Pobierz poradnik

PORADNIK
Szkodniki drzew i krzewów owocowych
Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz
SGGW
Katedra Entomologii Stosowanej
Warszawa
Drzewa i krzewy owocowe w ogródku przydomowym i na działce są zasiedlane przez szkodliwe roztocze i owady, które żerując na roślinach wyjadają pędy, liście, pąki kwiatowe, kwiaty i owoce. Plony
z uszkodzonych drzewek i krzewów są zwykle bardzo niskie, dlatego szkodniki należy zwalczać. Szkody
powodowane przez owady i roztocze żerujące na drzewkach i krzewach owocowych możemy zmniejszyć stosując opryskiwanie preparatami ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych
AL, ABC na szkodniki-owady, ABC na przędziorki, ABC koncentrat, ABC na choroby grzybowe.
Preparaty z serii ABC możemy stosować nawet
wtedy, gdy na roślinach są już dojrzałe owoce.
Okres ich karencji (tj. okres od ostatniego zabiegu
do dnia zbioru) jest bardzo krótki. Po 24 godzinach
po zabiegu preparatem ABC przeciwko owadom
na drzewach i krzewach owocowych AL można owoce zbierać i po dokładnym umyciu zjadać
lub przeznaczać je na przetwory domowe. ABC na
owady-szkodniki, posiada okres karencji od 7 do
2
21 dni w zależności od uprawy. ABC na przędziorki ma okres karencji od 3 dni w przypadku uprawiania ogórków, pomidorów, a okres karencji do
30 dni jest w przypadku uprawy leszczyny. ABC
koncentrat ma okres karencji od 3 do14 dni w zależności od uprawy. ABC na choroby grzybowe
ma okres karencji od 3 do 14 dni również w zależności od uprawy.
ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL jest preparatem gotowym
do użycia; ciecz robocza umieszczona jest w ręcznym opryskiwaczu. Przed opryskiwaniem roślin
zaatakowanych przez roztocze i owady należy
wstrząsnąć zawartością pojemnika.
ABC na owady-szkodniki to środek owadobójczy w formie koncentratu do sporządzania
emulsji wodnej, o działaniu kontaktowym i żołądkowym przeznaczony do zwalczania szkodników ssących i gryzących w roślinach rolniczych,
warzywniczych, sadowniczych, roślin ozdobnych
i zielarskich. Na roślinie działa powierzchniowo.
Zawartość jednego opakowania wystarcza średnio na opryskanie 200 m2 uprawy.
ABC na przędziorki to środek wyłącznie zwalczający przędziorki, formie koncentratu do sporządzania emulsji wodnej, o działaniu kontaktowym
i żołądkowym, przeznaczony do zwalczania tych
szkodników w roślinach sadowniczych, warzywnych i ozdobnych pod osłonami. Zwalcza wszystkie stadia rozwojowe z wyjątkiem osobników
dorosłych. Na roślinie wykazuje działanie wgłębne. Jedno opakowanie zawiera 9 ml skoncentrowanego preparatu, który należy rozpuścić w wodzie.
Tak przygotowana ciecz wystarcza na opryskanie
około 100 m2 uprawy.
3
ABC koncentrat jest środkiem owadobójczym
w formie proszku rozpuszczalnego w wodzie,
o działaniu kontaktowym i żołądkowym, przeznaczony do zwalczania szkodników ssących i gryzących w roślinach rolniczych, sadowniczych,
warzywnych i ozdobnych. Na roślinie działa powierzchniowo, wgłębnie i systemicznie. Ze względu na selektywność dla owadów pożytecznych
środek jest przydatny w integrowanych programach ochrony roślin. Na rynku dostępny jest
w opakowaniach o dwóch gramaturach 2,5 g
i 15 g. Mniejsze opakowanie wystarcza średnio
na opryskanie 200 m2 powierzchni uprawy. Większe opanowanie pozwala na zastosowanie preparatu na powierzchni około 1200 m2 uprawy.
4
ABC na choroby grzybowe jest środkiem grzybobójczym, koncentratem w postaci stężonej
zawiesiny do rozcieńczania wodą o działaniu systemicznym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie roślin sadowniczych,
warzywnych i ozdobnych przed chorobami grzybowymi. Środek przeznaczony do opryskiwania
roślin, zaprawiania nasion, cebul i do odkażania
podłoża. Dostępny jest w opakowaniach o dwóch
pojemnościach: 15 ml oraz 30 ml. Mniejsze opakowanie zawierające 15 ml preparatu po rozcieńczeniu z wodą pozwala na opryskanie 100 m2
powierzchni uprawy, a większe zawierające 30 ml
preparatu opryskanie około 200 m2 powierzchni.
PRZĘDZIOREK OWOCOWIEC
Na liściach pojawiają się liczne, drobne białawe plamki, które stopniowo brunatnieją. Z czasem
brunatne liście zasychają i przedwcześnie opadają z drzew
Przędziorek owocowiec, poważny szkodnik drzew
owocowych, a najczęściej jabłoni i śliw, bywa czasem nazywany „czerwonym pajączkiem”, gdyż jest
drobnym, ceglanoczerwono lub czerwono zabarwionym roztoczem. Jaja, nimfy i osobniki dorosłe
przędziorka owocowca oglądane nieuzbrojonym
okiem wyglądają jak drobne czerwone kropki rozmieszczone na pędach, gałązkach, liściach i owocach. Samice i samce mają długość ciała mniejszą
niż pół milimetra. Gdy obserwujemy je na liściu
za pomocą szkła powiększającego, wówczas możemy zauważyć, że ich ciało jest pokryte delikatnymi szczecinkami, osadzonymi prawie pionowo
na jaśniejszych wzgórkach. Późnym latem i jesienią, samice przystępują do składania jaskrawoczerwonych jaj zimowych, które bardzo różnią
się od jaj letnich. Są kształtu cebulkowatego, nieco spłaszczone na wierzchołku, i co najważniejsze, są zaopatrzone w woskowy wyrostek (stylik),
który pełni ważną rolę. Po złożeniu jaja na podłoże samica dba, aby jajo zostało dobrze do niego
przymocowane i nie spadło. W tym celu przyczepia do stylika i podłoża 3-4 jedwabne nitki, które
zabezpieczają jajo przed zwianiem z gałązki lub
liścia. Jaja zimowe są umieszczane na mniejszych
gałęziach i pędach, w pobliżu pączków, na liściach,
a nawet na owocach. Drzewo nie jest równomiernie obłożone zimowymi jajami. Jaja są liczniejsze
na stronie południowej drzewa. Niekiedy jaj jest
tak dużo na pędach, liściach i owocach, że te części rośliny uzyskują karminowe zabarwienie. Jaja
zimowe są bardzo odporne na niskie temperatury i nawet muszą być przemrożone przez kilka dni, aby w przyszłości z nich mogły wylęgnąć
się larwy. Tylko wyjątkowo silne mrozy niszczą jaja przędziorka owocowca. Giną one w temperaturze niższej niż -37oC.
5
W czasie wylęgu jajo pęka i w ciągu kilku minut
wychodzi z niego larwa. Wylęg larw wiosną rozpoczyna się około połowy kwietnia, zanim zakwitną
śliwy. Gdy przekwitną śliwy, wówczas ze wszystkich jaj wyszły już larwy. Po łagodnych zimach
wylęg jaj może nastąpić nieco wcześniej. Larwy
po opuszczeniu jaj zimowych mają zabarwienie
jasnożółte lub zielonkawe. Przechodzą na młode liście i żerują. Z nich powstają nimfy, które po
kilku dniach linieją w osobniki dorosłe. W okresie
wegetacji możliwych jest 5-7 pokoleń przędziorka
na śliwach, jabłoniach i innych drzewach. Larwy,
nimfy i dorosłe osobniki przędziorka owocowca
wysysają soki z komórek liści drzew. Na liściach
pojawiają się liczne, drobne białawe plamki, które
stopniowo brunatnieją. Z czasem brunatne liście
zasychają i przedwcześnie opadają z drzew. W wyniku intensywnego żerowania roztoczy zmniejsza
6
się też liczba pąków kwiatowych, a później zawiązków owoców. Na drzewach silnie opanowanych
przez przędziorka powstają drobne i kwaśne owoce. Przyrosty pni są mniejsze, a drzewka są bardziej
podatne na atak innych szkodników i na przemarzanie zimą. Późne odmiany jabłoni są atakowane przez przędziorka owocowca silniej niż jabłonie
owocujące wcześniej. Zabieg zwalczania przędziorków preparatami z serii ABC należy wykonać wczesną wiosną, gdy z jaj zimowych wylęgają
się larwy przędziorka owocowca. Później zabiegi
powtarzamy, gdy na liściach stwierdzimy kolonie
szkodnika. Pędy i młode liście należy dokładnie
opryskać preparatem ABC przeciwko owadom
na drzewach i krzewach owocowych AL, ABC
na owady-szkodniki, ABC koncentrat lub ABC
na przędziorki.
MSZYCE
Liście w górnej części pędów drzewek i krzewów
owocowych są zwinięte, a pędy często skrócone. Na pędach i na dolnej stronie liści, wzdłuż
nerwu głównego, występują kolonie zielonych
mszyc.
Mszyce są bardzo pospolitymi owadami i mogą
zasiedlić niemal każde drzewko i krzew owocowy w ogrodzie. W ciągu jednego sezonu mszyce
rozwijają około 10 pokoleń. Każda z samic rodzi
po 70 larw. Ich niezwykła płodność sprawia, że
tworzą duże kolonie, najpierw na młodych i soczystych pędach wierzchołkowych roślin, na pąkach i kwiatach, potem na całej roślinie. Mszyce
muszą spożywać białka, których sok roślin zawiera bardzo mało. Ssą, więc z roślin duże ilości soku,
który filtrują w przewodzie pokarmowym w celu zagęszczenia białka. Nadmiar cukrów wydalają z odchodami na liście i pędy roślin, na których
żerują. Rośliny są wtedy pokrywane słodkimi kropelkami odchodów, nazywanych spadzią lub „rosą miodową”. Stanowi ona doskonałą pożywkę
dla wielu grzybów spadziowych (sadzaków), które rozrastając się pokrywają czarną warstwą liście
ozdobnych drzew i krzewów, np. lip i róż. Rosa
miodowa i porastające je grzyby zatykają szparki
komórkowe i obniżają fotosyntezę rośliny. Mszyce
tworzą duże kolonie, najpierw na wierzchołkach
drzewek i krzewów, a później pokrywają całe rośliny. Mszyce pobierając pokarm wprowadzają do
rośliny ślinę, która powoduje, że pędy drzewek
skręcają i zaginają się, a liście żółkną, marszczą,
kędzierzawią i zwijają się. Zniekształcone młode
pędy więdną i zasychają. Wzrost silnie zaatakowanych drzewek ulega zahamowaniu i powstają
skrócone łodygi o rozetkowatym skupieniu drobnych liści. Uskrzydlone mszyce, które żerowały na
roślinach chorych, roznoszą choroby wirusowe na
znaczne odległości i zarażają inne rośliny. Zabieg
zwalczania mszyc preparatami z serii ABC należy
wykonać wtedy, gdy na młodych drzewkach (do
piątego roku życia) stwierdzimy pojedyncze mszyce i pierwsze ich kolonie, a więc już wiosną, zanim
zjawią się roztocza i owady pożyteczne, które zjadają szkodniki. Pędy należy dokładnie opryskać
przed kwitnieniem preparatem ABC przeciwko
owadom na drzewach i krzewach owocowych
AL, ABC na owady-szkodniki lub ABC koncentrat. Zabieg zniszczy też gąsienice zwójkówek i innych szkodliwych motyli.
7
KWIECIAK JABŁKOWIEC
Kwieciak jabłkowiec jest czarnobrązowym
chrząszczem z białym znaczkiem w kształcie litery „v” na grzbiecie. Chrząszcze zimują w korze
pnia, a także pod opadłymi liśćmi, w krzewach
i żywopłotach. Wiosną, w okresie nabrzmiewania
pąków jabłoni, wychodzą z kryjówek i aby się posilić, wygryzają w pąkach dziury. W okresie pękania
pąków samice składają jaja pojedynczo do wnętrza pąków kwiatowych. Każda z samic składa od
20 do 100 jaj. Wylęgłe larwy niszczą pylniki i słupek, po czym podgryzają płatki. Kwiaty zasychają
i opadają. W pierwszych dniach czerwca pojawiają się osobniki dorosłe, które przez przynajmniej
trzy tygodnie żywią się liśćmi. Żer ten nie ma znaczenia dla jabłonki i dla naszych plonów. Po odżywieniu się udają się do kryjówek letnich, w których
przebywają do końca sierpnia. Jeszcze je można
spotkać we wrześniu, gdy po szukują dogodnych
kryjówek do zimowania.Zabieg zwalczania kwieciaka jabłkowca preparatami z serii ABC można
wykonać dwukrotnie: tuż przed pękaniem i podczas pękania pąków, czyli wtedy, gdy samice żerują
i składają jaja w pąki. Pędy z pąkami należy dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL,
ABC na owady-szkodniki lub ABC koncentrat.
KWIECIAK GRUSZOWY
W okresie wiosennym pąki kwiatowe i liściowe grusz nie rozwijają się. Gdy pąk przetniemy wzdłuż, wewnątrz możemy znaleźć larwę
lub poczwarkę kwieciaka gruszowca. Później,
w dolnej części zaschniętych pączków widać
okrągły otwór, przez który dorosły kwieciak wyszedł na zewnątrz.
Dorosłe chrząszcze kwieciaka gruszowego opuszczają zaschnięte pąki pod koniec maja. Przez krótki czas żerują na liściach, szkieletując je, uszkadzają
młode pędy, a także zawiązki owoców. W końcu
czerwca kryją się w szczelinach i spękaniach kory i w ten sposób spędzają okres gorącego lata.
W końcu sierpnia lub na początku września wychodzą z letnich kryjówek i żerują na już zawiązanych pączkach liściowych, po czym przystępują
do składania jaj. Samica wciska pojedynczo jaja w wygryziony w pąku kwiatowym kanalik. Jaja
są składane aż do ostatnich dni listopada i zimu-
ją w pąkach. Wiosną wylęgają się larwy, które
wyjadają wnętrza pąków. Rozwój larw trwa około dwóch miesięcy. Kwieciak gruszowy może być
bardzo szkodliwy, jeśli licznie występuje w ogródku. W czasie rozwoju larwa zmienia pąki i może
zniszczyć od 4 do 11 pąków kwiatowych. Oprócz
tego, larwy mogą wgryzać się do wnętrza krótkopędu, co hamuje zawiązywanie się na nim pąków
kwiatowych w następnych latach.
Zabieg zwalczania kwieciaka gruszowca preparatami z serii ABC należy wykonać na początku
czerwca, gdy chrząszcze rozpoczynają żerowanie na liściach, młodych pędach i na zawiązkach
owoców. Te części drzewka, na których występują
kwieciaki, należy dokładnie opryskać preparatem
ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL, ABC na szkodniki-owady
lub ABC koncentrat.
OWOCÓWKA JABŁKÓWECZKA
Na zawiązkach owoców można zauważyć otwory,
od których prowadzi chodnik do gniazda nasiennego. Przez otwór wydostają się odchody wypełniające chodnik. Wewnątrz porażonych zawiązków
występują różowe gąsienice. Zaatakowane zawiązki i owoce opadają wcześniej z drzew.
8
Gąsienice owocówki jabłkóweczki zimują w zbitych, szarych oprzędach w szparach i szczelinach
kory. W maju przepoczwarzają się, a motyle wylatują z poczwarek pod koniec maja. W pierwszych
dniach czerwca samice składają pojedynczo jaja
na liściach przy zawiązkach owoców i na zawiązki.
Samica składa od 60 do 100 jaj. Gąsienice wgryzają
się do zielonych owoców i je wyżerają. Takie owoce przedwcześnie opadają. Po zakończeniu trwającego kilka tygodni rozwoju, gąsienice opuszczają
zniszczony zawiązek owocu, przechodzą na pień,
gdzie w wysłanej przędzą kolebce część gąsienic
przepoczwarcza się, dając drugie pokolenie szkodnika. Z tych poczwarek wylatują motyle, których
gąsienice (drugiego pokolenia) powodują „robaczywienie” dojrzałych jabłek. Zabieg zwalczania
owocówki jabłkóweczki preparatami z serii ABC
należy wykonać dwukrotnie. Gąsienice pierwszego pokolenia należy niszczyć w okresie wzrostu zawiązków owoców do ich czerwcowego opadania,
gdy przez osłonki jaj jest widoczna „czarna główka” małej gąsienicy. Gąsienice drugiego pokolenia
są zwalczane po czerwcowym opadaniu zawiązków, gdy też przez osłonki jajowe jest widoczna
„czarna główka” małej gąsienicy. Zawiązki owoców i owoce oraz liście przy nich należy dokładnie
opryskać preparatem ABC przeciwko owadom
na drzewach i krzewach owocowych AL, ABC na
owady-szkodniki lub ABC koncentrat.
OWOCÓWKA ŚLIWKÓWECZKA
Porażone zawiązki owoców śliwy przestają rosnąć, ale szybciej niż inne przyjmują zabarwienie fioletowe. Na zawiązkach owoców można
wtedy zauważyć otwór, od którego prowadzi
chodnik do gniazda nasiennego. Przez otwór
wycieka na zewnątrz „guma”. Uszkodzone zawiązki przedwcześnie opadają Wewnątrz opadłych zawiązków, a później owoców znajdują
się gąsienice.
Motyle owocówki śliwkóweczki latają w czerwcu i wtedy składają jaja na najlepiej wyrośniętych
zawiązkach. Z jaj wylęgają się gąsienice i wgryzają się w owoce. Ich rozwój trwa około trzech
tygodni, a gąsienice niszczą kolejno 2-3 zawiązki. Dorosła gąsienica opuszcza owoc i oprzędza
się w glebie lub w szczelinie kory. Połowa tych
gąsienic pozostaje w oprzędzie (zimuje) do następnego roku, a połowa przepoczwarcza się latem, dając początek pokoleniu uszkadzającemu
dojrzewające śliwki. Motyle drugiego pokolenia
latają od końca lipca do września. Najwięcej jaj
składają w pierwszych dniach sierpnia. Z tych jaj
wychodzą gąsienice, które drążą dojrzewające
owoce i wypełniają je czarnymi odchodami. Zabieg zwalczania owocówki śliwkóweczki preparatami z serii ABC należy wykonać przynajmniej
dwukrotnie. Gąsienice pierwszego pokolenia
należy niszczyć w końcu maja lub na początku
czerwca, gdy przez osłonki jajowe jest widoczna „czarna główka” małej gąsienicy. Zabieg należy powtórzyć po 14 dniach, gdyż składanie jaj
przez samice owocówki trwa długo. Gąsienice
drugiego pokolenia są zwalczane w końcu lipca
lub na początku sierpnia, gdy też przez osłonki jajowe jest widoczna „czarna główka” małej
gąsienicy. Zawiązki owoców, a później owoce
należy dokładnie opryskać preparatem ABC
przeciwko owadom na drzewach i krzewach
owocowych AL, ABC na owady-szkodniki lub
ABC koncentrat.
9
NAMIOTNIK JABŁONIOWY
Końce pędów z liśćmi drzewek, a nawet całe
gałęzie, są otoczone gęstym oprzędem, w którym poruszają się liczne gąsienice namiotnika
jabłoniowego.
Motyle namiotnika jabłoniowego mają śnieżnobiałe skrzydła z czarnymi kropkami. Gdy motyl odpoczywa, skrzydła są ułożone wzdłuż ciała. Motyle
latają w lipcu i sierpniu. Samice składają jaja w złożach po kilkanaście sztuk. Jesienią wylęgają się gąsienice i zimują pod tarczkami z osłonek jajowych.
Wiosną (zielony pąk kwiatowy) wychodzą spod
tarczek i początkowo wgryzają się w liście przy ich
nasadzie. „Miny” wypełniają czarnymi odchodami. Po kilku tygodniach żerowania w liściach przystępują do budowy pierwszych oprzędów, które
najpierw obejmują pojedyncze liście, a potem krótkopędy, a nawet całe gałęzie. W końcu gąsienice
budują wrzecionowate kokony w oprzędzie, ułożone jeden przy drugim i w nich przepoczwarzają się w drugiej połowie czerwca. Motyle nowego
pokolenia opuszczają oprzędy w lipcu.
10
Szkodliwe są gąsienice namiotnika jabłoniowego, które otaczają gęstym oprzędem końce pędów z liśćmi. W oprzędach żerują liczne gąsienice.
Gąsienice szkieletują liście, tj. zjadają górną skórkę
i miękisz, a nie naruszają skórki dolnej. Mogą też
zjeść całe liście i nawet uszkodzić zawiązki owoców, powodując ich więdnięcie i opadanie. Żer
ich bywa często bardzo skuteczny; obgryzają pędy do gołożeru.
Zabieg zwalczania namiotnika jabłoniowego preparatami z serii ABC należy wykonać na początku różowego pąka jabłoni, czyli wtedy, gdy małe
gąsieniczki opuściły tarczki jajowe i rozpoczęły wędrówkę w poszukiwaniu młodych listków.
Pędy i młode listki należy dokładnie opryskać
preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL, ABC na owady-szkodniki lub ABC koncentrat.
ZWÓJKÓWKI LIŚCIOWE
Młode liście z powygryzanymi drobnymi otworami. Uszkodzone pąki kwiatowe w podobny
sposób jak przez kwieciaka jabłkowca. Później –
podłużne liście zwinięte są w „cygaro” i oplecione. Na powierzchni owoców płytkie, ale szerokie
jamy, które z czasem korkowacieją. To wszystko
powodują gąsienice zwójki różóweczki.
Zwójkówki są małymi motylami. Wiosną, po rozwinięciu się pąków, larwy zwójkówek oplatają
przędzą zawiązki liści i owoców. Liście w oprzędzie są zwykle zwinięte, a młode owoce nadgryzione. U zwójki różoweczki zimują jaja w szczelinach
kory. Gąsienice wylęgają się w okresie, gdy jabło-
nie są w fazie różowego pąka. Ich żerowanie i rozwój trwa do połowy czerwca. Początkowo żerują
w zwiniętych przez siebie rurkowato młodych liściach, a następnie w luźno oplecionych przędzą
rozetach liściowych lub kwiatowych. Wyjadają
też pąki kwiatowe i niszczą kwiaty. Często uszkadzają zawiązki owoców, wygryzając w nich nieregularne otwory. Rany te pokrywają się z czasem
korkiem. Przepoczwarczają się w zwiniętych liściach pod koniec czerwca lub na początku lipca. Motyle latają do końca lipca i w tym czasie
składają do 250 jaj w 3-4 złożach, które zimują.
U zwójki bukoweczki zimują młode gąsienice,
które wiosną żerują w luźno splecionych przędzą
liściach jabłoni, śliwy, porzeczki lub maliny. Gąsienice wydłubki oczateczki są najpospolitszymi
szkodnikami w sadach. Od wczesnej wiosny gąsienice żerują w rozetach liściowych lub kwiatowych ściśle oplecionych przędzą, co prowadzi do
całkowitego ich zniszczenia. Latem gąsienice żerują na dolnej stronie liści, szkieletując je. Uszkadzają też owoce, wyjadając niewielkie otwory na
ich powierzchni. Zabieg zwalczania gąsienic zwójkowatych preparatami z serii ABC należy wykonać
w następujących terminach: (a) przed kwitnieniem, w okresie zielonego lub na początku różowego pąka; (b) w okresie wzrostu zawiązków do
ich czerwcowego opadania; (c) w okresie wzrostu owoców po czerwcowym opadaniu zawiązków (w lipcu). Późne odmiany można dodatkowo
opryskiwać w II połowie sierpnia i we wrześniu.
Drzewka, na których stwierdzono występowanie
gąsienic zwójkówek, należy dokładnie opryskać
preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL, ABC na owady-szkodniki lub ABC koncentrat.
11
INNE GĄSIENICE ZJADAJĄCE LIŚCIE
Całe blaszki liściowe zjedzone. Pozostają tylko grube nerwy i ogonki. Na pędach liczne duże, zwykle barwne gąsienice, które są bardzo
żarłoczne. Drzewa mogą być całkowicie pozbawione liści i zazieleniają się powtórnie w lipcu
lub później.
Brudnica nieparka jest jednym z największych
motyli występujących na drzewach i krzewach
owocowych. Skrzydła samicy są brudnobiałe (stąd
nazwa – brudnica), a samca oliwkowobrązowe.
Samice mają duży, pękaty odwłok, pokryty gęsto
włoskami. Samce są mniejsze od samic i smukłe
(stąd nazwa – nieparka).
Samica składa jaja w złożach i okrywa je włoskami
z odwłoka. W okresie zimy i wczesnej wiosny złoża
jajowe możemy znaleźć na pniach drzew i u podstawy konarów jako zółtobrunatne, owalne „poduszeczki”. Po wylęgu gąsienice brudnicy nieparki
są czarne, bardzo lekkie i pokryte gęsto długimi
włoskami. Przenoszone są z wiatrem na znaczne
odległości. Gąsienice zjadają najpierw pąki liściowe i kwiatowe, a potem całe liście, pozostawiając
jedynie ogonki oraz grubsze nerwy. Gdy licznie
wystąpią w koronie drzewka, mogą spowodować gołożery. Dorosłe gąsienice osiągają długość
do 7 cm i są ładnie ubarwione.
Podobnie szkodzą gąsienice znamionówki tarniówki, które łatwo odróżnić od larw innych motyli. Gąsienice znamionówki mają na grzbiecie
cztery pędzelki żółtych włosków oraz czarne „wąsy” w przedniej i tylnej części ciała. Gąsienice znamionówki tarniówki zjadają blaszki liściowe drzew
owocowych, a nawet pąki kwiatowe i kwiaty roślin ozdobnych (róż). Groźne jest żerowanie gąsienic kuprówki rudnicy wczesną wiosną, kiedy
niszczą rozwijające się pąki. Później mogą całkowicie pozbawić drzewek liści, a silnie zaatakowane
drzewka zazieleniają się po raz drugi w lipcu. Białe
samice z odwłokiem zakończonym pęczkiem rudych włosów składają jaja na spodniej stronie liści jabłoni i innych drzew owocowych. W sierpniu
12
wylęgają się gąsienice i krótko żerują zjadając liście. Następnie oplatają przędzą kilkanaście liści,
budując w ten sposób gniazdo zimowe, w którym zimują. W jednym gnieździe kryje się około
200 gąsienic. Wiosną opuszczają gniazda zimowe
i zjadają pąki liściowe i kwiatowe, a potem liście.
Dorastają do 3 cm długości. Pokryte są włoskami
zakończonymi kruchymi haczykami, które łatwo
się łamią i mogą się wbić w skórę człowieka. Powodują swędzenie skóry, a u osób wrażliwych - alergiczne podrażnienie skóry. Gąsienice pierścienicy
nadrzewki żerują od maja do pierwszej połowy lipca. Zjadają liście różnych drzew i krzewów owocowych, atakują jednak najczęściej śliwy, jabłonie
i czereśnie. Brązowe samice pierścienicy nadrzewki rozpoczynają składanie jaj pod koniec lipca. Jaja
składają w złożach na cienkich skierowanych ku
górze gałązkach. Złoża jajowe są niewielkie (do
400 jaj) i przypominają pierścień otaczający gałązkę (stąd nazwa). Gąsienice wylęgają się wczesną wiosną i żerują najpierw w pobliżu obrączki.
Oplatają rozwidlenia gałązek gęstą przędzą, tworząc tzw. „lustra”, w których odpoczywają i kryją
się przed wrogami. Na żerowanie udają się „gęsiego” w szeregach liczących po kilkadziesiąt larw. Po
żerowaniu wracają na lustro. Gdy podrosną (do
5 cm) porzucają lustra i żerują pojedynczo.
Zabieg zwalczania gąsienic zjadających liście preparatami z serii ABC należy wykonać wczesną wiosną, czyli na początku żerowania gąsienic (zielony
pąk kwiatowy jabłoni). Zabieg należy powtórzyć
w razie potrzeby w okresie wzrostu owoców po
czerwcowym opadaniu zawiązków. Drzewka z gąsienicami należy dokładnie opryskać preparatem
ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL, ABC na owady-szkodniki
lub ABC koncentrat.
OPUCHLAKI
Grupowo, w „gniazdach” truskawki wiedną,
a następnie zasychają z powodu żerowania larw
opuchlaków na korzeniach. Liście, ogonki liściowe i kora na pędach truskawek i malin uszkodzone żerowaniem chrząszczy.
W uprawach truskawek i porzeczek mogą występować opuchlaki, drobne ryjkowce, z których
najgroźniejszym jest opuchlak truskawkowiec. Żerując larwy opuchlaka niszczą korzenie różnych
roślin, a dorosłe chrząszcze ogryzają liście, pączki,
kwiaty, a nawet korę na cienkich gałązkach malin
i truskawek, co prowadzi do ich usychania. Podobne szkody powoduje opuchlak rudonóg. Zimują
różne stadia rozwojowe opuchlaków w glebie na
głebokości do 20 cm. Od wiosny chrząszcze żerują w nocy, uszkadzając liście ogonki liściowe i korę na pędach różnych roślin, a najczęściej malin
i truskawek. Samice składają jaja w ziemi, tuż przy
szyjce korzeniowej roślin. Larwy żerują na korzeniach. Opanowane przez larwy truskawki i maliny wiedną, a następnie zasychają.
Zabieg zwalczania opuchlaków preparatami z serii ABC należy wykonac w razie masowego pojawienia sie chrząszczy po zbiorze owoców. Należy
dokładnie opryskać rośliny i powierzchnie gleby
pod nimi preparatem ABC przeciwko owadom
na drzewach i krzewach owocowych AL, ABC
na owady-szkodniki lub ABC koncentrat. Zabieg
należy powtórzyc dwa razy, co 14 dni, szczególnie
uszkodzone żerowaniem chrząszczy na poletkach
ze starszymi truskawkami.
13
KISTNIK MALINOWIEC
Uszkodzone żerowaniem liście malin rozwijają się dalej, a wygryzienia ulegają rozerwaniu przyjmując postać podłużnych, równolegle do siebie położonych otworów w blaszce lisciowej. Pąki z głębokimi otworami w bocznej części nie rozwijają się i zasychają. Liczne ciemnobrazowe chrząszcze
uszkadzają dno kwiatowe, pręciki oraz słupki. „Robaczywe” maliny w okresie zbioru.
14
Kistnik malinowiec jest najgroźniejszym szkodnikiem malin. Zimują owady dorosłe w kokonach
w glebie. Wiosną wychodzą z kryjówek i przenoszą
się na maliny. Najpierw wygryzają miękisz pomiędzy nerwami młodych liści, a potem uszkadzają
rozwijające się pąki kwiatowe i kwiaty, zjadając
słupki, pręciki i dno kwiatowe. Z uszkodzonego
kwiatu albo nie powstaje owoc, albo jest mały
i zniekształcony. Na początku czerwca, w okresie
kwitnienia malin, samice składają jaja w kwiatach,
przylepiając je do podstawy słupków lub pręcików. Larwa żeruje na dnie kwiatowym, zjadając
rozwijające się owocki i uszkadzając powierzchnię dna kwiatowego. W dojrzałych owocach malin często znajdujemy wyrośnięte larwy kistnika
malinowca. W okresie dojrzewania owoców larwy opuszczają je, spadają na ziemię i kryją się na
głebokości około 8 cm, gdzie w kokonie ziemnym
w drugiej połowie lata nastepuje przepoczwarczenie się i przeobrażenie w owady dorosłe.
Zabieg zwalczania kistnika malinowca preparatem z serii ABC należy wykonać w okresie żerowania chrząszczy na liściach i pąkach tuż przed
kwitnieniem oraz w okresie kwitnienia malin,
gdy gromadnie żeruje w kwiatach, uszkadzając
dno kwiatowe, preciki oraz słupki. Aby było jak
najmniej „robaczywych” malin, należy wczesnym
rankiem lub wieczorem dokładnie opryskać zaatakowane rośliny preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL,
ABC na owady-szkodniki lub ABC koncentrat.
15
THEMAR IMPORT-EKSPORT SP. Z O.O., UL. WYCZӒKI 75, 02-820 WARSZAWA
TEL. 022 894 60 00, TEL./FAX 022 42 567 43, e-mail: [email protected]
w w w . a b c o g r o d u . c o m . p l