ministerstwo edukacji narodowej program nauczania

Transkrypt

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ
825[01]/ZSZ,SP/MEN/2007.
PROGRAM NAUCZANIA
DRUKARZ 825[01]
Zatwierdzam
Minister Edukacji Narodowej
Warszawa 2007
Autorzy:
dr inż. Grażyna Czech
mgr inż. Alicja Tomas
mgr inż. Maria Widawska
Recenzenci:
mgr inż. Adam Kanas
mgr inż. Bogdan Kostecki
Opracowanie redakcyjne:
dr Grzegorz Rycharski
1
Spis treści
I.
Plany nauczania
3
II.
Programy nauczania przedmiotów zawodowych
5
1.
Podstawy zawodu
5
2.
Materiałoznawstwo
14
3.
Maszyny i urządzenia
21
4.
Technologia drukowania
28
5.
Zajęcia praktyczne
42
6.
Praktyka zawodowa
50
2
I.
PLANY NAUCZANIA
PLAN NAUCZANIA
Zasadnicza szkoła zawodowa
Zawód: drukarz 825[01]
Podbudowa programowa: gimnazjum
Lp.
Przedmioty nauczania
Dla
młodzieży
Liczba
godzin
tygodniowo
w trzyletnim
okresie
nauczania
Klasy I - III
1.
2.
3.
4.
5.
6.
*
Podstawy zawodu
Materiałoznawstwo
Specjalizacja *
Zajęcia praktyczne
Razem
4
3
4
10
10
20
51
Dla dorosłych
Liczba
Liczba
godzin
godzin
tygodniowo w trzyletnim
w trzyletnim
okresie
okresie
nauczania
nauczania
Semestry I - VI
Forma
Forma
stacjonarna
zaoczna
3
55
2
41
3
55
8
138
8
138
15
275
39
702
Program specjalizacji dotyczącej techniki i technologii drukowania
opracowuje szkoła w porozumieniu z przedstawicielami pracodawców
oraz zgodnie z potrzebami regionalnego rynku pracy.
Przykładowe specjalizacje:
Technika drukowania offsetowego
Technika drukowania fleksograficznego
Technika drukowania sitowego
3
PLAN NAUCZANIA
Szkoła policealna
Zawód: drukarz 825[01]
Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Przedmioty nauczania
Dla
młodzieży
Liczba
godzin
tygodniowo
w rocznym
okresie
nauczania
Semestry
I - II
Podstawy zawodu
2
Materiałoznawstwo
1
2
6
Specjalizacja *
5
Zajęcia praktyczne
9
Razem
25
Praktyka zawodowa: 4 tygodnie w II semestrze
Dla dorosłych
Liczba
Liczba
godzin
godzin
tygodniowo
w rocznym
w rocznym
okresie
okresie
nauczania
nauczania
Semestry I - II
Forma
Forma
stacjonarna
zaoczna
1
27
1
14
2
27
4
82
3
68
7
123
18
341
* Program specjalizacji dotyczącej techniki i technologii drukowania
opracowuje szkoła w porozumieniu z przedstawicielami pracodawców
oraz zgodnie z potrzebami regionalnego rynku pracy.
Przykładowe specjalizacje:
Technika drukowania fleksograficznego
Technika drukowania sitowego
4
II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW
ZAWODOWYCH
PODSTAWY ZAWODU
Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
– posłużyć się terminologią poligraficzną,
– sklasyfikować produkty poligraficzne,
– scharakteryzować fazy procesu poligraficznego,
– scharakteryzować techniki drukowania,
– rozróżnić formy drukowe,
– scharakteryzować zasady syntezy barw oraz podstawowe modele
barw,
– wyjaśnić zasady reprodukcji poligraficznej,
– scharakteryzować podstawowe materiały poligraficzne,
– dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,
– posłużyć się dokumentacją techniczną,
– rozróżnić podstawowe wielkości elektryczne oraz ich jednostki,
– rozróżnić materiały przewodzące, półprzewodzące, izolacyjne oraz
określić ich zastosowanie,
– scharakteryzować podstawowe elementy obwodu elektrycznego,
– rozróżnić przyrządy pomiarowe, odczytać symbole i oznaczenia,
– odczytać schematy prostych układów elektrycznych, elektronicznych
i automatyki,
– scharakteryzować rodzaje i odmiany pisma drukarskiego,
– dokonać analizy obrazu typograficznego,
– dokonać analizy kompozycji obrazu,
– scharakteryzować oryginały do reprodukcji poligraficznej,
– posłużyć się projektami form graficznych,
– posłużyć się programami komputerowymi,
– skorzystać z literatury specjalistycznej i innych źródeł informacji.
5
Materiał nauczania
1. Podstawy poligrafii
Techniki przekazu informacji. Książka rękopiśmienna. Książka
drukowana. Rozwój drukarstwa. Media drukowane. Klasyfikacja
wyrobów poligraficznych. Książki i broszury. Czasopisma i gazety.
Akcydensy. Media elektroniczne. Multimedia. Kierunki rozwoju poligrafii.
Proces produkcji wyrobów poligraficznych. Techniki drukowania. Światło
i barwa w poligrafii. Addytywna i subtraktywna synteza barw.
Przygotowanie form drukowych. Formy drukowe do drukowania
wypukłego, fleksograficznego, offsetowego, wklęsłego, sitowego.
Reprodukcja wartości tonalnych w procesie drukowania. Reprodukcja
barw w procesie drukowania. Zasady drukowania w typografii,
fleksografii, offsecie, wklęsłodruku, sitodruku. Ocena jakości drukowania
- normy, kryteria, metody. Procesy introligatorskie. Jednostkowe
operacje introligatorskie. Oprawy. Klasyfikacja opraw. Cyfrowy przepływ
prac. Procesy wydawnicze,
Materiały poligraficzne. Podłoża drukowe. Właściwości papierów
drukowych. Niejednorodność właściwości. Anizotropia papieru.
Dwustronność papieru. Higroskopijność papieru. Niechłone podłoża
drukowe. Farby drukarskie. Rodzaje i skład farb. Właściwości
i wymagania dla farb drukarskich. Lakiery. Materiały pomocnicze.
Maszyny i urządzenia poligraficzne. Maszyny do drukowania wypukłego.
Maszyny do drukowania fleksograficznego. Maszyny do drukowania
offsetowego. Maszyny do drukowania wklęsłego. Maszyny do
drukowania sitodrukowego. Maszyny i urządzenia do wykonywania
jednostkowych operacji introligatorskich. Maszyny i urządzenia do
wykonywania opraw przemysłowych.
Ćwiczenia:
• Rozróżnianie produktów poligraficznych.
• Rozróżnianie form drukowych podstawowych technik drukowania.
• Odczytywanie metryczek i stopek.
• Charakteryzowanie oryginałów do reprodukcji poligraficznej.
• Ocenianie jakości odbitek drukarskich.
• Odczytywanie schematów maszyn drukujących.
6
Podstawy projektowania graficznego. Podstawy grafiki użytkowej. Pismo
drukarskie. Klasyfikacja oraz charakterystyka pisma drukarskiego. Dobór
pisma, czytelność tekstu. Tekst i ilustracja. Kompozycja graficznego
układu
stronicy.
Zasady
projektowania
drobnych
wyrobów
poligraficznych.
Ćwiczenia:
• Określanie elementów składowych publikacji.
• Charakteryzowanie budowy liter oraz krojów pisma drukarskiego.
• Rozpoznawanie krojów i odmian pisma.
• Rozpoznawanie elementów składowych publikacji: wyraz, wiersz,
kolumna, łam, tytuł, ilustracja, odstępy, marginesy.
• Rozpoznawanie układów graficznych.
• Projektowanie małych form graficznych: bilet wizytowy, ulotka.
• Projektowanie materiałów reklamowych: logo, papier firmowy.
2. Podstawy techniki
Dokumentacja techniczna. Rysunek techniczny. Materiały i przybory
rysunkowe. Normalizacja w rysunku technicznym. Znormalizowane
arkusze, linie i tabliczki rysunkowe. Zasady sporządzania rysunków brył
geometrycznych. Zasady wymiarowania. Przekroje. Oznaczanie
i kreskowanie przekrojów. Zasady sporządzania szkiców. Odczytywanie
rysunków technicznych i technologicznych.
Ćwiczenia:
• Sporządzanie szkiców i rysunków brył geometrycznych w rzutach
prostokątnych.
• Odczytywanie rysunków technicznych i schematów technologicznych.
• Wymiarowanie rysunków technicznych.
Podstawy elektrotechniki, elektroniki i automatyki. Prąd elektryczny.
Prawo Ohma. Prawa Kirchhoffa. Praca i moc prądu elektrycznego.
Podział odbiorników energii elektrycznej. Silniki. Elementy składowe
instalacji. Przewody i kable. Osprzęt elektryczny. Elementy
zabezpieczające. Instalacje sygnalizacyjne, alarmowe, sterujące.
Bezpieczeństwo pracy podczas eksploatacji odbiorników elektrycznych.
Zjawisko półprzewodnictwa. Półprzewodniki. Prąd elektryczny
w półprzewodnikach. Podstawowe elementy elektroniczne - właściwości,
budowa, zastosowanie, symbole graficzne. Rodzaje i zastosowanie
układów scalonych. Sterowanie automatyczne. Podział układów
sterowania
automatycznego.
Mikroprocesory.
Sterowniki
mikroprocesorowe.
7
Ćwiczenia:
• Identyfikowanie materiałów przewodzących i izolacyjnych.
• Rozróżnianie elementów obwodów elektrycznych na schematach.
• Porównywanie źródeł światła ze względu na pobór mocy i natężenie
oświetlenia.
• Odczytywanie parametrów odbiornika z tabliczki znamionowej.
• Rozróżnianie elementów instalacji elektrycznej, sprzętu izolacyjnego,
zabezpieczeń przeciwpożarowych.
• Rozróżnianie elementów elektronicznych na podstawie wyglądu
i symboli graficznych.
• Odczytywanie schematów blokowych automatycznego sterowania.
• Odczytywanie schematów blokowych automatycznej regulacji.
Środki dydaktyczne
Wyroby poligraficzne.
Przykłady odbitek drukarskich.
Formy drukowe podstawowych technik drukowania.
Plansze addytywnego i subtraktywnego mieszania barw.
Wzorniki papierów.
Wzorniki farb.
Wzorniki materiałów introligatorskich.
Przykłady wykończenia wyrobów poligraficznych.
Schematy podstawowych maszyn poligraficznych.
Modele maszyn i urządzeń.
Wzory pisma technicznego.
Rysunki złożeniowe, wykonawcze, montażowe. Schematy.
Zestaw elementów elektrycznych, elektronicznych i automatyki.
Mierniki wielkości elektrycznych.
Przyrządy pomiarowe.
Układy elektryczne i elektroniczne.
Podstawowe maszyny i urządzenia elektryczne.
Materiały dydaktyczne ilustrujące szeregowe i równoległe połączenia
rezystorów, łączenie odbiorników w trójkąt i gwiazdę, budowę maszyn
elektrycznych, diodę, tranzystor.
Schematy instalacji elektrycznych.
Schematy maszyn i urządzeń.
Instrukcje obsługi maszyn i urządzeń.
Dokumentacja techniczna.
Foliogramy, fazogramy.
Filmy dydaktyczne.
Symulacyjne programy komputerowe.
PN, BN, ISO.
8
Katalogi krojów pisma.
Przykłady kompozycji graficznych.
Plansze ilustrujące zasady rozmieszczania ilustracji.
Oryginały do reprodukcji.
Modele barw RGB, CMY+K.
Programy komputerowe edytorskie i graficzne.
Czasopisma specjalistyczne.
Uwagi o realizacji
Program przedmiotu zawiera działy tematyczne: Podstawy poligrafii,
Podstawy techniki, stanowiące podbudowę kształcenia w zawodzie.
Zajęcia powinny być prowadzone w pracowniach wyposażonych
w środki dydaktyczne umożliwiające wykonywanie zadań praktycznych.
Treści programowe działu tematycznego Podstawy poligrafii powinny
być realizowane z uwzględnieniem metod nauczania: wykładu, tekstu
przewodniego, pokazu z objaśnieniem, dyskusji dydaktycznej, ćwiczeń
praktycznych. W wyniku realizacji działu uczniowie powinni opanować
umiejętności: posługiwania się poprawną terminologią, rozróżniania
i charakteryzowania technik drukowania, wyrobów i materiałów
poligraficznych, oceniania i dobierania materiałów do wykonania
określonych wyrobów poligraficznych.
W procesie realizacji programu wskazane jest wdrażanie uczniów do
korzystania z norm, wzorników, katalogów, dokumentacji technicznej
i technologicznej, poradników, Internetu oraz innych źródeł informacji.
Wskazane jest również kształtowanie zainteresowań zawodem poprzez
organizowanie wycieczek dydaktycznych na targi specjalistyczne,
wystawy, pokazy maszyn i urządzeń poligraficznych.
Treści programowe działu tematycznego Podstawy poligrafii powinny
być realizowane z uwzględnieniem problematyki dotyczącej: technik
przekazu informacji, procesu produkcji wyrobów poligraficznych,
materiałów poligraficznych, maszyn i urządzeń, projektowania
graficznego.
W trakcie realizacji treści programowych dotyczących technik
przekazu informacji należy zwracać uwagę na następujące zagadnienia:
rozwój mediów drukowanych, klasyfikacja wyrobów poligraficznych,
media elektroniczne, multimedia.
W trakcie realizacji treści programowych dotyczących procesu
produkcji wyrobów poligraficznych należy zwracać uwagę na tematykę
dotyczącą: klasyfikacji technik drukowania, światła i barwy, zasad
reprodukcji wartości tonalnych, zasad reprodukcji barw, przygotowania
form drukowych, zasad drukowania typograficznego, fleksograficznego,
offsetowego, wklęsłodrukowego, sitowego. Należy zwracać uwagę
również na tematykę dotyczącą: jakości drukowania, operacji
9
i procesów introligatorskich, opraw, cyfrowego przepływu prac,
procesów wydawniczych.
W trakcie realizacji treści programowych dotyczących materiałów
poligraficznych należy zwracać uwagę na: klasyfikację podłoży
drukowych, właściwości oraz zastosowanie podłoży drukowych
chłonnych i niechłonnych; podział, właściwości, wymagania dla farb
drukarskich, zastosowanie lakierów i środków pomocniczych.
W trakcie realizacji treści programowych dotyczących maszyn
i urządzeń poligraficznych należy zwracać uwagę na podział maszyn
drukujących ze względu na technikę drukowania, postać i rodzaj
zadrukowywanego podłoża oraz charakterystykę maszyn i urządzeń do
wykonywania jednostkowych operacji introligatorskich i opraw
przemysłowych.
W ramach realizacji tematyki programowej dotyczącej projektowania
graficznego należy zwracać uwagę na: estetykę wykonania wyrobu
poligraficznego, rolę tekstu i ilustracji, klasyfikację oraz charakterystykę
pisma drukarskiego, dobór pisma, czytelność tekstu, kompozycję układu
graficznego stronicy, dobór materiałów do wykonania drobnych wyrobów
poligraficznych.
Treści
programowe
dotyczące
projektowania
graficznego powinny być realizowane z uwzględnieniem metod
nauczania: tekstu przewodniego, projektów, ćwiczeń praktycznych.
Szczególną uwagę należy zwracać na kształtowanie umiejętności: oceny
estetyki oraz jakości wykonania wyrobu poligraficznego, oceny i doboru
graficznych elementów publikacji, wykonania prostego projektu
graficznego.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni projektowania graficznego
oraz w pracowni komputerowej w grupie liczącej do 15 uczniów,
a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 2 - 4 osobowe,
z zapewnieniem dostępu do komputera. Ćwiczenia dotyczące głównie
projektowania mogą być realizowane w 2 – 3 godzinnych jednostkach
lekcyjnych.
Każdy
uczeń
powinien
samodzielnie
wykonać
i zaprezentować swój projekt oraz uzasadnić wprowadzenie określonych
rozwiązań.
Dział tematyczny Podstawy techniki obejmuje treści programowe
dotyczące dokumentacji technicznej, elektrotechniki, elektroniki
i automatyki. W trakcie realizacji programu należy zwracać uwagę na
dobór ćwiczeń obliczeniowych, odczytywanie oznaczeń, schematów,
symboli. Istotne jest zapoznanie uczniów ze współczesnymi
rozwiązaniami technicznymi oraz systemami regulacji i sterowania.
Celem realizacji treści programowych dotyczących dokumentacji
technicznej jest kształtowanie umiejętności odczytywania rysunku
technicznego oraz posługiwania się dokumentacją techniczną w zakresie
niezbędnym do wykonywania określonych zadań.
10
W ramach realizacji tematyki programowej dotyczącej elektrotechniki,
elektroniki i automatyki należy zwracać uwagę na kształtowanie
umiejętności posługiwania się poprawną terminologią, rozróżniania oraz
charakteryzowania maszyn elektrycznych. Należy uświadamiać uczniom
zagrożenia związane z użytkowaniem urządzeń elektrycznych oraz
określać środki ochrony przeciwporażeniowej. W trakcie realizacji
tematyki programowej należy prezentować typowe układy elektryczne
oraz określać ich zastosowanie, demonstrować elementy i urządzenia
elektroniczne oraz elementy automatyki.
Program przedmiotu powinien być realizowany z uwzględnieniem metod
nauczania: dyskusji dydaktycznej, pokazu z wyjaśnieniem, ćwiczeń
praktycznych. Wskazane jest prowadzenie dużej ilości ćwiczeń
umożliwiających
opanowanie
podstawowych
umiejętności.
Wykorzystywanie filmów dydaktycznych i komputerowych programów
symulacyjnych wpływa w znacznym stopniu na przyswajanie przez
uczniów nowych informacji oraz efektywność kształcenia.
Proponuje się następujący podział godzin na realizację działów
tematycznych:
Lp.
1.
2.
Działy tematyczne
Podstawy poligrafii
Podstawy techniki
Razem
Orientacyjna
liczba godzin
106
38
144
Podział godzin dotyczy kształcenia młodzieży w zasadniczej szkole
zawodowej dla młodzieży. Nauczyciel może dokonywać zmian
w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych.
Propozycje metod sprawdzania
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
w trakcie realizacji programu na podstawie kryteriów ustalonych na
początkowych zajęciach.
Proces oceniania powinien obejmować:
− diagnozowanie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów przed
przystąpieniem do realizacji programu,
− identyfikowanie postępów uczniów w trakcie realizacji treści
kształcenia oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych
celów kształcenia,
− sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów po zakończonej
realizacji określonego działu programowego.
11
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów może być dokonywane na
podstawie:
– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– testów osiągnięć szkolnych,
– obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych
zadań.
W trakcie kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej i pisemnej należy
zwracać uwagę na operowanie przez uczniów zdobytą wiedzą,
merytoryczną jakość wypowiedzi, stosowanie poprawnej terminologii.
Umiejętności praktyczne mogą być oceniane za pomocą obserwacji
pracy uczniów podczas realizacji ćwiczeń i innych zadań praktycznych.
W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględniać wyniki
stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.
Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie
z obowiązującą skalą ocen.
12
Literatura
Bożenko L.: Maszynoznawstwo dla zasadniczych szkół zawodowych.
WSiP, Warszawa 1998
Gruszczyński Cz.: Farby graficzne. WSiP, Warszawa 1995
Jakucewicz S.: Farby drukowe. Michael Huber Polska Sp. z o.o.,
Wrocław 2001
Jakucewicz S.: Papier w poligrafii. Inicjał, Warszawa 1999
Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych.
WSiP, Warszawa 2001
Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1999
Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik dla
szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
Nowicki J.: Podstawy elektrotechniki i elektroniki dla zasadniczych szkół
nieelektrycznych. WSiP, Warszawa 1999
Panak J., Ceppan M., Dvonka V., Karpinsky L., Kordos P., Mikula M.,
Jakucewicz S.: Poligrafia. Procesy i technika. COBRPP, Warszawa 2002
Werner J.: Podstawy techniki malarstwa i grafiki. PWN, Warszawa Kraków1989
Wydawnictwa dotyczące programów komputerowych edytorskich
i graficznych.
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.
13
MATERIAŁOZNAWSTWO
W wyniku procesu kształcenia uczeń(słuchacz) powinien umieć:
− sklasyfikować materiały poligraficzne,
− rozróżnić główne grupy materiałów poligraficznych,
− określić przeznaczenie materiałów poligraficznych,
− określić fizyczne, chemiczne i technologiczne właściwości materiałów
stosowanych w poligrafii,
− zakwalifikować materiały poligraficzne do produkcji,
− dokonać klasyfikacji i charakterystyki wyrobów papierowych,
− dobrać wyroby papierowe do produkcji poligraficznej,
− zastosować podstawowe szeregi formatów papieru i druków,
− określić wymagania stawiane formom drukowym,
− określić właściwości form drukowych,
− sklasyfikować farby drukarskie i lakiery,
− określić drukowe i użytkowe właściwości farb,
− wyjaśnić mechanizmy utrwalania farb,
− scharakteryzować materiały pokryciowe i pomocnicze stosowane
w introligatorstwie,
− scharakteryzować materiały smarne,
− skorzystać z norm, instrukcji i innych źródeł informacji,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
Materiał nauczania
1. Podstawy materiałoznawstwa
Klasyfikacja materiałów stosowanych w procesach poligraficznych.
Podział i charakterystyka głównych grup materiałów. Charakterystyka,
właściwości, zastosowanie materiałów. Elementarne badania wybranych
materiałów. Ogólne zasady doboru materiałów poligraficznych. Związki
wielkocząsteczkowe naturalne i syntetyczne. Ekologia. Utylizacja
odpadów.
Ćwiczenia:
• Klasyfikowanie materiałów poligraficznych.
• Rozpoznawanie materiałów na podstawie próbek.
• Ocenianie jakości i przydatności materiałów poligraficznych na
podstawie próbek.
14
• Określanie rodzajów i parametrów materiałów poligraficznych,
właściwości, zastosowania oraz warunków przechowywania na
podstawie opakowań, etykiet, półproduktów i produktów.
2. Podłoża drukowe
Podział podłoży drukowych. Podłoża chłonne. Klasyfikacja. Papiery,
kartony, tektury, tektura falista. Podstawowe surowce do produkcji
wyrobów papierowych. Proces produkcji wyrobów papierowych.
Właściwości papieru. Drukowność papieru. Metody uszlachetniania
wyrobów papierowych. Papiery do drukowania arkuszowego
i zwojowego. Podłoża drukowe papierowe nowej generacji. Papiery
syntetyczne. Podłoża drukowe niechłonne. Folie tworzyw sztucznych.
Laminaty foliowe. Folie metalowe.
Ćwiczenia:
• Określanie właściwości papierów, kartonów, tektury oraz tektury
falistej.
• Przygotowanie papieru do drukowania.
• Rozpoznawanie podłoży drukowych.
• Określanie podłoży drukowych do wykonania określonego rodzaju
produkcji.
3. Farby drukarskie
Klasyfikacja farb drukarskich. Skład farb drukarskich. Produkcja farb.
Właściwości farb drukarskich. Właściwości reologiczne. Lepkość.
Właściwości technologiczne. Właściwości optyczne. Odporność farb
drukarskich.
Farby
maziste.
Farby
ciekłe.
Rozpuszczalniki
i rozcieńczalniki. Farby typograficzne. Farby offsetowe. Farby
fleksograficzne. Farby wklęsłodrukowe. Farby sitodrukowe. Sposoby
utrwalania farb. Lakiery. Środki pomocnicze do farb drukarskich.
Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona przeciwpożarowa. Ochrona
środowiska.
Ćwiczenia:
• Klasyfikowanie farb drukarskich.
• Dobieranie farby do techniki drukowania.
• Dobieranie farby do rodzaju podłoża drukowego.
• Dobieranie materiałów do wykonania wyrobu poligraficznego.
• Klasyfikowanie oraz charakteryzowanie lakierów drukowych.
15
4. Podłoża form drukowych
Metale i stopy metali stosowane do wykonania form drukowych.
Właściwości metali: budowa krystaliczna, twardość, plastyczność,
lejność, udarność. Aluminium, miedź, cynk, magnez, nikiel, stal. Korozja,
trawienie metali. Wymagania dotyczące aluminiowych płyt offsetowych.
Niemetalowe podłoża form drukowych. Fotopolimery. Tworzywa
sztuczne. Laminaty papierowe. Siatki sitodrukowe. Bezpieczeństwo
i higiena pracy. Ochrona przeciwpożarowa. Ochrona środowiska.
Ćwiczenia:
• Klasyfikowanie oraz charakteryzowanie podłoży form drukowych.
• Charakteryzowanie procesu anodowego utleniania aluminium.
5. Materiały introligatorskie
Materiały introligatorskie pokryciowe i pomocnicze. Właściwości
oraz zastosowanie materiałów pokryciowych. Podział i zastosowanie
klejów introligatorskich. Kleje kostne i skórne. Kleje emulsyjne. Kleje
topliwe. Rozpuszczalnikowe kleje kauczukowe. Kleje samoprzylepne.
Proces wiązania i adhezja kleju. Bezpieczeństwo i higiena pracy.
Ochrona przeciwpożarowa. Ochrona środowiska.
Ćwiczenia:
• Klasyfikowanie oraz charakteryzowanie pokryciowych materiałów
introligatorskich.
• Dobieranie materiałów introligatorskich do wykonania określonych
zadań.
• Klasyfikowanie oraz dobieranie klejów introligatorskich.
6. Inne materiały
Woda w poligrafii. Materiały smarne. Oleje smarowe. Smary stałe
plastyczne. Smary twarde, właściwości i zastosowanie. Folie do
tłoczenia. Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona przeciwpożarowa.
Ochrona środowiska.
Ćwiczenia:
• Klasyfikowanie oraz określanie zastosowania materiałów smarnych.
• Posługiwanie się instrukcjami dotyczącymi stosowania środków
smarujących.
16
Środki dydaktyczne
Zestawy wyrobów papierniczych.
Wzorniki papierów.
Wzorniki farb drukarskich.
Próbki dodatków do farb.
Wzorniki metali, tworzyw sztucznych, siatek do sitodruku.
Wzorniki materiałów pokryciowych.
Próbki klejów.
Wzorniki folii do tłoczenia i laminowania.
Grubościomierz, pH-metr.
Lupy.
Uwagi o realizacji
Celem realizacji programu przedmiotu Materiałoznawstwo jest
poznanie przez uczniów budowy, właściwości oraz zastosowania
materiałów poligraficznych, jak: podłoża drukowe, farby drukarskie,
materiały do wykonania form drukowych, woda, materiały smarne.
Treści programowe przedmiotu stanowią podbudowę do realizacji
zadań wykonywanych w trakcie zajęć praktycznych.
Kształtowanie umiejętności określonych w szczegółowych celach
kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form nauczania oraz
trafnego doboru środków dydaktycznych. Szczególną uwagę należy
zwracać na charakterystykę podstawowych dla zawodu materiałów
poligraficznych. Każdemu uczniowi należy zapewnić możliwość
bezpośredniej identyfikacji materiałów.
Efektywna realizacja programu wymaga zastosowania metod
problemowych, eksponujących i praktycznych. W procesie kształcenia
wskazane jest stosowanie metod nauczania: sytuacyjnej, przypadków,
pokazu z wyjaśnieniem, projektów, ćwiczeń praktycznych. Wskazane
jest również wdrażanie uczniów do korzystania z norm, poradników,
wzorników, katalogów, Internetu.
Ze względu na różnorodność stosowanych materiałów należy
kształtować umiejętności ich doboru do realizacji określonych zadań,
z uwzględnieniem jakości, trwałości, przeznaczenia, ochrony środowiska
oraz uwarunkowań ekonomicznych. Wskazane jest korzystanie
z Internetu do pozyskiwania informacji dotyczących materiałów
poligraficznych, zamieszczanych przez producentów i firmy handlowe.
Organizowanie wycieczek do firm produkujących i stosujących
materiały poligraficzne wpływa w znacznym stopniu na opanowanie
umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.
17
Proponuje się następujący podział
poszczególnych działów tematycznych:
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
godzin
na
Działy tematyczne
Podstawy materiałoznawstwa
Podłoża drukowe
Farby drukarskie
Podłoża form drukowych
Materiały introligatorskie
Inne materiały
Razem
realizację
Orientacyjna
liczba godzin
20
30
30
14
10
4
108
Zamieszczony w tabeli podział godzin na realizację działów
tematycznych dotyczy kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej dla
młodzieży. Nauczyciel może wprowadzać zmiany w zależności od
aktualnych potrzeb edukacyjnych.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
początkowych zajęciach. Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów
należy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną
jakość wypowiedzi, stosowanie poprawnego nazewnictwa.
Proces oceniania powinien obejmować:
− diagnozowanie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów na
początku procesu kształcenia,
− identyfikowanie postępów uczniów w trakcie realizacji programu
przedmiotu oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu celów
kształcenia,
− sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów po zakończeniu
realizacji treści programowych.
Ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana na podstawie:
– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– testów osiągnięć szkolnych,
– obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych
zadań.
W trakcie obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń
i innych zadań praktycznych należy zwracać uwagę na:
− rozpoznawanie materiałów na podstawie próbek,
− rozróżnianie grup materiałów poligraficznych,
18
− określanie właściwości i przeznaczenia materiałów,
− określanie zasad doboru materiałów do wykonania określonych
wyrobów poligraficznych,
− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględniać wyniki
stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć oraz poziom wykonania
ćwiczeń i innych zadań.
19
Literatura
Gruszczyński Cz.: Farby graficzne. WSiP, Warszawa 1995
Jakucewicz S.: Farby drukowe. Michael Huber Polska Sp. z o.o.,
Wrocław 2001
Jakucewicz S.: Papier w poligrafii. Wyd. Inicjał, Warszawa 1999
WSiP, Warszawa 2001
Jakucewicz S., Magdzik S., Struciński S.: Materiałoznawstwo
poligraficzne. WSiP, Warszawa 1990
Panak J., Ceppan M., Dvonka V., Karpinsky L., Kordos P., Mikula M.,
Jakucewicz S.: Poligrafia. Procesy i technika. COBRPP, Warszawa 2005
Szczęsny R.: Materiałoznawstwo introligatorskie. WNT, Warszawa 1983
20
MASZYNY I URZĄDZENIA
− rozróżnić rodzaje naprężeń i odkształceń,
− scharakteryzować
połączenia
stosowane
w
maszynach
i urządzeniach,
− rozróżnić osie, wały, łożyska, sprzęgła, hamulce, przekładnie oraz
określić ich zastosowanie,
− rozróżnić napędy pneumatyczne i hydrauliczne oraz określić ich
zastosowanie,
− posłużyć się normami dotyczącymi części maszyn,
− scharakteryzować proces eksploatacji maszyn i urządzeń,
− scharakteryzować procesy zużycia elementów maszyn,
− określić zależności między zużyciem i smarowaniem,
− scharakteryzować podstawowe maszyny i urządzenia poligraficzne,
− scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania maszyn
drukujących,
− rozróżnić podstawowe zespoły i mechanizmy maszyn drukujących,
− rozróżnić zespoły i mechanizmy offsetowych maszyn drukujących,
− określić zasady obsługi maszyn drukujących,
− rozróżnić zabezpieczenia stosowane w maszynach poligraficznych,
− wyjaśnić zasady działania przyrządów kontrolno - pomiarowych,
− określić zagrożenia związane z obsługą maszyn i urządzeń,
− określić
zasady
udzielania
pierwszej
pomocy
osobom
poszkodowanym w wypadkach przy pracy,
Materiał nauczania
1. Wytrzymałość materiałów
Naprężenia i odkształcenia. Prawo Hooke`a. Naprężenia dopuszczalne.
Obciążenia elementów konstrukcyjnych: rozciąganie i ściskanie,
ścinanie, zginanie, skręcanie. Wytrzymałość zmęczeniowa.
Ćwiczenia:
• Określanie zależności między działającą siłą, wydłużeniem elementu
i polem przekroju.
• Obliczanie wydłużenia elementów.
• Określanie zmęczenia materiału.
21
2. Części maszyn
Klasyfikacja części maszyn. Normalizacja części maszyn. Materiały
konstrukcyjne. Tolerancje, pasowania, Chropowatość powierzchni.
Połączenia nierozłączne: spawane, zgrzewane, lutowane. Połączenia
rozłączne: cierne, kołkowe, sworzniowe, gwintowe. Połączenia rurowe.
Osie i wały. Łożyska ślizgowe, toczne. Przekładnie: cierne, cięgnowe,
zębate. Sprzęgła. Hamulce. Układy hydrauliczne i pneumatyczne.
Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie materiałów konstrukcyjnych: stali, żeliwa, metali
nieżelaznych i ich stopów.
• Rozpoznawanie połączeń rozłącznych i nierozłącznych.
• Rozpoznawanie łożysk.
• Odczytywanie tolerancji, pasowania, chropowatości powierzchni.
3. Maszyny i urządzenia poligraficzne
Klasyfikacja maszyn poligraficznych. Parametry techniczne i zakres
stosowania. Dobór maszyn do wykonania wyrobu poligraficznego.
Rodzaje zabezpieczeń stosowanych w maszynach poligraficznych.
Urządzenia do wykonywania form drukowych. Maszyny introligatorskie.
Urządzenia kontrolno - pomiarowe. Bezpieczeństwo i higiena pracy.
Ochrona przeciwpożarowa.
Ćwiczenia:
• Odczytywanie schematów maszyn i urządzeń poligraficznych.
• Rozpoznawanie
zabezpieczeń
stosowanych
w
maszynach
poligraficznych.
• Odczytywanie Dokumentacji Techniczno - Ruchowej maszyn
poligraficznych.
4. Maszyny drukujące offsetowe
Klasyfikacja maszyn offsetowych. Podstawowe zespoły maszyn
offsetowych arkuszowych. Rodzaje samonakładaków. Zasada działania
samonakładaków pneumatycznych. Zespoły prowadzenia arkuszy.
Mechanizmy łapek. Mechanizmy przenoszące i odwracające arkusz.
Urządzenia odbierające. Zespoły drukujące. Mechanizmy włączania
i wyłączania nacisku. Współpraca cylindrów podczas drukowania.
Zespoły farbowe. Zespoły zwilżające. Zespoły lakierujące. Urządzenia do
mycia zespołów farbowych. Maszyny offsetowe zwojowe. Mechanizm
mocowania i hamowania zwoju. Automatyczna zmiana zwoju.
Mechanizmy prowadzenia wstęgi papieru. Zespoły drukujące
offsetowych maszyn zwojowych. Zespoły farbowe. Zespoły zwilżające.
Urządzenia suszące i chłodzące. Urządzenia złamujące w maszynach
22
zwojowych. Urządzenia do zwijania zadrukowanej wstęgi w rolę oraz do
cięcia wstęgi na arkusze. Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona
przeciwpożarowa.
Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie zespołów maszyn offsetowych arkuszowych
i zwojowych.
offsetowych arkuszowych.
• Sporządzanie schematów zespołów drukujących maszyn offsetowych
arkuszowych i zwojowych.
5. Maszyny drukujące fleksograficzne
Klasyfikacja maszyn fleksograficznych. Zespoły drukujące i farbowe
maszyn fleksograficznych. Rodzaje walców rastrowych. Mocowanie form
drukowych. Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona przeciwpożarowa.
Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie zespołów maszyn fleksograficznych.
fleksograficznych.
• Sporządzanie schematów zespołów drukujących i farbowych maszyn
fleksograficznych.
6. Maszyny wklęsłodrukowe
Klasyfikacja maszyn do drukowania wklęsłego. Zespoły farbowe
i drukujące maszyn wklęsłodrukowych. Rakiel wklęsłodrukowy. Maszyny
zwojowe. Obieg wstęgi podłoża w maszynach rotograwiurowych.
Maszyny tampondrukowe. Mocowanie form drukowych i tamponów.
Mocowanie noży zgarniających farbę. Mocowanie zadrukowywanych
kształtek. Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona przeciwpożarowa.
Ćwiczenia:
• Rozpoznawanie zespołów maszyn wklęsłodrukowych.
wklęsłodrukowych.
• Rozpoznawanie maszyn do drukowania tamponowego.
• Sporządzanie schematów zespołów drukujących i farbowych maszyn
wklęsłodrukowych.
23
7. Maszyny sitodrukowe
Klasyfikacja maszyn i urządzeń do drukowania sitowego. Urządzenia do
sitodruku ręcznego. Półautomatyczne i automatyczne maszyny
sitodrukowe. Mechanizmy sterowania rakla. Płaskie i cylindryczne
maszyny
sitodrukowe.
Klasyfikacja
urządzeń
suszących.
Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona przeciwpożarowa.
Ćwiczenia:
• Odczytywanie Dokumentacji Techniczno - Ruchowej
sitodrukowych.
• Rozpoznawanie zespołów maszyn sitodrukowych.
• Sporządzanie
schematów
zespołów
drukujących
sitodrukowych.
maszyn
maszyn
8. Eksploatacja maszyn
Proces eksploatacji. Czynności eksploatacyjne. Trwałość i niezawodność
maszyn. Charakterystyka eksploatacyjna. Charakterystyka czynności
obsługowych i logistycznych. Czynności obsługowe: porządkowe,
kontrolne, regulacyjne, smarownicze, konserwacyjne. Czynności
logistyczne: planowanie zapotrzebowania na materiały eksploatacyjne,
energię, informacje. Utylizacja odpadów. Smarowanie maszyn.
Czynności kontrolno - pomiarowe. Bezpieczeństwo techniczne
i ekologiczne. Charakterystyka zagrożeń. Dokumentacja eksploatacyjna.
Środki dydaktyczne
Modele i eksponaty części maszyn.
Modele połączeń rozłącznych i nierozłącznych.
Modele wałów i osi.
Modele sprzęgieł, hamulców, kół zębatych, przekładni.
Schematy maszyn poligraficznych.
Schematy maszyn drukujących.
Animacje multimedialne działania maszyn drukujących i ich części.
Katalogi maszyn i części maszyn drukujących.
Instrukcje obsługi maszyn drukujących.
Filmy dydaktyczne: budowa, zasady działania, regulacji i konserwacji
maszyn drukujących.
Symulacyjne programy komputerowe.
PN, BN, ISO.
24
Uwagi do realizacji
Celem realizacji programu przedmiotu jest kształtowanie umiejętności
dotyczących budowy i eksploatacji maszyn poligraficznych.
Ćwiczenia i inne zadania wykonywane przez uczniów należy dobierać
w sposób umożliwiający realizację założonych celów kształcenia.
Ćwiczenia należy prowadzić w zespołach liczących 5 – 8 uczniów.
Wskazane jest stosowanie aktywizujących metod nauczania.
Szczególną uwagę należy zwracać na realizację treści programowych
trudnych do opanowania przez uczniów, jak: części maszyn,
wytrzymałość materiałów.
Uzyskanie przez uczniów odpowiedniego poziomu kompetencji
zawodowych wymaga również kształtowania umiejętności pracy
w zespole, korzystania z różnych źródeł informacji, uzupełniania
i aktualizowania wiedzy oraz kształtowania postaw zawodowych, jak:
systematyczność,
odpowiedzialność
za
wyniki
swojej
pracy
i współpracowników, przestrzeganie dyscypliny i porządku w miejscu
pracy,
racjonalne
wykorzystywanie
narzędzi,
maszyn
i urządzeń, gospodarowanie materiałami i energią. Wskazane jest
organizowanie wycieczek na targi specjalistyczne, wystawy oraz pokazy
maszyn i urządzeń poligraficznych umożliwiających poznanie przez
uczniów współczesnych technik i technologii drukowania.
Proponuje się następujący podział godzin na realizację
Lp.
Działy tematyczne
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Wytrzymałość materiałów
Części maszyn
Maszyny i urządzenia poligraficzne
Maszyny drukujące offsetowe
Maszyny drukujące fleksograficzne
Maszyny wklęsłodrukowe
Maszyny sitodrukowe
Eksploatacja maszyn
Razem
Orientacyjna
liczba godzin
8
12
20
42
24
15
15
8
144
Określona w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych
działów tematycznych ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może
wprowadzać zmiany w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych.
Zajęcia należy prowadzić w pracowni wyposażonej w niezbędne
środki dydaktyczne.
Realizację treści programowych należy wspomagać ćwiczeniami,
pozwalającymi na kształtowanie umiejętności wykorzystywania wiedzy
25
w praktyce. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone
w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i środki dydaktyczne.
Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji, jak: normy,
instrukcje, poradniki, dokumentacja techniczna i technologiczna,
czasopisma poligraficzne, Internet.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
początkowych zajęciach.
Ocena osiągnięć edukacyjnych powinna dotyczyć przede wszystkim
poziomu oraz zakresu opanowania umiejętności określonych
w szczegółowych celach kształcenia.
Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana na
podstawie:
− sprawdzianów ustnych i pisemnych,
− testów osiągnięć szkolnych,
− obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych
zadań.
W trakcie oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na
zastosowanie opanowanej wiedzy, merytoryczną jakość wypowiedzi,
posługiwanie się poprawną terminologią.
Do oceny osiągnięć edukacyjnych mogą być zastosowane testy
osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkniętymi.
W ocenie końcowej pracy uczniów po zakończeniu realizacji
programu przedmiotu należy uwzględniać wyniki stosowanych
sprawdzianów i testów osiągnięć.
26
Literatura
Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza
Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2001
Ciupalski S.: Maszyny offsetowe zwojowe. Oficyna Wydawnicza
Panak J., Ceppan M., Dvonka V., Jakucewicz S.: Poligrafia. Procesy
i technika. COBRPP, Warszawa 2005
Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996
Stankiewicz B.: Sitodruk. COBRPP, Warszawa 2001
Woropay M.: Podstawy racjonalnej eksploatacji maszyn. ITeE,
Bydgoszcz – Radom 1996
27
TECHNOLOGIA DRUKOWANIA
W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− posłużyć się dokumentacją technologiczną,
− scharakteryzować techniki drukowania,
− scharakteryzować formy drukowe,
− określić technologie wykonania form drukowych,
− scharakteryzować proces drukowania,
− określić właściwości oraz zakres stosowania materiałów drukarskich,
− dobrać materiały pomocnicze do procesu drukowania,
− dobrać technikę drukowania i maszyny drukujące do rodzaju
i wielkości produkcji,
− ocenić jakość odbitek drukarskich,
− posłużyć się urządzeniami pomiarowo - kontrolnymi,
− przygotować farby i podłoże do drukowania,
− przygotować maszynę do procesu drukowania,
− określić parametry drukowania,
− określić zasady drukowania nakładu,
− określić przyczyny powstawania wad odbitek drukarskich oraz
sposoby ich usuwania,
− zastosować techniki komputerowego wspomagania procesu
drukowania,
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania
zadań.
Materiał nauczania
1. Formy drukowe
Podział i charakterystyka technik drukowania według różnych kryteriów.
Klasyfikacja form drukowych ze względu na technikę drukowania,
budowę, materiał formy drukowej, metodę wykonania. Cechy
charakterystyczne form drukowych wykonanych w technologiach
analogowych i cyfrowych. Materiały do wykonania form drukowych.
Metody i systemy oceny jakości kopii i form drukowych.
Ćwiczenia:
• Analiza próbek form drukowych i odbitek drukarskich.
• Rozpoznawanie techniki drukowania.
28
• Rozpoznawanie technologii wykonania formy drukowej.
2. Technika drukowania wypukłego
Technologia drukowania typograficznego. Zasada drukowania, cechy
charakterystyczne.
Zakres
stosowania
techniki
drukowania
typograficznego. Formy drukowe stosowane w typografii. Nacisk
i deformacja materiałów w procesie drukowania. Podział i przenoszenie
warstwy farby drukowej. Obciągi typograficzne. Mechanizm utrwalania
farb typograficznych. Wady druków. Bezpieczeństwo i higiena pracy.
Ćwiczenia:
• Analiza próbek form drukowych i odbitek drukarskich typograficznych.
• Rozpoznawanie typograficznych form drukowych.
• Rozpoznawanie zastosowanych podłoży drukowych.
• Określanie charakterystycznych cech drukowania typograficznego.
Technologia drukowania fleksograficznego. Zasada drukowania, cechy
charakterystyczne.
Zakres
stosowania
techniki
drukowania
fleksograficznego. Formy drukowe fleksograficzne. Montowanie
fleksograficznych form drukowych na cylindrze formowym. Tuleje. Walce
rastrowe.
Napięcie
powierzchniowe.
Przenoszenie
farby
w technice drukowania fleksograficznego. Chłonne i niechłonne podłoża
drukowe. Farby fleksograficzne. Mechanizm utrwalania farb. Dobór farby
do rodzaju podłoża drukowego. Zastosowanie środków pomocniczych.
Wpływ podstawowych parametrów technologicznych na przebieg
procesu drukowania. Zasada drukowania wielobarwnego. Wady druków.
Przygotowanie
maszyny
do
drukowania
fleksograficznego.
Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona przeciwpożarowa.
Ochrona środowiska.
Ćwiczenia:
• Analiza
próbek
form
drukowych
i
odbitek
drukarskich
fleksograficznych.
• Rozpoznawanie charakterystycznych cech maszyn fleksograficznych.
• Rozpoznawanie charakterystycznych cech techniki drukowania
fleksograficznego.
• Rozpoznawanie fleksograficznych form drukowych.
• Rozpoznawanie zastosowanych podłoży drukowych.
• Badanie zwilżalności niechłonnych podłoży drukowych.
• Rozpoznawanie farb fleksograficznych.
29
• Określanie właściwości farb fleksograficznych na podstawie etykiet na
opakowaniu.
• Dobieranie farby do rodzaju podłoża drukowego i formy drukowej.
• Planowanie
czynności
technologicznych
związanych
z przygotowaniem maszyny do drukowania.
• Określanie zasad drukowania wielobarwnego.
• Określanie wpływu parametrów technologicznych na przebieg
procesu drukowania.
• Rozpoznawanie wad drukowania fleksograficznego.
• Interpretowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska dotyczących drukowania
fleksograficznego.
Technologia drukowania typooffsetowego. Zasada drukowania, cechy
charakterystyczne. Zakres stosowania drukowania typooffsetowego.
Formy, farby i podłoża drukowe. Bezpieczeństwo i higiena pracy.
Ćwiczenia:
• Analiza próbek form drukowych i odbitek drukarskich typooffsetowych.
• Rozpoznawanie charakterystycznych cech maszyn typooffsetowych.
typooffsetowego.
• Rozpoznawanie typooffsetowych form drukowych.
• Rozpoznawanie stosowanych podłoży drukowych.
• Charakteryzowanie farb typooffsetowych.
Technologia tłoczenia. Metody tłoczenia. Tłoczenie wypukłe i wgłębne.
Tłoczenie folią. Formy i materiały do tłoczenia folią. Bezpieczeństwo
i higiena pracy.
Ćwiczenia:
• Ocena próbek form do tłoczenia.
• Charakteryzowanie próbek folii do tłoczenia.
• Rozpoznawanie technik tłoczenia.
• Rozpoznawanie podłoży stosowanych do tłoczenia.
• Określanie zakresu stosowania technologii tłoczenia.
• Ocenianie jakości tłoczenia.
30
3. Technika drukowania offsetowego
Technologia drukowania offsetowego. Zasada drukowania, cechy
charakterystyczne. Zakres stosowania techniki drukowania offsetowego.
Zjawiska
fizykochemiczne
zachodzące
podczas
drukowania
offsetowego. Napięcie powierzchniowe, zwilżalność materiałów.
Oleofilowość i hydrofilowość. Offsetowe formy drukowe. Przenoszenie
farby drukowej. Skład i rola roztworu zwilżającego. Offset bezwodny.
Obciąg offsetowy. Chłonne i niechłonne podłoża do drukowania
arkuszowego i zwojowego. Rodzaje farb offsetowych. Mechanizmy
utrwalania farb offsetowych. Dobór farby do rodzaju podłoża drukowego.
Stosowanie
środków
pomocniczych.
Wpływ
parametrów
technologicznych na proces drukowania offsetowego. Zasada
drukowania wielobarwnego. Kontrola jakości drukowania. Wady druków.
Podział i charakterystyka maszyn drukujących. Przygotowanie maszyny
do drukowania offsetowego arkuszowego. Przygotowanie maszyny do
drukowania zwojowego. Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona
przeciwpożarowa. Ochrona środowiska.
Ćwiczenia:
• Ocenianie offsetowych form drukowych i odbitek drukarskich.
• Rozpoznawanie charakterystycznych cech maszyn offsetowych.
offsetowego.
• Rozpoznawanie offsetowych form drukowych.
• Rozpoznawanie chłonnych i niechłonnych podłoży drukowych.
• Charakteryzowanie podłoży drukowych.
• Mierzenie grubości i gramatury podłoży drukowych.
• Mierzenie pH i twardości wody.
• Mierzenie pH roztworu zwilżającego.
• Określanie oleofilowości i hydrofilowości form offsetowych.
• Rozpoznawanie farb offsetowych.
• Określanie właściwości farb offsetowych na podstawie etykiet na
opakowaniach.
• Rozróżnianie farb i podłoży drukowych do drukowania arkuszowego
i zwojowego.
• Przygotowywanie materiałów do drukowania.
• Planowanie
czynności
technologicznych
związanych
• Określanie zasad drukowania offsetowego jedno- i wielobarwnego.
31
procesu drukowania.
• Identyfikowanie wad drukowania offsetowego.
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, dotyczących drukowania
offsetowego.
Technologia drukowania offsetowego cyfrowego. Zasada drukowania,
cechy charakterystyczne. Zakres stosowania cyfrowego drukowania
offsetowego. Maszyny i urządzenia do drukowania offsetowego
cyfrowego. Offsetowe formy drukowe odnawialne i nieodnawialne.
Charakterystyka oraz wymagania dla podłoży i farb drukowych.
Przenoszenie i utrwalanie farby drukowej na podłożu. Zasada
drukowania wielobarwnego. Przygotowanie maszyny i materiałów do
drukowania cyfrowego. Wady druków. Kontrola jakości drukowania.
środowiska.
Ćwiczenia:
• Analiza próbek form drukowych i offsetowych odbitek drukarskich
wykonanych w technologii cyfrowej.
• Rozpoznawanie cech charakterystycznych cyfrowych maszyn
offsetowych.
• Charakteryzowanie techniki drukowania offsetowego cyfrowego.
• Rozpoznawanie formy offsetowej do drukowania cyfrowego.
• Rozpoznawanie stosowanych podłoży drukowych.
• Rozpoznawanie farb drukarskich do offsetu cyfrowego.
• Określanie właściwości oraz zastosowania farb offsetowych na
podstawie etykiet na opakowaniach oraz ulotek handlowych.
• Odczytywanie znaków określających czynności i polecenia
technologiczne.
• Planowanie
czynności
technologicznych
związanych
z przygotowaniem offsetowej maszyny cyfrowej do drukowania.
4. Technika drukowania wklęsłego
Technologia drukowania rotograwiurowego. Zasada drukowania, cechy
charakterystyczne. Zakres stosowania drukowania rotograwiurowego.
Formy i farby drukowe. Wymagania dotyczące wykonywania cylindrów
wklęsłodrukowych. Rozpuszczalniki. Charakterystyka i wymagania dla
chłonnych i niechłonnych podłoży drukowych. Rakiel wklęsłodrukowy.
Przenoszenie farby drukowej na zadrukowywane podłoże. Mechanizmy
32
utrwalania farb rotograwiurowych. Zasada drukowania wielobarwnego.
Kontrola jakości drukowania. Wady druków. Parametry technologiczne
warunkujące proces drukowania. Przygotowanie maszyny i materiałów
do drukowania. Bezpieczeństwo i higiena pracy. Ochrona
przeciwpożarowa. Ochrona środowiska.
Ćwiczenia:
• Ocenianie próbek form drukowych i odbitek wklęsłodrukowych.
• Rozpoznawanie
charakterystycznych
cech
maszyn
wklęsłodrukowych.
• Rozpoznawanie charakterystycznych cech wklęsłodruku.
• Rozpoznawanie form wklęsłodrukowych.
• Rozpoznawanie chłonnych i niechłonnych podłoży drukowych.
• Charakteryzowanie papierów wklęsłodrukowych.
• Mierzenie grubości i gramatury podłoży drukowych.
• Mierzenie lepkości farby wklęsłodrukowej.
• Rozpoznawanie farb wklęsłodrukowych.
• Określanie właściwości oraz zastosowania farb wklęsłodrukowych na
podstawie etykiet na opakowaniu oraz ulotek handlowych.
• Rozróżnianie farb i podłoży drukowych do drukowania czasopism
i materiałów opakowaniowych.
• Przygotowanie materiałów do drukowania.
• Planowanie
czynności
technologicznych
związanych
• Określanie zasad drukowania wielobarwnego.
procesu drukowania.
• Identyfikowanie wad drukowania wklęsłego.
offsetowego.
Technologia drukowania tamponowego. Zasada drukowania, cechy
charakterystyczne. Zakres stosowania tampondruku. Formy i podłoża
drukowe. Farby do tampondruku. Przenoszenie i mechanizm utrwalania
farb. Rodzaje i charakterystyka tamponów. Przygotowanie materiałów
i urządzenia do drukowania. Wady druków. Kontrola jakości drukowania.
środowiska.
33
Ćwiczenia:
• Ocenianie form drukowych i nadruków wykonanych tampondrukiem.
• Rozpoznawanie charakterystycznych cech maszyn i urządzeń
tampondrukowych.
• Rozpoznawanie form tampondrukowych.
• Rozpoznawanie farb tampondrukowych.
• Klasyfikowanie oraz określanie zastosowania tamponów.
• Przygotowanie materiałów i urządzenia do drukowania.
• Interpretowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
dotyczących drukowania tampondrukowego.
5. Technika sitodrukowa
Zasada drukowania z form sitodrukowych, cechy charakterystyczne.
Zakres stosowania sitodruku. Podział i charakterystyka technologii
sitodrukowych. Siatki sitodrukowe. Formy sitodrukowe. Podłoża
sitodrukowe Farby sitodrukowe, mechanizm ich utrwalania. Rakle
sitodrukowe. Sitodruk jednokolorowy, wielokolorowy i wielobarwny.
Wady druków. Kontrola jakości drukowania. Parametry technologiczne
warunkujące proces drukowania sitodrukowego. Przygotowanie
urządzenia i materiałów do drukowania. Bezpieczeństwo i higiena pracy.
Ochrona przeciwpożarowa. Ochrona środowiska.
Ćwiczenia:
• Ocenianie próbek form drukowych i odbitek sitodrukowych.
• Rozpoznawanie charakterystycznych cech maszyn sitodrukowych.
• Rozpoznawanie charakterystycznych cech sitodruku.
• Charakteryzowanie technologii wykonania form sitodrukowych.
• Klasyfikowanie siatek sitodrukowych.
• Mierzenie grubości i gęstości siatek.
• Odczytywanie danych użytkowych siatki z ulotki handlowej.
• Klasyfikowanie rakli sitodrukowych.
• Rozpoznawanie farb sitodrukowych.
• Dobieranie parametrów siatki i formy sitodrukowej do charakteru
produkcji poligraficznej.
• Określanie zakresu stosowania sitodruku.
• Przygotowanie materiałów do drukowania.
• Planowanie czynności technologicznych związanych
z przygotowaniem urządzenia sitodrukowego do drukowania.
• Określanie zasad drukowania jedno- i wielokolorowego.
34
procesu drukowania.
• Rozpoznawanie wad drukowania sitowego.
sitodrukowego.
6. Kontrola i ocena jakości drukowania
Parametry technologiczne materiałów podlegające kontroli jakości.
Metody kontroli oraz systemy oceny jakości druków. Przymiary liniowe,
lupy, densytometry. Paski kontrolne do oceny jakości formy drukowej,
procesu drukowania oraz druków. Zastosowanie urządzeń i systemów
pomiarowo - kontrolnych.
Ćwiczenia:
• Odczytywanie parametrów technologicznych materiałów z informacji
i ulotek handlowych.
• Określanie metod kontroli jakości wyrobów poligraficznych.
• Odczytywanie norm dotyczących stosowania materiałów oraz oceny
jakości wyrobów poligraficznych.
• Zastosowanie testów kontrolnych do oceny jakości drukowania.
• Określanie zasad stosowania pasków kontrolnych do oceny jakości
formy kopiowej, procesu drukowania oraz druków.
• Wykonywanie pomiarów densytometrycznych.
7. Wady druków
Wymagania stawiane drukom i wyrobom poligraficznym. Wady druków
charakterystyczne dla techniki drukowania wypukłego. Wady druków
charakterystyczne dla techniki drukowania offsetowego. Wady druków
charakterystyczne dla drukowania fleksograficznego. Wady druków
charakterystyczne dla drukowania wklęsłego. Wady druków
charakterystyczne dla sitodruku. Przyczyny powstawania i sposoby
usuwania wad.
Ćwiczenia:
• Rozróżnianie wad druków.
• Rozpoznawanie wad druków powodowanych przez formę drukową
oraz określanie sposobów ich usuwania odpowiednio do techniki
drukowania.
35
• Rozpoznawanie wad druków powodowanych przez farbę drukarską
oraz określanie sposobów ich usuwania odpowiednio do techniki
drukowania.
• Rozpoznawanie wad druków powodowanych przez zadrukowywane
podłoże oraz określanie sposobów ich usuwania odpowiednio do
techniki drukowania.
• Rozpoznawanie wad druków powodowanych nieprawidłowym
przebiegiem procesu drukowania oraz określanie sposobów ich
usuwania odpowiednio do techniki drukowania.
8. Komputerowe wspomaganie procesu drukowania
Odczytywanie oznaczeń funkcji technologicznych na pulpicie
sterowniczym urządzeń i maszyn drukujących. Odczytywanie kodów
usterek. Komputerowe systemy kontroli i sterowania procesem
drukowania.
Środki dydaktyczne
Przykładowe formy drukowe do drukowania typograficznego,
fleksograficznego,
offsetowego,
wklęsłodrukowego,
sitowego,
tamponowego.
Odbitki drukarskie wykonane techniką typograficzną, fleksograficzną,
offsetową, wklęsłodrukiem, sitodrukiem, tampondrukiem.
Zestaw katalogów i prospektów maszyn drukujących.
Zestaw katalogów i prospektów urządzeń poligraficznych dotyczących
przygotowania do drukowania i procesów introligatorskich.
Plansze i foliogramy: schematy maszyn drukujących, elementy budowy,
zasada działania maszyn drukujących.
Filmy dydaktyczne dotyczące technologii drukowania.
Katalogi i próbki papierów drukowych arkuszowych.
Katalogi i próbki papierów drukowych zwojowych.
Próbki farb do drukowania arkuszowego i zwojowego dla różnych technik
drukowania.
Wzorniki folii do tłoczenia oraz materiałów introligatorskich.
Katalogi i próbki materiałów oraz środków pomocniczych do drukowania.
Densytometr. Grubościomierz. Lupy.
Przymiary liniowe
Mikroskop laboratoryjny.
Waga analityczna.
Zestaw aplikatorów.
Pisaki do oznaczania napięcia powierzchniowego.
Papierki wskaźnikowe do oznaczania pH roztworu zwilżającego i wody.
Papierki wskaźnikowe do oznaczania twardości wody i roztworu
zwilżającego.
36
Dokumentacja techniczna.
PN, BN, ISO.
Komputer z dostępem do Internetu.
Teksty przewodnie oraz instrukcje do ćwiczeń.
Uwagi o realizacji
Program przedmiotu Technologia drukowania obejmuje treści
kształcenia z wielu dziedzin nauki i techniki.
Celem realizacji programu jest kształtowanie umiejętności
praktycznych niezbędnych do wykonywania zawodu. Treści programowe
stanowią podstawę do przygotowania uczniów do obsługi sprzętu
pomiarowo - kontrolnego oraz skomputeryzowanych maszyn i urządzeń
drukujących.
W
trakcie
realizacji
programu
należy
dobierać
ćwiczenia i zadania do wykonania przez uczniów w sposób
umożliwiający opanowanie umiejętności określonych w szczegółowych
celach kształcenia.
Program przedmiotu powinien być realizowany w pracowni technologii
drukowania, w odpowiednio przygotowanych i wyposażonych
drukarniach, agencjach, Centrach Kształcenia Praktycznego.
W zależności od miejsca prowadzenia zajęć oraz organizacyjnotechnicznych możliwości szkoły, w procesie realizacji programu
wskazane jest stosowanie metod nauczania: wykładu informacyjnego,
dyskusji dydaktycznej, pokazu z instruktażem, tekstu przewodniego,
ćwiczeń praktycznych, projektów. Metoda
projektów
może
być
stosowana podczas planowania przez uczniów zadań dotyczących
doboru materiałów do określonej produkcji poligraficznej.
Wykonywanie ćwiczeń praktycznych wymaga przygotowania tekstów
przewodnich. Korzystając z pytań prowadzących oraz arkuszy
ćwiczeniowych, norm, katalogów, prospektów i innych źródeł informacji,
uczniowie powinni planować oraz wykonywać powierzone zadania.
W trakcie realizacji treści programowych trudnych do opanowania
przez uczniów należy stosować metodę pokazu w połączeniu
z wyjaśnieniem oraz metodę ćwiczeń praktycznych. Wskazane jest
organizowanie wycieczek dydaktycznych do zakładów poligraficznych
celem zapoznania uczniów z najnowszymi technologiami drukowania.
Tematyka wycieczek może dotyczyć drukowania fleksograficznego,
wklęsłego, tamponowego, sitowego.
W procesie realizacji programu należy zwracać uwagę na:
– rozpoznawanie materiałów poligraficznych na podstawie próbek,
– ocenianie
jakości oraz określanie przydatności materiałów
poligraficznych na podstawie próbek,
37
– kształtowanie
umiejętności pracy z tekstem oraz korzystania
z różnych źródeł informacji,
– posługiwanie się dokumentacja techniczną,
– przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
– kształtowanie
umiejętności pracy samodzielnej oraz pracy
w grupie.
Stosowanie poszczególnych technik drukowania jest związane
z występującymi zagrożeniami dla zdrowia człowieka. W trakcie realizacji
programu należy uświadamiać uczniom zagrożenia towarzyszące
procesowi drukowania. Przed przystąpieniem do wykonywania zadań
praktycznych należy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
Program przedmiotu powinien być realizowany przede wszystkim
w pracowniach szkolnych w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę
potrzeb z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.
W trakcie realizacji programu należy zwracać uwagę na kształtowanie
umiejętności pracy zespołowej oraz korzystania z różnych źródeł
informacji. Istotne jest również kształtowanie postaw uczniów, jak:
systematyczność,
odpowiedzialność
za
wyniki
swojej
pracy
i współpracowników, przestrzeganie dyscypliny i porządku w miejscu
pracy, racjonalne gospodarowanie materiałami i energią, właściwa
eksploatacja maszyn, urządzeń, narzędzi.
Proponuje się następujący podział godzin na realizację
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Orientacyjna
liczba godzin
28
94
102
70
20
10
26
Działy tematyczne
Formy drukowe
Technika drukowania wypukłego
Technika drukowania wklęsłego
Technika sitodrukowa
Kontrola i ocena jakości drukowania
Wady druków
Komputerowe wspomaganie procesu
drukowania
Razem
10
360
Orientacyjny podział godzin zamieszczony w tabeli dotyczy realizacji
programu w zasadniczej szkole zawodowej dla młodzieży. Nauczyciel
może wprowadzać zmiany w zależności od aktualnych potrzeb
edukacyjnych.
38
W trakcie realizacji programu należy zwracać uwagę na organizację
stanowiska pracy, dobór materiałów do realizacji zadań, posługiwanie się
sprzętem, urządzeniami pomiarowo - kontrolnymi, dokumentacją
technologiczną, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędne
środki dydaktyczne, sprzęt, przyrządy i materiały eksploatacyjne.
Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji, jak: normy,
poradniki, instrukcje, dokumentacja techniczna i technologiczna, Internet,
katalogi, prospekty.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
początkowych zajęciach. Ocena powinna dotyczyć przede wszystkim
poziomu
i
zakresu
opanowania
umiejętności
określonych
w szczegółowych celach kształcenia.
Oceny osiągnięć uczniów można dokonywać na podstawie:
− sprawdzianów ustnych i pisemnych,
− obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań.
Do oceny umiejętności uczniów można zastosować testy osiągnięć
z zadaniami otwartym i zamkniętymi. W ocenie osiągnięć dokonywanej
za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych należy brać pod uwagę
merytoryczną i językową poprawność wypowiedzi oraz stosowanie
poprawnej terminologii.
Ocenianie umiejętności praktycznych powinno odbywać się za
pomocą obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraz
testu praktycznego z zadaniami wysoko symulowanymi.
W trakcie obserwacji należy zwracać uwagę na:
− posługiwanie się dokumentacją techniczną,
− korzystanie z norm, instrukcji, katalogów i innych materiałów
źródłowych,
− dobieranie materiałów i sprzętu do wykonania zadań,
− organizację stanowiska pracy,
− poprawne i sprawne wykonanie zadań.
Na zakończenie realizacji programu wskazane jest stosowanie testów
osiągnięć szkolnych oraz sprawdzianów praktycznych z zadaniami typu
próba pracy zaopatrzonymi w kryteria oceny i schemat punktowania.
Pozwoli to na sprawdzenie rzeczywistego poziomu oraz zakresu
opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności.
39
W ocenie końcowej pracy uczniów po zakończeniu realizacji programu
przedmiotu należy uwzględniać wyniki stosowanych sprawdzianów
i testów osiągnięć.
40
Literatura
Ciupalski S.: Maszyny offsetowe zwojowe. Oficyna Wydawnicza
Czech G.: Technologia fleksograficzna. COBRPP, Warszawa 1993
Czichon H., Czichon M.: Reprografia i drukowanie cyfrowe. Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003
Czichon H., Czichon M.: Technologia form offsetowych. Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002
Jakucewicz
S.:
Papier
w
poligrafii.
Wydawnictwo
Inicjał,
Warszawa 1999
Jakucewicz
S.:
Poligrafia.
Procesy
i
technika.
COBRPP,
Warszawa 2005
WSiP, Warszawa 2001
Jakucewicz S., Mudrak E.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996
Kołak J., Ostrowski J.: Maszyny i urządzenia. Maszyny drukujące. WSiP,
Warszawa 1986
Magdzik S., Jakucewicz S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997
Panak J., Ceppan M., Dżonka V., Karpinsky L., Kordos P., Mikula M.,
Praca zbiorowa: Podręcznik fleksografii. Zrzeszenie Polskich
Fleksografów, Warszawa 1998
Stankiewicz B., Czech G.: Sitodruk. COBRPP, Warszawa 2001
41
ZAJĘCIA PRAKTYCZNE
− posłużyć się dokumentacją technologiczną oraz Dokumentacją
Techniczno - Ruchową,
− posłużyć się normami oraz instrukcjami obsługi maszyn drukujących,
− wykonać podstawowe operacje technologiczne,
− wykonać formy do drukowania offsetowego,
− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
− dobrać oraz przygotować materiały podstawowe i pomocnicze do
drukowania,
− przygotować maszyny do drukowania,
− przygotować podłoże i farby do drukowania,
− wykonać przyrząd maszyny arkuszowej offsetowej,
− wykonać drukowanie na maszynach offsetowych arkuszowych,
− posłużyć się przyrządami kontrolno -pomiarowymi,
− skontrolować przebieg procesu drukowania oraz skorygować
parametry drukowania,
− ocenić jakość wykonanych prac,
− określić przyczyny wad odbitek drukarskich oraz sposoby ich
usuwania,
− zaprezentować wydrukowane prace,
− dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,
− zapobiec zagrożeniom zdrowia i życia,
− udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,
− doskonalić umiejętności zawodowe.
Materiał nauczania
1. Zajęcia wstępne
Zapoznanie uczniów z organizacją warsztatów szkolnych. Omówienie
regulaminu pracy, wymagań stawianych uczniom, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska. Określenie zasad zachowania się w przypadku pożaru
i porażenia prądem elektrycznym. Określenie zasad udzielania pierwszej
pomocy. Określenie dróg ewakuacji. Dokonanie podziału na grupy
szkoleniowe.
42
2. Wykonywanie offsetowych form drukowych
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
naświetlania i wywoływania płyt presensybilizowanych. Naświetlanie płyt
presensybilizowanych
z
diapozytywowych
form
kopiowych.
Wywoływanie płyt offsetowych. Zabezpieczanie i suszenie form
drukowych. Przechowywanie form drukowych. Przestrzeganie przepisów
środowiska.
3. Przygotowanie podłoży, farb i środków zwilżających do
drukowania
Krojenie papieru do określonego formatu. Obliczanie ilości arkuszy
i masy papieru z uwzględnieniem niezbędnych naddatków.
Przechowywanie podłoży drukowych. Przygotowanie farb do
drukowania. Przygotowanie roztworu zwilżającego. Przestrzeganie
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska.
4. Przygotowanie maszyny do drukowania
Zapoznanie uczniów z zasadami użytkowania maszyny offsetowej
arkuszowej jedno- i wielokolorowej. Uruchamianie kontrolne maszyny.
Nakładanie papieru na stół samonakładaka. Ustawianie i regulacja
samonakładaka. Przygotowanie i zakładanie form drukowych.
Przygotowanie oraz wymiana obciągów offsetowych. Napełnianie
kałamarzy farbowych. Wstępna regulacja zespołów farbowych.
Napełnianie oraz regulacja zespołów zwilżających. Ustawianie zespołu
wykładającego arkusze. Mycie poszczególnych zespołów maszyny
drukującej.
Stosowanie
preparatów
do
przemywania
i zabezpieczania form drukowych. Dobieranie środków ochrony
indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy. Przestrzeganie przepisów
środowiska.
5. Drukowanie techniką offsetową
Organizowanie stanowiska pracy. Regulacja poszczególnych zespołów
maszyny offsetowej. Drukowanie jednokolorowe i wielobarwne na
papierach zwykłych i powlekanych o różnych gramaturach. Kontrola
odbitek podczas drukowania. Pasowanie kolorów. Ocenianie jakości
odbitek drukarskich. Prezentacja wydrukowanych prac. Określanie
przyczyn powstawania błędów drukowania oraz sposobów ich usuwania.
Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy. Określanie sposobów
zagospodarowywania
odpadów.
Przestrzeganie
przepisów
43
środowiska.
6. Drukowanie techniką fleksograficzną
Zapoznanie uczniów z zasadami działania zespołów farbowych
i
drukujących
maszyn
fleksograficznych.
Charakteryzowanie
fleksograficznych form drukowych. Mocowanie form drukowych.
Określanie zasad wykonania przyrządu maszyn fleksograficznych.
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
7. Drukowanie techniką wklęsłą
Wyjaśnianie zasady działania zespołów farbowych i drukujących maszyn
wklęsłodrukowych.
Charakteryzowanie
form
wklęsłodrukowych.
Drukowanie tamponowe. Mocowanie form drukowych i tamponów.
Mocowanie noży zgarniających farbę. Mocowanie zadrukowywanych
kształtek. Regulacja i mycie zespołów maszyny tampondrukowej.
8. Drukowanie techniką sitową
Mocowanie sit. Farby sitodrukowe. Regulacja zespołu drukującego.
Przygotowanie podłoży i farb sitodrukowych. Drukowanie na różnych
podłożach. Suszenie druków. Ocenianie jakości odbitek drukarskich.
Określanie przyczyn powstawania błędów i sposobów ich usuwania.
Środki dydaktyczne
Kopiorama do naświetlania płyt offsetowych.
Maszyny offsetowe arkuszowe.
Maszyny fleksograficzne wąskowstęgowe.
Maszyny tampondrukowe.
Maszyny sitodrukowe.
Komplety form offsetowych z odbitką próbną.
Formy fotopolimerowe.
Walce rastrowe.
Formy do druku wklęsłego.
Tampony do druku tamponowego.
Narzędzia do regulacji zespołów maszyn drukujących.
Stanowisko kontroli druków.
Przyrządy pomiarowe do kontroli jakości odbitek.
Farby drukowe.
44
Środki do mycia zespołów farbowych i obciągów.
Schematy maszyn.
Dokumentacje techniczne oraz instrukcje obsługi maszyn.
PN, BN, ISO.
Plansze, foliogramy.
Uwagi o realizacji
Celem realizacji programu zajęć praktycznych jest kształtowanie
umiejętności niezbędnych do wykonywania zawodu.
W trakcie realizacji programu należy zwracać uwagę na właściwy
dobór ćwiczeń i zadań do wykonania przez uczniów, umożliwiających
realizację założonych celów kształcenia.
Program zajęć praktycznych powinien być realizowany w warsztatach
szkolnych oraz w zakładach poligraficznych na odpowiednio
wyposażonych stanowiskach szkoleniowych.
W zależności od miejsca prowadzenia zajęć oraz technicznych
i organizacyjnych możliwości szkoły, w procesie realizacji programu
należy stosować przede wszystkim metodę ćwiczeń praktycznych.
Szczególną uwagę należy zwracać na kształtowanie umiejętności
drukowania na maszynach offsetowych arkuszowych.
W procesie realizacji programu zajęć praktycznych ważną rolę pełni
instruktaż wstępny, bieżący i końcowy. Instruktaż powinien zawierać
wskazania, wyjaśnienia oraz informacje dotyczące wykonania czynności,
doboru narzędzi i materiałów, zachowania warunków technicznych,
przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
Przed przystąpieniem do wykonywania zadań konieczne jest
zapoznanie uczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi na
poszczególnych stanowiskach pracy oraz uświadomienie uczniom
zagrożeń związanych z wykonywaną pracą.
Uzyskanie przez uczniów odpowiedniego poziomu kompetencji
zawodowych wymaga również kształtowania umiejętności pracy
i współpracy z zespołem, korzystania z różnych źródeł informacji,
systematycznego uzupełniania i aktualizowania wiedzy oraz
kształtowania postaw, jak: systematyczność, odpowiedzialność za wyniki
swojej pracy i współpracowników, przestrzeganie dyscypliny i porządku
w miejscu pracy, racjonalne wykorzystywanie materiałów, energii,
narzędzi, maszyn i urządzeń.
Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do zakładów
poligraficznych celem zapoznania uczniów z najnowszymi technologiami
drukowania. Tematyka wycieczek może dotyczyć drukowania
fleksograficznego, wklęsłego, tamponowego, sitowego.
45
Proponuje się następujący podział
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
godzin
na
Działy tematyczne
Zajęcia wstępne
Wykonywanie offsetowych form drukowych
Przygotowanie podłoży, farb i środków zwilżających
do drukowania
Przygotowanie maszyny do drukowania
Drukowanie techniką offsetową
Drukowanie techniką fleksograficzną
Drukowanie techniką wklęsłą
Drukowanie techniką sitową
Razem
realizację
Orientacyjna
Liczba
godzin
12
42
38
68
304
92
82
82
720
Podana w tabeli liczba godzin na realizację działów tematycznych ma
charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzać zmiany
w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych.
Pierwsze zajęcia należy przeznaczyć na omówienie regulaminu nauki
i pracy, wymagań stawianym uczniom, a także przepisów
środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem zasad zachowania się
w przypadku zaistnienia pożaru i porażenia prądem elektrycznym oraz
zasad udzielania pierwszej pomocy w nagłych przypadkach.
Przed przystąpieniem uczniów do realizacji zadań należy
przeprowadzić pokaz z wyjaśnieniem dotyczącym wykonania
poszczególnych czynności. Szczególną uwagę należy zwracać na
organizację stanowiska pracy, posługiwanie się dokumentacją
technologiczną, dobór narzędzi i materiałów oraz przestrzeganie
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Stanowiska ćwiczeniowe
powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały
i środki dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł
informacji, jak: normy, instrukcje, poradniki, dokumentacja techniczna
i technologiczna.
46
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
zgodnie z kryteriami ustalonymi na początkowych zajęciach.
Ocena powinna dotyczyć przede wszystkim poziomu oraz zakresu
opanowania przez uczniów umiejętności określonych w szczegółowych
celach kształcenia.
Ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana na podstawie:
− sprawdzianów ustnych,
− obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń i innych zadań praktycznych
należy sprawdzić poziom wiedzy i umiejętności uczniów niezbędnych do
ich wykonania.
W trakcie kontroli i oceny osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę
na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi,
posługiwanie się poprawną terminologią.
Sprawdzanie umiejętności praktycznych może odbywać się przez
obserwację pracy uczniów podczas wykonywania powierzonych zadań.
W trakcie sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać
uwagę na:
− organizację stanowiska pracy,
− przygotowanie materiałów, narzędzi, urządzeń i sprzętu kontrolnopomiarowego,
− rozmieszczenie materiałów, narzędzi i sprzętu kontrolnopomiarowego,
− dobór środków ochrony indywidualnej,
− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
− dobór parametrów technicznych, posługiwanie się dokumentacją
techniczną i technologiczną
− posługiwanie się instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń,
− posługiwanie się narzędziami i sprzętem kontrolno - pomiarowym,
− użytkowanie maszyn i urządzeń,
− konserwację oraz zabezpieczanie maszyn i sprzętu po zakończonej
− pracy,
− sprawdzanie stanu technicznego maszyn przed rozpoczęciem pracy,
− zachowanie kolejności wykonania czynności według obowiązującej
technologii,
− zachowanie porządku na stanowisku pracy,
− jakość i estetykę wykonanej pracy, zgodność odbitek z wzorem.
47
Na zakończenie realizacji programu wskazane jest stosowanie testu
praktycznego z zadaniami typu próba pracy zaopatrzonymi w kryteria
oceny i schemat punktowania.
W ocenie końcowej pracy uczniów należy uwzględniać wyniki
stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.
48
Literatura
Ciupalski S. Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza
Jakucewicz S.: Farby drukowe. Michale Huber Polska Sp. z o.o.,
Wrocław 2001
WSiP, Warszawa 2001
Panak J., Ceppan M., Dvonka V., Jakucewicz S.: Poligrafia. Procesy
i technika. COBRPP, Warszawa 2005
Praca zbiorowa: Podręcznik fleksografii. Zrzeszenie Polskich
Fleksografów, Warszawa 1998
Stankiewicz B.: Sitodruk. COBRPP, Warszawa 2001
Czasopisma specjalistyczne
49
PRAKTYKA ZAWODOWA
− posłużyć się terminologią zawodową,
− określić strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa,
− zastosować przepisy określone w regulaminie zakładowym,
− scharakteryzować rodzaje zadań realizowanych w zakładzie
drukarskim,
− scharakteryzować
zasady
organizacji
pracy
obowiązujące
w zakładzie,
− zorganizować i utrzymać w porządku stanowisko pracy,
− posłużyć się dokumentacją techniczną oraz Dokumentacją
Techniczno - Ruchową maszyn i urządzeń,
− przygotować materiały podstawowe i pomocnicze do drukowania,
− przygotować maszyny oraz farby i podłoża do drukowania,
− obsłużyć maszyny drukujące,
− wykonać podstawowe operacje technologiczne,
− wykonać drukowanie w technice offsetowej,
− posłużyć się przyrządami kontrolno - pomiarowymi,
− odczytać i zinterpretować wskazania przyrządów kontrolno pomiarowych,
− skontrolować przebieg procesu drukowania,
− ocenić jakość wykonywanych prac,
− określić przyczyny wad odbitek drukarskich oraz sposoby ich
usuwania,
− dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,
− określić zagrożenia dla zdrowia i życia występujące w procesie pracy,
− udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach
przy pracy,
− skorzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa
specjalistycznego.
Materiał nauczania
Zapoznanie uczniów ze strukturą organizacyjną i regulaminem
wewnętrznym przedsiębiorstwa.
Określanie profilu działalności zakładu.
Zapoznanie uczniów ze statusem pracownika, warunkami przyjmowania
do pracy, prawami i obowiązkami pracowników i pracodawcy.
50
Charakteryzowanie zasad organizacji pracy w zakładzie drukarskim.
Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii.
Zastosowanie dokumentacji technicznej oraz Dokumentacji Techniczno Ruchowej w działalności przedsiębiorstwa.
Obliczanie ilości podłoża do drukowania z uwzględnieniem niezbędnych
naddatków.
Przygotowanie farb i podłoży do drukowania.
Przygotowanie maszyn do drukowania.
Drukowanie na arkuszowej maszynie offsetowej.
Kontrolowanie jakości odbitek.
Posługiwanie się przyrządami kontrolno - pomiarowymi.
Odczytywanie oraz interpretacja wskazań przyrządów kontrolno pomiarowych.
Określanie przyczyn wad odbitek drukarskich i sposobów ich usuwania.
Mycie poszczególnych zespołów maszyny drukującej.
Użytkowanie maszyn drukujących.
Przechowywanie podłoży drukowych.
Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej
pracy.
Korzystanie z różnych źródeł informacji.
Uwagi o realizacji
Celem realizacji programu Praktyki zawodowej jest zastosowanie oraz
doskonalenie umiejętności opanowanych w szkole w rzeczywistych
warunkach pracy. Program praktyki powinien być realizowany
w wymiarze czterech tygodni w zakładach drukarskich stanowiących
potencjalne miejsca zatrudnienia uczniów.
Wskazane jest, aby uczniowie wybrali zakład, w którym będą odbywać
praktykę zawodową. W tym celu powinni nawiązać kontakt
z kierownictwem określonego zakładu, zaprezentować poziom i zakres
opanowanych umiejętności oraz ustalić szczegółowy harmonogram
praktyki. W takim przypadku zadanie szkoły może ograniczyć się do
uzgodnienia szczegółowego programu praktyki oraz zawarcia umowy.
W uzasadnionych sytuacjach szkoła pośredniczy w pozyskiwaniu miejsc
praktyki zawodowej dla uczniów.
Realizację programu praktyki należy traktować w sposób elastyczny,
dostosowywać do specyfiki oraz technicznych i organizacyjnych
możliwości przedsiębiorstwa. Wskazane jest, aby uczniowie poznali
zakres pracy wykonywanej na poszczególnych stanowiskach.
Program praktyki powinien być realizowany pod kierunkiem
instruktora - opiekuna praktyki w zakładach drukarskich dysponujących
51
współczesnym wyposażeniem technicznym. W trakcie realizacji
programu należy stosować przede wszystkim metodę ćwiczeń
praktycznych.
Przed przystąpieniem do wykonywania zadań praktycznych należy
zapoznać uczniów z obowiązującymi w przedsiębiorstwie przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony
środowiska oraz z występującymi zagrożeniami dla zdrowia.
Przebieg praktyki zawodowej powinien być dokumentowany przez
ucznia w dzienniczku praktyki.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
Oceny osiągnięć edukacyjnych dokonuje opiekun praktyki na
podstawie obserwacji pracy uczniów podczas realizacji powierzonych
zadań oraz analizy zapisów w dzienniczku praktyki zawodowej.
Kontrola i ocena przebiegu praktyki zawodowej powinna dotyczyć:
− przestrzegania dyscypliny pracy,
− samodzielności oraz jakości wykonania pracy,
− zaangażowania w realizację zadań,
− przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ochrony przeciwpożarowej.
Wskazane jest, aby na zakończenie praktyki uczeń przedstawił
opiekunowi praktyki sprawozdanie z jej realizacji. Sprawozdanie może
być sporządzone w formie raportu dotyczącego tematyki związanej
z funkcjonowaniem zakładu pracy i odbywaną praktyką.
Na zakończenie praktyki opiekun powinien wpisać w dzienniczku
praktyki zawodowej ocenę końcową oraz opinię o pracy i postępach
ucznia.
Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie ze
skalą ocen obowiązującą w szkole.
52

ministerstwo edukacji narodowej program nauczania

Transkrypt

Podobne dokumenty

SPECYFIKACJA TECHNICZNA – Zadanie 2

Plan nauczania dla zawodu - Centrum Kształcenia Zawodowego i

Druk cyfrowy

SYLABUS I ORGANIZACJA SZKOLENIA Symulator arkuszowej

Technik procesów drukowania

Codziennie dodajemy nowe kolorowanki do druku oraz gry logiczne

Ogólne uwagi dotyczące drukowania, przechowywania i

T E S T IMONIA L