Untitled - RCEE Płock

1
Wydawca:
Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku
ul. Stary Rynek 20
09-400 Płock
tel./fax.: 24 268 37 74
e-mail: [email protected]
www.rceeplock.pl, www.blizejsmieci.pl
Redakcja: Janina Kawałczewska
Zdjęcia: Iwona Marczak, Dariusz Winiarski
Skład komputerowy: Dariusz Winiarski
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki sfinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Warszawie.
Za jego treść odpowiada wyłącznie Regionalne Centrum Edukacji
Ekologicznej w Płocku.
Płock, 2014
2
WSTĘP
Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku realizując projekt „Bliżej
śmieci – dalej od nieporządku” dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzkiego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie przekazuje
uczestnikom projektu i społeczeństwu – zainteresowanym wdrażaniem nowego
modelu gospodarowania odpadami komunalnymi, chcącym poznać różne
rozwiązania w gospodarowaniu w/w odpadami zmniejszające uciążliwość
odpadów dla środowiska i zdrowia ludzi, pozwalające wdrożyć zrównoważony
system gospodarowania odpadami komunalnymi przy racjonalnych opłatach
za odpady komunalne i wyzwalające aktywność samorządów gmin, mieszkańców
do działań na rzecz właściwej gospodarki odpadami komunalnymi drugi Biuletyn
przedstawiający:
 zrealizowane seminaria regionalne poświęcone analizie stanu wdrażania
znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
(j.t. Dz. U. z 2013r., poz. 1399), podejmowaniu egzekucji wymogów prawa
przez organy administracji publicznej, w tym gminy – zgodnie
z uprawnieniami,
 dobre praktyki w zakresie gospodarowania odpadami oraz edukacji
i informacji społeczeństwa dot. systemu gospodarowania odpadami w gminie,
 wnioski z w/w seminariów,
 informacje o wydawnictwie „Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych
w Polsce,
 przygotowania do drugiej konferencji nt. „Efekty wdrażania nowego modelu
gospodarowania odpadami komunalnymi”, która będzie podsumowywać
realizowany projekt.
Zachęcamy Państwa do lektury Biuletynu i udziału w konferencji.
SEMINARIA nt. ZARZĄDZANIE GOSPODARKĄ ODPADAMI W GMINIE
– GDZIE JESTEŚMY?
W okresie czerwiec 2013r. – listopad 2013r. przeprowadziliśmy osiem dwudniowych
seminariów, obejmujących przedstawicieli samorządów, firm, organizacji
ekologicznych z całej Polski.
Cele seminariów:
 poznanie stanu wdrażania w gminach nowego modelu gospodarowania
odpadami komunalnymi,
 poznanie różnych sposobów wdrażania nowego modelu gospodarowania
odpadami komunalnymi,
 poznanie stosowanych technologii w przetwarzaniu odpadów komunalnych,
metod i form edukacji ekologicznej i informacji społeczeństwa dot. wdrażania
nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi,
 wypracowanie działań zmierzających do pełnego wdrożenia nowego modelu
gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce.
3
Ramowy program seminariów:
I dzień
1. Cele i program projektu „Bliżej śmieci - dalej od nieporządku” i seminarium,
prezentacja trenerów i uczestników .
2. Stan wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami w gminach
poszczególnych województw.
3. Kontrola
sposobu
gospodarowania
odpadami
komunalnymi,
sprawozdawczość.
4. Egzekucja prawa w zakresie wdrażania nowego modelu gospodarowania
odpadami komunalnymi, procesy decyzyjne.
5. Prezentacja modelu gospodarowania odpadami na osiedlach płockich –
nowoczesny system EKO-AB – tzw. Ekodomki.
6. Edukacja ekologiczna społeczeństwa dot.
gospodarowania odpadami
komunalnymi, zaangażowanie mieszkańców w segregację odpadów.
II dzień
1. Prezentacja RIPOK – przedstawiciel RIPOKu z danego województwa.
2. Prezentacja PSZOK.
3. Wnioski z warsztatów.
4. Efekty dla gmin i środowiska wdrażania nowego modelu gospodarowania
odpadami komunalnymi.
5. Podsumowanie seminarium .
I seminarium - województwo kujawsko – pomorskie
i pomorskie.
Miejsce: AGROFARMA, Gołaszewo.
Termin: 5-6 czerwca 2013r.
Trenerzy:
Maria
Palińska,
Andrzej
Sołtysiak,
Ewa Gajewska , Joanna Michalak.
II seminarium - województwo mazowieckie i lubelskie.
Miejsce: Płock.
Termin: 6 – 7 czerwca 2013r
Trenerzy: Janina Kawałczewska, Jadwiga Zonenberg.
III seminarium - województwo śląskie i opolskie.
Miejsca:
 Centrum Konferencyjno - Wypoczynkowe
Dębina w Żywcu.
 BESKID ŻYWIEC Sp. z o.o. w Żywcu.
Termin: 9 i 10 września 2013 roku
Trenerzy: Janina Kawałczewska, Jerzy Starypan.
4
IV seminarium - województwo łódzkie
i świętokrzyskie.
Miejsca:
 Hotel Stacja Kutno.
 Firma EKO SERWIS Sp. zo.o. w Kutnie,
 Zakład
Przetwarzania
Odpadów
Komunalnych
w
Krzyżanówku,
gm. Krzyżanów.
Termin: 12-13 września 2013r
Trenerzy: Janina Kawałczewska, Krzysztof
Jatczak.
V seminarium - województwo dolnośląskie
i lubuskie.
Miejsca:
 Hotel SĘKOWSKI w Legnicy.
 Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki
Komunalnej, ul. Nowodworska 60,
59-220 Legnica
Termin: 16 i 17 października 2013 roku
Trenerzy:
Janina
Kawałczewska,
Renata
Sosnowska.
VI seminarium - województwo podlaskie
i warmińsko – mazurskie.
Termin: 23-24 października 2013r.
Miejsca realizacji:
 Hotel POD HERBEM w Białymstoku.
 Zakład
Utylizacji
Odpadów
Komunalnych w Hryniewiczach PUHP
"LECH" Sp. z o. o., Hryniewicze,
16-061 Juchnowiec Kościelny
Trenerzy: Janina Kawałczewska, dr Artur
Modrzejewski.
VII seminarium - województwo wielkopolskie
i zachodniopomorskie.
Termin: 29-30 października 2013 r
Miejsca realizacji:
 Hotel NIAGARA - Węglew Kolonia.
 Miejski Zakład Gospodarki Odpadami
Komunalnymi Spółka z o. o. w Koninie,
ul. Sulańska 13, 62-510 Konin
Trenerzy:
Janina
Kawałczewska,
Iwona
Marczak, Magdalena Kowalczyk.
5
VIII seminarium - województwo małopolskie
i podkarpackie.
Termin: 6-7 listopada 2013r.
Miejsca realizacji:
 SCSK
Ośrodek
Hotelowy
OPTIMA
Kraków.
 Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania
Sp. z o.o., 31-580 Kraków,
ul. Nowohucka 1.
Trenerzy: Janina Kawałczewska, dr Iwona
Kuczyńska.
Prawie wszystkie seminaria (oprócz jednego) prowadziła Janina
Kawałczewska, która przedstawiła projekt „Bliżej śmieci – dalej od nieporządku”, cel
i program seminarium, prowadzących zajęcia. Następnie przedstawiali się
uczestnicy seminariów, informując jednocześnie o stanie wdrażania nowego modelu
gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie (na dzień seminarium), w której
pracują, zwracając uwagę na takie problemy, jak: kto wdraża system (gmina,
związek gmin), opłata za odpady, edukacja i informacja, sukcesy i problemy
związane z wdrażaniem nowego modelu. Następnie prowadząca oraz osoba
reprezentująca dany teren przedstawiła aktualny stan wdrażania nowego modelu
gospodarowania odpadami komunalnymi (na podstawie ankiet, które RCEE
w Płocku otrzymało od wojewodów i marszałków województw, analizy uchwał
sejmików województw w sprawie wykonania wojewódzkich planów gospodarki
odpadami, informacji z WIOŚ z przeprowadzonych kontroli w wybranych gminach).
Z wypowiedzi uczestników wynikało, że nowy system gospodarowania
odpadami został wdrożony w gminach z dniem 1 lipca 2013r. Gminy najczęściej
same wdrażają system, w niektórych robią to związki celowe gmin. Deklaracje
złożyło ponad 80% właścicieli nieruchomości. W zdecydowanej większości gminy
objęły systemem nieruchomości zamieszkałe, w wielu przypadkach systemem objęto
także nieruchomości niezamieszkałe. Prace przebiegają wolno, ale skutecznie.
W większości przypadków nie zwiększono obsady kadrowej w gminach. Opłatę
za odpady najczęściej ustalono od osoby, chodź były też przypadki ustalenia opłaty
od ilości zużytej wody, gospodarstwa domowego czy powierzchni mieszkania. Były
znaczące różnice w wysokości opłat za odpady segregowane i zmieszane. Większość
uczestników reprezentowała gminy, w których skutecznie przeprowadzono
przetargi – najczęściej były to przetargi na odbiór i przetwarzanie odpadów.
Podpisano z firmami stosowne umowy. Przedstawiciele gmin wskazywali przypadki
nierzetelnych firm, które wygrały przetargi i nie wywiązały się z podpisanych
umów.
Uwagi i wnioski zgłaszane przez uczestników dotyczyły następujących
zagadnień:
 gminy uczestniczące w seminariach wdrażają nowy model gospodarowania
odpadami komunalnymi (głównie – gminy, czasem przez związek celowy gmin);
 w niektórych gminach wystąpiły opóźnienia w:
6












 utworzeniu rejestru działalności regulowanej, w której dokonuje się wpisu
firm odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości,
 uchwaleniu Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy;
podjęciu innych uchwał, w tym wyboru metody ustalania opłaty
za gospodarowanie odpadami oraz ustalonej stawki opłaty, terminu,
częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami, wzoru
deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami składanej przez
właścicieli nieruchomości, sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie
odbierania i zagospodarowania odpadów w zamian za uiszczoną opłatę
za gospodarowanie odpadami, głównie ze względu na opóźnienie
w uchwalaniu przez samorządy województw planów gospodarki odpadami,
 przeprowadzeniu i rozstrzygnięciu przetargów na odbieranie lub odbieranie
i przetwarzanie odpadów. Najczęściej ogłaszano przetargi na odbiór
i przetwarzanie odpadów. Kryterium w przetargach była najczęściej cena;
w niektórych Regionach Gospodarki Odpadami Komunalnymi (RGOK) brak
RIPOK. Są instalacje zastępcze. Występują przypadki, w których odpady nie są
wożone do RIPOK, ale do instalacji zastępczych (mimo, że są wyznaczone
RIPOK). Problemem jest odległości od RIPOK oraz wysoka cena ustalona przez
zarządzających instalacjami przetwarzania odpadów;
w wielu gminach brak PSZOK, zastępuje się je zbiórką mobilną;
nie przeprowadzono w niektórych gminach prawidłowej kampanii informacyjnej
dotyczącej nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi;
brak w niektórych gminach udostępniania informacji nt. nowego systemu
gospodarowania odpadami komunalnymi na stronie internetowej gminy;
w wielu gminach w początkowym okresie wdrażania nowego systemu brak było
wystarczającej liczby pojemników, worków. Sytuacja poprawiała się w IV
kwartale 2013r. Różne są kolory worków, pojemników. Często w budynkach
wielolokalowych nie segreguje się odpadów;
różne są systemy segregacji odpadów. W wielu gminach są systemy: odpady
suche i mokre odpady; papier, tworzywo, metale, tetrapaki i szkło oraz
zmieszane, odpady zielone (trawa, gałęzie);
w niektórych gminach występuje nieregularność w odbiorze odpadów przez
firmy, które wygrały przetargi;
niektóre gminy prowadzą kontrolę firm odbierających odpady, właścicieli
nieruchomości przez pracowników urzędów;
są opóźnienia w składaniu sprawozdań przez firmy odbierające odpady
do urzędu gminy (nie składają sprawozdań firmy zarejestrowane w gminie, ale
nie odbierające odpadów);
zarządy wspólnot, spółdzielnie mieszkaniowe kwestionują status właściciela
nieruchomości i często nie chciały składać deklaracji;
niska świadomość radnych podejmujących uchwały z zakresu gospodarowania
odpadami komunalnymi (kwestia dalszego losu odpadów, ich przetwarzania,
niskie stawki opłat za gospodarowanie odpadami, zatrudnienie pracowników
do obsługi systemu);
brak w gminach specjalistów posiadających wiedzę i praktykę z zakresu
gospodarki odpadami komunalnymi (brak środków, nie ma kto edukować), stąd
7
niski stan świadomości mieszkańców nt. nowego systemu gospodarowania
odpadami;
 migracje mieszkańców, zmiany przepisów ustawy o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach powodują konieczność składania nowych deklaracji
(są przypadki braku nowych deklaracji przy zmianie stawek opłat), co
dodatkowo obciąża pracowników urzędu gminy;
 problem ze składaniem deklaracji przez właścicieli działek letniskowych,
egzekwowaniem opłaty od nich a także odbiorem odpadów (pobyty tylko
weekendowe na w/w działkach);
 egzekucja opłat od właścicieli nieruchomości, którzy są w trudnej sytuacji
materialnej;
 istnieje problem programów osłonowych dla najuboższych mieszkańców i dopłat
(zwolnień) w przypadku mieszkańców spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot
mieszkaniowych;
 prowadzący działalność w zakresie skupu makulatury, złomu czy zbierający
odpadową odzież (pojemniki PCK, Caritas itp.) przechwytują ilość
wytworzonych odpadów w gminie, a nie składają sprawozdań, co rzutuje na ilość
odpadów, osiągnięte poziomy odzysku i recyklingu;
 gmina nie jest właścicielem odpadów komunalnych (nie jest wytwórcą ani
posiadaczem odpadów w rozumieniu ustawy o odpadach). Dlatego istnieją
problemy związane z kierowaniem strumienia odpadów do instalacji, w którą
inwestowała gmina, posiadającej status RIPOK - w sytuacji funkcjonowania kilku
RIPOK na terenie Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi lub instalacji
zastępczych;
 istnieją RIPOKi „widma” tj. takie, które posiadają np. sortownię bez części
biologicznej i uzyskały status RIPOK w zakresie mechaniczno – biologicznego
przetwarzania odpadów komunalnych. Instalacje te konkurują (niską ceną) na
rynku z instalacjami w pełni wyposażonymi i przetwarzającymi odpady zgodnie
z przepisami prawa;
 problemy w zakresie osiągnięcia poziomów recyclingu bądź przekazania
odpadów do ponownego wykorzystania. Gminy muszą konkurować z tzw.
wprowadzającymi
opakowania w rozumieniu ustawy o gospodarowaniu
opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Podobnie z odpadami ulegającymi
biodegradacji;
 Różnie kształtują się stawki opłat (dla przykładu):
 segregowane:
 od 2 zł/osobę do 19,50 zł/osobę,
 od 9 zł/gospodarstwo 1 osobowe do 46 zł/gospodarstwo (stawka
uzależniona od liczby osób w gospodarstwie),
 od 19 zł za 40 m2 do 35 zł za 80 m2 gospodarstwa,
 zmieszane odpady:
 najczęściej stawka opłaty wyższa o 40% nawet do 100%.
Stosowano
przypadki
mniejszych
opłat
przy
zbieraniu
odpadów
biodegradowalnych.
 Funkcjonowanie PSZOKów:
 wiele gmin nie wie, jak zorganizować PSZOK;
8













brak definicji PSZOKu;
powinny być określone wymagania ekologiczne dla PSZOKów;
model PSZOKu dostosowany do specyfikacji gminy;
różnica w organizacji i funkcjonowaniu PSZOK prowadzonego przez spółkę czy
zakład gminy, a inaczej prowadzi firma, która wygrała przetarg na organizację
PSZOKu, przez krótki okres czasu np. przez dwa lata;
przyjmowanie
do
PSZOK-u
odpadów
komunalnych
powstających
na nieruchomościach niezamieszkałych (nie objętych systemem gminnym);
czy mobilna zbiórka niektórych odpadów komunalnych wytwarzanych
nieregularnie może zastąpić PSZOK?;
ile odpadów można oddać do PSZOK, czy ustalić limity (jak ma się to do ustaleń
w ustawie o odpadach w zakresie minimalizacji ilości wytworzonych odpadów)?;
kto powinien zorganizować punkty selektywnej zbiorki odpadów
opakowaniowych przy supermarketach ? Kto winien odpowiadać za ich
funkcjonowanie?;
właściwa edukacja i informacja dla społeczeństwa – to warunek skutecznego
wdrażania nowego systemu gospodarowania odpadami, mieszkańcy muszą
wiedzieć, że właściwa gospodarka odpadami to też ich problem. Niski poziom
świadomości ekologicznej społeczeństwa. Edukacja winna być ciągła, a opierać
się na praktycznych zajęciach. Edukacja ma propagować i wprowadzać realizację
selektywnej zbiórki odpadów;
trudno rozliczyć się gminie z:
 selektywnego zbierania co najmniej: papieru, metalu, tworzywa sztucznego,
szkła, opakowań wielomateriałowych i odpadów ulegających biodegradacji,
w tym także opakowań biodegradowalnych,
 osiągnięcia do 31 grudnia 2020r. poziomów recyklingu i przygotowania
do ponownego użycia: papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła odpadów
biodegradowalnych, budowlanych,
kto ma dostarczyć pojemniki do zbiorki odpadów? – jeśli gmina, to musi podjąć
uchwałę jako część usługi w zakresie odbierania odpadów od właścicieli
nieruchomości lub uwzględnić w opłacie za odbieranie odpadów (dotyczy
nieruchomości systemu gminnego). Kto powinien dbać o właściwy stan
sanitarny, techniczny pojemników, jeśli ma dostarczyć je firma na podstawie
umowy z gminą na odbieranie odpadów;
czy rekultywacja składowiska wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach?
mechaniczno – biologicznego przetwarzania odpadów:
 kierowanie strumienia zmieszanych odpadów komunalnych nie do RIPOK,
ale do instalacji zastępczych wyznaczonych w wojewódzkim planie
gospodarki odpadami jako funkcjonujących do czasu uruchomienia RIPOK
spełniających wymogi BAT (mimo funkcjonowania w RGOK regionalnych
instalacji o przepustowości zdolnej przyjąć odpady). Podmioty odbierające
odpady wożą je do tej instalacji, gdzie są niższe ceny za przetwarzanie
odpadów;
 nieprecyzyjnie określone wymagania dot. „aktywnego napowietrzania"
z zabezpieczeniem uniemożliwiającym przedostanie się nieoczyszczonego
9
powietrza do atmosfery;
 przekształceniu biologicznemu nie ulegają popioły zawarte we frakcji
o wielkości 0 -80 mm (kod 19 1212). Jest znaczna zawartość popiołów
w odpadach zbieranych z zabudowy opalanej węglem. Stanowią one
problem w procesie przekształcenia biologicznego tlenowego i beztlenowego;
 Dwa modele wdrażania nowego systemu gospodarowania odpadami:
 zarządzanie systemem, przeprowadzenie przetargów i wszystkie inne zadania
realizuje gmina,
 powierzenie zadań w zakresie zarządzania systemem gospodarowania
odpadami innej osobie prawnej (przykład Krakowa, w którym jednemu
podmiotowi MPO Kraków Sp. z o.o. powierzono odpowiedzialność
za funkcjonowanie całego systemu w celu konieczności zintegrowania systemu
uwzględniającego wszystkie elementy wchodzące w jego skład oraz wszystkie
procesy zachodzące w procesie od wytwarzania i odbioru odpadów do ich
przetwarzania).
 sugestie gmin:
 ustalenia jednolitego wzoru deklaracji składanej przez właściciela
nieruchomości, odstąpienie od składania deklaracji przy zmianie stawki
opłaty,
 ustalenia jednolitego systemu segregacji odpadów tak aby poszczególne
frakcje były wartościowymi surowcami,
 ustalenie organizacji PSZOK, ich wyposażenia, standardów jakie powinien
spełniać,
 ustalenie jednakowych kolorów worków, pojemników na poszczególne
rodzaje odpadów;
W dalszej części seminariów, po burzliwej dyskusji uczestników podnoszących
w/w problemy oraz zmian stanowiska wojewodów w sprawie uchwał rad gmin,
różne interpretacje segregacji odpadów, prowadząca sumowała wnioski i problemy
zgłaszane podczas seminariów, odpowiadała na nie, posługując się interpretacjami,
wyjaśnieniami ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska i własnym
doświadczeniem.
Przechodząc do kolejnych punktów seminariów wskazała, iż gminy
od niedawna wdrażają nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi.
W pierwszym etapie skupiły się na jego skutecznym wprowadzeniu
(przygotowaniu koncepcji nowego modelu gospodarowania odpadami,
zarządzaniu systemem, przygotowaniu projektów uchwał dla rad gmin,
przygotowaniu przetargów na odbiór i przetwarzanie odpadów), aby był przyjazny
dla społeczeństwa i nie spowodował uszczerbku w budżecie gmin. Czas teraz na
kolejne etapy, tj. analizę drogi wytwarzanych odpadów, ich zagospodarowania,
kontrolę przepływu strumienia odpadów, w tym firm odbierających
i przetwarzających odpady, respektowania przepisów prawa przez właścicieli
nieruchomości, firmy gospodarujące odpadami – zgodnie z kompetencjami
organów administracji publicznej.
Szczegółowo omówiono kontrolę gospodarowania odpadami komunalnymi
sprawowaną przez gminy (zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach j. t. Dz. U. z 2013r., poz. 1399, Prawem ochrony środowiska –
10
j. t. Dz. U. z 2013r., poz. 1232 ze zm, ustawą o swobodzie działalności gospodarczej
– j. t. Dz. U. z 2013r., poz. 672 ze zm.) zwracając uwagę na zawiadomienie o kontroli
upoważnienie do kontroli, zakres kontroli, protokoły kontroli (wypracowano
wzory dokumentów), przebieg kontroli, a następnie przygotowania decyzji wójta
dot. efektów kontroli.
Omówiono szczegółowo egzekucję sprawozdań kwartalnych składanych do
gmin przez firmy odbierające odpady (zwracając uwagę na konieczność składania
sprawozdań przez wszystkie firmy znajdujące się w rejestrze działalności
regulowanej prowadzonym przez gminy). Omówiono sposób przygotowania
sprawozdań rocznych gminy do marszałka województwa i wojewódzkiego
inspektora ochrony środowiska.
Wyjaśniono sposób wyliczania osiągniętych poziomów recyklingu i przygotowania
do ponownego użycia: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, odpadów
budowlanych i rozbiórkowych odebranych z obszaru gminy, ograniczenia masy
odpadów
komunalnych
ulegających
biodegradacji
przekazywanych
do składowania. Posługiwano się stosownymi rozporządzeniami Ministra
Środowiska. Wiele wątpliwości budziło osiągnięcie poziomów recyklingu
i przygotowania do ponownego użycia odpadów budowlanych (określenia ilości
wytwarzanych odpadów) oraz ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych
w środowisku wiejskim, w którym odpady te w domu są odzyskiwane
(kompostowanie, skarmianie zwierząt itp.).
Omówiono trudną tematykę egzekucji prawa związaną z wdrażaniem
znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zwracając
uwagę na kompetencje: wojewody, RIO, wójta, WIOŚ, gminy, województwa.
Wypracowano wzory decyzji administracyjnych, obowiązków o charakterze
niepieniężnym i pieniężnym opłat za odbieranie odpadów, kar pieniężnych dla
przedsiębiorców odbierających odpady komunalne, omówiono procedury
egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym (wierzycielem i organem
egzekucyjnym jest wójt, burmistrz, prezydent miasta) oraz postępowania
podatkowego. Szczegółowo omówiono: obowiązki wójta, burmistrza, prezydenta
dot. nakładania kar pieniężnych w drodze decyzji na przedsiębiorcę odbierającego
odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, przygotowano wzór decyzji.
Omówiono:
 narzędzie egzekwowania prawa przez wójta od właścicieli nieruchomości
(wydanie decyzji podatkowej wymiarowej w razie niezłożenia deklaracji
o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi lub
wątpliwości co do danych zawartych w deklaracji), przejęcie odbioru
odpadów komunalnych od właściciela nieruchomości niezamieszkałej
w zamian za ustaloną opłatę za odbieranie odpadów;
 egzekwowanie prawa przez wójta od przedsiębiorców odbierających
odpady komunalne (dokumenty do wpisu do rejestru działalności
regulowanej, przekazywanie odpadów do RIPOK, osiągnięcie poziomów
recyklingu i ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych, terminowości
i rzetelności sprawozdań), kar dla przedsiębiorców;
11
 główne zasady postępowania egzekucyjnego wynikające z ustawy
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j. t. Dz. U. z 2012r., poz. 1015
ze zm.);
W dyskusji uczestnicy stwierdzili, że postępowanie egzekucyjne jest bardzo trudnym
problemem i warto poświęcić jemu oddzielne warsztaty, szkolenie.
Wobec problemów z organizacją selektywnej zbiorki odpadów w budynkach
wielolokalowych (zgłoszonych przez uczestników), prezentowano model gospodarki
odpadami na osiedlach Mazowieckiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Płocku – system
tzw. Eko – domków, w których odbiera się od mieszkańców domów
wielolokalowych odpady segregowane i zmieszane, aby odpady zmieszane
wysegregować na poszczególne rodzaje odpadów: papier, tworzywa, szkło, metale,
wielomateriałowych (w Płocku – segreguje się nawet na 24 rodzaje odpadów).
Prezentacja wzbudziła wiele pytań i uwag dot. kosztów funkcjonowania systemu,
stwierdzeń, że są to osiedlowe segregatornie i wyręczają mieszkańców z segregacji
„u źródła”. Pozwalają jednak uzyskać czyste rodzaje odpadów surowcowych,
łatwiejsze do dalszego recyklingu.
W następnej części seminariów uczestnicy prezentowali różne formy i metody
informacji i edukacji ekologicznej społeczeństwa w zakresie nowego modelu
gospodarowania odpadami. Najczęściej były to: internet, obwieszczenia, ulotki. Były
też gminy, w których prowadzono spotkania z mieszkańcami nt. nowego systemu,
działania edukacyjne RIPOK, informacje w lokalnej prasie, telewizji nt. nowego
systemu. Generalnie uczestnicy stwierdzili, iż mała obsada etatowa w urzędzie i brak
środków finansowych powoduje skromne metody i formy edukacji ekologicznej
społeczeństwa. Poruszono możliwość finansowania edukacji z opłaty za odpady.
Prowadząca, mając na uwadze wypowiedzi uczestników, ustosunkowała się do nich,
a także rozszerzyła problem edukacji i informacji społeczeństwa w zakresie
gospodarowania odpadami komunalnymi, zwracając uwagę na:
 podstawy prawne do prowadzenia edukacji ekologicznej wynikające
z przepisów prawa, Polityki ekologicznej państwa i Narodowej strategii
edukacji ekologicznej, programów ochrony środowiska,
 kampanię informacyjną, którą winny prowadzić gminy, wynikającą z ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach,
 obowiązki edukacji ekologicznej wynikające z art. 3 ust. 2, pkt. 8,9 ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz art. 13 ustawy z dnia
1 lipca 2011r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach,
 mechanizmy, narzędzia, metody stosowane w edukacji ekologicznej,
 przykłady kompleksowej edukacji odpadowej społeczeństwa prowadzonej
przez gminy, województwa, firmy, organizacje pozarządowe i pomoc
Ministerstwa Środowiska oraz konieczność współpracy w tym zakresie.
Seminaria były tak organizowane, aby można było przeprowadzić warsztaty
terenowe w regionalnych instalacjach przetwarzania odpadów komunalnych,
obejrzeć PSZOK. Uczestnicy mieli możliwość zapoznać się z procesami
przetwarzania odpadów w Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów
Komunalnych w Krzyżanówku woj. łódzkie (instalacja MBP, kompostownia,
składowisko), Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych
12
w Legnicy woj. dolnośląskie (prezentacja instalacji MBP, kompostowni, składowiska,
edukacji ekologicznej prowadzonej w Zakładzie), Zakładzie Utylizacji Odpadów
Komunalnych w Hryniewiczach woj. podlaskie (instalacje: MBP, składowisko,
PSZOK, prowadzonej edukacji ekologicznej), Zakładzie Gospodarki Odpadami
Komunalnymi w Koninie (instalacja MBP, składowisko, rozpoczęta budowa spalarni
odpadów, edukacja ekologiczna), Beskid Żywiec w Żywcu woj. śląskie
(kompostownia, składowisko), Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów
Komunalnych w Krakowie Baryczy woj. małopolskie (instalacja MBP,
kompostownia, składowisko odpadów, PSZOK, ścieżka edukacyjna w Zakładzie
i bogaty program edukacji odpadowej, bloki energetyczne, planowana budowa
spalarni odpadów). Były to bardzo wartościowe i pouczające dla wszystkich
warsztaty. Uczestnicy zadawali wiele pytań prowadzącym warsztaty dot.
technologii, kosztów funkcjonowania systemów, uzyskiwanych efektów
ekologicznych.
Podsumowaniem warsztatów terenowych były wypowiedzi uczestników
i prowadzących nt. efektów dla gmin i środowiska związanych z wdrażaniem
nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi.
W wypowiedziach i prezentacji zwracano uwagę na:
 stawiane przez gminy cele w gospodarowaniu odpadami, krótko
i długookresowe, już osiągnięte efekty i planowane efekty
 objecie systemem wszystkich nieruchomości,
 wszystko pod kontrolą – szczelny system,
 o kształcie systemu decyduje gmina (decentralizacja uprawnień),
 eliminacja instalacji nie spełniających wymogów ekologicznych,
 budowa instalacji spełniających wymogi BAT,
 upowszechnienie segregacji „u źródła”,
 większy odzysk odpadów,
 mniej składowanych odpadów,
 mniej dzikich składowisk odpadów,
 więcej informacji dla społeczeństwa,
 wyższy stan świadomości ekologicznej społeczeństwa,
 realizacja zasady „zanieczyszczający płaci”
 czyste środowisko, lepsza jakość życia mieszkańców
 zarządzanie systemem gospodarowania odpadami komunalnymi
 kto zarządza systemem, a jak można zmienić,
 w jaki sposób zarządza, co można zmienić?
 jakie są warunki do funkcjonowania systemu?
 funkcjonowanie RIPOK, PSZOK,
 firmy odbierające odpady,
 droga odpadów wytwarzanych przez mieszkańców
 egzekucja obowiązków od właścicieli nieruchomości, firm gospodarujących
odpadami,
 monitorowanie systemu przez gminę.
W podsumowaniu seminariów zwrócono uwagę na następujące problemy,
uwarunkowania we wdrażaniu nowego systemu gospodarowania odpadami
komunalnymi (oprócz wskazanych wcześniej):
13
 trudności gmin z dostępem do danych ewidencyjnych ludności, aby
weryfikować dane zawarte w deklaracjach składanych przez właścicieli
nieruchomości;
 trudności z utworzeniem warunków do składania deklaracji w formie
elektronicznej;
 zmiana deklaracji przy wprowadzaniu nowych stawek opłat za odpady
(to dodatkowe zadania dla właścicieli nieruchomości i kadry urzędników
obsługujących system – zarejestrowania deklaracji, sprawdzenia poprawności
wypełnienia, analiza danych, ewentualnie wydanie decyzji administracyjnej –
są bardzo absorbujące dla gminy);
 ochrona danych osobowych zawartych w deklaracjach składanych przez
właścicieli nieruchomości/kontrola Głównego Inspektora Ochrony Danych
Osobowych deklaracji pod kątem legalności żądania przez gminy danych, które
powinny być objęte ochroną prawną np. pesel, adres email, nr telefonu, stopień
pokrewieństwa itp.);
 odpowiedzialność za segregację odpadów w budynkach wielolokalowych
(zarząd spółdzielni, wspólnoty mieszkaniowej decyduje o segregacji odpadów,
jeśli nieliczni mieszkańcy nie segregują, to wyższą opłatę zapłacą wszyscy
mieszkańcy);
 brak przygotowania kadr do skutecznego prowadzenia procedur egzekucyjnych,
 brak zabezpieczenia środków finansowych na działania egzekucyjne
(nie wszystkie gminy uwzględniły w stawce opłaty za odpady);
 potencjalne trudności w kontroli funkcjonowania systemu gospodarowania
odpadami (kontrolę segregacji odpadów „u żródła” ma możliwość prowadzić
firma odbierająca odpady; czy robi to? firmy powinny na bieżąco informować
gminę o braku segregacji przez właścicieli nieruchomości);
 niedostateczne działania edukacyjne prowadzone przez gminy wśród
wszystkich właścicieli nieruchomości.
Seminaria osiągnęły zakładane cele. Ich uczestnicy poznali różne instalacje
przetwarzania odpadów komunalnych, różne systemy wdrażania nowego modelu
gospodarowania odpadami komunalnymi, egzekucję przepisów prawa przez
gminy, różne metody edukacji odpadowej. Uzyskali materiały seminaryjne, mieli
możliwość zadawania pytań do RCEE – po seminariach.
WYDAWNICTWO
„INSTALACJE PRZETWARZANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W POLSCE”
INFORMATOR I PORADNIK EDUKACYJNY
Wprowadzony w Polsce nowy system gospodarowania odpadami
komunalnymi wymaga stałego wsparcia informacyjno – edukacyjnego. Niezbędna
jest powszechna i wyższa kultura techniczna w zakresie postępowania z odpadami
komunalnymi, w tym ich odzysku, recyclingu i unieszkodliwiania a także
świadoma kontrola przyjętych w gminach rozwiązań w zakresie gospodarowania
wytwarzanymi odpadami. Faktem jest, że nigdy nie przestaniemy wytwarzać
odpadów. Niewłaściwa gospodarka nimi może powodować dużą uciążliwość,
14
uniemożliwiając zrównoważony rozwój.
Mnożą się pytania: jak najlepiej
prowadzić gospodarkę odpadami, aby nie
powodowały one uciążliwości dla ludzi
i środowiska,
nie
obciążały
zbyt
budżetów właścicieli nieruchomości, aby
zastępowały
surowce
naturalne,
a instalacje przetwarzania odpadów nie
były traktowane przez mieszkańców
i organizacje społeczne jako źródła
uciążliwości dla ludzi i środowiska.
Aby
choć
częściowo
pomóc
samorządom gmin w doskonaleniu
systemu
gospodarowania
odpadami
komunalnymi
w
gminach,
RCEE
w Płocku przygotowało wydawnictwo –
informator i poradnik edukacyjny
pt. „Instalacje przetwarzania odpadów
komunalnych w Polsce” – dzięki
dofinansowaniu NFOŚiGW w Warszawie
oraz
WFOŚiGW
w
Warszawie.
Informator, oprócz zestawu instalacji
przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce wg uchwał sejmików
wojewódzkich w sprawie wykonywania wojewódzkich planów gospodarowania
odpadami opisu technologii niektórych z nich, przykładów punktów selektywnej
zbiórki odpadów komunalnych, zawiera także informacje związane z podstawami
prawa odpadowego w Europie, w Polsce i prawa miejscowego, procedury kontroli
i egzekucji przez gminy obowiązującego prawa dot. gospodarowania odpadami
komunalnymi, źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie gospodarowania
odpadami oraz przykłady działań edukacyjnych dzieci, młodzieży i dorosłych.
Oto spis treści tego wydawnictwa:
1.Wprowadzenie.
2. Jadwiga Zonenberg Regulacje prawne dotyczące gospodarowania odpadami
komunalnymi w Unii Europejskiej i w Polsce, w tym prawo miejscowe.
3. Jadwiga Zonenberg Nowe zasady gospodarowania odpadami komunalnymi
w Polsce, z uwzględnieniem projektów uchwał rad gmin.
4. Janina Kawałczewska, Witold Lenart Budowa i eksploatacja regionalnych instalacji
przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) z uwzględnieniem procedury
ocen oddziaływania na środowisko.
5. Iwona Kuczyńska, Krystyna Flak Punkty selektywnego zbierania odpadów
komunalnych (PSZOK).
6. Janina Kawałczewska Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce
spełniające
wymogi
regionalnych
instalacji
przetwarzania
odpadów
komunalnych (RIPOK).
7. Iwona Kuczyńska, Krystyna Flak Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów
Komunalnych (RIPOK) w Krakowie.
15
8. Witold Lenart Inne instalacje przetwarzania odpadów w Polsce.
9. Jadwiga Zonenberg Zasady kontroli i egzekwowania prawa dotyczącego
gospodarowania odpadami komunalnymi.
10. Witold Lenart Edukacja ekologiczna społeczeństwa i informacja warunkiem
skutecznego wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami
komunalnymi.
11. Janina Kawałczewska Finansowanie zadań gospodarowania odpadami
komunalnymi.
12. Niektóre skróty.
13. Materiały źródłowe.
Serdecznie dziękujemy autorom wydawnictwa za pomoc w jego realizacji oraz tym
zarządzającym instalacjami przetwarzania odpadów komunalnych, którzy wyrazili
zgodę na opis technologii i przekazali materiały umożliwiające opis instalacji
Wydawnictwo będzie przekazywane nieodpłatnie uczestnikom konferencji
sumującej projekt, zarządzającym instalacjami, gminom, wojewodom, WIOŚ, oraz
centrom edukacji, samorządom województw wyrażającym zainteresowanie nim.
Zachęcamy do lektury wydawnictwa.
KONFERENCJA
NT. „EFEKTY WDRAŻANIA NOWEGO MODELU
GOSPODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI”
Ostatnim działaniem projektu „Bliżej śmieci – dalej od nieporządku” jest
ogólnopolska konferencja nt. „Efekty wdrażania nowego modelu gospodarowania
odpadami komunalnymi” organizowana w dniach 27 i 28 maja 2014r. w Centrum
Edukacyjno-Konferencyjnym
Poświętne w Płońsku.
Celem jej jest ocena efektów
wdrożenia
nowego
modelu
gospodarowania
odpadami
komunalnymi
i
wypracowanie
wniosków do nowelizacji rozwiązań
prawnych w zakresie gospodarowania
odpadami komunalnymi.
RCEE w Płocku wraz z Burmistrzem
m. Płońska (właścicielem Zakładu
Zagospodarowania
Odpadów
w
Poświętnem i PSZOK w Płońsku),
Wójtem Gminy Płońsk (na terenie której zlokalizowany jest Zakład
Zagospodarowania Odpadów) oraz Przewodniczącym konwentu wójtów
i burmistrzów powiatu płońskiego serdecznie zapraszają przedstawicieli gmin,
powiatów, województw, firmy gospodarujące odpadami do udziału w konferencji.
W pierwszym dniu konferencji planujemy odpowiedzieć na pytanie: co zyskało
środowisko i mieszkańcy dzięki wprowadzeniu nowego modelu gospodarowania
odpadami komunalnymi, zaproponować zmiany w prawie dotyczące
gospodarowania odpadami komunalnymi. Zaprosiliśmy do udziału w konferencji
16
posła na Sejm RP – Pana Tadeusza Arkita oraz Wiceministra Środowiska – Pana
Janusza Ostapiuka.
W drugim dniu planujemy warsztaty terenowe w PSZOK w Płońsku oraz
w Zakładzie Zagospodarowania Odpadów w Poświętnem oraz wystąpienia na temat
stojących wyzwań przed gminami w zakresie: gospodarowania odpadami
opakowaniowymi, procesów inwestycyjnych dla nowych przedsięwzięć
z uwzględnieniem powszechnych protestów mieszkańców i organizacji społecznych
przy tego typu przedsięwzięciach oraz ograniczonych środkach finansowych gmin.
O objęcie patronatem
konferencji poprosiliśmy Marszałka Województwa
Mazowieckiego – Pana Adama Struzika.
Podczas konferencji zainteresowani uczestnicy otrzymają w/w informator
pt. „Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych w Polsce”.
A oto planowany program konferencji:
I dzień – 1000 - 1800
Prowadzą: Janina Kawałczewska – RCEE w Płocku, dr Witold Lenart – Uniwersyteckie
Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem
Uniwersytetu Warszawskiego.
1. Otwarcie konferencji: Burmistrz Miasta Płońska, Wójt Gminy Płońsk,
Przewodniczący konwentu wójtów i burmistrzów powiatu płońskiego,
Prezes PGK w Płońsku, Prezes RCEE w Płocku.
2. Prezentacja informatora pt. „Instalacje przetwarzania odpadów komunalnych
w Polsce” – Janina Kawałczewska - RCEE w Płocku.
3. Prezentacje gmin nt.: „Co zyskało środowisko i mieszkańcy dzięki wprowadzeniu
nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi” – wystąpienia
przedstawicieli: miasta Płońska, Związku Gmin Regionu Płockiego oraz
Przewodniczącego konwentu wójtów i burmistrzów powiatu płońskiego;
- dyskusja.
Przerwa kawowa
4. Wystąpienia gości konferencji nt. zmian w przepisach dotyczących odpadów
komunalnych.
Obiad.
5. Panel dyskusyjny: Jak jest, co należy zmienić w gospodarowaniu odpadami
komunalnymi?
- Wprowadzenie do panelu.
 Stosowanie przepisów prawa przez samorządy, firmy gospodarujące odpadami
komunalnymi – przedstawiciel WIOŚ w Warszawie;
 Zarządzanie odpadami komunalnymi w gminie i propozycje zmian – przedstawiciel
Miasta Płocka;
 Aspekty ekonomiczne i uwarunkowania ekologiczne gospodarowania odpadami
komunalnymi – Dariusz Matuszewski - Prezes PGK w Płońsku;
 Edukacja ekologiczna społeczeństwa dot. gospodarki odpadami – Janina
Kawałczewska - RCEE w Płocku;
 Funkcjonowanie firm gospodarujących odpadami komunalnymi, odpady komunalne
w spółdzielniach mieszkaniowych – Jan Bernatowicz - Prezes EKO-MAZ Sp. z o.o.
w Płocku;
 RIPOKi a uchwała Sejmiku w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki
Odpadami dla Mazowsza na lata 2012 – 2017 z uwzględnieniem lat 2018 – 2013 –
17
przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego.
- Dyskusja panelowa - prowadzi dr Witold Lenart - Uniwersyteckie Centrum Badań
nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Uniwersytetu
Warszawskiego.
Przerwa kawowa.
6. Jak prowadzić dialog ze społeczeństwem nt. zrównoważonej gospodarki odpadami
komunalnymi? – dr Witold Lenart - Uniwersyteckie Centrum Badań nad
Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Uniwersytetu
Warszawskiego.
Kolacja.
II dzień – 900 - 1500
Prowadzą: Janina Kawałczewska – RCEE w Płocku, Romuald Woźniak – Przewodniczący
konwentu wójtów i burmistrzów powiatu płońskiego.
1. Warsztaty terenowe na terenie Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Poświętnem
(instalacja mechaniczno – biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów
komunalnych – MBP, instalacja do składowania odpadów powstających
w procesie mechaniczno – biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów
komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych –
składowisko w Dalanówku, PSZOK).
Praca w dwóch grupach:
I grupa: MBP, PSZOK, Dalanówek; II grupa: Dalanówek, MBP, PSZOK.
Przerwa kawowa.
2. Wnioski z warsztatów terenowych.
3. Proces inwestycyjny dla nowych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych
a protesty mieszkańców – dr inż. B. Kozłowska – Politechnika Łódzka.
4. Źródła finansowania przedsięwzięć dot. gospodarowania odpadami komunalnymi –
przedstawiciel WFOŚiGW w Warszawie.
5. Gospodarowanie odpadami komunalnymi a odpady opakowaniowe
–
dr inż. B. Kozłowska – Politechnika Łódzka.
6. Podsumowanie konferencji – wnioski do rozwiązań prawnych i systemowych
w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi.
Obiad.
Zgłoszenia należy przesyłać w terminie do dnia: 22 maja 2014 r. faxem 24 268 37 74,
e –mailem: [email protected] lub listownie na adres Regionalne Centrum
Edukacji Ekologicznej w Płocku, 09-400 Płock, pl. Stary Rynek 20.
Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy pomogli w realizacji projektu
„Bliżej śmieci – dalej od nieporządku”:
finansującym projekt, współpracownikom przy organizacji konferencji,
seminariów, wykładowcom i trenerom konferencji, seminariów.
Mając nadzieję, że choć w części przyczyniliśmy się do wdrażania nowego modelu
gospodarowania odpadami komunalnymi, serdecznie wszystkich pozdrawiamy.
Do spotkania na kolejnych ścieżkach edukacji ekologicznej społeczeństwa
Zespół RCEE w Płocku
18