Ocena treści podręcznika, zeszytu ćwiczeń i zbioru zadań

SZKOŁA PODSTAWOWA W LIGOWIE
opr. mgr Józef Kosowski - nauczyciel przedmiotów zawodowych
Ocena treści podręcznika, zeszytu ćwiczeń i zbioru zadań ,,Matematyka 2001” dla klasy VI w
problematyce – „ procenty ” pod kątem przygotowania do egzaminu zewnętrznego po szkole
podstawowej
Program „ Matematyka 2001 ” i opracowane dla jego realizacji materiały dydaktyczne dla nauczyciela
i ucznia są napisane na zapotrzebowanie reformy systemu edukacji. Kładzie się w nich większy nacisk na
proces zdobywania wiedzy, na rozwój umiejętności i kształtowanie postaw kosztem zdobywania przez ucznia
wiedzy encyklopedycznej. Uczeń ma zdobyć takie umiejętności kluczowe, które będą potrzebne i niezbędne
w jego dalszej edukacji i w pracy. Wymaga się aby w procesie dydaktycznym był aktywny, samodzielnie
poszukiwał różnych możliwości rozwiązania problemów.
Przypominam, że tymi umiejętnościami w myśl Programu ,,Matematyka 2001” są: uczenie się, myślenie,
poszukiwanie, działanie, doskonalenie się, komunikowanie się, współpraca.
W/w umiejętności korelują ze standardami wymagań, choć te ostatnie są jeszcze bardziej szczegółowe i
szersze.
W jakim zakresie standardy wystąpiły w opisywanej części programu w klasie VI ? Pokrótce postaram się
kolejno to opisać.
CZYTANIE – ma miejsce przy rozwiązywaniu każdego zadania. Uczeń nie tylko powinien umieć czytać,
powinien też rozumieć to co czyta. Rozumieć treść, rozumieć polecenie. Powinien umieć czytać diagramy,
tabele, rysunki
( zadania z podręcznika str. 91, 92, 157, 158, 163 ).
PISANIE– podręcznik przedstawia uczniowi sposoby wykonywania obliczeń
( np. procent z liczby, liczby na podstawie jej procentu ) aby przyzwyczaić go do prawidłowego zapisu,
kolejno po sobie poszczególnych obliczeń a następnie zapis wyniku ( jak w rozwiązaniu zadania 16 str.
160 ). Od ucznia wymaga się umiejętności przedstawiania danych - często po ich analizie i uzupełnieniu w
tabeli albo na diagramie ( np. zadanie 9 str. 165 ).
ROZUMOWANIE – w matematyce nie da się rozwiązać żadnego zadania z treścią bez przeprowadzenia
rozumowania. Po przeczytaniu każdego zadania uczeń musi ustalić związki i zależności jakie w nim
występują między danymi, następnie powinien ustalić sposób lub sposoby rozwiązania. Występujące
zależności trzeba zapisać w postaci wyrażenia arytmetycznego, prostego równania np. 18% z 40 czy 7% z x
= 43. Należy wykonać odpowiednie obliczenia, często wykorzystując poznane wcześniej zasady obliczeń.
Przed uczniem podręcznik stawia częstoproblem do rozwiązania ( np. zadanie 1 str.92), podpowiada
sposoby rozwiązań i zachęca ucznia do rozwiązywania problemu różnymi sposobami. Często w zadaniach
występuje wiele poleceń (np.zadanie 7 z pracy klasowej nr 3 ). Bez odpowiedniego rozumowania popartego
wykonaniem obliczeń nie można ich wykonać.
KORZYSTANIE Z INFORMACJI – w podręczniku jest wiele informacji dla ucznia. Oprócz treści zadań są
ciekawe informacje dotyczące otaczającej nas rzeczywistości np. zawartość wody, białka, tłuszczów i cukrów
w naszych pokarmach ( str. 91 ). Dane tam prezentowane uczeń wykorzysta do obliczeń np. ile dziennie
spożyje wody w pokarmach.
Podręcznik zamieszcza również różne definicje, sposoby obliczeń, rysunki przybliżające i ułatwiające
rozwiązywanie zadań ( np. wspomniane wyżej zadanie 7 z pracy klasowej ). Jest w nim wiele informacji
historycznych z tematyki dotyczącej matematyki np. dzieje kalkulatora str.220, autorzy znaków: =, <, >, str.6.
WYKORZYSTANIE WIEDZY W PRAKTYCE – tę umiejętność uczeń może zdobyć, gdyż podręcznik,
szczególnie zeszyt ćwiczeń i zbiór zadań przy każdej sposobności nawiązują do typowych sytuacji
życiowych. Właściwie poza typowymi ćwiczeniami, wiele zadań dotyczy otaczającej ucznia rzeczywistości.
Tylko w części dotyczącej procentów należy praktycznie zastosować umiejętności obliczania: podatku od
płac, podatku VAT, procentów od lokat bankowych, podwyżek i obniżek cen,... Jest szereg zadań
wymagających od ucznia zastosowania poznanych wzorów np. na obliczanie pól figur, objętości brył np. w
kształcie akwarium, kartonika na mleko. Trzeba często umieć posługiwać się jednostkami powierzchni,
objętości, długości i zamieniać je.
Korzystny dla ucznia jest układ zeszytu ćwiczeń. Zawsze zadania na stronie parzystej są łatwiejsze niż
ze strony nieparzystej. Uczeń wie o tym i to go zachęca do rozwiązywania zadań. Gdy uda mu się uporać z
łatwymi z większą ochotą przystąpi do rozwiązywania zadań trudniejszych.
Podobnie jest w zbiorze zadań. Każda część tematyczna zaczyna się od zadań łatwych i typowych.
Następnie są coraz trudniejsze a pod koniec danego tematu już są zadania najtrudniejsze i nietypowe.
Często występują problemy, które wymagają od ucznia postawienia sobie wielu dodatkowych pytań,
szukania analogii, reguł postępowania i ich zastosowania
( np. opracowanie przepisu na sporządzenie roztworu 10% ).
Zeszyt ćwiczeń zachęca ucznia do kontroli własnych osiągnięć z matematyki. Temu celowi służy tabela
na wewnętrznej stronie okładki, w której uczeń samodzielnie wpisuje na ile opanował dane zagadnienia.
Obok taką adnotację pisze nauczyciel. Jest to cenna informacja również dla rodziców. Pozwala im w porę
zareagować przy występowaniu trudności.
Po analizie materiałów dydaktycznych klasy szóstej uważam, że są one kompleksowe, dobrze ze sobą
skorelowane. Napisane są przystępnie dla ucznia, często w formie rozmowy z nim. Zawierają dobre rady,
podpowiedzi. Zachęcają ucznia do nauki, do aktywności w procesie uczenia się. Umożliwiają uczniom
osiągnięcie wszystkich standardów wymagań egzaminacyjnych.