawowym źródłem energii w perspektywie średnioterminowej – w samym tylko 2007 r.
w Chinach co dwa i pół dnia budowano ekwiwalent elektrowni węglowej o mocy 500MW5.
Oznacza to, że w Chinach emisje pochodzące z samych tylko elektrowni węglowych
wzrastają co tydzień o około 4 megatony CO2 6.
Chiny są silnie zaangażowane w działania na rzecz czystych technologii węglowych (CTW).
W czerwcu 2007 r. Chiny przyjęły krajowy program zmian klimatu (CNCCP), w którym
wymieniono w szczególności „opracowanie i rozpowszechnianie zaawansowanych i
odpowiednich technologii”, w tym „technologii wychwytywania, wykorzystywania i
składowania dwutlenku węgla”. W 2009 r. Chiny planują opublikowanie wytycznych
dotyczących technologii CCS. Ponadto grupa siedmiu państwowych przedsiębiorstw z sektora
energetycznego stworzyła przedsiębiorstwo GreenGen mające na celu budowę elektrowni
węglowej ze zintegrowaną gazyfikacją w cyklu kombinowanym (IGCC), która następnie
powinna zostać uzupełniona CCS.
W marcu 2005 r. UE i Chiny podpisały plan działania w sprawie czystego węgla obejmujący
współpracę w dziedzinie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Podczas kolejnego
szczytu UE-Chiny7, który odbył się w 2005 r., ustanowiono partnerstwo UE-Chiny w sprawie
zmian klimatu obejmujące zobowiązanie polityczne w sprawie opracowania i demonstracji w
Chinach i UE do 2020 r. zaawansowanej technologii o niemal zerowej emisji dwutlenku
węgla (NZEC) opartej na wychwytywaniu i składowaniu dwutlenku węgla (CCS). Etap I tej
współpracy zakończy się w 2009 r. Porozumienie między Chinami i UE z 2005 r. wynikało z
dążenia do zwalczania wzrostu emisji w sektorze elektrowni węglowych. Zakładając okres
eksploatacji elektrowni wynoszący co najmniej 30 lat, możliwości zablokowania emisji
dwutlenku węgla są ogromne. Zaawansowany stan współpracy UE z Chinami w ramach
3
4
5
6
7
PL
Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu EkonomicznoSpołecznego i Komitetu Regionów – „Europejski strategiczny plan w dziedzinie technologii
energetycznych (plan EPSTE) – Droga do niskoemisyjnych technologii przyszłości”
Czwarte sprawozdanie IPCC z oceny (2008 r.), Podsumowanie techniczne III grupy roboczej (Barker,
T. et al, 2007: ang. Technical Summary. w: Climate Change 2007: Mitigation. Contribution of Working
Group III to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [B.
Metz, O. R. Davidson, P. R. Bosch, R. Dave, L. A. Meyer (eds)], Cambridge University Press, USA)
IEA „Czystszy węgiel w Chinach” (ang. Cleaner Coal in China) 2009, s. 50.
N Riley, Brytyjski przegląd geologiczny (ang. British Geological Survey), świadectwo ustne dla
brytyjskiej Izby Gmin,
(http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200506/cmselect/cmsctech/578/57805.htm#note18)
Deklaracja UE-Chiny w sprawie zmian klimatu, złożona podczas szczytu UE-Chiny w dniu 2 września
2005 r.: http://ec.europa.eu/environment/climat/pdf/china/joint_declaration_ch_eu.pdf
3
PL
partnerstwa UE-Chiny w sprawie zmian klimatu umożliwia realizację pierwszego wspólnego
projektu demonstracyjnego w Chinach.
Parlament Europejski8 podkreśla znaczenie współpracy z Chinami, zauważając, „że w
kontekście oczekiwanego podwojenia się do roku 2030 emisji dwutlenku węgla z elektrowni
węglowych szybki wzrost gospodarczy Chin jest ogromnym wyzwaniem dla podejmowanych
globalnie działań, mających na celu opanowanie zmian klimatycznych”. CCS stanowi
potencjalnie wiarygodną możliwość zwalczania emisji z elektrowni węglowych w Chinach,
jako element wachlarza technologii.
Unijne obiekty demonstracyjne CCS oraz współpracę UE-Chiny w dziedzinie NZEC należy
postrzegać w kontekście zobowiązania G8 do „uruchomienia do 2010 r. dwudziestu
zakrojonych na szeroką skalę projektów demonstracyjnych CCS, z uwzględnieniem
zróżnicowanych warunków w poszczególnych krajach oraz celem wspierania rozwoju
technologii i ograniczania kosztów, a także dążąc do powszechnego stosowania CCS od 2020
r.” 9, oraz w kontekście zatwierdzenia przez Ministrów Energetyki G8, Komisarza UE ds.
energetyki i Ministrów Energetyki z szeregu innych krajów, w tym Chin, podczas ich
spotkania w maju 2009 r.10, konieczności poczynienia dalszych postępów w dziedzinie
demonstracji CCS.
Niniejszy komunikat wyznacza kolejne działania ukierunkowane na finansowanie obiektu
demonstracyjnego CCS. Współpraca taka może również przyczynić się do realizacji
zobowiązania podjętego przez kraje rozwinięte w Ramowej konwencji Narodów
Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) w zakresie propagowania, ułatwiania i
finansowania transferu bezpiecznych dla środowiska technologii i wiedzy specjalistycznej
oraz dostępu do takich technologii i wiedzy.
W odniesieniu do bieżących negocjacji dotyczących ambitnego światowego porozumienia w
sprawie zmian klimatu w okresie po 2012 r. współpraca UE-Chiny w dziedzinie CCS
mogłaby służyć za przykład dla innych. Komisja przewiduje ułatwienie wymiany informacji
między projektem NZEC i europejskimi projektami demonstracyjnymi poprzez sieć projektu
CCS, która jest obecnie tworzona11. Ponadto wielu członków europejskiej Platformy
Technologicznej na rzecz Bezemisyjnych Elektrowni Zasilanych Paliwami Kopalnymi
(ZEP)12 jest kluczowymi stronami współpracy UE-Chiny.
8
9
10
11
12
PL
Rezolucja PE 2005/2161 (INI): http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=//EP//TEXT+TA+P6-TA-2006-0346+0+DOC+XML+V0//PL
Wspólne stanowisko Ministrów Energetyki G8, Aomori, Japonia, dnia 8 czerwca 2008 r.
Wspólne oświadczenie Ministrów Energetyki państw G8 oraz Komisarza UE ds. energii, Ministrów
Energetyki państw G5 (Brazylia, Chińska Republika Ludowa, Indie, Meksyk, RPA) oraz Ministrów
Energetyki Egiptu, Republiki Korei i Królestwa Arabii Saudyjskiej podczas ich spotkania w Rzymie w
dniu 24 maja 2009 r.
Zob.:
http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/08/1315&format=HTML&aged=0&langua
ge=EN&guiLanguage=fr
Zob.: http://www.zero-emissionplatform.eu
4
PL
2.
WYZWANIA ZWIĄZANE Z CCS
Poszczególne elementy procesu CCS są już dostępne i funkcjonują w programach
pilotażowych13. Jednakże należy jeszcze zademonstrować połączenie tych elementów w
elektrowniach na skalę komercyjną, obejmując cały proces CCS od wychwytywania CO2,
poprzez transport, po składowanie.
Demonstracja technologii CCS na skalę komercyjną jest konieczna w celu przetestowania i
następnie obniżenia kosztów technologii, co stanowi warunek wstępny dla jej powszechnego
wdrożenia na funkcjonującym rynku emisji. Demonstracja będzie wspierała lepsze
zrozumienie kwestii technicznych, metodologicznych (w tym wybór i monitorowanie
składowiska), środowiskowych, finansowych i dotyczących akceptacji społecznej, a zatem
ułatwi lepsze oszacowanie rzeczywistego potencjału CCS jako kluczowej technologii
ograniczającej emisje.
Opracowanie i wdrożenie CCS w gospodarkach rozwijających się i wschodzących, w tym w
Chinach, może odegrać kluczową rolę we wspieraniu osiągnięcia światowego
zrównoważonego rozwoju, ale uległoby znacznemu opóźnieniu bez pomocy krajów
rozwiniętych. Zobowiązanie UE w połączeniu z pomocą techniczną i finansową stanowi
wyjątkowe rozwiązanie, które może pomóc zmaksymalizować potencjał CCS w
gospodarkach wschodzących.
Niedoskonałość mechanizmów rynkowych, które w gospodarkach wschodzących i
rozwijających się nie odzwierciedlają rzeczywistych kosztów dla społeczeństwa (np. poprzez
cenę emisji CO2) wynikających ze stosowania paliw kopalnych do produkcji energii
elektrycznej, oznacza, że na etapie demonstracji CCS nie jest rentowne. Finansowanie
publiczne ze strony UE może pomóc w przezwyciężeniu niektórych przeszkód
przedstawionych powyżej oraz zwiększyć – w wyniku efektu dźwigni – finansowanie z
środków prywatnych, które w przeciwnym razie nie byłoby dostępne na dużą skalę dla
projektów demonstracyjnych CCS.
3.
CCS W NAJWAŻNIEJSZYCH KRAJACH PARTNERSKICH
W krajach dysponujących znacznymi złożami węgla z uwagi na względy bezpieczeństwa
dostaw węgiel będzie nadal wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej, zwłaszcza w
krajach szybko rozwijających się, takich jak Chiny. Ważne jest zatem, by opracować środki
wspierania demonstracji CCS w tych krajach w celu wykorzystania ekonomii skali oraz celem
zapewnienia, by po zakończeniu demonstracji technologie mogły zostać wprowadzone na
odpowiednią skalę, po sprostaniu wszystkim wyzwaniom, jakie się z tym wiążą (zob. ramka
1).
13
PL
Zob. IPCC, 2005: Sprawozdanie specjalne IPCC w sprawie wychwytywania i składowania dwutlenku
węgla. Przygotowane przez grupę roboczą III Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu [Metz,
B.,O. Davidson, H. C. de Coninck, M. Loos i L. A. Meyer (eds.)]. Cambridge University Press,
Cambridge, Zjednoczone Królestwo i Nowy Jork, NY, USA, s. 8.
5
PL
Ramka 1: Wyzwania związane z wprowadzeniem i rozpowszechnieniem CCS w krajach
rozwijających się
· Wyższy koszt produkcji energii elektrycznej wynikający z dodatkowych kosztów
kapitałowych i operacyjnych instalacji przeznaczonych do wychwytywania, transportu i
składowania w porównaniu z konwencjonalnymi elektrowniami, w tym koszty
energetyczne, tzn. dodatkowe wymogi energetyczne dla samego procesu CCS. Wynika to z
niedoskonałości mechanizmów rynkowych, które nie odzwierciedlają rzeczywistych, w
tym zewnętrznych, kosztów ponoszonych przez społeczeństwo, wynikających ze
stosowania paliw kopalnych do produkcji energii elektrycznej.
· Brak odpowiedniego otoczenia: niewystarczające ramy prawne dla planowania instalacji
wychwytywania, transportu i składowania CO2 oraz dla wydawania zezwoleń na takie
instalacje; ponadto należy wprowadzić gwarancje ochrony inwestycji oraz zagwarantować
ochronę praw własności intelektualnej.
· Nawet jeżeli ramy polityki będą coraz bardziej sprzyjające, finansowanie inwestycji na
rzecz CCS przez sektor prywatny nie jest automatycznie zapewnione. Taka luka finansowa
jest powszechna w przypadku technologii, które znajdują się na etapie przedkomercyjnym,
charakteryzującym się uzależnieniem od przyznanego wsparcia oraz kosztownymi
działaniami, takimi jak opracowanie i testowanie prototypu wstępnego i wtórnego, rozwój
miejsca, stworzenie kanału dostaw, budowa itp.
· Należy aktywnie zwalczać brak wiedzy i akceptacji społecznej.
Oprócz działającej już współpracy z Chinami należy również nasilić starania ukierunkowane
na demonstrację i wprowadzenie CTW i CCS w innych gospodarkach wschodzących w celu
maksymalizacji potencjału wprowadzenia i rozpowszechnienia tych technologii na całym
świecie. WE zobowiązała się do zintensyfikowania istniejącej współpracy z Chinami w
dziedzinie wychwytywania i geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz do objęcia tą
współpracą pozostałych kluczowych partnerów, takich jak Indie i RPA14. Zgodnie z niedawną
dwustronną wymianą informacji kolejnymi krajami, które również byłyby zainteresowane
budowaniem zdolności w dziedzinie CTW i CCS, są Rosja i Ukraina.
Komisja zamierza wspierać współpracę z krajami wschodzącymi i rozwijającymi się w
dziedzinie CCS i innych czystych technologii węglowych poprzez tematyczny program na
rzecz środowiska i zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi. W ramach nowego
działania „Współpraca w dziedzinie czystej technologii węglowej (CTW) oraz
wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) z zależnymi od węgla partnerskimi
krajami rozwijającymi się i wschodzącymi” Komisja Europejska proponuje budowę zdolności
i przeprowadzenie badań przygotowawczych dla technologii CTW i CCS w zależnych od
węgla gospodarkach wschodzących i krajach rozwijających się, przyjmując dostosowane do
partnera zróżnicowane podejście. Dodatkowo przewiduje się upowszechnienie na świecie
doświadczenia zdobytego podczas projektu demonstracyjnego w Chinach.
14
PL
Zob. COM(2006) 843.
6
PL
4.
WSPIERANIE DEMONSTRACJI CCS W CHINACH
Biorąc pod uwagę wielkość emisji gazów cieplarnianych generowanych przez chiński sektor
energetyczny opalany węglem, zobowiązanie polityczne między UE i Chinami oraz
zaawansowany etap istniejącej współpracy w dziedzinie CCS, Chiny byłyby najbardziej
odpowiednim krajem dla obiektu demonstracyjnego CCS wspieranego finansowo przez UE.
Przewiduje się, że projekt UE-Chiny dotyczący technologii o niemal zerowej emisji
dwutlenku węgla (NZEC) będzie realizowany w trzech etapach: Etap I składa się z kilku
projektów obejmujących przeprowadzenie wstępnego badania w celu przeanalizowania
rozwiązań dotyczących demonstracji wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS)
dla elektrowni węglowych w Chinach, mianowicie finansowanego przez Zjednoczone
Królestwo projektu oceny NZEC i współfinansowanych przez Komisję Europejską projektów
badawczych COACH i STRACO2 (zob. ramka 2). Etap I ma się zakończyć jesienią 2009 r.
Ramka 2: Etap I współpracy UE-Chiny w dziedzinie CCS
Protokół ustaleń WE-Chiny (luty 2006 r.) jest wspierany przez projekt COACH (działanie
dotyczące współpracy Chiny-UE w dziedzinie CCS o wartości 1,5 mln EUR ze środków
finansowych szóstego ramowego programu badań). W projekcie COACH uczestniczy 20
europejskich i chińskich partnerów ze środowisk akademickich i badawczych oraz z
przemysłu i ma on następujące cele:
1.
Zwiększenie wymiany wiedzy i budowa zdolności.
2.
Przygotowanie podstaw dla demonstracji CCS w Chinach z wykorzystaniem opartej na
węglu IGCC i programów poligeneracji, w tym CCS.
3.
Ocena możliwości geologicznego składowania CO2 w wyeksploatowanych złożach
węglowodorów (EOR/EGR), wodonośnych pokładach solankowych i formacjach
węglonośnych w cieśninie Bohai.
4.
Rozwiązanie zagadnień przekrojowych, takich jak akceptacja społeczna oraz aspekty
prawne, regulacyjne, finansowe i gospodarcze.
Protokół ustaleń Chiny-Zjednoczone Królestwo (z grudnia 2005 r.) jest wspierany przez
realizowany przez Zjednoczone Królestwo-projekt oceny NZEC (3,5 mln GBP), który
rozpoczął się w listopadzie 2007 r. Finansowany przez Zjednoczone Królestwo projekt polega
na współpracy między ekspertami z Chin i ze Zjednoczonego Królestwa w następujących
dziedzinach:
– budowanie zdolności w Chinach w celu określenia najlepszych rozwiązań dla
wychwytywania, transportu i geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz
– badanie możliwości opracowania i demonstracji technologii CCS w Chinach oraz jej
wprowadzenia w przyszłości.
Istnieją cztery kolejne współfinansowane przez WE projekty CCS, w które również
zaangażowani są partnerzy z Chin:
– wspieranie działań regulacyjnych na rzecz wychwytywania i składowania dwutlenku węgla
(STRACO2, finansowanie ze strony WE w wysokości 860 tyś. EUR);
– ocena europejskich zdolności geologicznego składowania dwutlenku węgla (EU
GEOCAPACITY, finansowanie ze strony WE w wysokości 1,9 mln EUR);
– składowanie CO2 poprzez zaawansowane wydobycie metanu ze złóż węgla (MoveCBM,
finansowanie ze strony WE w wysokości 1,25 mln EUR) oraz
– wychwytywanie dwutlenku węgla i wytwarzanie wodoru z paliw kopalnych w stanie
gazowym (Cachet, finansowanie ze strony WE w wysokości 7,5 mln EUR).
PL
7
PL
Etap II NZEC ma być realizowany w latach 2010-2012. Będzie opierał się na wynikach
opisanych powyżej projektów i polegał na zbadaniu związanych z danym miejscem
wymogów oraz na szczegółowym zaprojektowaniu obiektu demonstracyjnego i określeniu
związanych z nim środków. Obejmie to analizę techniczną i kosztową poszczególnych opcji.
Na podstawie tej analizy określona zostanie lokalizacja elektrowni, technologia spalania (pył
węglowy lub IGCC), technologia wychwytywania oraz sposoby transportu i składowania.
Etap II obejmie również szczegółowy plan działania w zakresie budowy i eksploatacji obiektu
demonstracyjnego, a także ocenę oddziaływania na środowisko elektrowni demonstracyjnej
oraz składowiska dwutlenku węgla.
W odniesieniu do etapu II pozostaje jeszcze kilka kwestii do uzgodnienia z partnerami
chińskimi. Należy do nich harmonogram podejmowania decyzji w sprawie projektu oraz
ustalenia dotyczące podziału kosztów. W późniejszym okresie w 2009 r. Komisja Europejska
zamierza przeprowadzić przetarg na realizację etapu II.
Następnie powinien rozpocząć się etap III, który obejmie budowę i eksploatację w Chinach
obiektu demonstracyjnego na skalę komercyjną. Komisja omawia obecnie z partnerami
chińskimi możliwość rozpoczęcia eksploatacji obiektu demonstracyjnego na długo przed
2020 r. (termin uzgodniony w 2005 r.)
Ostateczna decyzja inwestycyjna zostanie podjęta na podstawie analizy wykonalności w
odniesieniu do fazy II i zależy od osiągnięcia porozumienia między odpowiednimi partnerami
oraz od istnienia solidnego programu finansowania. W celu przyspieszenia procesu
przygotowawcze prace techniczne i gromadzenie funduszy będą prowadzone równocześnie.
Głównym celem niniejszego komunikatu jest zatem uruchomienie programu finansowania dla
etapu III projektu NZEC we współpracy z rządem Chin oraz państwami członkowskimi UE i
EOG.
PL
8
PL
Rysunek 1: Przebieg etapów od I do III projektu NZEC
Projekt
COACH
Projekt
Zjednoczone
Królestwo-NZEC
Projekt
STRACO2
ETAP I (2006-2009)
5.
Przetarg WE na
realizację etapu II
(jesień 2009 r.
Wyniki dostępne
jesienią 2009 r. –
konferencja
kończąca –
28 października
2009 r.
Decyzja w sprawie
elektrowni/miejsca/
technologii
(rząd Chin)
ETAP II (2010-2012)
Etap II
konsorcjum
pracujące nad
(wstępnym)
studium
wykonalności
(2010-2012)
Etap III
Budowa
i eksploatacja
obiektu
demonstracyjnego
CCS
WE opracowuje
model finansowy
w konsultacji z EBI
ETAP III
(2012 - ??)
WSPÓŁFINANSOWANIE OBIEKTU DEMONSTRACYJNEGO CCS W CHINACH
Uzasadnieniem dla współfinansowania omawianego obiektu demonstracyjnego w Chinach
jest dążenie do zyskania na czasie poprzez przyspieszenie rozwoju technologii.
Doświadczenie zdobyte w Chinach wskazuje, że koszty obniżą się po wprowadzeniu
technologii na dużą skalę. Jednakże wzrost ceny emisji dwutlenku węgla będzie warunkiem
wstępnym wprowadzenia CCS na szeroką skalę w Chinach.
5.1.
Połączenie finansowania publicznego i prywatnego w ramach partnerstwa
publiczno-prywatnego.
W celu zgromadzenia wystarczających funduszy publicznych i prywatnych oraz celem
skutecznego ich wykorzystania Komisja planuje utworzenie partnerstwa publicznoprywatnego (PPP), być może w postaci spółki specjalnego przeznaczenia (SPV). Spółki
specjalnego przeznaczenia są wysoce elastycznymi instrumentami inwestycyjnymi, które
mogą zostać utworzone dla jednorazowych projektów i mają stosunkowo nieskomplikowaną
strukturę prawną i kierowniczą, co oznacza, że mogą zostać szybko ustanowione przy
minimalnych kosztach ogólnych. Zasady regulujące SPV zostały ustanowione wcześniej i
starannie określają ich działalność. Taki mechanizm umożliwia ograniczenie ryzyka
finansowego dla inwestorów. SPV są dostosowane do transferu aktywów na finansowanie
dużych projektów o wąskim zakresie celów, przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka dla
podmiotu inwestującego. Dlatego też model SPV oferuje szereg korzyści i może zostać
dostosowany do potrzeb projektu demonstracyjnego CCS.
PL
9
PL
Korzyścią wynikającą z takiej struktury byłby fakt, że partnerzy z sektora publicznego
mogliby wyznaczać politykę inwestycyjną, tak aby zapewnić pełną spójność z celami
porządku publicznego. Poprzez określoną politykę inwestycyjną przedstawiona struktura
stanowiłaby platformę inwestycyjną, która łączyłaby finansowanie publiczne i prywatne.
Taka inicjatywa musi mieć na celu przekazywanie informacji oraz uzyskiwanie wsparcia ze
strony Chin, państw członkowskich UE i EOG, międzynarodowych instytucji finansowych i
prywatnych przedsiębiorstw na rzecz tego działania. Prywatne inwestycje w CCS są
atrakcyjne tylko jeżeli istnieją perspektywy źródła dochodu, np. z rynku emisji lub z
intensywnego wydobycia ropy naftowej.
Chińskie inwestycje w koszty przyrostowe CCS będą miały zasadnicze znaczenie dla wzrostu
zaangażowania Chin w projekt, zapewniając większe poczucie własności, znajomość
technologii oraz zwiększenie prawdopodobieństwa dalszego wdrażania tej technologii w
Chinach.
Ramka 3: Potencjalne źródła finansowania obiektu NZEC
Sektor prywatny
Zaangażowanie sektora prywatnego można podzielić na dwie kategorie: Aktywni inwestorzy
kapitałowi (operatorzy, kontrahenci, dostawcy sprzętu) oraz pasywni inwestorzy kapitałowi
(fundusze inwestycyjne, inwestorzy instytucjonalni). Elektrownia podstawowa może być
finansowana poprzez inwestycje sektora prywatnego (np. na zasadzie finansowania projektu
lub finansowania przedsiębiorstw). Inwestorzy z sektora prywatnego mogą również pokryć
część dodatkowych kosztów związanych z CCS lub zapewnić wsparcie rzeczowe, jeżeli
zostaną zachęceni przez potencjalne korzyści.
Kilka przedsiębiorstw europejskich jest już obecnych na chińskich rynkach czystych
technologii. Wiele z nich jest członkami ZEP i kluczowymi stronami współpracy UE-Chiny.
Współpraca między europejskimi i chińskimi partnerami branżowymi uzyska również
wsparcie unijno-chińskiego centrum czystej energii, którego utworzenie uzgodniono podczas
szczytu UE-Chiny w 2007 r. i które ma powstać w Pekinie15.
Finansowanie ograniczania emisji dwutlenku węgla
Obecnie CCS nie kwalifikuje się do finansowania w ramach ograniczania emisji dwutlenku
węgla (np. poprzez mechanizm czystego rozwoju, CDM, tzn. podejście oparte na projektach
równoważące emisje z krajów rozwiniętych projektami czystego rozwoju w krajach
rozwijających się), mimo że może kwalifikować się do finansowania ograniczania emisji po
2012 r., np. poprzez mechanizm kredytowania sektorowego (tzn. mechanizm udzielania
kredytów na poziomie sektorowym celem ograniczenia emisji) lub poprzez specjalny program
CDM dla obiektów demonstracyjnych CCS w krajach wschodzących i rozwijających się.
Zaawansowany odzysk paliw kopalnych
W zależności od rodzaju elektrowni możliwe jest, że źródła dochodu mogą pochodzić z
intensywnego wydobycia ropy naftowej (EOR).
15
PL
Zob.: http://www.eu-in-china.com/download/EC2.pdf
10
PL
Finanse publiczne
Konieczne będą wkłady z budżetów publicznych w celu współfinansowania dodatkowych
kosztów CCS. Istnieje szereg potencjalnych źródeł, z których możliwe będzie uzyskanie
finansowania na zasadzie efektu dźwigni:
· budżet UE,
· krajowe budżety państw członkowskich UE i EOG16,
· pożyczki przyznane na preferencyjnych zasadach przez publiczne banki inwestycyjne.
Finansowanie publiczne może zostać wykorzystane w następujący sposób:
– dotacje,
– gwarancje kredytowe,
– gwarancje zwrotu dla sektora prywatnego (celem zagwarantowania cen lub ryzyka
regulacyjnego),
– inwestycje (o ograniczonym oczekiwanym zwrocie).
5.2.
Określenie zakresu finansowania publicznego
W celu przyciągnięcia inwestycji prywatnych na rzecz obiektów demonstracyjnych konieczne
jest stworzenie możliwości zwrotu z inwestycji. Możliwe źródła dochodów to rynek emisji
lub EOR. Różnego rodzaju inwestorzy mogą wymagać różnych poziomów zwrotu dla swoich
inwestycji w czyste technologie.
Kwalifikowanie się CCS w przyszłości do finansowania w ramach ograniczania emisji
dwutlenku węgla (w przeciwieństwie do nakładania podatku węglowego) stworzyłoby
strumień przychodów, który mógłby przyciągnąć prywatne inwestycje w obiekty
demonstracyjne. W odniesieniu do tej kwestii szczególnie interesujący jest mechanizm
kredytowania sektorowego, który jest obecnie omawiany w ramach negocjacji dotyczących
porozumienia w sprawie zmian klimatu w okresie po 2012 r. Przykładowo w przypadku
chińskiego sektora energetycznego takie podejście mogłoby umożliwić kredytowanie
ograniczania emisji poniżej pewnego poziomu. W ten sposób jedynie działanie dodatkowe w
stosunku do zwykłej działalności przedsiębiorstwa byłoby kredytowane, a dla przedsiębiorstw
byłaby to zachęta do podejmowania bardziej kosztownych działań łagodzących w zamian za
finansowanie za pośrednictwem rynku emisji. Mogłoby to ułatwić wprowadzanie droższych
technologii, takich jak CCS, dodatkowo w stosunku do innych czystych technologii
węglowych i technologii energooszczędnych, które nie mają wpływu na koszty lub nawet po
pewnym czasie prowadzą do ich obniżenia. Nie ma pewności co do tego, czy i kiedy
technologie CCS kwalifikowałyby się w krajach wschodzących i rozwijających się do
otrzymywania finansowania w ramach ograniczania emisji dwutlenku węgla. Dlatego też w
celu zmniejszenia ryzyka dla inwestorów prywatnych oraz celem umożliwienia im
dostatecznie wysokiej wewnętrznej stopy zwrotu (IRR) wymagane będą inwestycje publiczne
16
PL
Jeżeli te publiczne wkłady uznawane są za pomoc państwa, może być konieczne powiadomienie o nich
Komisji zgodnie z przepisami w zakresie pomocy państwa.
11
PL
o zerowym lub bardzo niskim oczekiwanym zwrocie. Analiza finansowa ma na celu
określenie poziomu koniecznego finansowania publicznego17. Dokładne koszty zostaną
ustalone podczas etapu II projektu NZEC, a udział wkładu publicznego do SPV (lub innych
odpowiednich instrumentów inwestycyjnych) jest kwestią, która będzie przedmiotem
negocjacji z partnerami rządowymi (europejskimi i chińskimi).
Wielkość, lokalizacja, technologia i składowiska obiektu NZEC zostaną ustalone na
podstawie badań przeprowadzonych podczas etapów I i II projektu NZEC celem określenia
możliwości powielania tego rozwiązania w Chinach. Szacunkowe koszty zawarte w
niniejszym komunikacie mają charakter wstępny – choć opierają się na zestawie rozsądnych
założeń, mogą wahać się w przedziale + / - 40 %, w zależności od wybranej konkretnej
technologii i budowy/składowiska. Szacuje się, że w okresie eksploatacji trwającym 25 lat
dodatkowe koszty kapitałowe i operacyjne tego pierwszego w swoim rodzaju obiektu
demonstracyjnego o mocy 400 MW18 wyniosą około 730 mln EUR w odniesieniu do obiektu
IGCC (w przybliżeniu: 125 mln EUR na pokrycie kosztów kapitałowych, 340 mln EUR na
pokrycie kosztów operacyjnych i 265 mln EUR na pokrycie kosztów transportu i
składowania19) i około 980 mln EUR w odniesieniu do elektrowni zasilanej pyłem węglowym
(w przybliżeniu: 235 mln EUR na pokrycie kosztów kapitałowych, 445 mln EUR na pokrycie
dla kosztów operacyjnych oraz 300 mln EUR na pokrycie kosztów transportu i
składowania20).
W okresie realizacji projektu można spodziewać się wzmocnienia światowego rynku emisji
oraz ustanowienia krajowych cen emisji dwutlenku węgla we wszystkich głównych
gospodarkach. W związku z tym zakłada się, że w 2015 r. cena niewyemitowanego CO2
wyniesie 10 EUR/t, a następnie stopniowo wzrośnie do 20 EUR21. Biorąc pod uwagę takie
ceny emisji dwutlenku węgla, bez wstępnej oceny wyboru technologii, szacuje się, że luka
finansowa wyniesie około 300 mln EUR odnośnie do obiektu IGCC i 550 mln EUR w
przypadku elektrowni zasilanej pyłem węglowym22. Jeśli ceny emisji dwutlenku węgla
osiągnęłyby wyższe poziomy, ta luka finansowa uległaby zmniejszeniu, zaś wsparcie
publiczne mogłoby zostać ograniczone.
W zależności od wybranego składowiska, dodatkowo w stosunku do dochodów z rynku
emisji, może być możliwe źródło dodatkowych dochodów pochodzące z EOR, które jest już
ekonomicznie opłacalne. EOR dotyczy różnorodnych procesów mających na celu
zwiększenie ilości ropy naftowej wydobywanej ze złoża, zazwyczaj poprzez zatłaczanie
cieczy lub gazu (np. azotu, dwutlenku węgla).
W praktyce wykorzystanie CO2 do EOR będzie ograniczone do elektrowni znajdujących się
w pobliżu pól ropy naftowej w celu ograniczenia kosztów transportu. Mimo że potencjał EOR
w Chinach jest ograniczony do stosunkowo małej liczby pól ropy naftowej, rozwój
wykorzystania CO2 do EOR może przyczynić się do powstania infrastruktury transportowej
wymaganej w celu pełnego wdrożenia CCS w niektórych regionach. Podczas etapu I w
17
18
19
20
21
22
PL
Zob. ocena skutków załączona do niniejszego komunikatu, załącznik VII.
Wyrażone jako wartość bieżąca netto w 2010 r. przez 4 lata budowy i 25 lat eksploatacji z
wykorzystaniem społecznej stopy dyskontowej w wysokości 2,5 % (po odliczeniu inflacji).
Obejmuje to koszty kapitałowe i operacyjne w ciągu 25 lat wynoszące 7 EUR/t składowanego CO2.
Obejmuje to koszty kapitałowe i operacyjne w ciągu 25 lat wynoszące 7 EUR/t składowanego CO2.
Hipotetyczne założenie 10 EUR/t CO2 w 2015 r., stopniowo wzrastające do 20 EUR/t w 2040 r., bez
wstępnej oceny instrumentu polityki stosowanego w celu osiągnięcia tej wartości.
Kwoty różnią się w zależności od okresu eksploatacji, podczas którego obiekt CCS otrzyma
finansowanie publiczne.
12
PL
ramach projektów bada się możliwości stosowania EOR w Chinach. Jeśli stosowanie EOR
byłoby możliwe w miejscu wybranym przez chiński rząd, znacznie ułatwiłoby to
finansowanie obiektu demonstracyjnego CCS na skalę komercyjną.
Prawdopodobnie oprócz finansowania z środków publicznych udział w finansowaniu będzie
miał dwie formy: kredytodawcy (międzynarodowe instytucje finansowe lub banki publiczne,
takie jak EBI) zapewniający głównie kredyty na finansowanie o stopach procentowych
wynoszących około 5 % oraz inwestorzy zapewniający kapitał, którzy wymagają zwrotu
brutto z inwestycji w wysokości około 10-20 %. Jednym ze sposobów zmniejszenia wielkości
wymaganej inwestycji początkowej jest konkurencyjny przetarg na budowę i eksploatację
elektrowni, w ramach którego przedsiębiorstwa partnerskie w konsorcjum mogą składać
oferty w cenie kosztów lub po obniżonych stawkach w celu uzyskania korzyści wynikających
z pierwszeństwa i zdobycia wiedzy ze względu na udział w pierwszym obiekcie
demonstracyjnym CCS na skalę komercyjną w Chinach.
W celu złożenia propozycji atrakcyjnej dla inwestorów prywatnych inwestorzy publiczni
muszą być gotowi do ponoszenia części ryzyka. Może to zmaksymalizować uzyskiwanie – w
wyniku efektu dźwigni – środków publicznych poprzez złożenie propozycji bardziej
atrakcyjnej dla prywatnych inwestorów.
Komisja Europejska przeznaczyła 60 mln EUR na współpracę w zakresie czystych
technologii węglowych oraz wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla w gospodarkach
wschodzących. Pierwsza transza w wysokości 10 mln EUR zostanie wykorzystana do
budowy zdolności dla CCS i innych czystszych technologii węglowych w gospodarkach
wschodzących oraz do realizacji drugiego etapu unijno-chińskiego projektu NZEC. Pod
warunkiem stałego poparcia politycznego ze strony Chin i zadowalających postępów w
zakresie projektu NZEC, możliwe jest udostępnienie drugiej transzy w wysokości do 50 mln
EUR na budowę i eksploatację obiektów demonstracyjnych CCS w Chinach. Najpóźniej do
2013 r. należy wprowadzić realny system finansowania, będący warunkiem wstępnym dla
budowy obiektu demonstracyjnego.
6.
WNIOSKI I DALSZE DZIAŁANIA
Ściśle współpracując z europejskimi i chińskimi zainteresowanymi stronami, Komisja
proponuje następujące działania:
PL
(i)
ustalenie z międzynarodowymi instytucjami finansowymi, takimi jak Europejski
Bank Inwestycyjny, Bank Światowy i Azjatycki Bank Rozwoju stworzenia
odpowiednich struktur finansowych, w tym być może SPV, celem wspierania etapu
III projektu NZEC w ścisłej współpracy z zainteresowanymi państwami
członkowskimi UE, państwami należącymi do Europejskiego Obszaru
Gospodarczego oraz partnerami z Chin;
(ii)
wezwanie państw członkowskich UE do zobowiązania się do udzielenia wsparcia
finansowego i politycznego. Docelowa kwota finansowania publicznego obiektu
IGCC wyniosłaby około 300 mln EUR na obiekt IGCC lub 550 mln EUR na
elektrownię zasilaną pyłem węglowym;
(iii)
zagwarantowanie dalszego wsparcia politycznego ze strony Chin i zapewnienie
maksymalnej efektywności europejskich funduszy publicznych w negocjacjach w
sprawie ustalenia podziału kosztów;
13
PL
(iv)
zaangażowanie się w międzynarodowe negocjacje w sprawie porozumienia
dotyczącego zmian klimatu po 2012 r. w celu wsparcia finansowania redukcji emisji
dwutlenku węgla dla technologii CCS, zarówno w pierwszym okresie zobowiązań
podjętych w ramach protokołu z Kioto (do 2012 r. ) oraz w nowym, kolejnym
systemie.
Ponadto Komisja zwraca się do zainteresowanych państw EOG i Chin o zobowiązanie się do
udzielenia wsparcia finansowego i politycznego dla tej nowej inicjatywy, a także zachęca
Parlament Europejski do zapewnienia wsparcia politycznego. Biorąc pod uwagę, że jest to
nowe podejście, służby Komisji Europejskiej będą w dalszym ciągu pracować nad jego
wdrażaniem we współpracy z innymi podmiotami, które oficjalnie wyraziły zainteresowanie
współfinansowaniem inicjatywy.
PL
14
PL